Articulus 1

Questio II

PRimo ostendo quod impossibile est fieri accidentia sine subiecto. Impossibile est habitudinem seu modum separari a re cuius est: sed accidentia sunt quidam modi seu habitudines substantiae: ergo impossibile est accidentia a substantia separari.

¶ Item res non potest separari abeo quod est de ratione eius: sed aptum natum esse in alio est de ratione accidentis: sicut patet per philosophum libro priementorum: ergo impossibile est accidens esse quin sit in alio.

¶ Item impossibile est accidens esse sine eo quod est sibi ratio existendi: sed substantia est accidentibus ratio existendi. Unde secundum philosophum. 7. meta. Accidentia sunt entia quia entis: ergo impossibileest accidentia fieri sine substantia.

¶ Item impossibile est rem separari ab his quae sunt de sua vera diffinitione: sed secundum philosophum. 7. me. Substantia ponitur in diffinitione accidentium: ergo impossibile est accntia fieri sine subiecto.

Contra potentior est dina virtus in sepando accidens a substantia quam noster intellectus. Sed nos possumus intelligere quantitatem sine substantia: ergo divina virtus potest accidens a substantia separare.

¶ Item sicut per naturam non potest accidens separari a substantia: ita nec substantia a proprio accidente: sed deus potest facere substantiam sine proprio accidente: sicut patuit in passione christi in qua fuit sol sine illuminatione que est eius propria passio: ergo de potest accidens a substantia separare. Ad istem quaestionem dixerunt quidam errantes accidentia non posse fieri sine substantia eo quod hoc includit contra dictionem: quia cum substantia minus dependeat ab accidentibus quam ecumuerso: tunc possibile esset fieri per potentiam diuinam totam substantiam mundi sine accidente: quod absurdum videtur: quia ad hoc sequeretur: quod dossibile esset hominem fieri sine quantitate: et totam substantiam mundi comprehendi posse in vno puncto: quod absurdum videtur eis.

¶ Sed hic error est illud quod tenet scta ecclsia de sacramento altaris: vt inse quenti quaestione videbitur.

¶ Alii autem quamuis concedant accidentia posse separari a sbteanta: tamen ipsam quantitatem substantiae negant posse a substantia separari per quamcumque virtutem: quia ipsi opinantur quantitatem continuam non differre a substantia corporea nisi secundum relationem seu rationem: quia quod dicit substantia absolute dicit quantitas sub modo se habendi quie est habere partem extra partem actualiter non distinctas: ita quantitas continua corporea nihil aliud est secundum ipsos quam subsantia corporea: vt habens partem extra partem actualiter non distinctas: et continua quantitas qualitatis est ipsa qualitas vt habens partem extra partem actualiter non distinctas: et dicunt quod quamuis natura non possit causare quantitatem qualitatis nisi mediante quantitate substantiae: tamen continua quantitas qualitatis realiter diuersa est a continua quantitate substantiae: sicut qualitas a substantia: et dicunt quidam quod in sacramento altaris illa quantitas qui remanet est quantitas qualitatis: quia vt iam dem est quantitas substantiae non potest et subentia separari.

¶ Sed hec opinio est contra philosophum qui in praementis distinguit quantitatem a substantia: et qualitate. Est etiam contra communem opinionem doctorum. Etiam est contra experientiam: quia cum substantia corporea densatur absque conuersione alicuius rei in ipsam efficitur minoris quantitatis absque alicuius sue partis amissione. Est etiam contra rationem quia in diuersis substantiis differentibus specie videtur posse esse eadem quantitas in specie: non enim est alia longitudo seu latitudo vel .¬ fnnditas in pugillo aeris quam in pugillo aque. Quod etiam dicunt quantitatem qualitatis realiter differre a quantitate substantiae: et ipsam realiter esse idem cum qualitate: est contra auctoritatem et contra rationem: dicit enim philosophus. 6 philosophy. quod qualitas non est quanta nisi per accidens: quod non esset verum si sibi quantitas propria deberetur.

¶ Per rationem etiam arguo sic. impossibile est naliter corpus quod est quantitas simul esse cum alio corpore quod est quantitas: sed qualitas simul est cum substantia: ergo ex praedicta opinione sequitur hoc impossibile quod naturaliter simul sunt solidi tates due: et etiam multo plurles: quia qua ratione albedo haberet suam propriam quantitatem eadem ratione sapor haberet suam: et caliditas vel frigiditas suam: humiditas et siccitas: et sic de aliis: et sic non tantum simul essent quantitas substantiae: et quantitas qualitatis: sed etiam simul essent naturaliter soliditates plurium qualitatum: patet ergo quod praedicta opinio multa implicat inconuenientia.

¶ Dicendum ergo quod extendendo nomen accidentis ad omne illud quod nec est substantia nec pars substantiae: quaedam sunt accidentia quae non sunt nisi respectus: et quaedam de. quorum ratione est res absoluta et respectus: sicut simitas: et quaedam de quorum essentia nihil est nisi absolutum: loquendo de accidentibus primo et 2oo accidentia fieri posse sine substantia: si important respectus immediate fundatos super substantiam: contradictionem in cludit: ad quod sequitur quod non possit fieri sine subiecto per quam cunque potentiam: sed accidentia 3oo dicta per diuinam potentiam sepatari a sbta nullam includit contradictionem. existentie enim accidentis due causae sunt: prima quae deus est: et 2o quae est substantia: sed sicut dicitur in commento super primam propositionem de causis: quando remouetur causa secunda a causato suo: non remouetur prima ab eo: quoniam causa prima est vehementioris adherentie cum re quam causa propinqua: non remanente: ergo substantia possunt per diuinam virtutem remanere eius accidentia absoluta: quae sunt quantitas et qualitas: et et iam respectus fundati immediate super quantita tem vel qualitatem in quantitate fundatam.

Ad primum in oppositum dicendum: quod minor est falsa nisi accipiatur modus secundum quod comprehendit sub se non tantum modum se habendi ad alium: sed etiam dispositionem substantiae secundum seipsam.

¶ Ad secundum dicendum: quod aliud est esse actu in substantia et esse aptam natum esse in substantia: primum non pertinet ad essentiam accidentis: sed secundum: quamuis autem deus faciat accidentia sine substantia: tamen quamdiu manent est remanet in eis naturalis aptitu do ad essendum substantia.

¶ Ad tertium dicendum: quod impero e est accidens esse sine eo quod est sibi ratio existendi sicut causa prima: tamen possibile est ipsum existere supernaturaliter sine eo quod est sibi causa existendi vt causa secunda: talis autem causa existentie accidentis est substantia causata: et ideo sine illa potest esse accidens per causam primam.

¶ Ad quartum dicendum: quod secundum sententiam commenti super quintam propositionem de intelligentiis: que libeyt aliqui vocant de memoria rerum difficilium: duplex est diffinitio accidentis. Quedam indicans non tantum eius essentiam: sed etiam natura le esse: et quia non est naturaliter sine substantia: ideo substantia ponitur in tali diffinitione accidentis. Alia indicans essentiam eius tantum: et in hac non ponitur substantia: quamuis autem non sit possibile fieri per diuinam potentiam accidens sine his quae sunt de sua diffinitione 2oo dictam: polbie tamen est per eam ipsum separari ab aliquo quod est de sua diffinitione primo: dicta scilicet a substantia.

¶ Ad rationem quam pro se adducunt contrarium opinantes dicendum quod secundum aliquos nullum est inconueniens deum facere totam substantiam mundi sine quantitate: mirabilius enim fecit quando mundum de nihilo creauit: vel potest dici quod aliquarum partium mundi essentia ita a quantitate dependet quod formam completam vni ri materie non mediante quantitate contradictionem includit: et hi negant hominem sine quantitate posse fieri: quia in composition e hominis non est proxima materia substantia corporis tantum: sed substantia quanta et organizata.

¶ Quamuis autem armua ad partem aliam gratia principalis conclusia nis concedi debeant: tamen 2m ex vi forme non multum cogit: illu minatio enim solis non est propria solis passio: sed operatio non tantum dependens ex sole: sed ex medio: a luce autem quae est in sole qualitas absoluta non fuit sol in passione christi priuatus: quod autem tunc non irradiauit hoc fuit: quia sicut dicit Dionysius in eplura ad arpolophanem. Luna contra naturam reuersa fuit: et interposuit se inter aspectum intuentium et solem: et est quia tunc non affuit generalis influentia prime causae ad hoc vt lux illa illuminaret.

Quaestio II.

SEecundo quaeritur vtrum in hoc sacramentus species panis et vini sint sine subiecto. Et videtur quod non: materia conuertitur in compositum: quia ex ea compositum generatur: illud autem ex quo aliquid generatur in illud conuertitur: sed hoc non obstante materia remanet id quod ante erat: ergo a simili non obstante quod substantia panis conuersa sit in corpus christi remanet id quod erat: ergo accidentia panis et vini sunt in substantia panis et vini post consecrationem sicut ante.

¶ Item secundum philosophum. 7. meta. Ea que sunt idem specie et sunt inter se diuersa: sunt diuersa per materiam. Sed accidentia panis et vini in vno altari cum aliis accidentibus in alio altari sunt eadem specie: et sunt inter se diuersa: ergo sunt in materia.

¶ Item non est quantitas vel albedo vbi mihi est quantum vel album: sed mihi est quantum vel album nisi substantia: ergo accidentia in sacramento altaris sunt in substantia.

¶ Item densum est illud in quo sub parua dimensione est multum de materia: quod dat philosophus intelligere in predicamentis dicens: quod densum est in quo partes sunt propinque: in raro autem ecouerso. Cum ergo res non possit se parari ab eo quod est de sua ratione: et raritas vel densitas sit in specie panis et vini: videtur quod ille species sint in materiam.

Contra. Inno. de osfi. mis. pe. 5. c. 9. Ante consecrationem accidens est in subiecto quoniam existit in alio: sed post consecrationem accidens est sine subiecto: quoniam existit per se: transit enim substantia: sed remanent accidentia.

¶ Item Hu. de sacr. libro 2 per. 8. c. 9. Per verba sanctificationis vera panis et vera vini substantia in verum corpus et sanguinem christi conuertitur sola specie panis et vini remanente.

Respondeo quod sicut dicit magister in littera quasiin principio huius di. In hoc facramento. species panis et vini sunt sine subiecto primo quod est substantia: quod ideo dico quia alia accidentia a quantitate sunt in quantitate sicut in subiecto: ipsa autem quantitas in nullo penitus subiecto est: non enim est in substantia panis et vini: quia vt superius habitum est: substantia panis et vini post consecrationem non remanent: nec est in corpore et sanguine christi sicut in subiecto: maioris enim quantitatis est corpus christi. corpus christi etiam inhoc sacramento non efficitur de nouo alicuius accidentis subiectum: quia hoc sine mutatione non posset fieri: nec est in aere sicut in subiecto: quia tunc duricies et sapor et color mediante ipsa quantitate essent accidentia ipsius aeris: quod falsum est. Causa autem per quam quantitas potest manere sine subiecto est: vt aliqui dicunt: virtus substantiae ad per se existendum: quam deus dat quantitati cum transubstantiatur substantia panis in corpus christi.

¶ Sed contra hoc arguitur sic. Si deus daret quantitati illam virtutem per quam substantia per se existit: quamuis donatio illius virtutis esset supernaturalis: tamen postquam illa virtus esset ei data naturale esset sibi existere per se per illam virtutem: sicut quamuis dare visum ceco nato sit supernaturale: tamen postea naturale est sibi videre: quantitas autem panis in sacramento altaris existit supernaturaliter: non naturaliter

¶ Preterea virtus substantie per quam naturaliter existit non videtur secundum aliquid absolutum ab ea differre.

¶ Dico ergo quod quantitas in sacramento altaris existit per se supernaturaliter: non virtute substantiae create: que in ea sit: sed tantum diuina virtute: vt patet ex quaestione precedenti: ipsa autem accidetia in hoc sacramento esse sine substantia congruum est: vt scilicet immediatius ducat credentem in corpus christi verum: et etiam quia hoc sacramentum cibus spiritualis est et potus.

¶ Ad primum in oppositum dicendum: quod materia tripliciter potest accipi. Uno modo proinfimo actualitatis gradu: qui nec generatur nec corrum¬. peritur: sed est fundamentum generationis et corruptionis quod existit in esse per creationem.

¶ Alio modo pro principio possibipure sib in annexo quod non est. est pomsmo per quam materia potest recipere tantum: que sola ratione dicientur ab ea: quod quamuis sit pure passiuum: tamen est aliquid transmutabile in illam partem actualitatis que est generabilis et corruptibilis: ita quod illa possibilitas sit ipsa actualitas: et actualitas cum naturaliter corrum pitur resoluitur in eam: non tamen in eodem vumero: quod satis declaratum est libro 2. dist. 15 1. q. articuli. 2. Alio modo potest accipi pro composito ex infimo actualitatis gradu: et praedicto possibili principio: primo modo ex sona materia non sit compositum: nec etiam ex sola materia secundo modo dicta: sed ex ma tertio modo dicta inquantum illud principium purum possibile sit ipsa forma ex qua et infimo actualitatis gradum constituitur vnum per essentiam: et sic vnum conuertitur quod in aliud non remanet. Illa enim possibilitas postquam facta est forma non remanet id quod ante erat: nisi pro tanto aliquo modo remanere dicatur: quia illud in quod tramsmutata est potest per corruptionem resolui in similem possiblitatem.

¶ Ad secundum dicendum: quod intellectus philosophi suit quod in eadem speci non poterant multi plicari indiuidua naturaliter sine materia: et hoc verum est: absque tamen omni materia potest hoc fieri per diuinam potentiam quelibet enim res formaliler est vna numero per essentiam suam sub ratione qua indiuisibilis in plues essentias tales: seu inquantum est indiuisibilis salua sua integritate: vt declaratum est lib. 2. di. 3. ar. 3.

¶ Ad tertium dicendum: quod minor est falsa: quamtitas enim est quanta: vere enim dicitur superficies alba. Uidetur etiam velle Aug. 7. de tri. c. 1. quod albedo possit denominare seipsam: dicit enim quod absurdum est candidum non esse candorem.

¶ Ad quartum dicendum: quod materia non est de essentia densitatis et raritatis: quamuis sint qualitates quas natura causare non potest nisi partibus materie supradicto modo se habentibus: et ideo ipsas qualitates a materia seperari per diuinam potentiam nullam contradictionem includit. Di. II. onsequenter queritur de es principali.