Dedicatio

Frater Bartholomeus de vega ordinis praedicatorum Supremo indiarum senatui regio felicitatem Eternam

Quantum sit de hyspaniarum regnis bene meritus Incliti regii senatus Iudices) operis huius autor, vix dici potest: quippe qui primus in indorum rebus tum difficillimis, tum apprimae Hyspaniae gentium ne dicam indiarum omnium saluti necessariis, veritatem comperit.

Nam quanti referat in indorum negotio veritatem scire, causas cognoscere ac ius omne penetrare, ex inauditis praedis et furtis, ex noui illius orbis deuastatione ex tot millium animarum perditione propter huius rei ignorantiam patratis, liquido constare potest.

Priores Romani et aliorum regnorum quondam cultores, quorum respublicae aequis statutis utebantur, aliquod insigne facinus adorientes rerumque in publica commoda inuentores eo modo faciebant, ut illorum imagines sculperent, quas in templis seu aliis locis posita summa deuotione colebant, ne eorum cum morte extingueretur memoria, quorum vita rei publicae fauorem utilitatis adduxerat.

Ea propter non dubium est si presentis libri illa priora tempora sortita fuissent autorem, quin eius statuam mortales colerent, et eum veritatis inuentorem in negotio indico, patremque omnium nouum ilium orbem incolentium ab uniuersis suscipiendum, obseruandum diligendumque esse, edicto publico statuissent.

Porro maximi quidem habendi sunt Theologiae sacrae doctores, omnesque iureconsulti, qui componendis libris curam impendentes sua doctrina illustrauerunt orbem, inter quos illi profecto multo pluris aestimandi sunt qui, a nullo mortalium lumen accipientes, ipsi primo toti orbi lucem veritatemque irradiarunt. Quocirca maxime de hyspana gente benemeritus est Reuerendissimus Episcopus chiapensis, qui non solum primus in Indorum Iustitia cognoscenda viam ostendit, eiusque opera et labore in hoc summo et difficillimo negotio hyspaniae uniuersae illuxit veritas: verum etiam per plures annos in huius rei disputatione et examine cum doctoribus quibusdam bellum concussit, qui oppositum omnino veritati omni cura conati sunt defendere, atque in hanc usque diem ab insana sua opinione nolunt desistere, qui nisi toto conatu per memoratum Episcopum repulsi essent simulatque conuicti, totam pene hyspaniam falsissimo illo suo dogmate infecissent. Qui cum in Indorum iustitia et causis errent foto coelo atque caecutiant mortiferam sectam atque errores circa indiarum materiam, quibus usque adhuc capti sunt multi, non verentur docere. Asserentes nihilo securius sese pro veritate dimicare nostrorum hyspanorum iustam causam sustinere. Cum causam Dei potius tenerentur defendere atque indorum gentium, qui christi sanguine redempti sunt. quorum tot animarum millia ob hoc tam impium tamque iniustum disseminatum dogma, sempiterno igne cremari non dubitemus).

Haec igitur ignorantia tam multis noxia, haec inquam tam profunda hyspaniae gentium caligo, procul exsulat a presenti opere. In quo multis naturae ipsius rationibus ac plurimis apertissimisque tum sacrarum litterarum, tum sanctorum doctorum testimoniis ad haec et conciliorum et pontificum decretis veritatis et iustitiae in materia indica patens fit demonstratio. In quo etiam opere plurima noua sed cunctis quidem pernecessaria docentur quae memoratos alias non vulgaris eloquentiae doctores fuisse cognoscimus. Hic euangelium Iesu Christi modus praedicandi docetur. Hic item ostenditur quo pacto infideles ad fidem conuertendi sunt. Hic patefiunt indiarum tyranides. Incredibiles manifestantur rapinae. Damnantur impiae cedes. Resarciendis iniuriis aperitur via. Patent uniuersa dubia. Et quod dictu longe mirabilius est res indica quae hactenus tam obscura tamque rudis et indigesta septuaginta labentibus annis permansit: ordinem iam prese fert, iam clarior est ipsa luce, iam neminem fugit, iam ab uniuersis scitur.

Siquidem hic liber est quo pelluntur tenebrae ab hyspania, fugatur caligo, expergiscuntur homines, decepti reddeunt ad meliorem mentem, confunduntur qui sapientes erant in oculis suis. Tota demum illuminatur hyspania quae usque adhuc in tanto indiarum negotio (quod absque dubio omnium aliorum quae sub coelo sunt maximum est) ignara perstitit. Nulla quippe res est (nisi ego fallor) quae negocium hoc indicum magnitudine superare queat. Vtpote cum in eo nihil minus intersit quam salus atque perditio et corporum et animarum omnium illius denuo reperti orbis cultorum. Merito ergo est summi habendum hoc opus siquidem toti uniuerso est pernecessarium. In quo autor tantum laboris impendit, tot curis insenuit et vigiliis, tot volumina peruoluit, ut re ipsa quisque facile valet comperire. Cuius zelo et laboribus perfecte retribuet, qui veritatem et sapientiam quae Deus est in lucem edentibus mercedem pollicetur inquiens. Qui elucidant me vitam aeternam habebunt.

Et quoniam tantum opus toti hyspaniae profuturum esse aperte constat, illud vestra celsitudo iubere dignetur excudi regioque fauore et animo cui proprium munus est ceu indiarum omnium moderatori et protectori circa materiam hanc difficillimam simul atque necessariam veritatem explorare. Ne propter huius veritatis ignorantiam et ille nouus orbis funditus extirpetur et quod residuum est animarum eternus ignis consumat. Quod si typis hoc opus vestro imperio mandatum sit ut cunctis veritas rei huius innotescat, multa (ut reor) in statum pristinum redigentur. Atque dici non potest quantum incrementi hyspaniarum regnis adaugebitur. Quibus ut ipse teneor maxime et temporalem in dies profectum precor simul atque felicitatem eternam.