QVia obligationes, de quibus praemisimus per solutionem tolluntur: ut Institut quibus mod. toll obl. in princ n ideo post tractatus obligationum videamu de solutionibus, dicentes, Quid sit solutio, Quot sunt spe cies solutionum, Quis possit solvere, Cui facienda sit so lutio, Cui solvatur, Quis ejus effectus

Quid sit solutio. Ejus quod debetur redditio, ut in superioribus concor. large tamen poni¬ tur pro qualibet liberatione: liberatio autem quocunque modo facta, magis refertur ad obligationem, quam ad num morum solutionem, ff. eod, solutionis, nam & qualitercunque satisfactum sit creditori ad voluntatem suam, pro soluto habetur: licet solutum non sit f. de pig. act si rem alienam, §o mnis, & leg. solutum, § solutam, & notat. infra eodem quid sol vatur, vers.

Quot species solutionum. Tres civilis sive imaginaria, interpretativa, naturalis sive vera. Civilis sive imaginaria ut acceptilatio. Est autem acceptilatio liberatio per mu tuam interrogationem, qua utriusque contingit ab eoden nexu liberatio sive absolutio, ut f.de accepi. leg. 1. ideo dici Mutuam, quia necesse est quod perstipulationem debeatu id, quod per acceptilationem tollitur: ideoque si alio contra ctu debeatur, necesse est quod novetur per stipulationem & qualiter fiat hoc, vide inf eo sub S interpretativa, ubi habe rubricam de nova. & statim sequitur: nam creditor inter rogat hoc modo, Quod debes mihi ex causa empti. pro mittis mihi dare per stipulationem animo novandi? Re spon debitoris, Promitto. postea interrogat debitor, Quo tibi promisi per stipulationem animo novandi, habesne a¬ ceptum? Responsio creditoris, Habeo, acceptumque tuli sic ipso jure tollitur obligatio, ff de accept an inutilis, § acc ptio fieri non potest, & dicitur debitor liberari proprie: se¬ creditor improprie, liberatur enim .i. desinit sibi actio ci petere. f. de exe actl1§ ideb autem, de admin. tu quoties sicul Sed per Aquilianam stipulationem omnium rerum obl gatio in stipulatione deducitur, & ipsa per acceptilation perimitur: & a Gallo Aquilio ita composita est, quicqui vel quodcunque te mihi, vel quodcunque ex quacunque caus dare aut facere oportet, oportebitve praesens in diemve aut sub conditione quarumcumque rerum mihi tecum acti est quaeque abs te id est contra te petitio quodve adversu te persecutio erit, quodque tu me non habes, tenes posside ve, dolove malo fecisti, quo minus possideas, sponde quantumcunque eorum res erit, tantam pecuniam stipu latus est Aulus Augerius, spopondit Numerius Egidiu? item ex diverso Numerius Egidius interrogavit Aulun Augerium, Quicquid tibi hodierna die per Aquil. stipul¬ tionem spopondi, id omne habesne acceptum? Respor dit Aulus Augerius, Habeo acceptum, acceptumque tul Inst. quib. mod toll. oblig. § est & prodita, & ff. de accept & uno 5 Hoc autem per hanc acceptilationem & Aquil. stipulat bnem lites, de quibus cogitatum non est in suo statu ret netur, ut ff.de transa, cum Aquiliana, quia iniquum est pact¬ perimi, de quo cogitatum non docetur. ff. detransa qui cur tutoribus § ultim. nisi secuta sit generalis transact. supra d transact capit.i. quod dic ut notat. in summa detransact. §e quis sit effectu

QUaliter fiat acceptilatio. Et quidem non in diem vel conditionem expressam, sed in tacitam bene fit, ir est. n. tacitae illa conditio, quae erat in prima obligatione, ff. de accep. l. 4. & 5. & I.quod in diem, & de reg jur. quod in dien sed aliud in solutione naturali, utff. eo sub condi. & de acque pe qui absenti §1. Et fit acceptilatio super illa obligatione tan tum, quae verbis contracta erat, alias dedit in Aquil. stipr lationem, & postea sequitur acceptilatio, ut dixi supra su proxim. versicul. sed & per Aquil. Fit autem aliquando in obligationem, quae contracta erat jurejurando pro operi liberti, ffide acce & per Jusjurandum. Item in ea quae soloc sensu erat contracta, & valet potius jure consensus quan acceptilationis ff. de accept. I.ultim. & de rescind vend cum em ptor. Si vero inutiliter fiat acceptilatio, ut super obligat one, quae re contracta erat, habet pacti exceptionem, ff. except. si acceptillatum, si vero ideo inutilis est, quia solenn tas non fuit servata, contra est, ut ff. de accep an inutilis, & in diem. & l. acceptilatio, & secundum hoc intellige, f. de pact si unus, § penultim

A Quo fit acceptilatio. Et quidem speciale est per procu creditoris, forte & generalem, si tamen habeat liberan administrationem. sed servus creditoris, nec jussu dom ni acceptuferet, ut ff de acce l. pen. vel per specialem procu ratorem debitoris, si promittat dominus novandi animo ut in curatore dicitur. ffi de acce, & per jusjur. § tutor, alias in cipit lex aut, & ita videtur debitor liberari, si vero non erat procurator, & promittat novandi animo, nihilominus me liberat, & ipse per acceptilationem liberatur

De Novationibus. Rubricella.

SUMMARIA. I. Obligatio quae potest novari Novare quis potes Novatio quando fi¬

INterpretativa dicitur solutio, ut est novatio &c. delegatio. Est autem novatio a prioris de biti in aliam obligationem civilem vel natu ralem transfusio, sive translatio, nec refer utrum prius fuerit civilis vel naturalis, nec refert an contra cta fuerit re, vel verbis, vel qualitercumque, utf. de norat.I.i. Ii secunda autem obligatione necessarium est, quod teneat sal tem naturaliter, ut ecce, quod debes mihi stipulor a pupil lo, animo novandi, sine tutoris authoritate, fiet rovatio quia pupillus naturaliter obligatur, secus, si stipulor a ser vo, quia ex fidejussione nec obligatur naturaliter, nec do minus de peculio, aliud in pupillo quia naturaliter ebli gatur, & ideo quamvis inutilis sit agendum, utilis tamer est ad accipiendum, ut Inst. qui. mod. ioll ob. §adeo f defideju, sed & si serri dominus

QUae obligatio? potest novari? Quaelibet, dummodo & contracta sit, forte etiam si literis tantum sive sit pura sive in diem, sive sub condi, fide norat omnes, & l.indiem, & si Siichum, §i & l.quotie

QUis potest novare? Is cui actio competit, si major fit 25. anno. & compos suae meniis. Item tuior & cura tor, si his, quorum curam gerunt, expediat, idem in pra lato, sed novare potest is qui habet liberam & generalen administrationem filiusfamilias, vel servus, sec si non ha bet liberam, solvi potest ei, sicut adjecto in stipulationem sed ipse novare non potest: quinimo & nisi habet liberam novare non potest animo novandi, ff denorat. cui recte, & servus, & leg noare, & leg si debitorem, & leg. si quis absentes & lig filiu, & leg. ultim. rest on. 1. & S1 & deproc. procurator ci libera. & procurator tutorum, & de pact. contra juris civilis re pulas, infra de do, capit. 2. quod dicut nont. infra de do. Sq uis d

QUando fit novatio. Secundum antiquissimum tem¬ pus fit novatio, eo ipso quod aliquid additur, vel detra¬ hitur obligationi: uiff. de act. & oblig obligationum fere, Sul tun. Inst quibus mod toll. cbl. § praeterea. Sed medio tem por ita denu fiebat sihoc saltem ageretur tacite, f.denoram nibus, leg. 2. &I si ita fuero, §i leg. cum enim. Sed hodie ita d¬ inum sit, si hoc expressim agatur, alias prior obligatiomi net & posterior incrementum affert: ut C. de dona Iulii ffa praetor, stipul. I penuli. Instit. quibus modaollitur obligatio, §prae terea, novationum autem alia voluntaria, de qua diximus alia necessaria, ut ea quae fit per lit. contest. in voluntari perit privilegium dotis, & tutelae si post divortium dos i stipulationem deducatur: vel post pubertatem tutelae ctio: secus est in necessaria, nemo enim dicet conditioner nostram per lit. contest denteriorem debere fieri, ut ff.denm¬ ra. aliam Fit enim novatio necessaria per sententiam: ut d cond. indeb. Jul. & C. de rebus cred actor

De Delegationibus. Rubricella

SUMMARIA. 1. Delegare quid si¬ 2. Delegans liberatus est, si novatio intervenia

VIdimus de novatione nunc de delegatione. Quid est delegare: vice suâ alium rei creditori dare: vel cui cesserit creditor: utf de novat. I.2. & I. delegare, delegare autem possum vel voce, vel scripto, vel nutu. Sed si delega verim non debitorem, ipso ignorante, nulla potest se tueri ex ceptione, contra creditorem. Quid ergo faciet nunquide rit in damnum? non: imo si non solvit cond. incerti, aget co tra me, ut liberem eum, si solvit cond. certi, ut ei pecunian reddam, f. de nova si quis. Sed si delegem eum ei, quem cre debam debitorem meum cum non esset: vel illi cui donar¬ volebam excep. patet, fi de doli excep Jul. Inter delegatun autem & creditorem, cui sit delegatus, oportet stipulatio nem intervenire: vel litis conte his enim modis fit deleg¬ tio. f. de nova delegare § sit, secus si tibi mando actiones, ve cedo: nam ibi nulla requiritur necessitas: nec consensus de bitoris, contra quem ceduntur, exigitur: quinimo ipsas ctiones intentare possum, nisi ei denunciaveris, vel part debiti acceperis, vel litem contestatus sis. C.eo.l.i. & 3. & pe hoc patet incorporalia difficilius separari, quam corpor lia, ff de peculio. quis ergo, fi pro socio l.i.2.& 3. Et not. quod qu a daelegat, liberatus est, si novatio interveniat, ut C. de nov¬ L2. &3. in fin & l.ultim. Idem est, si creditor approbavit nc men, quamvis minus idoneum, & imputet sibi qui appro bavit, arg. ff mand inter causas, Sabesse: & ad Velleja, quamvis, interdum. Est tamen verum, quod non fit novatio, nisi 2 gatur expressim, ut dixi supra eodem quando fit novatio, su rubrica, de novat. sed haec non removet, quin delegatio fiei possit. Sed nunquid, ubi delego debitorem, & creditor no men approbavit, sum liberatus ipso jure, an per exceptio nem, dico ipso jure, secundum Ot. Papa, solvit enim & qui de legat, ut C. de solut. inviio, ff. de sol. solutam, & solutione eju quod debetur, omnis tollitur obligatio, ut dixi in prin hu jus summae, & actio semel extincta in perpetuum non re viviscit, f. de sol. qui res, §aream, & de consec. dist. 3. quaeris

De Confusione. Rubricella.

SVMMARIA Solutio interpretativa potest dici confusio

ITem potest dici solutio interpretativa? confusi¬ nam si succedis creditori tuo, vel credito tibi aditione haereditatis, confusa est obli gatio, & extincta per compensationem, d qua dic ut non. sup. depositi, ad hoc C. eo. tit. scil. de solutio. liber¬ ri, & l. ejus quantitas, & I si obligatum. C. ad legem Falcidiam, l. ac jectis, l. imponenda, & ISuccessores. Si tamen fidejussor succe dit fidejussori, nulla tollitur, sed duab. tenetur, f. de fidejus sorib. haeres § non est, sed si fidejussor succedit creditori, vel contra, accessoria tantum tollitur, ut dicta I. haeres S quid sist. pulator, & l. Lucius, & l. Vranius § quid si creditori. Sed si fide jussor succedit reo naturaliter tantu obligato, neutra tol litur, si vero reo civiliter, & naturaliter obligato succedi accessoria tantum tollitur, ui f. de fidejuss. haeres § servo tuod sequ. § quod hic servus. Sin autem reus creditori, vel econtra succedit, omnis tollitur obligatio, ut f. de fidejuss. si Seichun Sa Titio. & I si debitori

De Oblatione. Rubricella.

SUMMARIA, 1. Solvere quis possi¬ Solutio cui sit facienda j. Quid solvatur Effectus solutionis quis siu

ESt & oblatio. interpretativa solutio. Sed hic multa sunt necessaria. In primis, quod fiat congruo lo co & tempore id est ubi debetur, & quod; lius cui offertur, non habeat impedimentum quo minus recipere possit, ut C. eo. obsignatione, & ff. eo si solu turus, & de pig creditor. Et quod consignetur, & sub sigillo in sacco recludatur, & deponatur in aedem sacram, si is cui os fertur recipere nolit, nec.n.prodest oblatio sine consigna tione, vel cotra, ut C. de usu. I. 2. & l. acceptam. Item necesse est quod totum offeratur, non pars, ut C. eo. obsignatione, nisi al initio ita convenerit utf manda qui mutuam, §1. vel ubi nor confiteor, nisi partem debiti, f.eodem si certum petatur, quid aestimaverunt, vel nisi favor libertatis aliud inducat, ut s relicta sit libertas servo, si Titio dederit 20. nam si 10. tanti habeat, ea solvere potest. f. de statu lib. cum haeres § ult. Et ne cesse est, quod ipsemet qui debet offerat, non alius pro eo f. de his quae n frau. cre. ait praetor, § illud, aliud in solutione quam quilibet facere potest, ut notat. infra eodem quis posssi solvere, potest tamen dici contrarium, nec obst. I. supra in ducta ff. de his quae in frau. cre. ait praetor § illud, quia intellig potest, quando verbo tantum offerebat, sed tradere nole bat, & sic faciebat hoc in fraudem & ideo non valet ut di cit litera, alias autem si bona fide & cum effectu fieret ob latio per alium, quare non valeret, quae enim esset ratic diversitatis quod posset quis per alium solvere, & non of ferre? Dicas quod in promptu est, scilicet quia solutum de facili, non recuperat: secus in offerente, ut patet infr¬ eodem ver. sequent. vel distin. utrum fiat in judicio: & tum¬ valet, vel extra: & tunc non valet: ut patet in his quae nota infra eodem versic. si tamen quaeras. Item necesse est, quoc deposita duret, alis si offerens in usus proprios convertat non est tutus, f. de usuris debitor, & C.de usur. acceptam. in fin Item requiritur; quod fiat oblatio ei cui debetur, vel ec absente, judici: & si Judex deficiat, aliis honestis personis ut C. de usur. si creditrici supra de offic. ordin. pastoralis, in fin. ne¬ enim imputatur mihi, si non habeo cui solvam, ut ff.de le¬ commis leg. ultim. Si tamen quaeras, utrum talis obligatio¬ pariat pignoratitiam: dico quod sic, si fiat in judicio: alia non, ut f. de pigno. actio si rem alienam. ff. quibus mod. pigno ve hypo. item liberatur pignus, §. qui paratus, & de hac oblatio ne multa notant. C. de jure emphyteut. leg. 2. & de usur acce ptam. Operatur autem haec oblatio, ut debitor liberetur & quidem ipso jure, quamvis pecunia deposita amissa sit ff de arbitr si arbiter & depositi, leg 1§ si pecunia, in sin. Et haec locum habent, quando debitum consistit in quantitate nam si species debetur, sola oblatio sufficit, utff. de solutis qui decem, §.i. & leg. si debitor. hoc dixi ad notitiam aliquam hujus oblationis habendam. Azo tamen quantum ad usu ras, & alia quaedam plenius dixit de hoc in summa sua de usuris, super lacceptam, sed nobis sufficiunt ista

ITem per interitum rei, quae debebatur mora praece dente, contingit liberatio, ut ff. de eodem verborum: & d verborum obligatio, si ex legati, & leg. nemo rem suam, §1. Tol litur autem in hoc casu ipsa naturalis ebligatio, quia 8 tollitur per pactum simplex, & per jusjurandum, & pe¬ chirographi redditionem, civilis autem tollitur per ex ceptionem, & ff. eodem Sitichum, §. naturali, & Institut. de ex teptio. §. praeterea, sed in casibus ipso sure tollitur civilis. f de pac si tibi, §. 1. Item amirtit creditor jus suum propre maleficium suum per constitutior divi Claudii, cum ces sit actio. suam potentiori, ut notat. supra de alienand. juda mutandi causa facta, & per alias constitutiones, quas notat supra quod metus causa, §. qualiterretractetur, sub §. puniun

Ttem fit solutio per fructuum perceptionem, supra d pigno, cum contra G. quod dic, ut not. supra de pigno Sqvan¬ do efficaciter, versic. si tamen quis fecerit juramentum, & sequen- tibus.

NAturalis, sive vera solutio est, quando pecunia numeratur, & haec omnem obligationem perimit, si solven: major sit vigintiquinque ann. sanae mentis, quamvis accusa tus esset. ff. eo. sed nec illud & I praeced. reo, secus in pupillo, ve adulto, habente curatorem, nam si non haberet aduitus, i dem esset, ut ff. eod quod si forte, § ult. C. de in integ. resti. mino curatorem

Quis possit solvere. Is qui obligatus est, ut dixi supra proxime §. Item fidejussor, & ejus haeres, f. de fidejussoribus potest. §. 1. Et ho intelligas dummodo compos & major annor. nam s pupillus sine authoritate tutoris solvat, non contingit li beratio, nisi pecunia sit consumpta, ff. eodem, quod siforte §. sinal. idem est etiam in adulto, si curatorem habet, ut patet in his, quae notat infra eodem,§ sequent versicul. idem solvatur, & praecedent. sed & is qui obligatus non est no mine suo, ut tutor, curator, & praelatus ecclesiae, etiam di bita praedecessoris sui solvere potest, & debet, ff. de admin strat tutor quoties, § sicut autem & de condit. indeb, si procurator infra eodem capitul: & vide quantum ad debitum ecclesiae quod no supra ut 1§ & quis. Et quilibet nomine debitori solvens ipso mandante liberat debitorem, f. eo. 441 mandat & I. Cassius, vel etiam ignorante, & tunc tenetur habere ri tum, quis per hoc melior fit conditio sua. ff. depign. actio. s lutum, § solutam, & etiam eo invito. f. eo solvere, & de neg ge solvendo. Inde est, quod possum solvere creditori credito ris mei, & liberor, nisi forte interesset creditoris mei no fuisse solutum ff. de nego. gest si liber homo. &I cum pecuniam hoc si quantitas debetur, secus, si factum est, f. eodem, mi artifice.

Cui facienda sit solutio: Creditori majoris anno. etiam accusato. ff. eoden reo, non pupillo, nisi fieret authoritate Judicis, in quoc su si debitor ei solvat sine jussu judicis, in aedem sacram di¬ ponat, plenam consequitur securitatem, ff.deminoribus, a praetor, §. primo. Sed si solvitur ei authoritate tutoris, ve tutoribus, vel curatoribus nomine eorum consequitu solvens liberationem. Idem si solvatur adulto, non haber ti curatorem, si tamen perdat pecuniam restituitur, ut ( si adver. solo. leg 1. nisi falso probaverit se majorem ad deci piendum, in quo casu curator perseverans in officio, sc ens ipsum minorem, & patiens, quod pecuniam recipi at, hoc nomine, potest conveniri, ff. deminoribus legmino 25. anno. adito praeside. Sunt etiam casus, in quibus dene gatur restitutio minori; quamvis fraudem non adhibu¬ rit, scilicet cum restituitur ei ex Trebellia. haereditas, e quando solvuntur ei pensiones, vel usurae, non excedente metas biennales & summam centum solidorum. C. de ad ministratione tutorum, sancimus, & leg. ad constitutio, & ad Tri bell leg penultim. Sed si solvitur soli pupillo, vel adulto cu ratorem habenti, sine authoritate curatoris, non contin¬ git liberatio ipso jure, verum si sit minor, locupletior pe exceptionem repellitur; F. eod. in papillo, quia potius cer tat de praeda, quam de damno, neque debet occasione ju ris trahere ad iniquum compendium, ut Institut quibus. lienan. licet, §penultim. & C. pro cuyptore, leg. eum, ff. de adhnin stratione tutorum, minoris. Sed si minor solvat majori, & rat obligatus ex causa, in qua decretum erat necessarium & tutor & decretum intervenire debet, nisi pupillus obl gatus sit ex persona patris, ff. derebus eorum, qui sub tuto sunt magis, §. si pupillus, alias solutum repetet, sed si credi tor consumpsit, liberatur minor facto creditoris, ut I stitut quibus alien licet§. sinal ff sicertum pera. non omnis e fina f. eodem, quod si forte S. ultimo. Et potest hoc trahi in argu mentum quando solutio fit ecclesiae, quae fungitur vic minoris, ut supra de restitut. in integr capit i. Potest etiam sol vi alii, violente creditore, vel ratum habente, nisi in casu scilicet cum servus fugitivus gerit se pro libero: & ibi for te locum habet doli except. utff si certum pet. cum fundus,s eodem solutam. & leg fugitivus. Sed si sciam tacite vel expre¬ sim revocatum mandatum, non liberor, alias contra, s eodem vero, & lec ratum, & leg cum quis, §sinal. Item solv tur adjecto in stipulatione, quicunque sit ille nisi fort¬ status adjecti mutetur: puta quia factus est alieni juris cum esset sui, vel nisi creditor litem contestatus sit, alia contra, ut f. eodem sistipulatus fuero, & leg. cum quis, respon¬ I & leg. Stichum, § usufructus, & leg. aliquid, & leg si quis stipu latus, § primo. Item solvitur servis ex contractu dominico etiam post manumissionem, si tamen ignoretur manu missio, vel in peculiari etiam scienter, dummodo peculi credatur concessum, ut leg si quis servo, & leg secus, peculi ari nomine, & leg. quod servus litis, tamen procuratori, nisi ac hoc specialiter datus sit, non recte solvitur, ff. eodem hoc ju re, & in summa cuicunque solvantur voluntate creditori majoris, sanae mentis, liberatio contingit: quamvis ante quam instrumenta obligationis reddita fuerint, creditor moriatur. C. eo nihil interest

Quid solvatur. Et quidem quod est in obligatione, si erat corporale: nam incorporalia non recipiunt solutionem nec traditionem ff. de acquirend. rerum dormi servus, §. incorporales. Et si quiden¬ quantitas sit & adj iciam in quam causam solvam, cum e¬ pluribus obligatus sim, in eam cedet, si vero non expr mo, & omnes causae principales erant, eliget creditor quam acceptum feret, & hoc si eligat in continenti, tun enim potest in eam causam computare, in quam solverei si deberet, & verisimile, quod potius solveret id quod no est in controversia, quam iliud quod est, & pro se potiu quam pro alio, si tamen constat per confessionem par um, contrarium semper in eam causam accepto feretu in quam solveret, & in hoc prodest electio facta in cort nenti, & in alio, qui si plures essent pares causae, unam git, quod potest ei prodesse, si forte in electa causa non bet probationes in evidenti, si autem nunquam eligit, ve intervallo, & plures sunt causae pares, decidit de omnib pro rata, sin autem una appareat durior, vel gravior cau semper in eam accepto fertur, ut tamen gravior dicatur, eo quod una pura, altera in diem, vel una est poena pect niae, vel infamiae, altera non vel una cum fidejussore, a ra non. Item quod de electione dixi, intellige cum credito eligit, & debitor tacet, alias si consentiat, expressim non es opus discretione causae, vel si dissentiat, incontinentire petit, Feodem l. 123. 4 & 5 respon. Si una est principalis & lia accessoria, puta usuraria, &t si usuras accepto feret, ut( eodem l. I. haec si sint usurae debitae per stipulationem vel p gnoris retentionem, secus, si nudo pacte, sed aliud, cun creditor distrahit pignus, quin etiam in usurem pacto di bitam accepto fert, f. eodem mhis, §. Imperator & l. Paulu¬ C. de usu per retentionem. Hodie non accepto feretur in usn ras, cum indebitae sint, nisi, sicut notat insra de usur. Sanali quo casu. Si vero corpus debeatur, si quidem in speci certa, ita demum liberatur, si ita solvitur, ut non evinci tur ex aliqua causa, ff.eodem, qui sibi, aut Titio & Isirem, nisl forte causa praecessit obligationem, ut in eo qui perveni ad libertatem, f. de verborum obligat. si serrum, Sstasi snqu dem. Sin autem in genere, necesse est corpus sic solvi, aliquo modo auferri non possit, feodncumquis, §. h¬ minem, & leg qui decem, §. ultim. In omni autem debito i totum & plene debet fieri solutio, ff. eodim etiam cirta, leg. qui sibi aut Titio. Item omnis satisfact. pro solution cedit, ut ff. eodim satisfactio. hoc quando creditor eam ad mittit, nec enim cogitur, ff. depigno actio si rem alienam, §. mnis, sed in casibus cogitur. C. eodem auihentic. nisi, & f. d leg i si domus, §. in pecunia, & de auro & argento legato. lig. in fin.

Quis sit f effectus, ciu. Ut omnis tolam obligatio, etiam naturali ff. eod. si pupillus, ut fide jussores & pignora liberentur. Instu¬ quibus mod toll ob. in princ. & qui dicit solvisse, hoc probare tenetur, quo facto chirographum conducere potest, C.a dem l. ult. cancellatio autem, vel redditio instrumenti sin voluntate creditoris facta, non liberat debitorem, at C. Io¬ debitori, f. de probacio si chirographum

De cessione bonorum. Rubricella

HOC autem notandum wod si nor habet qui unde solvat, & cedit bonis; non detruditur in car cerem, ut C. qui bon cede. poss. leg. prima, nec excommun candus est, & si excommunicatus sit, absolvitur, recept idonea cautione de solvendo debito, si ad pinguiorem fo¬ tunam pervenerit, infra eodem Odoardus: sed nec tunc cor demnatur, nisi inquantum facere potest, habita scilice ratione, ne egeat, nec enim fraudandus est alimentis quo tidianis, fdere judi sunt, qui in id quod facere possunt, ui f.qu bonis cedere possunt, is qui, & leg. qui bonis, & leg si debitoris.e quo ad haec tria, prodest cessio. Sed contra, videtur supr utul.. pervenit, dic, quod ibi adhuc non cesserat bonis, e ideo fructus praebendarum adversario assignantur. Qui¬ ergo, si Judex ei praecipiat, quod solvat cum non habea unde? Respondeo impossibile Judicis praeceptum noi obligat, f quae sentent sine appellatio. rescind. Pau lus ff de regu jur. impossibilium, supra de pact. capitul sinal. & ejus pericu lo, qui nihil habet, nihil esse potest. ff. defurt. itaque fullo. de dolo. nam is nullam, supra de testitut. spolia. olim, supra de pi gnor. lator, fit autem ludis cessio mirabilis non sine infa mia, & vituperio hoc modo, scilicet quod is, qui cedi cum anonudo lapidem nullum percutit ter dicendo, Ce dobonis. Sed sufficit, si verbo cedat, nec fit infamis. ( qui bonis cedere possunt leg prima, & ultima, & ex quibus cau¬ infamia irrog debitores. Bonis autem cedere potest paterfa milias, & filius familias si habeat aliquid inbonis, & etian si nihil habeat, nec scilicet, patiatur injuriam, quia poste poterit habere bona. C. qui bonis cedere poss. cum & filii, sic ti net cessio: & si nihil in bonis sit, sicut & actio de pecu competit, quamvis in peculio nihil sit, f. depecni quaesui sic & Petrus, qui non reliquit nisi rete, & naviculam, di citur omnia reliquisse. Cedere autem potest ita demum si confiteatur debitum, vel condemnatus sit, secus sin¬ get, quia tunc non auditur invito creditore, volente pro pare contrarium in continenti, sed si dicat creditor, Ci de, sed ego probabo debitum, quandocunque voluero tunc cessio admittetur, ff. qui bonis cedere possunt, leg. penu um. Fit autem cessio injure, & extra jus, per nuncium vel epistolam, nedum per cedentem praesentem, ff quibs nis cedere possunt leg sinal. quia sufficit sola voluntatis pro fessio. C. qui bonis cedere possunt in omni. Est autem facier da cessio creditori, sed si quis inhabilis ad munus, vel ho norem vocetur, & ideo cedat bonis, non admittitur. C qui bonis cedere possunt leg. propter honorem. Sed neccredito res, quibus cessio facta est, possunt inter se bona dividere sedjure dominii authoritate propria retinere: imo nis bona data sint insolutum, vel distracta, potest debitor pos ea solvens, non obstante praescriptio longi temporis ri cuperare. Cqui bonis cedere possunt leg. legis suliae, nam & i qui cessit ante distractionem veniens potest voluntaen iuam mutare, & se defendere, f. de cessione bonor. leg; Quic si plures sunt creditores, & debitor petit dilatione nquin quennii, si omnes concordant, bene est: sin autem discre pant, statur majoris partis judicio, & intelligitur majo pars: primo respectu cumuli debitorum non personarum secundo respectu personarum: quod si omnia aequali¬ sunt, erit humanior sententia. 1. eorum qui in dilation danda consentiunt praeferendae in quo quidem non distir guitur inter hypothecarios, & chirographarios credite res, sed nec ex dilatione quinquennii, quo ad prae cripti onem temporalem aliquod praejudicium creditorib. cr¬ ditoribus generatur. C. qui bon. ced pos.leg fin. Quid si debi tor petit sibi dimitti partem debiti, tunc non praejudicatu hypothecariis creditorib. quamvis paucioribus numer per consensum chirographariorum, & sic loquitur f. de pact rescriptum, & I praecedenti

SI quis autem dicat persolvisse pecuniam indebitam, & recipiens neget se recepisse, eo ipso quod de receptis cam vincitur, necesse habet pecuniam reddere, nisi probet quod debitum receperit, infra eodem capit sin ff. de prob. cun de indebito, unde fuit sumpta decret. Et sic mendaces pu niuntur: Ut C. de non num pecu authentic contra, ideo dicitur quod nemini expedit negare vel mentiri, f de tribu. act il Iud. §pe. sup. ut bene. ecc. sine di. com. t unico, §pen. & supra dere scrip. super literis. Si vero confiretur, praesumitur debitum si tamen diligens pater famil. solvit: quia non est verisimi le, quod quis jactet pecuniam suam, secus, si sit rusticu¬ bestialis, vel pupillus, vel minor. 25. ann. vel miles, vel mu lier, simplicitate gaudentes, & forensium negociorum inexpertos, nam si tales solvant, semper praesumitur in debitum, ff. deprobat. cum indebito. Pater autem famil. di ligens non repetit, nisi probet indebitum, ut dictum est in fra eodem capit. ultimo. Sed & in eo distin. quia aut repeti indebitum utroque jure: ut quia is cui successit, satisfe cerat de debito: ideo juste potuit ignorare, f.dereg jur qu in alterius, vel quia solvit id in quo condemnatus erat au thoritate falsorum instrumentorum: utff. de except qui a gnatis, in fin. vel quia erravit in nomine, ut infra, ideoque repetit, secus si scienter solvit, quia tunc donare videtur, f. de condict. indebi leg. I. ff. de re qur. cujus per errorem, excipi usuram, licet scienter solutam, ut notat. infra de usur. S quae paena, §. alia a judice, versicul. sed quomodo, vel qui erravit in nomine, cum alius in suo nomine, ipso absen te, pecuniam mutuo recepisset, ff de verborum obligat l¬ ultim. supra de rescript. significante, alias in proprio facto ro esset tolerabilis error, supra de rescript excommunicato F pr suo, leg ultim f de jur & fac. igno. plurimum Cderescind. ven dit. quisquis. Item si solvit indebitum jure naturali, sed de bitum jure civili, ut quia obligatus erat literis, ut Institui de lib. obl. §. is quoque, hic enim repetit, nec disting. utrum erraverit in jure, vel in facto, quia iuris ignorantia jus su um prosequentibus non obest. f. dejur. & fac igno. leg jui¬ f. de condict indeb. in debitis, & de constitut pecu. quod si maritus §. 1. Fallit in leg. Aquil. quae inficiatione crescit. C. ad leg Aquil. negarem, nam si satisfactio de damno dato ab aliquo quasi ego dederim, non repeto. Item si solvo legatum al alio debitum. Institut. de ob quae ex quasi con na §. ultimo. Iten si scienter solvo, ut supra dixi, versicul. sed & in eo. Iten per sententiam vel transactionem solutum, quamvis in debitum esset, non repetitur, ff. de condictione indebiti, in summa, §. & quidem, ff mand si fidejussor, §. in omnibus. C. eo dem leg. 1. & de transast. leg. 2. Item si jurante adversario me deserente solvere, f. de jurejuran nam postea S fin. Item si pu to me debere ex causa dotis, non repeto, f. de condict. inde bi, cum is. § si mulier. Item si ab alio debitum, licet indebiti ab eo, cui dedii f de condict. indeb si poenae, §quamvis vel quan quam. Si vero solvit indebitum jure civili. sed debitum ju re naturali, ut in obligatione per nudum pactum contra cta, quod dic, ut nota. supra de pactis, Squae sunt divisiones, su § superest, ut de pactis utilibus, & se. si scienter non reperi tur, si per errorem juris non repetitur, per errorem fact repetitur C. de jur. & fact ign error. & l. cumquis, ad l. Fal. error & de condict. indeb. I fideicommissum. ff de condict. indeb. leg fidei commissum. Fallit hoc in minore f. demin interdum, & ir muliere, f. ad l Velleia quamvis, § interdum, & in muliere, h enim repetunt, qualitercunque erraverint. Cum aute: secundum canones ex nudo pacto a detur actio, ut supra de pac qualiter, & de arbitr per tuas, 22 quaestio; juramenti, ap paret, quod non est locus repetitioni, quia cui damus acti onem, multo fortius exceptionem, argumen f de compen sat. aetiam, & de superficiebus, leg. 1. §quod au praetor. ff. dere jur. invito, §. I. Sin autem sit debitum utroque jure, sec indebitum ope exceptionis temporalis non reperitur ff de condict. indeb in diem, & legnam & si maritus, & leg nan si cum moriatur, & ff. mandati fidejussor. Sed si exceptio¬ erat favorabilis & perpetua, ut Velleian. quacunque ignorantis interveniente, reperitur, nisi fit introducta a¬ rigorem juris conservandum, ut exceptio rei jud. ff.de co¬ dict. indeb Jul. C. de condict. indeb. leg. 1. Sed si exceptio era perpetua & odiosa, ut Macedoniani ignorantia juris de ctus, solvens, non repetit, ut dixi de perpetua favorabili, de condict indebit. qui exceptione, sed si probet ignorantiar facti probabilem, repetit, ff. ad Macedon. leg. ultima. Quo si dubitetur, utrum sit dilatoria, vel perpetua, repeti po test. sufficit enim dubitatio, f. de condict indeb. suffici

ILLud in summa notan. quod si praelatus suam eccles am obligaverit pro alienis debitis, vel sigillum tradid rit, ut obligari possit, ecclesia non tenetur, subaudi, nis versa sit in utilitatem ecclesiae, quod dic, ut notat. supr titul i§ & quis, & qui hoc praesumpserit ab administratis ne spiritualium rerum, & temporalium, noverit se suspi sum, scilicet ipso jure, infra eodem, si quorundam, quod at tem dixi, Si sigillum tradiderit, ut obligari possit, subat di & obligatio secuta sit, argumentum sup. de clericis no resident. relatum, & de officio delegat. in literis, & infra de spo¬ sa capit. sin argumentum tamen contra, supra de confes. cun super, sed dic, quod ibi secuta fuit electio, praemissa pi ctione, & ideo simoniaca judicatur, hanc ergo poenan patitur, qui obligat cum effectu. Sed quid si reddat eccl¬ siam indemnem? Dicunt quidam, quod poena remittitur argumentum S1 distinct, si qui sunt. i6. quaest. 7. si quis demcep¬ 15. quaestio. 6. nos sanctorum, alii contra, quia satisdatio m¬ levolum animum non immutat. Institut. de suspect. tutor. libertis, ff. de suspect. tuto. leg. 3. §. quaeri, & leg. suspectus, & le sequent. & ideo removendus, ff. de suspect. tuto suspectus, n si cum eo dispensetur, supra de electio, quod sicut, Sultim si pra de offic. delegat. venerabili, solam enim excommunica tionem evitat talis, supra de re. eccl. non alien. si quis presbyt. rorum, quod dic, ut not. supra de rebus eccle. non alien. § quae si paena

PrevBack to TopNext

On this page

Titulus 23