Titulus 22

De Fidejussoribus. XXII. Ru¬ brica.

SUMMARI Fidejussor quis dicatur 2 Fidejuberi pro quo possi 3 Fidejubere quis possii 4 Fidejussor quditer fiat 5 Fidejussor ad qk Iteneatur 6 Fidejussoris bencicium quod si Fidejussio inter quos locum habea 8 Fidejussio quando locum habeai 9 Fidejussio quando cesse io Fidejussio quid prodest ei, pro quo fidejussit

PRaemissis tractatibus, quibus personae principaliter obligantur, vi deamus an alius secundario ipsas reciper possit. Vel sic, Diximus qualiter per obligi Ationem rerum creditoribus caveatur: nun dicamus qualiter caveatur per obligationem personarum & sic apponamus rubr. de Fidejussoribs qui principalibu. obligationibu applicantur, dicentes, Quis dicatur fidejusso Pro quo possit fidejuberi, Et quis, Qualiter fiat fidejussio Ad quid fidejussor teneatur, ad quid is, pro quo fidejussi

Quis dicaturta fid jussor Quialienamob ligationem in sui suscepit fidem, principali nihilominus remanente obl¬ gato. Inst. eo. in prin. ff. eo l.i. & 2. Est autem nomen fidejusso ris generale, quia continet in se mandatorem & constitu torem, & eum qui ex toto in se aliena obligationem trans¬ fert. qui & expromissor vocator, ff ad Vell quamvis & si mu¬ lier. Sed differunt hi inter se, quia constitutor non obliga sur, nisi praecedat obligatio, quae virib. debita sit, ff. de consti pec l..§.1. & §. debitum & §. se & I hactenus & l. item illa verba §. quid adjicitur. Fidejussor vero ipsam obligationem prae cedit & sequitur. Inst. eo. § fidejussor ff. de jud. non quemadmo dum. fF. eod potest. & I grege. §. 1. Mandator autem nunquan sequitur, sed semper praecedit obligationem. ff. mana si ve ro non remunerandi §. si post creditam mihi. & I.si filius. Verun si mandem alicui, ne debitorem suum urgeat ad solutio nem, periculoque meo fore pecuniam, dicam obligabor ut ibi dicit

Pro quo possit fide juberi. Pro omni persona, quae civiliter & naturaliter est obligata Unde pro pupillis & furiosis etiam sine tutoris, vel cura toris authoritate potest fidejuberi. ff. eod. Marcellus scribi Quod verum est, ubi ex re descendit obligatio, ut si in ren communem, quam cum eis habeo, aliquid impendero, ve si pupillus in rem communem damnum dederit ff. de actio & obl furiosus. alias, F. eo. si a reo. §. si a furioso. Item & pro eo cui debetur haereditas jacens, fidejubere possum ff. eo mor¬ tuo. Item, & pro fidejussore alius fidejussor intervenire po test. ffieo si plures. §. ult. & I9. infi. Sed & pro eo, qui tantum obligatus est naturaliter, f. eo. fidejussor obligari. fidejus. ac cipi. & secundum omnes efficaciter potest exigi fidejussor arg. f. eod. ubicunque quamvis ipse reus exigi non possit, qu naturaliter obligatus est, nec obstat quod dicitur, quod ij plus obligari non possit, quam principalis. Inst eo. §. fideju¬ sores. plus enim tantum quatuor modis accipitur, ut no sup. de plus pet. quorum nullus in casu proposito adaptar potest & junge quod no inf eo. § qualiter fiat, ver. refert. Un de & pro servo naturaliter obligato mihi domino suo fi dejuberi potest. Inst. eo. §. nec illud interest. secus, si ego domi nus ipsi servo obligatus essem. ff. eod si quis pro eo §. item si si lius: & est ratio, quia non posset dari, nisi mihi, sed nemo pro eodem, & apud eundem obligatus manet, ut ff.adV. ll tutor. nam si mihi condemnaretur, ego sibi tenerer resar cire: ergo dolo facerem, si peterem I dereg jur. in condem natione §. ult. Secus in casu superiori, quia ibi non acquiri tur per patrem obligatio filio vel servo ff. de pac dotal. cun dos. Item pro eo qui tantum civiliter obligatus potest fide juberi, sed ei competit eadem exceptio, quae & reo. C. d non num. pec si cui. Quae est ergo ratio, quod in naturali nor habet except. ut no sup. Respondeo, quia naturalis consi stit in sola veritate, non in subtilitate consistit, ideo ipsan non admittit, sed respuit, sed civilis in sola subtilitate con sistit. ideo ipsam admittit. vel ideo quia omnis exceptio? jure civili procedit, sicut & actio. Inst. de act. non tamen ob ligatio. ut Insti. de ju. natu. § jus autem gentium. Sed si reu¬ nullo modo est obligatus, vel ex turpi causa, quia contr¬ legem promissum est, nulla est obligatio fidejussoris, f eo qui contra, & l. cum lex. & Isi quis postquam. Et obligatur fi dejussor ei cui debetur, non illi cui victus est causa solu tionis faciendae fi. eo si mihi aut Titio

Et quis. Et quidem quilibet idoneus, in quo requi¬ runtur tria. Primum, quod sit fidelis, arg. Infi de suspe tut § pe & fi. & § suspectus. If de ver. obl. si quis stipula tus. in fi. Secundum quod sit solvendo f.de verb. sign. quos no hostes, § locuples. Tertium, quod sit facilis ad conveniendum ut colligitur hoc totum. fi qui satisd cog l. 2. respon. 1. & Isi re ro. §. qui pro rei qualitate. & duab. leg. seq. ei autem imputan dum est, qui minus idoneum approbavit tacite, vel ex presse ff.eo. I3 ff. qui satisd. cogl. si ab arbitro, possunt tam fide jubere generaliter illi omnes, qui alias possunt obligari de quo dic, ut inf. de don §. quis, & sup de pac §. quis. Sed exci piuntur milites, ut C. loc. & condu milites. Ite excipitur mo nachus, qui nec naturaliter obligatur, cum nec velle habeat 12. q. 2. nolle. non dicatis. Si tamen administrationem habeat videtur obligari de his, quae ad administrationem perti nent. arg. f. eo. si quis inscio domino. & l. seq. quod intelligas quando administrationi expedit, alias contra, ut sequitu infra. Item clerici, m auth. de sanct. epis. §. aliud autem. ideoqu dicitur, quod clericus inserviens fidejussionibus, b ab ec¬ clesia abjiciatur. inf. eo.c.i. & dic inserviens, id est, valde fr¬ quenter serviens. & sic praepositio in, auget, ut no, sup. depe siti. §. unde dicatur. Dicitur autem valde frequenter serviens quando indifferenter fidejubet, ita quod dilapidatio ind provenit, vel id est ultra quam debet serviens, puta ultr summam communi providentia taxatam. infra eod. quo quibusdam vel inserviens, id est. non serviens, quod est qui do fidejubet pro laico, ut i. qu. I. te quidem. in auth. de sanct. epi §. alium. nam pro clerico fidejubere potest judicio sist C. de epi. & cler. omnes. §. in hac. infra eod, cap. 2. & 3. Ecclesian vero commissam clericus vel praelatus pro nullo hodi obligare debet, ut inf. tit. i. in quorundam, ex pietate tame moderate subvenire tenetur. 85. dis. non satis. Quid si pro e¬ clesia clericus aliquis mutuum receperit, videtur disutri recipiat usque ad quantitatem, vel summam commun providentia constitutam, & tunc indistincte tenetur eccle sia, vel ultra. & tunc similiter tenetur, si de consensu capi hoc fiat: sed si consensus non intervenit, non tenetur ec clesia, nisi forte pecunia probaretur versa in utilitater ecclesiae, ut innuit, inf. eo. quod quibusdam & ad hoc, sup. depi siti, cap. 1. & ff. de cond. indeb. nam haec natura & dere ju. nam hae natura ff. deinrem ver.Ii. & per totum. Sed contra, quia is cre ditor intelligendus est tantum, qui potest probare peci niam versam in utilitatem ecclesiae. 10. qu. 2. hoc jus. C. de sa ecel. auth hoc jus. potest intelligi, secundum dist. decr. praed ctae, infra eod. in quibusdam. & quam supra no Unum tame no. quod & si ecclesia non teneatur, tamen ipse oeconomu qui recipit, obligatus remanet. arg ff. si cert pet. civitas, & auth hoc jus § qui res. Potest & illud dici, quod satis sit si pro bet creditor, quod mutuaverit ad repellendos certos usu¬ qui tunc imminebant. arg. inf. tit. I.cap. 1. & f. de exer act. I. quod si mutuam. & l. Lucius. sufficit enim quod ab initio ut liter gestum sit f. de neg gest. sed an ultro. § i ff. de minor. verum §. si locupleti. quia nec ecclesia suis debet contractibus frat dem adhibere. infra de don. pertuas. ecclesiae siquidem inte est, ut ita interpretemur: alias nunquam mutuum inter veniret, argu. C. de rescr. vend. ratas, ff.demin. ait praetor, §. ider faciunt. alias incipit l. & si sine. Econtra moveor: quia del ctum personae in damnum ecclesiae redundare non debe ut supra de except. cum venerabilis, §. intelleximus. supra de hi quae fiunt a majori par, cap. quae sivit. alii dicunt, quod proba tur versa in utilitatem, eo quod non probatur contra ari ff de excep. I. ul. C. qui mil. non pos super servis, lib. 12. nam subt litas, alias si servaretur, in perniciem ecclesiae redundaret ergo est repellenda, ff. ad Treb. I. penult. in princip. & de verbo sign. cum quidam. in fi. argum. pro & contra fi. ae in rem vers¬ quod si servus. §. sed si sic accepit. & § seq. Solutio, dicas, quo in ecclesus illis, in quibus certa summa statuta est, habe locum dist. illius decret. infra eo. in quibusdam. in aliis atten denda videtur consuetudo terrae, quae tamen non impro betur canonicis Inst. arg. inf. de don. caeterum. & si ultra illar summam, quam consuetudo approbat, & approbare de bet, detur mutuum, dici potest tutum creditorem, si de con sensu praelati, & capituli tradiderit mutuum propter ne cessitatem, & utilitatem ecclesiae, quae tempore mutui im minebat, alias ecclesia non tenetur, cum unum corpus sini arg. sup. de his, quae fiunt a prael. novit. quanto pastoralis tua & ult. & sup de proci.dominus tamen noster a verbo. auth. ho jus porrectum. quae no. sup. eo. ver. sed contra. de facili non re cedit.

MUlier etiam fidejubere a prohibetur: quod si feceris habet excepti. Velle. S. C. sed quia haec materia practi catoria est, & satis diffuse tradita per doctores, quasi to tam utilitatem hujus materiae potes sub compendio con prehendere, distinguendo. Dicas ergo, quod cum muli¬ pro aliquo intercedit, nisi fiat instrumentum de ipsa fid jussione tribtest. signatum, ipso jure non tenet obligatio quia servatur illaesa perbeneficium constitutionis. Cad Vell antiquae. §. ul. Si vero fiat instrumentum praedictum, tun obligatur, sed per beneficium Velleia & in hoc casu si tan ipsa, quam creditor sciunt ipsam juvare, habet locum Velle quia non debuit certiorari creditor qui non ignorabat. de act empt. & ven. l.. in fi. & arg. C. ad V. II. l.i. & ff. depositi. I.. eleganter. Idem est, si uterque ignorat, nisi in utroque casu mu lier renunciaverit beneficio Velle. certificata de effectu i psius per aliqu em sapientem, alias iniquum est, pactum peri mi, id de quo cogitatum non docetur. ff. ad Velle.I.ult. & a transact. qui cum tutorib §. ul. & I.cum Aquiliana & de pact.. fratres. & de insti. sed si pupillus. §. de quo palam. Et sic dicun intelligi omnia jura, quae dicunt, quod quilibet potest nunciare his, quae pro se introducta sunt, verum est cert ficatus, arg. in auth. quomodo oportet episcopus, §. igitur ordm. rius episcopus. & 38. dist. placuit & si mulier renunciat. Vell omni demum legum auxilio. C. in quib. casi mulier. offi. tu fu gi Iult & auth. ut liceat matri & aviae. & junge quod no. infi eo. sub §. sed & si plures, § quando cesset. & supra de renun §qu possunt. ver. unum autem notabis. Sed si mulier ignorat se j vari Vell. & creditor scit haec, creditor a seipso decipitu ut ff.derei ven. is qui se obtulit. & l. seq. & de reg jur nemo videtu fraudatus. Si vero mulier scit, sed creditor ignorat, errati facto probabili, ut quia venit mulier cum barba fictiti¬ braccis, et caligis induta, tanquam esset vir, vel aliter cr ditorem decepit, non juvatur, quia deceptis, & non deci pientibus jura subveniunt, supra de rer. permu. cum universi rum, ff. ad Vell. l. 2. § ult & I. si decipiendi. & Cad Velle sisme. & foeminis. Quod autem dixi mulierem ipso jure servari illi sam per beneficium constitutionis, vel juvari Velle faci in 10. casib. Olim obligabatur, nec juvabatur, & hodie ob ligatur, nec juvatur. Primus est, si causa decipiendi inter veniat. & de hoc dictum est supra proxim. Secundus, sirt nunciavit Vell & beneficio constitutionis antiquae, & d hoc dictum est sup. eo. ver idem est si uterque mirum ta men videtur. quod beneficio constitutionis remunciar possit, cum per ipsum nulla acquiratur exceptio, sed ips jure nulla fit obligatio. Tertius est, si elapso biennio, con putando a tempore fidejussionis, iterum confessa fuer se obligatam esse, vel pro ipsa intercessione pignus, vel in tercessorem alium dec: rit. C. eo. si mulier. Quartus, si pari pecuniae accepisse probata fuerit, ideo ut se obligaret, v C. ad Vell antiquae. resp. 1. Quintus, favore libertatis. Ceo. Ipo Sextus, favore dotis. C. eo. L.ul. istos sex excipiunt doctore ego alios addo. Septimus enim est, si animo donandi in tercessit. ff.co si ego. & l. seq. Octavus, si in rem suam fideju beat ff eo. alii. & l. si pro aliquo. respon. I.Nonus, si quasi in ren suam fidejubeat. f.eo. non mulier & I si mulieri. Decimus, in nullo periclitetur. ff. eod si mulier. contra Sen. cons. Vell intercessisset. Vel dici potest, quod omnes hi casus con prehenduntur sub illo, quando in rein suam fidej ubet. Pr maritis autem olim nullo casu interveniente, obligares poterat, ff eo l.1. & 2. resp. 1. nec hodie possunt aliquo mod in auth. ut inmobilia ante nup. col. 5. & est signa. C. ad Vell sen tuscons. auih. sive a me, sive a te & est ratio, quia timet lex, nes hoc concederet, se amore mutuo spoliarent, ff. dedona. ter vir. & uxor. l.i. Hoc autem notandum, quod ubi dixi constitutionem Vell. senatusc. habere locum, non pericli tatur in aliquo creditor, cum sibi restituatur actio pristin si amissa sit utilis, tamen non directa, licet eadem sit in sul stantia. & sic intelligas, ff. ad Vell. I1. & Iquaemvis, § sicur essem. sed si creditor nullam habebat, non restituitur, se¬ potius instituitur, ut in prox. §. dicitur. Verum cum pra dictum instrumentum. de quo no. sup. eo. §. ver. 1. nostri non fiat temporibus, quid curamus de hoc senatusc. Vel Nedum liber obligatur fidejubendo, imo & servus agen do negotium peculiare, puta pro suo peculiari creditore alias naturaliter obligaretur servus: sed nec dominus e¬ illa fidejussione de peculio convenitur, filius vero fami indi. fidejubet, sicut & pater fam ff. de pecul. licet, §. si filius I. servus inscio. & I sed si servi dominu

Qualiter fiat fidejussor. Fit autem hoc modo, ut interrogaretu fidejussor. sic fide tua esse jubes, quod illi credidi? & ille re spondeat, Fide mea esse jubeo: sic intelliguntur omnia so lenniter acta. Instit eo. §. in stipulationib. Sed hodie sic utur tur vulgares. Es mihi fidejussor pro tali, & promittis mih reddere pignora advoluntatem meam, quando requiran te? & alius respondet, Sic, & promitto. Refert tamen utrun res deducatur in stipulationem, an factum, si rem eanden possum a fidejussore stipulari, ut tamen in duriorem casi non accipiam: & videtur durior 4. modis, causa, re, tempo re, & loco, f eodem l. 4. §. si quis Stichum, & Sidem sul. & S con tra autem. &S sed & sireum. Institut. de act § plus autem, supr. a plus petitc. unico §plus. Idem videtur, si operae continean tur in promissione, puta pictoriae 10. dierum, ff.deduo. re deb nemo est, nam operae divisionem accipiunt, ff de verb. ob lig in stipulationib. Soperarum, & de operis liber. libertus qui pos & potest peti pars operae, ut ibi dicit, id est pars aestimatio nis operae, ff.de verb. obl stipulationes non dividuntur. Sed si fa ctum stipuletur individuum puta promisit reus per sen¬ fieri, quo minus mihi ire agere liceat: hic fidejussor inuti lis videtur, quia non posset promittere, quod reus non in pediret, jam enim promitteret alienum factum, & ide non obligaretur, nisi forte poena apponeretur, quia tun obligaretur ad paenam, ff eodem sicutreus, & de verb. oblig. sI pulatio ista, respon. I. § sed & si quis promittat, & Institut. de inu¬ stip. Sversa vice. Item si fidejussor promittat se non impe diturum, non tenetur, licet prohibeatur, ff. deverb. obli. cun filius §si stipulatus. Sed dic, quod sic potest intercedere, fi de mea esse jubeo, ut supra dixi, & sic tenetur ad interesse quia ubicunque factum est in obligatione, & interesse, ff. d re judic. si quis ab alio, §ult. & de ver. obligat. quod quis alium st pulatus. Item quamvis quis non possit promittere alieni factum, si tamen promittat se effecturum & curaturum quod Titius faciat vel faciat, bene obligatur, ut Institut. a inut. stipu§ siquis alium, ff si cert pet ejus qui. Item accipith fidejussorante obligationem, vel post, ut diximus supr. e& dem §. ver. fidejussor vero & probatur, f. eodem leg 7§ adh beri. Si vero fidejussor in duriorem casum accipiatur, se cundum Azo. in nihilum tenetur, alii contra, quia util per inutile non vitiatur. C.de don. sancimus, §sicut autem, & s non valet ut ago, valeat ut valere potest. Non solum sim pliciter potest quis fidejubere, sed etiam usque ad tempu puta in diem vitae suae, f. eodem leg. penultim. alias si simpl citer fidejubeat, haeredem obligatum relinquit, Institut. e dem §fidejassor, ff.eodem leg. 4. § ultim. sicut in quolibet ali¬ contractu accidit. ff.de act. oblig. ex contractibus. Quid ergi si is pro quo fidejussit, furti danatus sit, vel alia actio; qua non transit in haeredes? Dixit Azo eum non teneri, ai gument. ffi si quis causa, si eum ( qui injuriarum, & Institut. o act. § fuerat autem. Sed secundum jura nostra haeredes e delictis defunctorum indistincte tenentur, infra de sepul paroch infra de rap. in literis, & securitas dari praecipitur, infi de rapt. super eo. Hoc si extra judicium fidejubeatur, si qui fidejubeat aliquem judicio sisti, vel ut ipsum exhibeat ju dicio intra certum tempus, & hoc sub certa paena, si dicti fuit, quod intra sex menses, illis elapsis, dantur alii sex mi ses fidejussori, intra quos si ipsum exhibeat, vitabit paeni & purgabit moram: sed si tempus prolixum appositum fu¬ rit, ergo illo elapso. quantum cunque sit, dantur sex mense tantum ad purgandum moram, intra quos potest, si vuli defensionem rei subire, usque ad finem litis: sed si reus intr¬ primum tempus moriatur, paena extinguitur. Quod s moriatur intra tempus sex mensium adjectum, paena jan commissa non solum non extinguitur, imo non admiss aliqua defensione, ad paenam omnino tenetur, ut C. eoden sancimus. Et illud speciale est in hac fidejussione scil. ju dicio sisti, quod si fiat sine scriptis, nec in causa publica li beratur fidejussor rei, elapsis duobus mensibus, C. eodem penaltim. & est ratio, quia cum actio intra 2. menses litern debeat contestari, C. de lit. contest. authent. libellum, 3. quaestio. libellum, praesumitur, quod voluerit desistere, & sic renun ciare eo ipso quod non fuit prosequutus. Sed & si caus¬ publica facta est fidejussio, vel pro privata, sed in scriptis videtur quod fidejussor perpetuo tenetur, vel saltem uso ad triennium, quia tantu durat instantia, ut notat. supr. a judic S quae sit necessaria, sub S porrecto, versicu perit, & legitur C. de ju dic properandum, §1. ubi vero facta est intra certum tempus, ultra non extenditur, C. eodem leg penultim. secur dum Azo. Sed praemissam rationem reprobat dominu ni eus, quia non est verisimile, quod lex illa antiqua somni asset de jure novo, authen. postea supervenienti, unde di cebat, quod illa sola erat ratio, quod fidejussor liberaretu intra duos menses in praemisso casu, quod voluit lex, quam diu esset in obligatione, ad hoc. C. mand si pro ea, infra eoden c. fi. ideo etiam dicebat, quod si quis extra judicium fide jubebat sine tempore certo, & sine scriptura non in caus¬ publica, sed privata, quod idem erit, scilicet, quod non te neatur fidejussor elapsis duob. mensibus, nec enim debe quis in infinitum obligatus esse, f.dedam. infra qui bona fide 9ult. & quod ibi dicit praetor, dabit, dicebat ipse non facie de caetero: quia Imperator dedit certum tempus scil. duo rum mensium, vel ibi aliud propter facti, de quo quaeritur qualitatem, ut dicit textus: sed quando in scriptis fideju bet, tunc efficacior est fidejussio, sicut alias in casibus est es ficacior probatio, quae per scripturam fit C. de non num pe¬ generaliter, & notat. supra de fid. instr. §quid si instrumentum a missum fuerit, hac tamen opinionem domini mei non ap probat consuetudo, sed potius stat dictum Azo. & licet an tiqua non videatur somniasse jus auth. tamen & per legen antiquam imputatur actori, si non egit, cum possit. C. deten¬ in integr. restit. petenda. Si quis autem hoc modo fidejusse rit quod creditori dixerit, ut pignora acciperet a debito re, antequam ei pecuniam mutuaret, & creditor hoc omi sit, habet fidejussor exceptionem, C. eodem si creditor, sed ne illud creditorem accusat, nec fidejussorem excusat, quo¬ fidejussor creditori mandaverit, ut debitorem compella ad pecuniam solvendam, vel pignus distrahat, quamvis cre ditor in his cessaverit, ff eodem si fidejussori creditor. & est ra tio, infra de vot. & vo. re. mag. §I C. de act. & obl. sicut, supra ne se devacan. cap. 1. sed & si fidejussor in eo, quod minus ex pre tio distracti pignoris poterit consequi acceptus sit, amissi. pignore insolidum tenetur, praedictis enim verbis etiam totum convenit contineri, ut ff. eodem lamisi, responi

Ad quid fidejussor teneatur. Ad satisfaciendum de debito, nec prodest fidejussori, si denunciaverit credi tori, ut a principali exigat, nec enim propter hoc libera tur, ff.eodem sifidejussor ereditori, & tenetur ad sortem & usu ras, nisi pro sorte non tantum fidejussisset, ut not supra d loc. §& quales, & infra eodem dicunt etiam, & sic potest inte ligi quod dicitur de accessionibus infra eedem constitutus Alan. dicit, quod fidejussor non tenetur de usuris, quia u surae indebitae sunt ex novo, & veteri Testamento, snpr¬ de jurejur debitores, infra de usur. quia in omnibus hoc vide tur expressum, supra de for. compe dilecti, si dicis illud verum est, quo ad principalem, idem esse, oportet concedere, S quo ad fidejussorem, quia non potest obligari in durior casum, ut not. supra eodem § qualiter, & infra eodem versic. di cant, & quia omnis exceptio, quae principali competit, con petit & fidejussori, f. man. quia de mutua, §generaliter, und si fidejussor solvit, condemnatus imputet sibi, si condem natus non tenetur principalis de injuria judicis, ff. de excepi exceptiones, ff. de evict. si per imprudentiam, supra de contrah emp & vendit.t. ult nec enim principalis videtur sibi mandasse ut indebitum solvat, ff de condit. indeb. si procuratori. Dicuntu etiam Doc. quod si fidejussit pro sorte tantum, non teneturde usuris, quia non potest obligari in majori quantitate, quan actum sit, f. eodem sit, ff eod. si in pignore, si vero in omnem ca sum, vel simpliciter fidejussit obligatur, nam si dicat, Pr¬ tali fidejubeo, simpliciter in omnem casum fidejubere vi¬ detur. f. eodem si quis pro eo §si nummos, & lamisit, §fi dejusso res, & I si ut proponis, & l. si ita stipulatus ff.ut leg nom, care. leg1 Sbellissime, ff. loc. & cond. quaero. Tan. dixit, quod tenetur, u patet, infra eodem cap. 2. & 3. quod verum videtur si juravit nec potuit impetratre absolutionem: nam & hoc modi principalis obligatur, supra de jurejur.c.&c. debitores, & id eo hoc repetit fidejussor a principali, & expensas quas in de faciet, tanquam interesse. argu f. man si mandato §si fide jussor, ffde admi. rer ad civi. pert. leg. 2. §ultim. in hoc enim ca su ei subveniendum est, quia voluit parcere pudori suo, & argu ff. mand si quis usuris, alias incipit. Quintus Mutius, ne¬ obst. quod potest repetere per solutionem, ut in decret. de bitoris, inf. de usuris tuas, dudum. quia forte execratur litem unde potius vellet re carere, quam litigare, ff. de aliena jud mutandi causa facta, item si res § potest, imo ex alieno facto a gere non cogetur sine occasione alterius: quia expedite ne vexetur laboribus & expen ff. de mino. I. minoribus 30. an subvenitur, nec enim alicui debet officium suum esse dan nosum, ut f. ex quibus can. ma in integ. restit. videlicet, f. de fui si servus communis, § quod pero, nec debet pati poenam, undi debet meritum reportare, supra de renun. sane, & hanc rati onem reddit, infra cap. 2. Item secundum Goff. potest im plorare officium judicis, ut remittatur sacramentum, quoc quodammodo inhonestatem inducit, & ego tibi dico, quo¬ etiam multi sunt, qui nullatenus venirent contra sacra mentum suum: ergo de bona fide agendum est, & non d juris apicib. disputandum ff. man si fidejussor, §quaedam, pr terea judex non absolvit, sed cogit usurarium, quod ab solvat, quod dic, ut no sup. de jureja § quomodo censeatur ill citum, ver si quis igitur juraverit. Item si fidejussor non so veret, non inveniret creditorem, qui de caetero ei crede ret: hoc autem beneficium non est ei interdicendum per ci trariam interpretationem, ut innuit infra eodem pervenit, ne igitur, in princ. Item si pro seipso hoc promisisset, fiden servasset, & sic non debet ei venditor imputare, debet: nim ei satis sufficere, quod eum diligat, & pro eo faciat sicut pro seipso, sed potestdici, quod in hoc casu tenetu cedere actionem, quam habet, principali, & ipse agat, putaverit agendum: ideo enim teneturi quia ipsam habe & ideo habet, quia tenetur, sicut alias dicitur, ff. de p. cul. quod debetur, f. mandati, si procuratorem, §. si quis man daveri

SEd & si plures sunt fidejussores, quilibet insolidumt netur, & si creditor elegerit contra unum agere, ipsi non solvente, nihilominus ad alios redibit: sed si pro pari vult quemlibet convenire, potest dividere petitionem, & postea non conveniet alios pro parte deficientis, si solven do sit, nam si non solvendo, potest ad alios recursum hi bere, ut C. eod. liberum, & l. reos. Verum ex beneficio epist. lae D. Adriani, scinditur actio inter eos, quamvis quilibe insolidum fidejusserit, & hoc est beneficium ipsius episte lae, de cujus renunciatione tabelliones nostri temporis fi ciunt magnam gulam, & quia materia hujus epistolae, i summa Azo. indiscussa remansit, & fere ab omnibus de minis praetermittitur, ideo in primis videamus quod sit¬ jus beneficium, Secundo inter quos locum habeat, Tertio, quando habeat locum, Quarto quando cesset

Quod sit ejus beneficum? flocdini supra, ut probatur, C de consti. pec. D. Adri. epistolan Institut. de fidejus§ si plures, & Ssque sed ex epistola, & f. eod si¬ dejussores

Inter quos locum habeat: Inter mandatores, o fidejussores, & constitutores, C. de const. stut pecu. leg fin. Item inter tutores, f. de tute. & rati. distral leg. 1. § nunc tractemus, sed inter plures reos debendi, olim n habebat locum, utf. loc. & condit. cum apparebit, hodie ver haec possunt desiderari, non dico perbeneficium epistol, sed per beneficium novae constitutionis, Cdeduo reis deber authenti. hoc ita. Hoc autem beneficium ita demum locur habet, si omnes praesentes sunt, & solvendo, ut proban jura superius inducta. Quid ergo si dubitetur de aliquo utrum solvendo sit, ut quia creditor negat ipsum solven do esse, sic enim pernegationem res efficitur dubia C qui. bus ad liber. proclam non li leg. 3 ff depet haered si creditor. respi consilium est legis, ut creditor agat contra illum, qui affi¬ mat ipsum esse solvendo, recepta cautione ab illo quen primo conveniebat: quod si non potestius suum consi¬ qui ab illo quem conveniet, ipsum servet indemnem, de fidejuss si dubitetur, facit pro creditore, quia quilibet prae sumitur non solvendo, C. de probat. ex persona, & dedivi. tu leg. 1. sed facit contra ipsum: quia quilibet praesumitur so vendo, ff.de privileg creditores, in fin. & quilibet praesumitu bonus, nisi probetur malus, supra de praesumpt. capit. ult mo, & de scrut. in ord faci. capit. unico. Quid si quidam al sentes sunt, quidam praesentes, nunquid praesentes de siderare possunt, vt non conveniantur, nisi pro parte? vi detur casus leg. quod sic, ff eodem si plures, sed contra credo, ff. eodem, si dubitetur, ubi dicit, si praesto sint, ergo a cor trario, si absentes, secus est: quod argumentum fortiss. mum est, f. deoffic ejus, cui mandat est jurisdict. leg. 1. supra a his, quae fiunt a pralat. sine consensu capit. cum Apostolica, inf¬ de reg jur. cum virum, ibi, nec obloquitur &c. & quo inter praesentes tantum locum habeat, probatur C. de duo bus reis deben. authentic hoc ita, C. eodem prae sente, nec obst. c. sus legis, quem allegavi pro adversa parte, quia ibi est, quo mihi potest imputari scilicet quia recepi fidejussorem su condi. sed in hoc casu nostro nullus sani capitis dicet mi hi imputandum: quod adversarius meus se absentaveris argument. supra de tempor. ordin. literas, & cap. vel non est con pos. Sed nunquid praesentibus danda erit dilatio, intr¬ quam absentem fidejussorem faciant comparere, & inte rim non conveniantur, nisi pro parte? videtur quod sic a C. de fidejus auth. praesente, sed dic contrâ, ut C. de duob. reis de ben. auth. hoc ita

Quando habeat locum. Ante lit contest. & post. quandocum que ante diffinitivam sententiam, C. de fidejuss. si fidejusso¬ Et nunquid post sententiam? Dicunt quidam, quod si¬ ad exemplum beneficii cedendarum actionum, ut f. dei dejussi fidejussores, § sin. & leg. inter eos, §ultim. sed contra pu to, ut C. eodem si fidejussor. C. sentent. reseript. non pos. perempi¬ ria, nec obst. leg. supra alleg, si fidejussores, quia illud speci le est in casu illo, nec leg inter eos, § ultim. quia ibi fidejusse non fuit condemnatus ex causa fidejussoria, sed ex aliqu crimine, & quia haereditas ejus delata fuit fisco: & ideo fi cus ibi tenetur tanquam haeres

Quando cesset. Si aliqui sunt absentes velnon solvendo constituti, ut dixi suj inter quos. Item si mentiti fuerint, ut C. eod si dubiterur, §11. demum. Item si renunciatum sit, quia quilibet potestrenun ciare juri suo: hoc ita demum verum est, si renuncians certi ficatus fuerit de jure suo, ut no. sup. e0. §& quis, subs muler & ar ff de imos. test. mat. & defur. I. ult §sin autem, potest & alle gari, quod teneat renunciatio, sine hac certificatione, ars de don. doli exce. & depub. interdum, §lice

HAbet & fidejussor hoc beneficium, ut non convenia tur praesente principali, priusquam inventus fueri minus idoneus, in totum, vel in partem: sed principali al sente jure convenitur: ipso tamen desiderante, datursib dilatio ad repraesentandum principalem, ut conveniatur & ipse in subsidium reservatur: transacta autem dilation satisfacere cogitur actionibus sibi cessis a creditore abse distinctione contractus sive intercessionis, C. eod auth pra seme. Et dicitur praesens, qui est in eadem civitate vel te ritorio, f. de proc praesens, vel in eadem provincia, C. de praesci lon temp. l. ult arg sup. de cle coram. Et haec locum habent i omni intercessore, sive Sponsore: ergo in mandatore 8 constitutore, in auth. eo in princ. collat. 9. & de duobus rei deber in princip. collat. 7. Imo& in eum, qui principalem se const tuit, locum habet, quia & sponsor dicitur talis: nisi forte e set argentarius: in auth. eo. §argentariorum, & §. Sed & hui benencio renunciari potest: haec.n. est nova constituti¬ cui saepe instrumentis renunciatur. Sed quantum ad ten pus dabitur ad reum repraesentandum, arbitrarium est, de jure delib. I.i. de off dele. ex causis. Patet ex praemissis, quo creditor tenetur cedere actionem fidejussori, vel contr¬ principalem, vel contra fidejussores: alias repellitur per ex ceptionem doli, f. de sol. Stichum. §pe. ff. eo fidejussores in i¬ accepti sunt, C. eo. l. 2. & ff. eo fidejussoribus, & hoc tam contr¬ personas, quam etiam pignora obligata, ut probant dict¬ leg. & C. eo, cum ultra. Quid si fidejussor ultra agere velit: u sibi scil. actiones cedantur, non potest agere: quia nullan habet in hoc actionem f.deneg gest. si pupilli, §videamus, de admi. tut. quo § item si temporali, contra credit dominus me us, utff. eodem si fidejussoribus C. locat. & condu. si divisa. Sec qua actione: puto officio judicis, argum. f. de distra. pig. le¬ 2. Sed nunquid creditor potest simul convenire principa lem, & fidejussorem, qui renunciavit beneficio huius con stitutionis: videtur quod sic, quia eadem est obligatio re debendi, & fidejussoris, ar. in auth. eo. § sed & nequef. de duobu reis deben. leg. 3. 6ult. & I reos, & l.si reus, & de actio & oblig. I. rerbis, imo videtur quod hodie facere teneatur, ut arg. C. a duo. reis, authen. hoc ita, & ff. de duobus reis deb. l.i. & lex videtu expressa, ff. mandati, creditori. respon.i. Contra: quia haec ri nunciatio nihil operatur, nisi ut jus antiquum in suo sta¬ tu permaneat, sed olim non poterat convenire in solidum utf de pign greg. §si cum defensorem, debet enim eligere, cur quo masit agere, ut C. eo. jure nostro, & si alienam, & leg sic¬ eligendi, nec ob, leges superius allegat. quia non est e ader obligatio rei & fidejussoris, imo diversa, ut ff. de duobus is deben. leg si reus ff. eo generaliter, nisi quo ad hoc: qui a soli tione utraque tollitur, utff deactio. & obligat leg. 2. Sultim? sic intelliguntur contra, Dixerunt quidam, quod insol dum potest conveniri uterque argumen ff. man creditor. C act. & oblig leg sin. nec obst C. de fidejussor. tut leg 1. qui a veru est, quod non potest insolidum cum effectu, nam alte solvente alter liberatur, video enim, quod duo con¬ unt, unum ratione ejusdem rei, ff. de pet haer lig pe ff. de re rend.is a quo fundus, eadem ratione unus aget contra duo ratione ejusdem rei obligatos. Credo contra cum domini¬ meo, nec obst I creditor, quia loquitur in mandatario, noi fidejussore: vel quod dicit, principalem posse conveniri pend. app. verum est pro parte, non infolidum: & hoc pro bo naturali ratione: nam fidejussor respondere non tene tur nisi sibi cedantur actiones, ut supra dixi, versicul. pa tet, sed quomodo potest ipsas intentare, & cedere cum e fectu non video: & si culpa sua non potest cedere, non teo natur fidejussor, utff. de sol Stichum, §penulti. sed contra, eodem si stipulatus, fidejussor autem conventus & etiam co demnatus impetrat cessionem contra principalem, & ii rem, & in pignorib. ut dictum est: nec tamen habetur loc¬ emptoris extranei, immo mandati conventus pignora re stituet debitori cum omnibus accessionibus ff. eodem imar dato meo, & l. Paulus, respon. I C. de dolo legIff manda. si manda to Titii, § Paulus Item impetrat cessionem contra fidejus sores, ut dictum est sup. eo. rer patet, intelligas por parte, ni¬ insolidum, utff. eodem fidejussores, Sidem respon. & Isifidejusse ribus de pecul. quaesitum, §i.ibi, sed si relit pro parte, &c. & de ad ministr. tuto leg si plures, ibi, in alterum pro parte, & capit. & d tuto & ratio distr. cum pupillus & ad lig Rhod de jac leg1. & Saequissimum, de cen, cum possessor. Nulla dicunt facta cessi one non agit fidejussor contra fidejussorem, utff. eodem i si lejussor, uno autem fidejussore per judicem absoluto, ali non liberantur, sed uno solvente tantum, ff. eodem amissi Sultim. Sed si quis fidejussor conventus per creditorem tempore lit. contestat. solvendo non sit, hoc caeteros one rat. Institut. eodem, §si plures, & hoc si sint fidejussores uni us: secus si plurium, licet ejusdem summae: uts. eodem si Titio. Quod dixi de cessione facienda locum habet ant solutionem, non post, nisi prius convenisset de cession¬ facienda, ff.de sol. Modest & eodem titul. leg cum is, vel di. in fi dejussore utrum solverit nomine suo: & tunc quando cunque potest fieri cessio ff. man. Pap. an nomine debitoris: 8& tunc nunquam cedantur ei, ff. eodem ut filejussor, aut sol vit simpliciter: & tunc si creditor incontinenti cedit, va lebit cessio. Sed si ex intervallo, contia est, ff de pact. unus, quinimo, C. de pact. in bonae fidei, f. si certum pet lecta. Et rit hic notandum, quod licet actio quae hic ceditur, inuti lis esset penes cedentem, qui suum recuperaverat, qui¬ solutione ejus quod debetur omnis tollitur obligatio. I¬ stitut. quibus modis tollit, obligat. in princi est tamen utilis pr nes illum cui ceditur, ff. eodem, leg cum his, & est forte ra tio: quia fidejussor posset alia act. rerum convenire, scili cet contraria mandati, argument. ad hoc ff, de sol. Stichun § a Titio, & haec posui: quia practicatoria sunt, & ideo sci¬ da, f. de libe. leg. legavi

Ad quid is, pro quo fidejusit. Ad hoc ut fidejussorem indeinnum servet in debi to principali, & accessionibus, & expensis, & interesse, u infra eodem c. 2. & 3. ad hoc tenetur contraria mandati: si st so mandante vel patiente, vel ratum habente fidejussit? se¬ si absens erat, tenetur actio nego. gest nisi fidejusserit pri vetante, vel in rem suam, vel animo donandi, utff. nand qu fide alterius, & Lex mandato §fidejussori, & I si remunerandi, si passus, & Sulti. ibi. Marcel autem, &c. & leg si pro parte. Re pellitur autem, si exceptionem sibi competentem omisi Sed hic distin. quia si omisit exceptionem sibi competen tem, item ex persona propria, & exceptio erat inhone sta, ut quia impetraverat iniquum jus, vel quia fuit ei fa ctum pactum de non petendo, si vineam foderet: cum es set in dignitate constitutus, agit mandati contraria, lice hanc omiserit. Si autem honesta, & poterat proficere rec tunc ei imputatur, si non proposuit exceptionem, nisi han habeat ex beneficio l. ut in Velleia ff mand. idemque §genera liter, & I fidejussor, §ultim & ad lV.lleia. I.penult. & ultim §. mulier pro eod. & de pact. ideo, § ultim. nec excusat fidejusso rem ignorantia in hoc casu, quia de facto suo loquimur ut supra de rescriptis, ab excommunicato, ff. ad Velleian. quan quam. Sed si exceptio competat expersona rei, & porri gebatur ad fidejussorem, siquidem fidejussor ignoraba eam sibi competere, agit, nisi in jure erraverit, fi mandat.f dejussor. respon.1. & Snon male. Si vero sciebat eam sibi com petere; & erat declinatoria judicii: quia non opposui contra procurat. quod esset miles, vel foemina, dummo do verus sit procurator, agit: quia de bona fide tantum quaerimus, cui non congruit de juris apicibus disputare iecus, si non inquisierit, an verus esset procurat, ff.ianda si fidejussor, §. quaedam, & leg. inter §. mandato. Si autem ex ceptio illa erit dilatoria vel peremptori a, solutio non a git in primo casu, nisi tempore elapso, in secundo nun quam, ff. mandat si mandavero tibi, ut in diem, & lag s. fid. jus sor, responsio. 1. Sed si ex persona rei non porrigebatur ad fi dejussorem, exceptio non imputatur: sed illud imputa tur, si non denunciavit reo, ut judicium, suo vel procu ratorio nomine susciperet, ff. mandat. ideoque, § peniilim Item non agit, si liberatus sit a creditore, qui ei noleba donare principaliter, secus si liberavit legando liberatio nem, vel donando causa mortis, vel etiam inter vivos re munerandi causa, ff. mandat. ideoque, §. ultim. & leg. si vero responsio.1. Ubi autem tertius volens donare fidejussori solvit creditori, agit similiter fidejussor: nisi fidejussor si servus, vel silius famil. quia tunc agit dominus, vel pater: u ff. mandat. si vero non § primo. Item agit mandati fidejussor si suum debitorem delegaverit, quamvis debitor, quem delegat, non solvendo sit, ff. mandat. inter causas, §abesse, ( si is. Sed nunquid agit ad usuras, quas solvit pro debitor ipse fidejussor? Dic ut notat. supra eodem §. & ad quid fi dejussor. Item tenetur ad hoc, ut fidejussorem liberet, quam vis non solverit: sed hoc in casibus tantum, si jam dam natus sit: si diu stetit in obligatione: si reus bona sua dis sipare, aut lapidare incoeperit: si eo pacto adhibito in ter cesserit: & sic in quatuor casib. tantum, quorum tres habe infra eodem capit. ultim. & 4. C. mandat si pro ea. unde estlum pta decret & ad idem, ff mandat. Lucius, ff. codim fidejusso pro venditore, & leg fidejussor qui minori. Addunt aliqui 8 quintum casum, quando scilicet fidejussor est pignora tus, inducentes pro se. Cmandat leg. secunda, sedibi solve rat: consuetudo tamen in plerisque locis haec approbat pro qua habes, argumentum ff. de nora, si quis delegai erit, sec de jure stricto non videtur stare posse, nisi forte hoc mo do satisfactum sit creditori, argumentum ff depign actio. rem alienam, §omnis. Et est ratio, quod non agat. nisi his in casibus, quia duo videntur mandata fidejussori, ut se ob liget, & ut solvat, ff.de condit. indeb. indebitam, sic supra de de lo. & contum dilecti, § praeterea, ff. de arbitr. Celsus. Vel est ali¬ ratio, quia si statim teneretur liberare, ipsum decipere beneficio suo: quod esse non debet, ut supra de commo capii unico, & accedit ff mandat si mandat. Squoties ff. commo si ut cer¬ to, § rem tibi. Sed quando intelligitur diu cessare in soluti one? Respondeo, si steti per sex menses, argumeni C. eo dem sancimus, & argument. supra de concespraetend capit 2. E de cleric. non resid. ex tuae, & de trans. episcop. inter corporalia, § neque, vel dicas arbitrio judicis relinquendum, aum ffad jure delib leg.i. infra de dona. Apostolicae, §penultimo supra de of ficio, delegat. de causis, arbitrabatur autem ex temporis cur su, & his quae inter contrahentes agebantur, & ex flecti personarum, ut f. mandat Lucius, & delig.i,sisirrus plurinmm §. si numerus, & de legi, cum pater, §ab instituim, in fine & detest naeres, si quid post, in fine, & junge quod no supra Squalu er fiat versiculo & illud speciale, & seq