Titulus 39

De Censibus, & Exactionibus, & procurationibus. Rub. XXXIX

SUMMARIA, 1 Census quid sit. Et quod praestet argumentum. 2. Et quis imponere censum possit. 3 4 Census quis sit solvendus . Novus census quis dicatur 6 Census in quo casu remitti potes 7 Exactio ex quibus causis possit fieri. Et qualiter exigatur. 1. 8 Cathedraticum quid dicatur 9 Rex Franciae an habeat privilegium concedendi pedagia, vi mutandi novam moneta I0 Laicus an possit sine peccato exigere pedagium a clerico cun hoc habeata principe secular. 11 Christiani an teneantur solvere pedagium Sarracenis 13 Procuratio ex qua causa debeatur 14 Exactio a quibus danda sit. Et quibus. 15. Et qualiter faciend. sit. 16 17 Legatus sedis Apostolicae in visitando quem ordinem serve 18 Episcopus visitat monasteria, & hospitalia secularia, & reli¬ gios¬ 19 Episcopus an possit visitando capellanum suum & ecclesias ci vitatis procurationes exigere 20 Episcopus an possit redemptionem procurationis recipere

DIctum supra st de jure patronatus: & quoniam patronus aliquando exigit censum, & exactionem, ali quando procurationem, aliquando alii di versi: nunc dicendum dejure eorum, qui censum possunt ab ecclesiis exigere: & sic de censibus, ex actionibus, de procurationibus. Quid sit census, Quod argumentum praestet, Quis imponere potest, Quis censu iolvendus, In quo casu remitti possit, Ex quibus causi possit fieri exactio in ecclesiis, Et qualiter exigatur, Et es qua causa debetur procuratio, A quibus danda sit, Quibus danda est, Et qualiter facienda

Quid sit census: Quaedampersio quae de pr ventibus ecclesiae persolvitur. q. 3. quaesitum in fin. secundum Da. Quicquid autem annuatim praestatur, in quantitate vel summa vocari potes census. ff. de censibus aetatem. cum duabus legib. sequentib. infr. eod olim causam. &c. in canonicis

Quod argumentum praestet Et certe subjectionis. infra eod. omnis anima. Aliquando etiam est judicium praestitae libertatis, al quando perceptae protectionis, sicut infra distinguitur d privil. recepimus. in hoc autem potest distingui utrum census imponatur ab episcopo, vel a Papa. Si census ab episce po imponitur, tunc est signum subjectionis: licet alias e¬ cles. quae ipsum praestat, privilegio sit munita. arg. 100. dis contra morem. supra de transact. praeterea. 2. infra eod. omnis, & venerab. & duob praeced. supra de relig. domi constitutus. & no supra de reg §. quis sit regularis. vers. solutio. & infra eod. §. qui imponere, vers. sed episcopus & seq Si vero a Papa imponatur & ei praestetur, videnda & consideranda sunt verba priv legii: ut nota. infra de privil. § quid operetur sub § regularite rers. censuale. ergo praestatio census non semper probat de minium, ut not. supra de cau. possess. sub rubr. de causa propri¬ tatis. §. fin. sub §. illud. extra summam

Quis imponere potest Quicunque habe jus in re tale, quo hoc facere possit ut proprietarius, id est dominus. Instit a usuf. §. sine testamento. Item usufruct. sed is non potest impe nere censum, qui ultra vitam extendatur: cum jus quo habent, morte finiatur. Instit. de usufruct. § finitur. Sed circ mortem potest perceptionem fructuum in alium tran ferre, non tamen jus. ff. depericul. & commodo. rei vendi nece sario. §ult. & de jure do si usufru. cum ergo clericus usufrt aequiparentur: ut not. infra ne prae lati vices su. rer. quid si qui praelatus. & seq. non potest ecclesiam censualem facere uitra vitam suam. arg. supra de pecu. cle c fin. & de arbit peri eni quod verum est, si sine authoritate episcopi constituatur infra eod. praeterea. &c. cum clerici. Potest ergo imponi censu perpetuus de novo, vel antiquus augmentari authoritat episcopi: ut in dictisc. & suprde praeb araritiae & de offi.vic. a hoc. quod verum est, si ex iusta causa fiat, alias non: sic intelligas inf. eod significavit. sup de cle. non resi, conquerente & hoc es verum inter subjectos, id est ut subjectus a subjecto acqu rat: sed sibi acquirere a subjecto authoritate propria no¬ posset ultra quam ab initio impositum fuerit infe Arhib mus & c. gravis adimodum. poterit tamen hoc facere authoritate Metro & ex causa. ad hoc. ff. deadmi tut non existum & potest esse justa causa, quando pauper est dominus Vin¬ & fructus creverint: ar. inf. eo quantae. sup deprab. extosuist. Quod ergo dicimus, praelatum proc. esse sup de do, cap. 2 veri est, sed tamen cum bene admini. intelligitur habere geni¬ ralem & liberam administrationem: secus, si conditionalen eccl. deteriorem faceret. sup. de rest. in integ ciff de procu proci rator cui libera ff pro emp. qui fundum. §. si tutor. & junge quo no sup. de deci sub §. 12. Sed & illud scire debes quod si propriam eccl. velit constituere censualem, sine consensuc hoc facere non potest. sup. de his qui fiunt ab episcopo pastor. lis c. tua. & dedo. pastoralis, excipitur. supr. de do Apostolicae. It patronus. ut not. sup. de capel. mo. § quid juris. Sed & episcopus potest in fundatione eccl per certu censum sibi solve dum imponere. ar. inf. eo quanto. & no. sup. eo § quod augine tum. Item quando de consilioc. sui confert. ecc. aliquib. pus locis, secund. decr. sup. de his quae fi a prael. tua. &c. pastoralis.e potest sibi retinere certum censum: vel quando eccl eximit vel immunitatem praestat. ad hoc §. de consue, cum dilect sup. d transac. praeterea. & est expressum. inf. eo, cum venerabilis sup de relig. domib. constitutus. ar. ff.de pac. in traditionib Item in de dicatione. 10. qu. 2. nec numerus. 18. q. 2. Eleutherias. Item in hosp talis vel pii loci approbatione, secund. ea quae non sup. dere §. 1. vers. solutio. Item imponitur a fundatore authoritate piscopi. ut no. sup. tit. prox. §. ex quib ver item quia de consensu Item ab aliis, quibus sunt eccle subditae: puta matrice ecclesia. sup. de transa praeterea. 2 vel archid. sup. de offi. archi c sup de iistit cum venissent archipres bytero sup de offi. deleg supe eod. abbate, vel alio religioso. nam & hi aliquando haben ecclesias pro concor. indistincte, & not. supra de statu mo¬ §. utrum populum. vers. tu dic. & seq. sed hoc intelligas in hi omnibus casib. auth. episcopi interveniente, alias non esse census perpetuus. infra eod. praeterea. nec debet episcopu consentire, nisi ex justa causa. ut not. supra vers. potester go. De censibus sic impositis intellige, quod solvi deben nec augeri. ut not. §. eod. vers proxi. & probatur infra eodem praetere.

Quis census, solvendus Et quidem quantum ad eccles. pertinet, is qui constitutus est authoritate episcopi, vel ab in tio retentus; alias eccles. censum augmentatum, vel d novo constitutum solvere non tenetur: ut not supra pro¬ §. potest dici novus is, qui post illud consilium. infra eoder prohibemus. constitutus est. infra eod. gravis & si quis a ten pore illus decre. gravis astrinxit se sacramen to ad solver dum talem censum, & voluntarius canonice puniendu est, ut in fin. illius decret. gravis. hic removendus est de eccl sia. infra eod. cum clerici. in fin. supra de pact. accepimus. & jur jur. tua nos. nam census novus vel augment atus non es solvendus: ut probant dictae concord. & su pra debis qu fiunt a praela pastoralis. infra eod.c.a.c. eccles. & c. sequem & gnificavit. & inc cum venerabilis. supra de praebend. extirpan m sin. & c. avaritiae. & capit. de monachis. supra de trarsact a caetero supra, de sup. negl. praela, cap. 18. q. 2. servitium & capi hoc tantum. C. nova vectigalia. inst. non posse. Iz.* Novur iam censum intelligas illum, qui non fuit impositus iem pore fundationis, donationis, consecrationis, exen pric nis, seu immunitatis indultae: his enim temporitus, ve imponitur, vel offertur secundum Goffred. sed & poste ex causa, ut patet in his, quae notantur eodem §. proxi. ieis potest ergo. & praeced. & sequent. Illud etiam scias, quod e quo quis semel gratis obtulit censum, & ad ipsum solvendum se canonice & perpetuo obligavit, quod prius ot voluntarium fuit, nunc factum est necessarium. Ca actionib. & obligationib sicut supra de voto. magnae. §. 1 & cet. respons.i.supra de commodato, capit unic. ad finem. f.cn modati in commodato §. sicut. 42. distinct. de Judae. Pro cura vero etiam sine authoritate episcopi augetur. irfracidm quanto & argumen. supra de constitut. cum M. Ferrananid mus ff. de fideicom li generaliter. §. si quis alienum sirumf, & iquib manu. liberi non fiant. si mortis. sicut & per sid ierur, locatarum crescit propter ubertatem, & decrescit p pter sterilitatem. fi. locat. & conduct. si uno anno. supr ad lud propter sterilitatem. sed contra. C. de alluvionibus. I3. 1b inc do leat. & supra de restit. in integr.c.i.supra de pecu, cat. fin sud constitut. cum M. Ferra. §. 1. ubicunque per canonc otur industriam, &c. Solutio prima: jura loquuntur, quarete gratia divina, vel sine labore & expensis aliquitus acc edi ubertas, vel melioratio, seu multiplicatio: posteriora ro quando labore & exper sis propriis intervenient! in primo casu augetur, in secundo ronaugetur: nec enir par eademque ratio est, amittere debita, & lucra non capere. C.de codicil. Iulti §. penul C. de jure deliberandi sancimu §. sed si legatarii. C. de acquir poss I fin. prope finem. Census autem ignorantiae solvendus non est, infra eod perrenit. C. d pact. si certis annis, cave tamen tibi: nam si agis possessorio obtinebis, si census subtractus fuerit, quamvis causar nullam probes. sup. de elect querelam. si vero petitorio, & gis ex tempore succumbes. ut in proxi, concor. nam ten¬ pus non est modus tollendae obligat. ff. de ac. & ehligat. ol ligationum. 2. §. placet. C.de usu. creditor. sed si proponis causam, ad quam probandam inducas patientiam longi ten¬ poris, obtinebis, si tempus probes. ff. deusur. cum deinvin verso. 18. quaestion. 2. servitium. & ff si serritus vend. si quis diu turno. ff. de aqua pluvia. arcend l.x:in fin. & l. in summa. §. iden Labeo. ff. de aqua quotidian. & aestiv. hoc jure. § ductus aquae sed secundum jura nostra necessaria probatio longi si mi temporis: quod dic, ut notatur supra de consuetudin. obtentus quanti temporis. caveas tamen de conscientia: qui¬ si proponas contra conscientiam, aedificas ad gehennam supra, de praescription. capit. fin. & vigilanti. Quid ergo, si ali quis census praestitus fuerit tanto tempore, quo non exte memoria, quando vel ex qua causa impositus fuit, nunqui¬ est solvendus, & de causa appareat? dicas, quod sic, ut probant concor superiores, 18. quaest. 2 servitium & sequentes, infra de verb. signifi. super quibusdam, § praeterea. Quid si de novo subtrahitur? Dic, quod possessorio agi debet, vel pet¬ torio, caut? tamen, sicut notatur supra eodem, versicul. cer sus autem ignorantiae. Quid si per 40. annos tantum solutu fuerit, nec potest liquere de causa institutionis: videtui quod non teneatur ad solutionem is, qui ipsum praestiti infra eodem pervenit, & ad hoc, I.quaest. Inullum tempus gravi men, i0 quaest3. quia cognovimus, infra de excess praelat. sane,( cap. ad quorundam, & C.ne uxor pro marito. Isi. Sed contra, q3. quaesitum, supra de electio. Cumana, supra de causa possessi cum ecclesia Sutrina, & cap. cum olim, C. de servi. l.I. & 2. dic dem, quod in duabus primis proxi. quaestionibus. Quid non est completum tempus praescript. Dic, quod non es subtrahendi solutio propria authoritate, alioquin spoli¬ tus restituetur, supra de elec querelam, sed in petitorio obt nebit, si proponat contra ipsum, quod non teneatur ad talem censum praestandum: quia sine causa praestatur, & ic eo petit ei interdici, sive inhiberi, ne de caetero ipsum p¬ tat, vel exigat, & pronunciari, quod non teneatur de caet¬ ro ad talem censum praestandum, & sic intellige, infra eod pervenit, & potest competere negatorie, de qua invenie plene notatum supra de praescri, sub rub de praescrip. rerum in mob. §quae res, subs item non currit, versic. quia vero legem, &s quentibus & sub§ de quibusdam autem. Quid si episcopu excommunicavit illu, qui de novo subtrahat hac de caus. quia propria temeritate hoc fecerat? & quidem tenet ser tentia, non obstante etiam appel. Si quam fecit, per quan vellet defendere hanc subtractionem secundum ea, qua notantur supra de appellat. Squaliter, § ego frater Vbertus. Qui igitur facit judex, ad quem appellatum est: si probatio piscopi est in promptu de sua possessione, vel quasi cor demnabitur excommunicatus ad pensionem subtractan solvendam supra de electio. querelam, § fin. & ad expensas ha occasione factas, si petantur secundum ea, quae notan supra de dolo. sub rub. de contumacia, §qua poena. & ad satisfac endum compelletur, antequam absolvatur, quia notori est offensa, supra de judic. cap. I. infra de verb signisic. ex parte. quo facto in petitorio procedere poteritis, qui excommunicatus fuerat, ergo melius est, quod non subtraha sed ipsum ad judicium trahat, sicut praemisi, supra eodem versicul. quid si non est completum, quod si episcopu hanc except. hodie intra 6. dies non probaverit, in exper sis legitimis condemnabitur, & in principali nihilominu procedetur: ut in authent. dict. num. extra, de restitut. spo frequens. Quid si episcopus timens hanc poenam, dicat Domine non habeo probationes paratas, placeat, quod al solvatis eum recepta cau. & ego contra ipsum possessori agam: nunquid est audiendus? Puto quod sic, excommunicato consentiente, & etiam invito: dum tamen expensas non fecerit, vel alias sua non intersit, & etiam si interest dummodo episcopus satisfactionem offerat, non aliter argument. de condi, causa da. si pecuniam, ff.de inter act. de aetate, fin infra de sentent excom. sacro §verum, & est necesse, quo excommunicatus hoc ratificet, cum conditio sua ex ho¬ melior fiat. ff. de neg ge solvendo, de servitu. urb. praed. servitute §pen ff quemadmodum ser. amit.is cui via. in fin. Quid si excen municatus timens labores litigii, & condemnationen expensarum ultro offert solutionem pensionis subtractae, & velit agere petitorio, & hunc similiter etiam invit. episcopo audiendum puto: quia & melior fit conditio I piscopi, cui satisfit sine litigio, ut C per quas personas nobis ac qui. leg 2. usufructuarius quemadmodum, c si usufructua mih f. decond. inde, dominus, quod intelligas, si & de expensi satisfacere velit, alias contra, arg. ff. si cer pet. cum fundus, §. ad hoc, f.de procur. si reus. Quid si pendente judicio supe petitorio venit dies solutionis, nunquid est solutio facienda? Dicas quod sic: quia pendente judicio, nihil debet in novari: nec sua possessio alicui turbari: quod dic, ut nota supra ut lite penden. sub § patet, quod lite pendem. Quid si rusticus, qui domino facit annuum servitium, dicit quod d consue. debet habere prandium, cum forte prandium tantum valeat, quantum est servitium: vel fere tantum, & qui dem si consuetudo in pace completa sit, pro rustico judi cabo, quamvis dominus dicat, quod de gratia, sive de cu rialitate hoc actum fuerit: sic enim pro rustico praesum potest contra dominum, sicut pro domino contra rusti cum, ad hoc, C. de agr & cens. litib. lib i1. Quid si sub tali pro testatione admissus fuit ad prandium scil. quod de grati admittebatur, factus est rusticus, si talem protestationem ad mittat, nisi & ipse replicet, quod ipse intendit ibi comede re de jure suo, ad hoc, ff.de li. ag. l. 1. § denunciare supra de po stu. prael bon. me. 2responsio. 1. ff. de aqua quoti leg. I. respon. 1. & ( Aristo. & § Treb. 10. qu. 3. quia cognovimus, infra de verb. sig. abba re, §ad hoc, & adde, quod de protestatione not sup. de const. quando, subs licet autem. Sic ergo in censibus, servitiis an nuis, & similibus non habet quis necesse probare tit. secu in realibus, seu corporalibus. Institut. de usucap. § norissime & § seq. C. de praescrip. longi temp. diutina, & l. antepe & titul. ib sequenti, in quibus causis parat sibi praejudicium quolibet anno, qui ipsum praestat. Quaeratur ergo de se, non d alio, sicut is qui cessat lon. temp. praescrip. & adversus credi I. sin supra de prae script si diligenti, & est ratio, quia in annui secundo transigit C de plus peri.I.unica, & ad Velleia si muli er arg ff de interro. act. de aetate, §1. & commodati, eum qui in fin & I,seq. In realibus autem paratur praejudium per I. qui¬ licet negligens sim: non tamen videor donare, imo pos sum allegare justam causam absentiae & violentiae Institu de usucap. S quod autem. C. de anna excep. leg. 1. Sultim supra d praescrip.ci. & c publico, § haec negligentia certis modis punitur C. de anna. excep. I.ult. in fin. In corporalibus autem voluntas donandi im putari potest, f. de prob. cum de indebito, & a cond. indeb. l.i. & de reg jur. cujus per errorem. C. de don. censura & quod dixi in agendo, idem intelligas in excipiendo, d hac tamen materia, dic, ut plene notat supra de praescrip. sul rubric. de praescrip. rerum immobil. § quae exigantur, sub Squar

In quo casu remitti possit. Etcerte episcopus ipsum remittit quando ei placet, infra eodem cum venerabilis, quod intelligas ex causa, & de consilio. c. sui. supra de his, quae fi. a prae¬ tua. & cap pastoralis. Remitti autem potest, & debet, quando ecclesia ad tantam paupertatem devenit, quod nor sufficit, arg. infra eodem quanto & de decimis, suggestum. Sec & si ecclesia ad pinguiorem fortunam pervenit, tenetur sic supra de sol. Odoardus. Item propter sterilitatem nimiam remittitur, nisi cum ubertate praeteriti anni, vel sequentis valeat compensari, supra de loc. & condu. propter sterilitate sed propter modicum damnum non relevatur, f. loc. & con du si merces, §vis major. Item remittitur tacite per lapsun temporis, inf. eo. olim causam, quod dic, ut plene no supra d loca. sub s propter sterilitatem

Ex quibus causis possit fieri exactio in ecclesiis. Propter cathedraticum, quod est duorum solidorum, 10. qu 3 placuit, & cat priscis, & cap. illud, supra de officio ordin. conquerentem, nec mi noris quantitatis esse potest, secundum Goffr. infra eoden olim. 10. qui. 3. necnumerus, & forte hic solidus appellatur au reus. C. de spor. I. 2. Institut. de poen. temere litigan. in fin. secundi Goff. dic. quod erunt usualis & communis monetae, infr¬ de maledicis, statuimus, §per ten poralem, ut & nota. in summi ejusdem tit. & eodem §. super verbo usualis monetae. Quid si di versae monetae currant in dicec. forte melior debetur, arg supra de jurejuran. quanto in fi vel mediocris, argum. 10 qu.2 hoc jus porrectum, ff. de auro & argen.I.qui lancem, vel minor f. de leg. 3. nummis, f. dereg ju. semper, ff. de leg. i. l. apud sulia. § scio, infra eodem ex parte, secundum Goffr. dicas consuetudinem servandam, si de ipsa appareat. supra de sepult. certi fi cari, si non apparet puto, quod quaelibet ecclesia solveri¬ debet pecuniam, quae in parochia sua currit: si diversae sunt tunc solveretur illa, quae magis usualis est & vulgaris, ar¬ 4. dist. erit, ff. de flumi.lI. ff. de fun. inst. I. cum delanionis, §asinam infra de spons. ex literis.i. Quid si ecclesia de novo fundatur Solvat sicut convicinae, infra eodem ecclesiis, & cap. super eod. supra de offic Archid. capitulo sin. * Cathedraticum c autem dicitur, quod ob honorem cathedrae solvitur: synodaticum quia frequentius in synodo datur: sub quorum nomin velamine non est chrisma vendendum, nec aliud spirituale sive ecclesiasticum offi, vel beneficium, infra de simo ea qu¬ etc. in tantum. Item exigit episcopus servitium annuum,? antiquum, & alii similiter, quod dic, vt no. supra ro. § quis cer sas, & praeced. Quid si moneta mutetur: & ipsum cathedri ticum mutandum, dicam, ut de eadem pec. solvatur, cun dicam ipsum sequi consuet. regionis, ut notat. supra eo¬ §respon. & versicul quid si diversae, & hoc intelligas, quand moneta saepius mutatur, ita quod unum genus praescr ptum non est. Porro si aliqua moneta currit per an 4 & singulis annis fuit cathedraticum solutum ad illam monetam, & elapsis 40. annis mutetur moneta, ad aestimation primae reddendum est: nisi praescrip. solutionis monet¬ secundi generis sit completa, sic intellige, infra eodem olin supr. eodem canonicis, verum, is qui mutavit pro lucro tempe rali in gravamen populi, tenetur ad satisfactionem, etiam rex sit: maxime si primam juraverat tenere: sic loquitur supra de jurejur. quanto. Caveant ergo sibi principes mi tantes monetam, nam apud Deum, & in foro paenitenti¬ li astringuntur, sicut & in novis pedagiis, & quae dicantu nova, not. infra eodem versic. exactionis, & hoc intelligas, nis forte haec innovatio fiat populo, cujus interest. approbar te, arg supra de majo. & obed c. sin. excipe Imperatorem, siv Regem Romanorum, utff. de orig jur. I2§ novissime Institi de ju natur. § seq quod prin ergo ad antiquam monetam, ve aestimationem ejus solvi debet, & idem intelligas, si censu vini, vel olei ad certam mensuram debetur, sive augeatu mensura sive etiam minuatur. Quid ergo si Raymund ni, vel Papi. soluti fuerint. & in pace sine quaestio. & rec¬ pti per 40. ann. in aliqua provincia: & nunc currunt Ti ronen per terram, certe ad aestimationem Raymundi, sun solvendi, etiamsi ante illos 40. ann. cucurrerant Turoner quia is continue per 40 an. de minori moneta recepit, v detur quod amplius solvi debuerat remisisse, argu. in his quae not. supra eodem ( quis census, versic sic ergo in censibus E nunquid? Rex Franciae habet privilegium concedend pedagia, vel mutandi novam monetam? respon. Sicut P. pa in consimili quaestione, sic videretur aliquib. vt infra qu fil sint leg per venerabilem, §insuper. mihi tamen non videtur nisi & popi lus sibi eandem potestatem dederit, quae & In peratori data est, ar ff de orig ju. l. 2. § deinde, quia difficile¬ quod cujus unirer. Item suffragium § si decuriones, & hiposse hoc concedere in praejudicium suorum suffraganeorun tantum, non extraneorum, ad quod facit, quod not supra ad capel. non. §cui subest, versic. quod etiam dictum est, & sequ. nis forte, & extraneos dicas factos suos ratione territori quod verius est, aro in his, quae no supra de paroch. §quis intelligatur, vers. quid de scholaribs.? Sed nunquid laicus potest d sine peccato exigere pedagium a clerico, cum ho jus habeat a principe seculari? & dicas, quod non potes quia nullus laicus potestatem habet in ecclesiasticis etian reb supra de consti. quae in ecclesiarum, & cap. ecclesia, supra o rebus eccl. non alie. c. fin unde nec Imperator potest aliquen eximere a praestatione decimarum, supra de deci tuaimul to minus in personis potestatem habebit, ins. de sent. excon si vero 151. quia res persona sequuntur, nec econtra. ff.d redhi. actio, justissime, 12. q. i. praeciptmus, infra de donat inter vi & uxo.c. pen Scum ergo, nam secundum Apostolum: Ti qui es qui judicas alienum servum? domino suo aut stat aut cadit. 33. quaestio. 151 & 2.qu.i. Deus omnipotens supr. de ji rejur. nimis. de jure divino: nec in hoc etiam vo. renunci re posset clericus, supra de foro comp si diligenti, &c. signific. sti, ad hoc ut in auth ut clerici apud proprios episcopos conveni si vero ecclesi asticum, collatio. 6. & de sanctis. episcop. § ut aute omnis ecclesisticus status, nec juvare potest consuetudo contraria, cum sit ecclesiis onerosa: & ideo remittenda: ut supra de consuet capit i. Quid si quis facit deportari bladum vel vinum, vel alias res ad usum suum, id est vitae suae, e familiae suae necessitas, utff. de usu & habi. leg 2 51. & leg. pl num, §i. nunquid tenetur dare pedagium pro his rebus videtur quod sic: quia ita tenet consuetudo quae in talib servanda est, de public. & vectig si publicanuis. § hin. sed cert talis consuetudo est irrationabilis, & sic non est tenend: ut supra de consuet. c fin. dicas ergo proxi. dictam l. intelligi quo ad loca, & res alias, quae causa mercimonii deferuntur ut sequitur, nam in his tribuit jus consuetudo, cujus no extat memoria: ut not. infra eodem versicul. exactiones: dica igitur, quod de his, de quib. dictum est supra nullum debet pedagium exigi: quia non datur nisi de his rebus qua causa negotiationis seu mercimonii vehuntur. C. de vect.? commi. omnium, ad fin. quod si quis contravenerit, secundun legem decapitari debet: vt dicit lex expresse. C devectig e commis universi provinciales, dicit tamen lex antiqua, quo praeses hoc significare debet publicano per literam mant propria scriptam, rerum quantitatem continentem: & s plus portetur, illud committitur, f. de publ & vectig si publ canus, §1. Item episcopus exigit quartam de cimationur & oblationum: imfra eodem cum olim. 10. qu. 3. un ino, est auter aliquando tertia, aliquando media, secundum diversi consuetu. supra de sepultur. certificari, sed quas exactioni non solvunt monasteria, nisi cum dist. quod dic, vt no supa stat. monac. § & in quibus. Item potest fieri exactio moder ta propter emptionem, quam fecit episcopus: vel si alia eccle. cathedralis nimis fuerit debitis onerata, infr. eocir Apostolus § nihilominus, supra de off ord, conquerente in fi. Qui si subditus dicat, Non est justa causa? Dicas, ad superi¬ ris arbitrium recurrendum, 13 quaest3 quia cognovimus, i. qua Isi clericus: adversus, secundum Goffred. ita quod si epicopus reus sit, recurratur ad metropo, si vero subditu reus est, eligantur arbitri ut in d c si clericus, & arg supra d rescrip pastoralis, respon i si appellatum sit, recurratur ad ji dicem. ad quem est appellatum supra de appel utdibitus, & cum speciali. Item quandoque communis utilitas terra hoc exposcit, Papa tamen primo consulto, si laici hoc p tant, & cum ejus licentia, infra de iminun eccle. non minus, ( c. adversus. Et breviter quandoque hoc videbitur domin Papae, cum sit dominus omnium, II. qu. 3. nunc rero, &c. cui cta, ff. ad legem Rhodiam, de jactu de precario. ff. ne quid in lo¬ publico. leg. 1. § si quis a principe, & Smerito, & C. de quadri praescript. bene a Zenone, de hac tamen materia inveniestr. ctatum plenissime, infra de iminu. eccles. § a quibus muneribu dic ut ibi. Exactiones autem pedagiorum,e & salinario¬ rum et guidagiorum reprobatae sunt, nisi ab Imperato vel Rege vel Lateranensi concilio sint concessae: vel alia ex longissima consuetudi. cujus non extet memoriae di bitae. inf. de verb sign super quibusdam, praeterea, ff. de public. vectig. rectigalia, & qui alias ipsas accipit, nisi commonitu satisfaciat, secundum canones excommunicandus est, mi eo. innoramus, i3. q 40 si quis Romipeta. &c. sequent. secundui legem perpetuo exilio damnandus est. C. nova vectigali. n stitui non pos. leg. ultim. quod autem dicunt, quod Rexp¬ test concedere pedagium, intellige de rege Romanorun non de alio: ut patet in his quae nota supra eodem rer. quid moneia. Sed nunquid sine causa potest concedere? Rayr innuit, quod non. imo requiritur causa, vt quia concessur est pro defensione stratae publicae contra praedones in ter ra vel p ratas in aqua, vel pro defensione fidei, & patriae co¬ tra paganos vel haereticos, vel alia simili justa causa: in cubus casibus si is qui recipit, facit hoc, propter quod ped¬ gium constitutum fuit, licite & sine scrupulo conscienti illud recipit. Idem si non facit: quia pax est in terra, se proponit firmiter, quod faceret imminente necessitate, aigum. 12. qu. 2. nobis, ad si ff locat. & conduct. § si uno, & hoc intelligit Raynal. sive novum sit, sive antiquum, facit tame hanc differentiam, quod novum nullatenus est recipier dum, nisi constet de causa, propter quam impositum est antiquum, tamen recipi potest: & si de causa non possit evidenter liquere, dum tamen conscientia, probabiliter valeat informari, quod propter unam de causis praedictis, 8 ab illo constituere potuit, fuerit constitutum: aliter rapi na est: & tenetur recipiens ad restitu. & sic intellexit jur supra dicta, & induxit, infeo pervenit, &c. cum Apostolus,( prohibemus. Breviter puto, quod si a principe concedatu etiam causa non expressa, vel consuetudo hoc approbet cujus non extet memoria sine scrupulo recipi potest, u no. sup. eo. ver. exactiones, dico tamen quod is qui pedagiun recipit, tenetur salvare solventem, infra districtum suun in persona, & reb. quia propter talia pedagium solvi consuevit: & si hoc non facit, peccat graviter: qui & sine ped¬ gio ad hoc teneretur, non tamen dico, quod teneatur a¬ restit. pedagii nisi constaret, quod hac de causa fuisset concessum, quavis tenetur ad satisfactionem plenariam, quo plus est, si in defectum justitiae inveniatur, 23 qu. 2. dommi & q5. administratores, 3. qu. 7 qui sine peccato in auth. ut diff ind Spe. & ficol.o C. de app. si app. f. de jud filius, & Institut de obli, qui ex deli. na. respon i. si enim sententia Ray vera esset, aut vis aut nunquam aliquis pedagia recipientium salvaretui Sed quid si mercatores alicujus loci faciunt pactum d certa pecunia solvenda pro bestia alicui domino terrae, it quod ipsos salvet & defendat? Hic locum habet opi. Ray arg de condi. appo. verum: ut tamen scias, quod si dominu mercatoribus hunc metum intulit injuste, recipit, & on nino tenetur ad restitutionem, ut ff.quod metus causa. meti sed licet sed & scire debes, quod hoc pactum non tenei nisi inter illos, inter quos est habitum, f. de pac. si unus, § an¬ omnia. Quod si talis non facit id quod promisit, nec me¬ catores tenentur fidem servare 6i distinct. §his omnib. sup. d jurejur, pervenit 2. Sed nunquid Christiani tenentur so vere pedagium Sarracenis? no. Ray. quod sic, dum tame Sarraceni ipsos transeuntes defendant, nam & hosti fide servanda est. 224. 4. hmocens. 22. q. noli & hoc, dummodo ni¬ vadant illuc tempore guerrae: nec deferant merces prohibitas, super quo vide, infra de Judae sub rub de Sarracenis! qualiter erga ipsos, alias si hoc facerent, ut punirentur in qui¬ deliquerunt, esset eis injungendum, ut illud ponerent in redemptionem captivorum, vel in subsidium fidei Christi¬ nae: nisi non essent ipsi idonei. Nam si idonei essent ips met possunt ire de licentia sacerdotis, et ibidem expende re, argument. 17. quaest 4 si quis in atrio supra de vot. magnae, e c. quod super his, secundum Ray non puto, quod Christian teneantur ad solutionem hanc: quia non sunt subjecti Chr stiani Sarracenis: sic no. in simili quaestio, supra eodem vers sed nunquid, laicus vero si voluerit habere commoditaten terrae Sarracenorum: oportet quod solvat, quia nec alia Sarraceni ipsorum transitum sustinerent. Illud tamen no quod ubicunque quis pedagium injuste exigit, & ubicunque transiens justum denegat, vel ipsum fraudat: quilibe tenetur ad rest. faciendam illi, a quo extorsit, vel quem fra¬ davit: seu haeredi suo, si inveniatur: alias erit ad pias causa juxta diaec. arbitrium erogandum. 14. quaest 6. sires aliena( quaestio.5. qui habetis, & § sequent. infra de usur. cum tuto §I. 8 adde quod not. infra de usu. §qua paena, sub §. est autem usur. respon. I. ver. quid si debitor vel haeres, & seq.

Et qualiter, exigatur Secundum quo in summa requirit, non ultra, & secundum vires facultatum ecclesiarum quod etiam in procurat. locum habet, inf. eo. ea quae &c. sc pitae, &c. cum in mstantia, ff de off praesi illicitas, Sillicita. Et illu¬ no. quod si quis voto astringat se ad certam mensuram an nuam dandam, & non determinet, est in arbitrio suo, ac quam mensuram debet, inf. eo. ex parte, ad idem, supra de dec mis, c. 1.§.

Ex qua causa debeatur procuratio Ratione visitationis: & hoc praescribi no potest,. infra eod. cum venerabilis, &c. cum nuper, sed tamen non subjectus ipsam praescribere potest, supra de praescrip cume officii. Item debetur ratione consuetudinis, 18. quaestio servitium. Item ratione pacti, infra eo. quanto. Item ration privilegii: & hae tres species praescribi possum

A quibus danda sit. Abomnibus subjectis, nisi ostendant se exemptos: adeo quod nec per episcopum remitti possit infra e cum venerabilis: nisi forte per Papam confirmaretur, supr de reli. dom. constitutus & hoc intelligitur de prima pro¬ scil. quae debetur ratione visitationis quae adeo debita est quod quamvis nullas expensas faciat episcopus propte visitationem, nihilominus eam recipit, & ideo etiam ab e¬ clesiis Civitaten. inf. eo. venerabili, & est ratio, quia qui sem nat spiritualia, metere debet carnalia, argum. sup. de sepul¬ c. ..12. 4251. & sequen. aliud in delegato, sup de vita& hon clei cum ab omni, sed domus, quae non visitatur, eam non debet inf. eo. c. uli

Quibus, danda est Legatis Apostolicaese & nunciis, inf. eo. cum n stantia. Item archiepiscopus per totam provinciam, infr¬ eodem sopitae, & capit. cum nuper. Item Arch. & decanis. Archiepiscopi vero non debent ducere ultra 40. vel 50. equitaturas episcopi 20. vel 30. Car. 25. archid. 5. aut 7. decanu 2. Sed nec tot in ecclesiis, in quibus pauciores ducere consueverunt, inf. eo, cum Apostolis. Item Abbatibus nam & tale visitant: ut not. supra de stat. mon. § & de risitatione, & si una ecclesia non sufficit, plures jungantur in unam, infra coden proc. Et si una gravata sit tantum, per alias convicinas re levanda est, infra eodem cum instantia, §pe. Debetur auten tantum semel in anno regulariter, ut no. sup. de off Arch ma damus. Sed & si necessitas exigit, pluries debetur, 18. qu. 2 non semelvisitandi, vel si de consue urbis, infra eodem cun venerabilis, & quae hic desunt circa hanc materiam, inveni es plenissime no. supra de eff. Arch §quod sit ejus officium, u patet ex praemissis, & seq.

Et qualiter, facienda sit Moderate, ut) no supra eod. § & qualiter, nec enim luxuria cujusque in exemplis sequenda est, ff.de dam. infec. ex damni, ideo praelati debent reciper cum gratiarum actione ea, quae coram eis deportabantur nec debent ducere canes, vel aves, & in summa sic deben omnia gerere, ut videantur quaerere non quae sua sunt, sec Jesu Christi, mfra eodem, cum Apostolus, & cap procurationes Sed nec debent eas recipere, nisi personaliter accedant ac locum & visitent: excipitur tamen legatus, infra eodem pro curationes. Item episcopus potest visitare per alium, si nor habet de quo ei provideat tenentur providere subditi, si¬ potest intelligi dictum c. procurationes, in prm. ibi, absque manifesta & necessaria causa, alias episcopus ei providere te netur, & sic potest intelligi, supra de off. ord. imer caetera. Qui vero ecclesiam in proc. gravaverit, illud reddit ecclesian gravatae: & tantundem de suo, ut in sic procurationes. Si vero in collationibus gravetur ecclesia, in qua debet colliae procuratio legati. 60. sol. a 6. ecclesus, quia quaelibet non sus ficit, & recipit a qualibet, I1. sol. 6. sol. quo recipit ultra qui deberet, cogitur reddere ecclesiis, & pauperibus elargiri infra de imm. ecclesia, quia plerique. Si in exeniis gravet, in quadruplum condemnatur. i8 dist quoniam quidem. Hodi¬ vero prohibetur archiepiscopo visitanti, ne ipse, vel quis quam suorum aliquod munus, quodcunque sit, vel quali tercunque offeratur, praesumat recipere, excep. victualibu moderatis, quod qui fecerit, maledictionem incurrit, a qu¬ nunquam, nisi duplum restituat, liberatur, & idem est in quolibet visitante: ut in auth. d.n.extra, eo. Romana § procurationes autem Sed nunquid hoc praesumit, fiegeat, vel s modicum sit? Vide super hoc quod no infra de simo § qua liter committatur, versi munus, & seq. Quid si non visitat? nor ligatur: tunc illa constitu. sicut ex verbis ipsius aperte colligi potest. Quid si recipiat, & postea celebrat, antequan paenituerit. judicium sibi manducat & bibit, sicut & in quo libet mortali constit, suprâ de cohab cle. & mulic. c. sin supra d¬ temp. ord. quaesiuum, de consec. dist. 2quotidie, & c. accesserunt, ( c. pro dilectione. Quae autem sit forma visitandi, no supra d off ord quid pertinet. sub § sunt autem quaedam. versic. visitabi autem episcopus. Sed & archipiscopis forma inducitur hodie, ut primo civitatem suam, secundo diaecesim, deind provinciam, vel partem ipsius civitatis & diaecesis circum eant suffraganeos, & eorum subditos, cathedram, & aliari ecclesiarum capellas, monasteria, ecclesias, & alia pia loca, clericos, & populos visitando, libere receptis procurationibus a locis tantummodo visitatis: & si archiepiscopu commode non potest accedere ad unamquamque eccl. potest de plurib. locis ad unum congruum clericos & laico convocare. Ex quo tamen semel exit unam dioecesim, num quam potest causa visitandi ad ipsam reverti, quo usque alia diaeceses suae provinciae in totum, vel in partem, si secure potest accedere, & sua denuo fuerint visitatae. Sed & ad ips quam exivit diaecesim, si magis aliis visitatione indigeat ad requisitionem diaecesis reverti poterit, vel de omnium aut majoris partis suffraganeorum suorum consilio &c assensu, quod si malitiose, renuant licentia a sede app. cun fiducia requiratur. Semel autem sic visitatione completa potest secunda similis fieri, suffraganeorum prius cons¬ lio requisito: & in scriptis redacta diffinitione super ho habita coram eis, & nisi alii magis indigeat in secunda visitatione illos visitet, qui in prima non fuerant visitati. E in primo verbo Dei proposito quaerat de vita & conversatione ministrantium: de divino cultu, & aliis, quae ad ho spectant offi. de plano nullo sacramento, exacto intendem emendationi per salubria monita: nunc levia, nunc asper¬ proferendo. Quod si quos infamatos invenerit, denunci et, si sibi videatur suffraganeo, quod inquirat notoria cr mina, cum ex hoc de negligentia suffraganeorum lique at canonice puniendo. Excepta procuratione, ipse, vel su nihil recipiant, ut no. supra eo. versic. hodie vero. Praecipit autem dominus noster universis episcopis, aliisque praelatis ordinario jure exceptis, religiosis visitantibus, ut hac formam studeant observare: ut omnia haec leguntur, in aut) d.n. extra eo. Romana, hoc autem debent observare alii in hi casibus, in quibus possunt, & ipsos tangunt, ut arg. supra d sta. mon. c.ul. ad si hoc enim certum est, quod illud, quod supra dicitur de consilio, vel consensu suorum suffragane orum, non potest in episcopis, cum nec suffraganeos habent observari: sed & si episcopus dioecesim suam exeat potest ipsam nihilominus, quando sibi placuerit, ingred & non servato locorum ordine, visitare,* Sed nunqui legatus Apost. Se. in visitando hunc ordinem observabit & videtur quod sic, nam & is jure ordinario visitat, cum? ipse ordinarius sit, ut no supra de offic. leg. in princ. & deoffi¬ ordina. in prin §1. & 2. & haec constitutio praecipit omnibu ordinariis exceptis religiosis, quod hanc formam serven ergo omnes alii includuntur, praeterquam excepti, arg.s de off. praesi. urbis. l.i.§initio epistolae, fi de haer. institut. hoc articul quisquis, supra de majo & obed solitae, §pen supra de off archip¬ c. 2.ut si quis episcopus defuerit: & in his, quae not. inf. de ju re patr. §qualiter transferatur, ut venditioque & sequent. Puto, quod non includatur multiplici ratione. Prima rati¬ est: quia vices Papae gerit, supra deoff. leg ci. Secunda, qui¬ Legatus in officio jurisdictionis major est episcopo, u patet sup. de off. dele sane quia, &c. pastoralis, & de off. leg studusti, ergo non includitur sub clausula generali, ar. sup de r scrip. sedes Apost cum auth.d.n.extra, de sen. excom. quia periculosum. Tertia est, quia eccle. Roma. non consuevit contr¬ se privilegium concedere, infra eodem cum instantia. Ide¬ autem resigiosi excipiuntur: quia & ipsi formam suam habent aliam quam sequentur, ut supra de statu mon. in singulis & c sequent, & quia ipsi facilius amoventur & puniuntu quam seculares: ut infra de acc qualiter, 2. in fi. infra de simo, pe tuas, in si infra de appellat, cum speciali, in fin. &c. reprehensibilis § fin.

PAtet ex supradictis, quod episcopus visitat monast. ria, & hospitalia secularia, & religiosa: ut patet supra eo¬ sed & archiepiscopus, debet tamen cavere ab omni grav¬ mine & sic procedere, quando religiosi postea visitabum aliud inveniant correctione dignum, non tamen intell gas, quod ipsi factum episcopi possint corrigere, ar sup. d majo. & obe cum inferior, sed hoc debent Apostolicae Sedi re ferre: ut probatur, sup. de stat mo. in singulis, § porro, & Spra ced. &c. seq. S quod si abbas, intelligas tu, vel Metrop. cui sul est episcopus, ut non sup. de off ord. pastoralis, & c. ad reprime dam. vel concilio provinciali, supra de praeben. grave. Sed a patet, quod si aliqua eccl pauper sit, possunt plures simu conjungi: ut sic ad procurationem faciendam suffician ut patet in his, quae no. supra eo. S versic. & archiepiscopus, in & probatur in auth. d.n.extra eo. Romana, responsio. I. §1 & a idem, supra de praescri. accedentes, ergo non est speciale in le gatis, vel nunciis Apost. Sedis, ut notat supra de offi. archi. § quid sit ejus off.ver. sed nunquid plures ecclesias, & sequen. Sed nunquid potest episcopus visitando capellanum suum, 8 ecclesias civitatis, procurationes exigere? Non videtur quia tuncdemum hoc potest facere, cum non per suae c) vitatis parochias fatigatur, ut 12. q. 2c. charitatem, sed ibi no loquitur de visitatione ordinaria, sed subsidiaria scil. qua do mortuo episcopo vocatur ad custodiam alius vicinu episcopus, cui sufficere debet, si habet expensas suas, qua facit extradomum, quinimo videtur, quod ibi deberet conputare ea quae domi expendere, sicut video in illo, qui d mandato principis in aliam provinciam proficiscitur, authen. de man prin § illud, colla3. & ut judices sine quoquo sus §nulli, collat. 2. aliud est ergo in visitatione ordinaria, cu procuratio est annexa, infra eodem cum venerabilis, & ide cum episcopus possit visitare praedictas eccles. utin auil d. n. extra eo. Romana, responsio.i. & S1. merito & procuratio¬ nem potest exigere, ut infra eodem venerabilis, ubi hoc el expressum, nam justum est, ut qui seminat spiritualia, me tat & carnalia, ad hoc, 13. 4.his ita, & infra de simonia cum. Romana, in quo quidem, nec praescriptio, necque contrar consuetudo potest obstare, & est ratio, ut plene notat. su¬ de offic archi §quod fit ejus officium, versicul. quare autem. Se¬ quoties potest quis visitare? dicunt quidam, quod singuli annis semel potest episcopus visitare si causa subest. 10. q. 3. relatum, &c. cavendum, sed si necessitas non su best, tuncd triennio in triennium, supra de offic. a chid. tu dic, quod se mel tantum regulariter, ut patet in auth.dn.extra eo Rom na §1. &2.ut no. supra eodem quibus, ver. debetur autem. E nunquid episcopus potest redemptionem procuration recipere? non, nisi personaliter visitet, ut notatur supra eo¬ S ver nec debent, & hoc satis apparet ex eo, quod procurati¬ haec annexa est visitationi, ut no. supra eodem versic sed nunquid episcopus, unde bene sequitur, quod unum non potes esse sine reliquo, argument. supra de constit. translato, supr a appellat. inquisitioni, ff. deneg gest. eum actum, ff. de mino etiam, patre. § 1. multi tamen episcopi, de lana potius curantes quam de anima, hoc usurpant etiam sine causa: quamvi ex hoc causa hoc videretur fieri posse: puta quando episcopus non habet sustentationem aliam, & infirmatur, ve non audet visitare, ar. inf eo procurationes, ibi absque manif¬ sta & rationabili causa, & in auih.dn.extra eo. Roma §de.nd liceat ei, ibi, quas secure visitare poterit: quia necessitas ni¬ habet legem, inf. de observa jeju, consilium Sff. de regu jur quo non est licitum, nisi forte culpa sua in hanc egestatem incidisse forte propter dilapidationem, cum talis esset potius puniendus, supra de offic. deleg. venerabili, infra de acc. cum dilecti &c. praelatorum, & ideo ut talis mendicaret, publice inter esset, f. depositi, bona fides 93. dist. diaconi, nisi dicatur dignitas parcendum, argument. supra de renun. ad supplicationem. Item debet fieri procuratio; secundum quod consuetud est: si consuetudo non apparet ad consuetudines vicina recurrendum est, infra eo. super eo. Illud in summa no. quo quaelibet ecclesia potest habere unum mansum liberum de aliis autem seniorib. debitum servitium impendet, m eo. c.i. & clerici tributa solvere debent, infraco. omnis animi 23. q. ult. convenior, & ctributum, Il. q.. si tributum Quid enir quia & filius Dei censum suum solvit, ergo tu tantus, qu putas non solvendum. 11. qu.I.magnum. Sed & miserabile personae, & pauperes, sicut caeci, in collectis gravandi noi sunt, cum ipsis potius providendum sit de collectis, infr eodem licet. Quid si ducat equitaturas ultra numerum consuetum? dicunt quidam non procuretur, & ideo excommunicat subditum, tenenda est sententia. 11. 43. c. 1. & 2. se¬ videtur, quod in nullo teneatur subditus, ar. ff. de aqua quoti. & aesti. l. 1. § Trebatius, nec sententia tenenda est, infr. de ex cess. prael, cum ad quorundam, &c. sane, nam & providendum est ut tenuis vitae homines, sub praetextu adventus officialium, brevi suppellectili ad eorum usus translata, injurii non vexentur: utff. de offi. praesid. illicitas § 2. illud autem certum est, quod si injuste denegetur procuratio, excommunicari potest denegans, infra eodem, cum instantia, in fin &. nuper