Table of Contents
Glossa aurea super Sexto
Liber 1
Titulus 1 : De summa trinitate et fide catholica
Titulus 2 : De constitutionibus
Titulus 5 : De postulatione praelatorum
Titulus 6 : De electione et electi potestate
Titulus 8 : De supplenda negligentia praelatorum
Titulus 9 : De temporibus ordinationum et qualitate ordinandorum
Titulus 10 : De aetate et qualitate et ordine praeficiendorum
Titulus 11 : De filiis presbyterorum et aliis illegitime natis
Titulus 13 : De officio vicarii
Titulus 14 : De officio et potestate iudicis delegati
Titulus 15 : De officio legati
Titulus 16 : De officio ordinarii
Titulus 17 : De maioritate et obedientia
Titulus 19 : De procuratoribus
Titulus 20 : De iis, quae vi metusve causa fiunt
Titulus 21 : De restitutione in integrum
Liber 2
Titulus 2 : De foro competenti
Titulus 3 : De litis contestatione
Titulus 4 : De iuramento calumniae
Titulus 5 : De restitutione spoliatorum
Titulus 6 : De dolo et contumacia
Titulus 7 : De eo, qui mittitur in possessionem causa rei servandae
Titulus 8 : Ut lite pendente nihil innovetur
Titulus 10 : De testibus et attestationibus
Titulus 13 : De praescriptionibus
Titulus 14 : De sententia et re iudicata
Titulus 15 : De appellationibus
Liber 3
Titulus 1 : De vita et honestate clericorum
Titulus 2 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda
Titulus 3 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda
Titulus 4 : De praebendis et dignitatibus
Titulus 5 : De clerico aegrotante vel debilitato
Titulus 6 : De institutionibus
Titulus 7 : De concessione praebendae et ecclesiae non vacantis
Titulus 8 : Ne sede vacante aliquid innovetur
Titulus 9 : De rebus ecclesiae non alienandis
Titulus 10 : De rerum permutatione
Titulus 11 : De testamentis et ultimis voluntatibus
Titulus 13 : De decimis, primitiis et oblationibus
Titulus 14 : De regularibus et transeuntibus ad religionem
Titulus 15 : De voto et voti redemptione
Titulus 16 : De statu regularium
Titulus 17 : De religiosis domibus
Titulus 18 : De capellis monachorum
Titulus 19 : De iure patronatus
Titulus 20 : De censibus, exactionibus et procurationibus
Titulus 22 : De reliquiis et veneratione sanctorum
Titulus 23 : De immunitate ecclesiarum, Coemeteriorum et aliorum locorum religiosorum
Titulus 24 : De clerici vel monachi saecularibus negotiis se immisceant
Liber 4
Titulus 1 : De sponsalibus et matrimoniis
Titulus 2 : De desponsatione impuberum
Titulus 3 : De cognatione spirituali
Liber 5
Titulus 1 : De accusationibus, inquisitionibus et denunciationibus
Titulus 6 : De excessibus praelatorum et subditorum
Titulus 8 : De iniuriis et damno dato
Titulus 10 : De poenitentiis et remissionibus
Titulus 11 : De sententia excommunicationis, suspensionis et interdicti
Titulus 17
Rubrica
Ine aqua. Domi. consi. xxviii. columna prima attenta forma libe li dicit quod monachus propter anime periculum potest clamari morior morior: quia sicut piscis suane aqua ita Monachus sine claustro. Et iudex ad clamorem eius ex officio restituet postquam inquisierit l. i. §. quod autem. ff. de offiprefec. vrb. vide que tradunt in simili Neapoli. decisio. cclx. numeprimo. Nunquid / quod mulier sine mundualdo non potest vinere nec vitam ducere / imo dicere potest morior sine munm dualdo / sicut piscis sine aqua. Probus.
Capitulum 1
REligionum Archi. in capitu. bresens. xx. questio. ii. dicit quod religio dicta est a religando quia vnit nos / et quasi ligat cum deo: vnde religio dicta creditur / quod omni superstitione careamus / et secundum Tullium dicitur a religando id est recolligendo / vel reiractando omnia que ad cultum dei pertinent: hinc Tullius ipse de re publica: totos dies deprecabantur / vt sibi sui liberi superstites essent / superstitiosi sunt appellati quod autem omnia que ad cultum deorum pertinent retractarent / et tanquam relegarent hi sunt dicti religiosi dicit Papi. quod religio appellata est quod per eam relegomus vni deo animas nostras ad cultum diuinum vinculo seruiendi.
¶ Et videtur religio dici sicut eligeo in cuius cultu perquiruntur fides / spes / et charitas / secundum Papinia. qui dicit quod religiosum ad iustos homines / sacrum ad deum pertinet. Probus
¶ Reuocat. Formam procedendi contra sic inhibitos ponit ad longum Cardi. consil. cxxxviii. et incipit Honorius Philippus Probus
¶ Predicatorum Qui ex regula non sunt mendicantes / sed ex constitutionibus suis a sede apostolica confirnatis / notat Alexand. in consil. lxxxviii. nume. iiii. Eximic. dominc vicarie. volu. ii. Probus.
¶ Concilium. Quod per Innocen. iii. fuit celebratum. As no domini millesimo. ccxv. in mense nouembri / pontificatus sui / Anno. xix. citat hic Archidiaco.
¶ Reperio tamen quod sedem apostolicam solum tenuit. xviii. an. et sic adest repugnantia / eo enim tempore viuebant beati Dominicus et Franciscus. Probus
¶ Per importunitatem. Uide que de importunitate tradit Ioan. Lupus in repetitio. rubrice. supra de donatio. intenvir. et vxo. in. § tertius casus est. in antepenul. charta.
¶ Et de importunitate mariti ad vxorem vt sibi donet / vt de Neapol. deci. lxix. quedam domina katherina. Probus
¶ Tenent. Text in l. patre furioso. vbi glo. colligit concorff. de his qui sunt sui vel alie. iur. qui dicit quod multa inpediunt contrahendum que non dirimunt contractum.
¶ Item facilius aliquid a principio impeditur quam post factum tollatur / et facilius quid inesse conseruatur quam de non uo fiat l. si pluribus versicu. quod si vna. ff. de verbo. oblig. Item facilius inducitur extensio quam creatio l. sed et si manem. te. ff. de preca. Item facilius est tollere ius querendum quam quesitum iuxta illud Ioan. Mona. in capi. si pauper. supra de preben. quod leuius tollitur ius ad rem quam in re et spes quam res.
¶ Item multa retiere licet ad que agere non conuenit. c. intelleximus. supra de iudi. glo. in. §. certe illud. insti. de re. diuisio.
¶ Item turpius eiicitur / quam non admittatur hospes / capitaqua admodum. supra de iureiuram. glo. fina. in cap. literas. supra de restitutio. spolia Alexan. de Imola / in consislio. ccxiii. nume. ix. volu. vi. ponderatis his / allegat l. non distinguemus. §. sacerdotio. ff. de arbitr. et capitu. quidam. supra de apo¬
¶ Item ius creandum facilius tollitur quam creatum IoanMona. supra. in rubrica de rescript in fine.
¶ Pro intento vide eundem Ioan. Mo. in cap. constitutionem. supra de regula. vide etiam quae dixi in capi. si pauper. supra de psebend.
¶ Dabes equidem que citat Maria. Sozi. consilio. xvii. in fine / suprascripta post Panormi. in capi. cum nuncius. supra de testibus. quod monachi licet non debeant testificari. sine licentia superioris: si tamen testificati sunt: valet eorum testimonium: quod tamen intelligit idem Sozinus quando pars non opponit / alias secus: quia tales non habent nolle nec velle¬
¶ Ad thema etiam facit quod facilius aliquid retinetur que de nouo acquiratur l. patre furioso. ff. de his qui sunt sui vel alie. iur. cum similibus traditis per Marianum Seginum consilio vigesimosecundo columna secunda: quod in cipit sequendo ordinem / pro quo vide que dicimus in capitulo finali / in versiculo tertium quesitum. supra de constitutio. et que tradit idem Sozinus consilio. cxcviii. columna secunda / versiculo quarto. Primo aspectu / vbi dicit licet in acquisitis quis suo creditori preiudicare non possit: tamen in acquirendis potest l. qui autem. ff. de his qui in frandem credito. idem videmus in filio et seruo. qui in acquirendis possunt patri et domino preiudicare not. in l. fratribus C. de pact. idem in prelato. Innocentius in capitulo secumdo / supra de donatio. Panormita. in capitulo tue / supra de his qui fiunt aprela. Petrus Rauennas in suo compendio in rubrica de consuetu. columna tertia. supra dixi in capitulo primo in numero nono et sequenti. supra de restitutio. in integrum. Probus
¶ Incertum. Dixi. supra in capitulo quia de pactis. vide prohoc Cardinalem consilio. xxxviii. in aliquibus locis vbi dicit non possunt dici mendicantes ex quo nec regula nec constitutiones eos artat ad mendicandum / quod citat hic. Io. And. col. ii. in prin. Probus
¶ Domum. Que dicitur quid totum integrale: quod constituitur ex solo tecto et parietibus Maria. Sozi. consilio cxxxviii. col. fina. circa primum. Probus
¶ Dic quod non. Uide Anthonium Corfetum in singul. in verbo: mendicantes Panormita. in capitulo recolentes. supra de sta. monach. Cardina. in clementina finali de statu monach. in fine facit text in lege cetera. §. si duobus: in sine de lega. primo: late per Dominic. consilio. xi. Titius condidi. testamentum / Cardina. consilio. lxvi. in fine / statuto ciuita tis: dum dicit. Incapax bonorum immobilium capere potest ad effectum vt bona vendentur / et ipse habeat extimationem conuertendam in vsus suos cum sine sua culpa siincapax de legatis primo l. apud Iulianum. §. finali / cum lege sequenti. vide etiam Angelum consilio. ccxxiiii. in themate predicto considero / Cald. consilio penultimo in titulo de testamen. et Cardinalis consilio. cii. numero quarto. Super facto testamenti / Alexander in consilio. lxxxviii. eximie / volumine secundo / quem attende in simili consilio. cxx. numero sexto / super eo. volumine primo.
¶ In proposito Signorol. de homede. consilio. xl. queritur inuehit in hanc opinionem vt videre licet
¶ Sed quid an consuetudine possit induct vt mendicat tes possint in communi bona mobilia / siue redditus (qui inter ea connumerantur Domi. vbi supra) possidere / Petrus de Ancharano consilio quinquagesimosexto: quod exorditur Ioannes Andr. videtur tenere quod fratres bredicatores id possint / viso quod per ipsam consuetudinem ipsi fratres ad primariam conditionem reducuntur. Sunt enim originaliter canonici de regula beati Augusti ni: quibus est permissum habere proprium in communi / vt per Ioannem Andr. in capitulo sane / supra de regula. Et sic licet per constitutiones ordinis sint ipsi fratres predicatores incapaces immobilium: possunt tamen per cousua tudinem redigi ad originalem regulam secundum quam est eis permissum immobilia in communi possidere. Nam sicu. constitutiones consensu expresso firmantur: ita per consuetudinem infirmantur l. de quibus. ff. de legibus. Ratio. quia res de facili ad suam reuertitur naturam. capitulo ab exordio. trigesimaquinta distinctio l. si vnus. §. pactus nopeteret. ff de pactis. glos. in capitulo si de terra / supra de priuileg. istud referendo sequitur Malere. in tract. de electio. charta mihi. lvii. versicul. tertia ratio: non placet tamen per ea que ea que late deducit Raphael Fulgo. in consilio centesimoquarto. Titius condidit: vbi late et post eum Dominicus in dicto consilio. lvi. siue in Carmelitis in quibus ponit thema) siue in aliis etiam predicatoribus / cum eadem sit ratio vt dicit idem Raphael / vbi. supra
¶ Nec obstat inter alia (dicunt docto. prefati) ipsa consuetudo: quia repugnat voto mendicitatis illaqueans eos ad pretium: vnde quanto diutius est obseruata / tanto grauius detinet eos alligatos / capitulo cum tanto / supra de consuetudi.
¶ Attende tamen ad decisionem Petri de Ancharano. quia est menti tenenda et miranda decisio. secundum Felinum in capitulo / in presentia / sub numero quinquagesimopri. supra de proba. tamen subdit vt operetur consuetudo non consonat quia ex quo eorum constitutiones sunt per papam conseruate non videntur propter particulares consuetudines ponse tolli / nisi esset consuetudo totius ordinis: tutamen dic sunon iuuet consuetudo / iuuat tamen pape priuilegium. Barto. in dicta lege apud iulianum /
¶ Item si contingat quod tales fratres de facto immobilia possideant / tunc pro illis tenentur soluere: sicut si de iure possiderent / cap. eum qui de preben. hoc libro vbi traditur. regula generalis / quod agentes iniuste / non minus per constitutionem ligantur quam illi qui licitum actum gerunt: int tum perid et alia comprobat Petr. de Anchara. in consilio cix. contra fratres vel ordinens mendicantium: quod dictum placet Decio in consilio. cccclvi. Consului alias / col. prima per quod comprobat dictum aliud satis mirabile videlicet quod paria sunt quod actus valeat / vel quod de nullitate opponi non possit glo. fin. in lege qui habebat. ff. de manumi. testa. no. Decius idem consilio. ccccclvii. nume. xiii.
¶ Pro intento Malereti / adde Bald. in consilio. ceclxxi. S lapsum est quadriennium / volu. ii. Probus
¶ Quod non durat versum. Uide Feli. in capit. in presentia / nume. xxxii. supra de proba. et Decium in consilio. ccccclix. vbi id comprobat pro principali intento multa adducit vt videre licet. Probus
¶ Anima saluetur. Dic cum de periculo hominis et salute conscientie agitur / est cautius procedendum l. additos. C. de appella l. prima. §. sed si quis. ff. de carbo. edic. capit. quiescamus. xlii. distin. capit. vbi. supra de elect. hoc lib. refert Lucas de penna in lege prima / col. iiii. in fine de priuileg. schola. lib. xii. C. Probus
¶ Potest. Unde que dixi supra. in capit. fina. supra de constitu. in prosecutione quarti quesiti. Probus
¶ Uel ratione pacis. Propter bonum pacis inducend vel habende precepta canonica plerunque relaxantur text est in capi. vbi non est. supra de de spon. impube. et ibi glo. adducit versum / Pax vt seruetur moderamen iuris habetur / ad idem tex. in capi. dudum. §. aliquando / cum capitu. sequen. iii. questio. vi. vbi dicitur quod propter bonum pacis episcoporum depositio et aliorum subrogatio (etiam contra conscientiam) facta fuit per papam / et per ecclesiam tollerata: sic mola multotiens sunt toleranda pro pace consequenda / et consecuta conseruanda not. in capi. primo / et in capitu. ecce / inquiunt. xxiii. questio. iiii. et in capi. nolite. xi. questio. iii. comprobatur / quia videmus quod pro bono pacis princeps potest actiones et ius alteri quesitum tolere not. in l. Antiocensium. ff. de priuileg. credi. Iason in lege secunda / in fine. C. de in ius vo. Probus
¶ Triplex monitio. Pro hoc vide tex. in capit. primo. supra de supplem. negli. prela. quem reputant singularem Anto. et Panor. in cap. cum causa. supra de offi. delega. et Alex. de Imola ib lis assentit in l. de pupillo. §. si quis ipsi pretori. ff. de no. o. per. nuncia. in apostillis suis ad Bar. ad hoc quod vbicumque inferior protestatur superiori suo / requiritur trina protestatio vbi vnica sufficit in aliis personis: vltra quos addo tibi glo. singularem / ibi per Panor. et Cardi. in cle. dudum in verbo recusarint de sepultu. reputatam etiam per Feli. in capi. ex literis / col. v. supra de constitu. Ad hoc quod superio ter requisitus per ipsum inferiorem / et non respondens / tuncue videtur recusare: habes tamen in contrarium text apertum in cle. quamuis ibi vno contextu de appella. Ude pro hoc Rama. consi. ccccxxvii. col. i. quod exorditur in proposito casu vide glo. in verbo tertio in cle. prima de vita et hone. cleri. quanPanor. in cap. tue. supra de cleri. non residen. et Prepo. in capi. ii. supra de spon. et matri. et Feli. in ca. cum causa. supra de offi. de leg. reputant singularem ad hoc / quod quando requiritur trinamonitio non sufficit vna cum peremptorio / de quo per eundem Feli. in capitu. meminimus / col. tertia. supra de accusa. et Areti. in. §. fina. institu. de pena teme. litig. adde Alexan. in consilio. lxxxxi. in princi. stantibus / volumi. quarte
¶ Huiusmodi enim monitio fienda superiori videtur per inde data sicut ea que datur pro forma / aut per legem / autper statutum quo in casu vna non potest fieri pro omnibus l. nonnunquam. ff. de iudic. Facit text in l. impuberibus § finali: ibi nouissimeque. ff. de suspect. tutor. Bald. in capi. et literis / circa finem: ibi item facit ad aliam questionem. supra de constitu. et in capit. ex insinuatione circa finem. supra de rescript. et in lege non sunt liberi. ff. de statu. homi. et in capiprimo de mili. vals. qui contumax est / vide Alexand. consilio. cxxxvii. nume. viii. et. ix. secundo volumi. in causa et lite vertente inter Lancelotum
¶ Firmantur hec per ea que voluit Maria. Sozi. consilio xxiiii. col. vii. versic. nec obstat quod Inno. cuius initium est / vt sis et diligenter / vbi dicit forma a statuto tradita debet. seruari ad vnguem et specifice / nec habet locum regula / quod nihil interest quid ex equipollentibus fiat: notant Bald. / Angel. et alii in lege prima. ff. de liber. et posthu. istud prosequitur idem domi. Maria. Sozinus consilio. xxxiii. coluna tertia. Prosequendo ordinem predictarum / quod si statuto siudata forma / quod ante bannum fiant due cltationes tot dierum pro qualibet / quod non potest iudex pro qualibet citatio ne conglutinare ambas citationes / et sic dare vnam proambabus: quia cum duplex citatio sit data a statuto protorma substatiali proueniendi ad bannum / nihil mutari potest de tali forma / etiam terminus vnius hore per l. et si nihil. ff. de regul. iur. et si aliud fieret vitlaretur bannum / allagat fore pro hoc textu in lege prima. §. Offidius. ff. ne quitum qui in ius vo. est vi exi. firmat idem Maria. consillo. lix. columna secunda viso elegantissimo consilio. Quando vero fit monitio de pari ad parem / vide que dico in capitulo finali de here. ante finem.
¶ De monstione autem seu citatione fienda per delegatum principis ad vniuersitatem causarum alicuius qualitatis non discutio in presentiarum / quia res agitur contra aliquos quos defendere non est mei: quia tanque suspecti dehe resi per edictum publicum hodie hic Parisius ad tres bre ues dies sub formidabilibus penis in talibus assuetis. sunt adiornati vltra numerum octuaginta per sonum tunde et vocem preconis. Probus