Titulus 16

HEc peculium. Dic id fore vnum de substantialibus proressionis: vnum tamen dicit Paul. de castro consi. lxix. post princi. visa quadam commissione in prima parte quod abdicatio bonorum non est de orimtinali substantia professionis / sed addita fuit perconstitutionem ecclesie: sicut castitas in sacris ordinibus: vnde si quis reciperet sacrum ordinem sub conditione quod poterit contrahere matrimonium / reiiceretur conditio / et sset vere ordinatus not. in cap. diaconi. xxviii. dist. secus siesset facta in emissione professionis queda reseruatio per modum. conditionis in his qdunt contra natura originalem seu substatia professionis / puta quod non teneat ad obedientia / vel ac castita¬ tem quia tunc vitiatur professio. c. fina. supra de conditio. appo. Siautem esset facta reseruatio per viam modi vel conuentio nis / tunc non vitiatur professio: sed modus vel conuentio vt no. in l. per seruum. ff. de vsu. et habi. Probus

SEd modus. Uide Ioan. Mo. ii. c. primo. in verbo sed quero suprede regula. vbi istud late examin uit. Ideo bic sisto ratem / prout dicit idem Io. mo. in. c. exiit de vebo. signi. Probus.

¶ Immisceri. Ratio quia perici losa estsexuum commixtio. l. iii. C. de custo. reo. glosa pe. in. c. quanuis infra de penis: votum enim est homini naturaliter filios procreare l. liberorum. ff. de verbo. significa. et ea de causa rapere mulieres / licet enim monachi et moniales dicantur apud nos mortui / verum quat tum ad ciuilia: secus quo ad naturalia: videlicet quo ad commatres impregnandas et filios generandos / ad quod eos natura inclinat cle. ad nostrum vers. septimo / de here et magis eos quam alios: famelici enim et auidiores ad coitureperiuntur: ideo si reperiantur lapsi mitius agitur cum eis / testatur Fely. in. capi. at si clerici. §. de adulterus supra de iudi. prohibetur equidem commixtio sexuum prter dictum Salomonis quod citat Panor. in. c. monaste ria. supra de vita et honesta. clerico. quod facies mulieris est ventus vrens: hinc Paulus / melius est nubere quam vriquod citat glo. in auten. de non eligen. secun. nub. §. cum igitur post tex. ibi nec possit contra feruorem nature resistere. columna i merito dicitur quod amor mulleris hominem vrit / non fiat igitur commistio sexuum etiam monachorum quia propter susceptionem cuculle vel professionem / non efficiuntur galli gallinacet qui generare non possunt: quia imo remanent veri galli et potentes in opere: testatur experientia rerum magistra. Probus

¶ § verum ibi dic fore tex. peregrinum quod iuramentum.fi. delitatis non potest prestari per procuratorem inuito domino: volente autem sic. Quod autem non possit prestariper procuratorem testis est Bal. in l. prima in fine. ff. de rer. diuisio. rationem adducit: quia iuramentum fidelitatis habet annexam exhibitionem reuerentie que debet presentialiter seu personaliter prestari l. si non sortem. §. si liberatus. ff. de condit. indeb.

¶ Item prestatur per verbum ego. ca. primo de no. fidel. for. quod importat industriam persone not. in. c. de forma. xxii. questio. v. sic non potest prestari per substitutum id. nemo. ff. de duob. re¬

¶ Uide malere. in tracta. de elec. charta. 45 versi. limita seu declara. Probus

¶ Nituntur. Etiam mulieres per eorum fatuitates conmuniter querere consilium contra proprium commodum. Amadeus in dialogo de amicitia Bal. in addi. ad specul. in ti. de magi. refert Bolog. in repetit. auten. habita. col. xlii. C. ne fil. pro patre Ioan. Lupus de dona. inter vir. et vxor. char. xli. col. i. Probus

¶ Extendam. Istud placet Archi. Ioan. Andr. in glo. hil. Petro in quinto notabili¬

¶ Et dic istud facere quod pena incapacitatis filiis inflicta per l. quisquis. C. ad l. Iuliam maie. non habet locum in filiabus nisi inquantum exprimitur quod tenent Bart. in l. prima. ff. de verb. signi. Bal. Ang. et alii in l. gallus in princi. ff. de liber. et posthu. Cy. Bal. Ang. et Saly. in l. quicunue. C. de seruis fugitiuis / et ibi Francis. Areti. Imol. in l. siita scriptum delega ii. mouentur quia licet alias in materia penali fiat extensio de persona ad personam / habet. locum nisi odium sit irrationabile / quale dicitur esse in. d. quisquis quod vnus puniatur pro alio. Comprobat et late Docius con. lxiiii. Pro viribus / ita consuluit in terminis Fraci. de Areti. in con. xxxix. in facto: quod autem contineat odium irrationabile adduco sequentia. Primo que no. Bal. in l. que dotis. C. de iure do. quod statuta que imponunt penam filiis pro patribus sunt valde dura et rigorosa: quod placet Ang. in l. sancimus. C. de pe. hinc Bald. in rubr. C res inter alios acta / sifigulariter dicit quod statutum imponens penam vni pro alio / licet sit tollerabile: tamen non est laudabile sed valde iniquum: Ideo subdit idem Bal. in abten. Si captiui. C. de epi. et cleri. quod statutum quod vnus teneatur pro alio nunquam tanquam odiosissimum debet extendimaxime quando pena corporalis vel infamie imponitur / etiam si hoc expresse vellt / non valeret tanquam iniquissimum et inrationabile: dictat enim ratio naturalis quod gesta debent ad auctores suos restringi et non extendi ad alios qui culpa. carent: et tales constitutiones essent contra ius nature et diuinum: merito Bal. in l. lege cornelia. ff. de vulg. dicit / quod statuta et constitutiones quibus pater pro filio vel econtra punitur sapiunt quandam tyrannidem

¶ Habeo et secundo pro intento: quia vbi ratio diuersa militat in filiabus quam in filiis tunc nunquam dispositum trabitur in illis ad filias. Bal. in l. seruus. C. communia de suc Sed in casu dicte l. quisquis diuersa ratio militat / quia fflie non sunt apte ad bella ineunda / proditiones faciendas nec possunt arma deferre / et cetera huiusmodi propter sexus fragilitatem.

¶ Propterea Bal. in l. quicumque. C. de seruis. fug. ait: si statuto caueatur vt filii rebellium expellantur de ciuitate non extenditur ad filias / quia cessat ratio pro quo Io. mona hic numero tertio.

¶ Tertio habeo quod voluit glo. in l. si ita in verbo natus f. de iniusto testa. quam ibi ponderat et sequitur imola. qua voluit / quod sub ex heredatione filliorum non censentur conprehense filie: ita venit dicendum in proposito¬

¶ Habeo et quarto / quia in materia exclusiua punitiua / et priuatiua (qualis est ista) quod non est specialiter expressum non inducit priuationem Bald. in l. super chirographum. C. si cer. peta. (etiam vbi maior versaretur ratioIdem Bal. in auten. ex testamento. C. de secund. nup. pertex. in. §. cum igitur in autenti. de non elig. secundo nubcolumna prima

¶ Habeo et quinto / quia vbi constitutio loquit discretiue de filii. et filiabus / tunc quod dicitur in filiis nunquam extenditur ad filias Bal. in l. in multis. ff. de statu. ho. Sed dicta l. quisquis loquitur discretiue de filiis / et discretiue de filiabus igitur non sunt comprehenso¬

¶ Et attento quod filii habent certam determinationem / non debet fieri repetitio eius quod dicitur in vno in altero vt in simili in. c. cum dilecti de dona. vbi Card. et Imol. Bal. in. c. secundo requiris de appella. et in l. i. in fine. C. de legi. hered. Probus

¶ Et nota. Notabile hoc placet Archid. Io. and. Petro de Ancha. qui ad hoc optime dicit facere. c. cupientes. § insuper. versi. Et nihilominus. supra de elec. et quod no. Bar. in l. de pupillo. §. si quis ipsi pretor. ff. de noui ope. nuncia. et. l senatus. ff. de offi. presi. vbi quando aliquid propte necessitatem conceditur / eatenus durat concessio / quate. nus durat necessitas et non vltra. c. quod pro remedio. i. questione. vii. Probus.

¶ Anglicorum et Normanorum / qui fortiter bibunt ne eorum anima in sicco remaneant Io. de anania in. c. si aliquis in fine. supra de homicidio. Probus

¶ Prelatorum. Uide que dixi supra in prohemio nu. vi. Et vicarius summi regis / dicit innocen. in. c. primo in fine. supra de offi. ordina. Probus

¶ Acrimonia. Aliud est in excommunicatione: videlicet anathema quod dicitur ab ana quod est sursum et themaquod est figura similis litere cum qua olim imprimebatudamnatorum frontibus / et est quasi rotunda habens telunmquasi ex transuerso. citat Id. Mo. in glo. extrauagan. exconmunicamus hoc titu. Bal. in l. iii. C. si penden. appel¬

¶ Et dicitur superna maledictio Panor. in rubri. supra hoc iatu. no. doc. in. c. cum non ab homine. supra de iudi. vide do. Bartho. de chassaneo consi. primo in. §. ad quintum presuppositum in prin. vbi addit istud verbum maledictio / que dicit tur aliquid mali de preterito vel presen ti Bart. in l. item apud la beonem. §. ait pretor. ff. de iniuriis. Probus

¶ Brachii. Hic videtur tex. pro opinione abbatis antiquiin. c. significasti. supra de offi. delega. in fine dum dicit / de leg. tus non potest inuocare auxilium brachii secularis sine speciali commissione / et sic seruat curia dicit / quia hic ordinarii dicuntur maxime circa exemptos: delegati / vt patet in tex. ibi his vero et c. idem probat tex. in. c. vt officium inquisitionis infra de hereti. Sequitur abba. Guil. de monto Lauduno. in. cap. primo. supra de offi. de leg. hoc libro. Collec. in. c. i. eo. titu. circa finem: quia primo debet deficere ecclesia / et sic iudex ordinarius ar. c. i. supra de truga. et pace et. c. i. supra de offi. ordina. sic sunt tres gradus dicit Fely. in dic. c. significasti sub nume. ii. primo per seipsum exequatur sententiam suam: postea per ordinarium ecclesiasticum / quod videtur superfluum in delegato ecclesiastico. cum eandem et similem habeant coertionem postea si non possunt ambtunc inuocent brachium seculare / et hoc in rebus ecclesiasticis dicit. Sequitur equidem Domi. in d. c. vt officium § denique: quia curia tenet contrarium et sic non est plus in standum: et ante eum ibi Archidia. in fine dicens hec clansula inuocato etc. de stilo curie apponi solita debet de aliquo operari ar l. si quando deleg. i. et l. prima in fine. ff. amunicipa. alioquin si nihil operaretur frustra apponerestniquod non conuenit viro dicere

¶ Facit ad premissa quia sunt stricti iuris ideo vltra contenta specifice / non debent ampliari: ratio quia per ea vtdentur quodammodo iurisditiones ordinarie enefuari.

¶ Firmatur per id quod citat Alexa. consi. clxxxvii. nu. xvi. vol. ii. in hac causa. quod bulla apostolica quatinus concernit interesse et preiudicium tertii i. et ecclesie concedentis debet stricte interpretari. c. super eo. supra de offi. delegal. ex facto. ff. de vulga. et secundum ius commune debet in terpretari l. si quando in prin. C. de in offi. testa. prohac o¬ pinione facit quod citat prouincialis charta mihi. xxvii. colum. ii. in impressis rome quod inuocatio brachii secularia hodie non datur per cancellariam absque signatura

¶ Pro parte tamen contraria immo delegati principis possunt directo inuocare in subsidium auxilium brachii se cularis firmant in d. c. significasti. Inno. hostien. Io. And. Car. Petrus de Ancha. Panor. Fely. et Decius. Rationes extant in euidenti / quia suas possunt exequi sententias. d. c. significasti: ergo omnia sine quibus hoc fieri non potest. l. ii. ff. de iurisd. omni. iudi. c. suspitionis. supra de officio delega. facit l. oratio. ff. de sponsa l. ad rem et l. legati. ff. de procura. c. preterea: et c. prudentiam: et Io. Mona. hic. numero secundo et in cap. primo. supra de offi. delega. cum similibus

¶ Item in causa delegata vicem obtinent delegantis etiam in omnibus ad causam pertinentibus / inter que est executio / et sic vicem persone pape aut principis qui dicitur. ordinarius ordinariorum: pro quo vide Iason. consilio. 1. volumine. iii. Arbitro

¶ Nec obstat id quod dicitur de stilo curie / hoc in rescriptis apponitur prout etiam vidi. Quia hic non fit vt potestas de nouo detur: sed vt ipsa potestas excitetur. c. licet. supra de offi. ordina

¶ Item non est absurdum exprimere clausulas que insunt luxta notata in. c. mandatum. supra de res. vbi doc. et cani. quest. xv. late firmat Ioan. And. in. d. c. significasti colum. prima subdens quod si quis vellet tenere primam opinionem quod delegatus imploret auxilium ordinarii / et ordinarius implorabit auxilium secularis / et sic per obliquum et viam indirectam ad idem venietur: quod non placet: tum quia non est superioris inferioris inuocare auxilium quod hoc fieret cum sit maior quocunque ordinario in causa sibi commissa: ergo non venit admittendum cum de ea agatur.

¶ Item fleret circuitus qui semper debet vitari cle. auditor de rescrip. dixi late supra in. c. dispendia de res. post Ioan. mona. ibi

¶ Et per hoc non placet dictum collec. in. c. cum non ahomine: nume. iiii. supram de iudi. dum dicit / inferiores praelat. non possunt inuocare brachium seculare nisi tunc demum episco requisito: quia imo possunt: si habeant potestatem excommunicandi. vltra quam nihil habet episcopus: ideo directe habet inuocare ipsum brachium seculare / alias fieret circuitus vanus

¶ Hec secunda opinio reperitur communis secundum Cadi. et Decium. supra quam vltra predicta firmo autoritatibus aliorum scribentium. Primo habeo Specul. in titulo de indi. deleg. in. § sequitur col. iii. versi. Sed nunquid secularea. glo. in. c. primo de offi. delega. hoc lib. in verbo conseruate res in fine que concludit conseruatores (qui dicuntur delegati vt patet recte intuenti) posse auxilium brachii se cularis inuocare Archid. sibi contrarius in. c. administr. tores per illum tex. xxiii. q. v. per eundem tex. idem tenuiipse Hostien. in. c. primo in fine eo. ti. de offi. de leg. de qua non facit mentionem specul. licet fuerit discipulus Hostienprout ipse testatur in d. titulo. §. iam nunc dicendum col. ii. glo. in. c. quoniam in fine vltime glo. supra de offi. ordi. qui licet et eius tex. qui hoc innuit situentur sub alio titu. secundum. quem regulariter debent intelligi doctrinis vulgatis / tamen habeo quod loquitur in delegatis / etiam per hec verba. ideo vbicunque deficit ecclesiastica potestas / recurrendum est ad auxilium seculare: ad idem Freder. con. clxiii. quod exorditur super inuocatione et petitione. Oldra. con. lxxxii. in fine. Episcopus inuocat brachium seculare con. cccxix. nu. v. super executione facienda in fine: quod non solum delegatus / verum etiam subexecutor potest inuocare nedum brachium seculare: sed etiam spirituale ad expellendum detentorem.

¶ Idem Guil. de monte Lauduno in cle. vnica / col. v. ver. Item nunquid. de offi. delega. sibi contrarius videtur tenere pro hac parte / et ibi Io. de Imol. nu. xxxiii. dicit quod conmuniter tenetur executorem posse inuocare brachium seculare / tangit Bal. in con. ccccxxviii. delegatus apostolicus / vol. i. idem Bal. in marga. in verbo delegatus / col. prima et in additio. ad specul. in. d. tit. de offi. de lega.

¶ Hanc partem sic firmatam habes limitare: vt non proca dat huiusmodi inuocatio nisi in subsidium videlicet quia delegatus nihil aliud habet quid faciat quod patet per. co. primum ibi cum opus fuerit. supra de offi. ordi. idem in tex. no. stro et in. c. ii. ibi si necesse fuerit. supra de maledic. tex. et ibi. gl. fi. in. c. ii. supra de cleri. excom. ministran. quod firmant in. d. qui. cum non ab homine. supra de iudi. Hostien. Petrus Card. Panor. Collec. Fely. et Decius.

¶ Et sic non est vtendum temporali gadio / nisi premissa spirituali. c. pe. de here. c. postulasti. supra de homici.

¶ Nec equidem debet vti quis alterius gladio antequam vtatur suo: christus enim non venit mittere in terram gladium materialem sed spiritualem: istud firmant Oldra. in fi d. confi. lxxxix. Episcopus inuocat. Bal. in l. ii. C. de his qui latro. et latius per freder. con. ccli. Casus est talis Iacobus de Cremona iudex vbi dicit: iudex non debet incipere a cauda sed a capite: istud est verum dicit Decius in. d. c. cum non abhomine nume. vii. in fi. nisi agatur de defensione in propul. sando iniuriam: quia tunc in primis vtitur gladio temporal. tanquam magis opportuno ad remouendum iniuriam vt probatur in. c. dilecto in prin. de senten. excom. hoc lib. et hoc modo venit intelligendum dictum quod citat Paul. de castro consi. xxxix. alias. xli. visis actis tractatis in captura Thomasii: vbi etia stringit que supra diximus proxime: vt non possit incipi ab ipsa inuocatione / si sit data forma in rescripto / quia illa est summe obseruanda: vt si dicatur excommunices. Et si non timet tunc inuoces brachium seculare: quia tunc debet incipi ab excommunicatione: et non ab inuocatione quod si contra fiat / quod est actum erit nullum. capi. dilecta. supra de rescrip. pro his vide Guiller. de monte laud. in. d. capi. vt officium de here. hoc lib. vbi dicit rationem quare delegatus non inuocat regulariter brachium seculare: quia rescripta sunt stricti iuris / et non ex tenduntur nisi ad casus in eis expressos.

¶ Et sic ex premissis habes firmatum quod inuocatio brachii. secularis regulariter dicitur remedium iuris extraordinarium / videlicet quando deficit censura ecclesiastica: hoc est: contemnitur / quia tunc ad remedia facti secularia recurritur glo. in verb. remediis post tex. in clemen. ii. de religio. domi. vbi Bonifa. cxclamat contra auditorem camen re et officialem Auinion. qui hoc non expectato: statim implorant auxilium brachii secularis non amore iustitie sed pecunie / parcant mihi dicit: quia sunt morosi vbi esse non debent et velocissimi vbi pedibus plumbeis ambulare deberent. Quia decet iudices plumbeos habere pedes non plum eoos prout dicit de papa Io. mo. in. c. in generali de regulis iuris infra. exclamauit etiam Antho. de Butrio in c. primo. supra de testi. cog. contra practicos moderni temporis qui incontinenti incipiunt ab executione refert domi. Bru. nel. in trac. de matrimo. charta. iiii. col. i.

¶ Quod autem ordinarii possint inuocare brachium seculare / non discutio: quia per quam clarum est quod sic no. in. d. c. primo et ibi scriben. supra de offi. ordinarii: non solum episcopi: sed etiam alii ordinarii inferiores / etiam iurisdictionem consuetudine vel ex priuilegio habentes / probatur in. d. c. dilectao de sen. excommunica. hoc lib. no. Archidia. hic in fi vide hostien. in. d. c. i. quod ad petitionem iudicis ecclesiastici iudex secularis debet bannire et punire subditos rebelles et inobedientes iudici ecclesiastico / non curantes de excommunicatione et econtra¬

¶ Sed quid quando iudex ecclesiasticus implorat bra. chium seculare an secularis teneatur stare siue credere simplici assertioni et processui iudicis ecclesiastici: hunc passum tangunt archid. in. d. c. administratores. xxiii. q. v. et in. c. statuimus. xi. q. i. Petrus de Ancha. in repeti. c. ea que. q. x. de regn. iur. hoc lib. Io. and. in d. c. primo: col. fi. supra de offi. ordi. et ibi Inno. qui dicit referente et sequente Alexan. d. Imol. consi. cxxx. nu. v. in causa strazalorum: vol. iiii. quod ib. imploratur brachium alterius superioris extra iudicialiter quod nisi constet euidenter quod iniuste petat debet dari. Sed vbi in iudicio petitur vt quia fuit lata sententia a qua non fuit appellatum neque reclamatum tunc debet impartiri officii. suum / nec debet aliquomodo admittere aliquam exceptio nem iniuste sententie.

¶ Unum dicit in proposito notandum Steph. Bertrand. consi. cxxxviii. nu. iiii. rem non nouam parte. iii. quod potestas ecclesiastica aliquando est paraletica: ideo eget potestat seculari / et ad quam propterea recurrere et ipsius brachium inuocare solet / et secularis potestas sibi succurrere et econtra vt notat Iason con. x. vol. iii. Arbitror. Probus.