Titulus 18

AD pacta. Unum in materia ponit Maria. Sozi. co. lxvii. visis iuestituris. col. vi. quod vbicunque pactum ponitur contra substatiam alicuius actus: si non potest saluar. in ea specie / transit ad alium actum / dum modo verborum significatio hoc patiatur / alias secus hoc probatur ex duobus iuribus simul iunctis 1. ex l. cum precario. ff. de precario. et ex l. vbi ita donatur. ff. de donatio. causa mor. vbi hoc declarat Barto. Probus

PActum. Etiam nudum quia secundum communem conclusinem canonistarum in capit i. supra hoc titu. pactum nudum est de iure canonico efficax / prout et vestitum: quia ex eo oritur actio. Et ita se habet communis opinio secundum Alexan. in consi. xci. nu. v. circa primum dubium. vol. iiii. et late in consi. xvi. nume. viii. vi. so dicto themate. volu. ii

¶ Hinc dicimus quod quando causa est cognoscenda et terminanda de equitate / non potest allegari quod conuentio fuerit facta ex pacto nudo. Bar. et ibi apostil. ad eum in l. quintus. ff manda. Bald. in l. si pro ea. ad fi. C. manda. Sali. in l. placuit. C. de iudi. et Alex. post eos consi. cxiii. col. iii. perspectis his volu. vi. vbi subdit hoc debere habere locum inmercato ribus quia bona fides plurimum requiritur in his qui plurimum negociantur / et quod quo ad eos non differt pactum nudum a stipulatione. Bald. in capi. super debilitate. supra de offi. delega. in prima lectura allegat l. primam circa princ. ff. de constitu. pecu. et §. argentariorum in auten. de fide iusso. vide que dico in proposito bone fidei / in capi. primo de proscrip. i. et quod traditur de pacto nudo per Calca. in consi. lxxviii. factum tale est spectabilis

¶ Preterea equitas canonica suadet in se aliud / quia licet de iure ciuili exceptio non numerate pecunie non possi opponi vltra biennium: tamen de equitate canonica perpetuo potest opponi. Dy. in regula locupletari hoc lib. facit quod nota. Inno. in capitu. quia plerique. supra de immunita. eccle. Latius Ang. consi. clvi. colum. fina. domina Ange. lina quod placet Ludo. Bolog. consi. xcvii. in ista causa in addi. Ioan. de Anania. Pro hoc vide que notat Alexan. con. cxxiii. in fine circa primum. volu. v. et Ipo. de Marci. consi. cvi. nume. xxxvii. cum sequen.

¶ Quod autem dicimus de pacto nudo: vt ex eo oriatur obligatio et actio / verum vt seruetur in foro ecclesiastico. et non in seculari / et in terris imperi / in quibus preualet lex ciuilis iuxta nota. Innocen. in capitu. primo. supra de no. operis nuncia. quia bona temporalia iure fori non iure polregulantur. ca. quo iure defendis. viii. di. not. Petr. de Ancharano. consi. cccxxxi. colum. fina. visis diligenter. Et sic attende ad equitatem canonicam / prout dicimus de confessione facta parte absente: vt faciat plenam probationem. Dico in capitu. primo / in verbo / per confessionem de confessis. Nume. lii. quibus adde Signor. de homede. con. xxxiii. quero. Et sic non semiplenam / prout dicit idem Ale xand. de Imol. consi. xxxvi. nume. vii. viso processu. volu. v. allegat pro hoc. capitu. fina. supra de successio. ab intesta l. finin princi. ff. de inter. actio. Bart. in l. admonendi. ff. de iure. iuram. Idem Alexan. consi l. nume. ix. in causa et lite. volu. v. et Domi. consi. ciii. col. tertia. Pro responsione. Primam tamen teneas inter christicolas / quia fauet anime. Ideo tenenda. capitu. iuuenis. supra de spon. etiam in vtroque foro per regulam quam citat Alexan. consi. li. nume. iiii. videretur. pro decisione. volu. v. quod iura canonica sunt seruandaitam in foro ciuili quam canonico: quando agitur de peccato vitau do. Et sic intelligas non procedere que dicimus vt seruetur in foro etc. secus si non agitur de peccat o vitando: quia tunc illud habet locum. Uide que dico in capitu. primo / in verbo bona fides / de prescriptio. Ubi enim agitur de peccato vel periculo anime recedimus a regulis iuris communis secundum eundem Alex. co. liii. nu. xi. queritur an stante. d. vol. v. prout quando agitur de pia causa. Calca. consilio. xiii. col. v. Cauetur vbi idem subdit de his que spiritu dei aguntur. Hinc dicitur quod. c. reintegranda extendit vires suas nedum ad res ecclesiasticas / sed etiam ad seculares et laicas personas: quia eadem ratio: est vtroque casu / scilicet ratio tendens ad finem corrigendi peccatum: et sic in foro ciuili seruari debet regula possessor hoc lib. licet aliqui vellint solum habere locum in rebus ecclesiasticis et personis que sunt magis fauorabiles et magis priuilegiate. c. i. de cler. coniug. hoc lib. tamen prima opinio communiter tenetur et seruatur secundum Alex. in con. vi. nu. iiii. circa processum vol. iii

¶ De pacto autem seu promissione sine causa vide que late tradit Alex. con. iiii. et. xiii. vol. i. Probus

¶ Per pactum / Licet regulariter per pactum nudum deiure ciuili non oriatur obligatio vt in precedente apostila dictum est. Habeo tammen id moderare secundum quod tradit Alex. con. xli. col. ii. viso puncto vol. iii. vbi dicit quod quando contractus mandati est celebratus gratia vtriut que / et per pactum nudum esset adiectum et conuentum in contractu nominato / seu iuxta contractum mandati nominatim / datur actio etiam ad illud quod vestitur coherentia contractus l. in bonefidei / et l. petens. C. hoc ti¬

¶ Preterea etiam in pacto nudo (deficiente alia actione) datur actio de dolo si ob rem damnum aliquod passus est ille cui pacto nudo promissum erat / vt est tex. no. in l. eleganter. §. seruus pactionis de dolo. ff. qui tex. totam materiam pactorum limitat: Et subdit idem Alex. ibi quod si stilus dicat quod cause cognoscantur et terminentur secundum bonam equuntatem: non erit audiendus ille qui allegat / quod promisit nudo pacto et non per stipulationem / vt l. quintus et ibi Bar. ff. manda. et per eundem in l. si fideiussor. §. quedam eo. tit. 3. l. fideiussor. ad finem. ff de fideiusso. et Bal. in l. si pro ea. C. manda. et Saly. in l. placuit. C. de iudi. Et merito concluditur quod qui non facit quod nudo pacto promisit dicitur est se in dolo. l. dolus. cum glo. fi. ff. de dolo. et. l. si procuratorem. § dolo eo. et. ff. ad leg. fal. l. dolo denique. vide Alex. consilio. xvi. vol. ii. viso dicto themate vbi late dicit de pacto / et an habe. at locum in permutatione qui videtur contractus innominatus dicens post Bal. in rubri. de rerum permuta. in prinquod in contractum permutationis nullo modo de iure canenico licet penitere / nisi ex defectu fidei non seruate: et hoc etiam magis expresse firmat Ang. in l. traditionibus. C. de hac. nec mirum: quia de iure canonico pactum producit actionem / et illos affectus quos producit stipulatio / secundum communes conclusiones que habentur in capitu. primo. supra isto titulo et aliis locis ibi per Alexan. citatis et con. xci. nu. v. vol. iiii. quod intelligit verum secundum Bal. in l. siue apud acta. C. de transactio. et in l. cum quis. C. de iur. et fac. igno. si ille qui agit ex nudo pacto de permutando vellet implere pro parte sua / alias de iure canonico ex contractu innominato celebrato per pactum nudum non oritur actio allega. not. in capitu. cum inter R seniorem. supra de elec. Probus.

¶ Subiecta / Dic quod omnis res presumitur libera nisi probatur seruitutem debere l. altius. C. de serui. cum concor. no. tant Neapol. deci. cclxxxvii. in fine an testes. Hinc quod sivendo fundum in dubio presumitur me vendidisse tanquam libarum. Bal. in rub. C. de contrah. emp. l. quem. C. de compen. notat Calca. con l. col. ii. Quidam cominus / vbi subdit quod que libet presumitur allodialis et libera magis quam feudalis et amphiteotica vel alia seruitute affecta l. cum res. C. de proba. tio. not. in l. si arbiter. C. de senten. et interlo. istud prosequitur idem Calca. con. xlv. nu. iiii. contra

¶ Et in proposito Io. mo. adde Domi. con. xxxii. col. iiii. pro. examinatione: vbi tractatur de iure sepulture et illius tramlatione: et dic quod per illam subiectionem non tolluntur iuraipsius ecclesie sed debent conseruari per illum cui subiicit tur no. Lapus alleg. lxxxi. queris an liceat. Probus

¶ Per censum / Etiam per ministerium episcopi cap. sicui. vnire. supra de excess. prela. Item per consensum ipsius ecclesie que subiicitur cap. inter et ibi scribentes supra de donatio. Probus

¶ Nedum erat / Uide que dixi in. c. tibi in versi. Et ad propositum redeundo. supra de rescri. et in. c. fi. in versi. et si queras an teneatur de prebend. Probus

¶ Renunciare / Que renunciatio dicitur stricti iuris solum includens ea que sunt expressa non alia: firmat cal. in con. v. An habens in fine in tit. de preben. et Car. consi. cxx. in fine titius. Latius per Decium con. 551. plene et subtiliter. Probus.

QUamuis. An istud quod dicitur in tex. procedat siue pater decesserit testatus siue intestatus vide per Alex. consi. xxix. preclara. volu. iii. vbi multa videbis in proposito vltra doc. hic procedit etiam tex. noster licet dotem non receperit: quia iuramentum potest seruari sine interitu salutis eterne. Notat Alex. consi. xxlii. in fine super praemisso volumine primo. comprobat hunc tex. examinando Iason in consilio. cxxxiii. presupponituvolumine. iiii. Probus

¶ Ualidum est. Tamen iuramentum non facit capacet illum cui iuratur / si alias erat incapax ar. ff. de conditioni et demon l. cum fundus hinc Paulus de castro con. cccxlv. circa bona in prima parte concludit: quod donatio facta a patre filio: vt filio et non vt extraneo puta propter merita et sic simpliciter / non valet licet interuenerit iuramentum quia videtur donare sibi ipsi / cum filius sit membrum corporis patris et vna et eadem caro dixi in rub. de renun. in versi. habeo preterea. Et inter dantem et accipientem debet. esse discrepantia. c. fi. supra de in stitutio. propter quod redditur iuramentum frustratorium et inutile et quasi super impossibali saltem impossibilitate iuris vnde non est obligatorium. cap. non est obligatorium hic per Ioan. mo. allega. Fiat igitur donatio filio a patre: vt extraneo causa meritorum / et ob seruitia sibi impensa / quorum verit as habeatur et in spocie exprimantur l. si forte. ff. de castren. peculio et l. cum quis decedens. §. titia de lega. iii. et l. que testametum. C. de probatio. et l. illud. C. de sacrosan. eccle. Et hec est communis opinio doc. secundum Paul. vbi. supra. in ver. tertio videtur / quam poteris latius conprobare per ea quae in proposito tradit Decimus con. 432. in prin. cum sit quod Almericus vbi late discutit punctum: finaliter tamen concludit communem fore opinionem quod donatio propter. iuramentum confirmetur. Etiam si donatio ipsa fiat per patrem filio / per abbatem monacho. Et fundamentum vide tur quia iuramentum est de iure diuino no. in cap. et sichristus. supra de iureiuran. in quo non consideratur patris potestas que est de iure ciuili facit tex. in ca. fi. supra de iudi. holib. vbi in spiritualibus patria potestas non attenditur: et his suadentibus dicit idem Decius vt supra proxime. nu. xx. quod donatio non insinuata confirmatur iuramento cui licet rgulariter non possit renunciari. Bar. in l. sancimus. §. fi. C de donatio. et in l. nemo potest de leg. primo. tum quia est introduct a fauore publico ne quis sua bona prodigalite dare possit / seu ne quis prodigaliter vtatur re sua. not. Cal. ca. in con. xx. in fi. et con. xxv. col. ante pe. vbi aliam subdit rationem videle ad tollendas fraudes que committi solent et in odium recipientis clandestinas donationes / vnde per priuatum iuri publico non potest renunciari l. iuris gentium. §. si paciscar. ff de pac. et l. quos prohibet. ff. de postul. tame. cum iuramento renunciari potest Alex. in d. l. nemo. col. iiii Et hanc vltimam opinionem teneas quia a canonistis communiter sustinetur quorum sententia preualet in hac mat ria secundum eundem Decium vbi. supra nu. xxi. multum tamen faciunt ea que tradit Calca. vbi. supra vt videre licet

¶ Pro premissis vide que citat Sozl. con. c cxxxix. col. ii. prosentis: quod si ex forma alicuius staruti contractus gestus possit dici nullus ratione non seruate solemnitatis validum censeri debet iuramento firmatus / ita communiter conclidunt doc. in. c. cum contingat. supra de iureiur. et moderni in aten. sacramenta puberum. C. si aduer. vendi. et alii ibi per est adducti Areti. in con. xxii. col. ii. in fi. Probus

¶ Iuramentum / Circa quod lex habet vim apostolici id est pape vt possit ipsum infringere sicut papa / quod intelligetam de lege communi quam etiam de municipali in iurisdictione statuentium: ita dicit Paul. de castro con. cccclv. nu. v. ad primum puto parte. ii. Calca. con. lxxix. col. prima spectabi lis Alex. con. lix. vol primo et con. xviii. in prin. viso statute vol. vi. et con. cxxxvii. col. fi. eo. vol. vbi dicit intelligi de lege canonica: alias secus hostien. et Io. And. in. c. quemad. modum. supra de iureiur. tamen idem Alex. con. cli. col. ii. viso themate vol. vii. tenet indistincte de quacunque lege et conxxxix. in prin. viso statuto vol. iiii. licet ipse Alex. hoc non fateatur con. xcix. in fine videtur vol. iiii. dicens quod glo. potest. habere locum quando iuramentum esset contra publicam vtilitatem. Bal in l. fi. C. de non. nu. pecu. Habet etiam iu. ramentum vim specialis consensus / et casus expressi. Bal. in l. pe. in. secunda. q. in fine. C. commoda. Angel. in l. senium C. de testa. refert Decius con. ccccxxxii. nu. xxv. Cum sin

¶ Item iuramentum habet seu requirit tres comites / scilicet veritatem / iustitiam / et iudicium / Maria. Sozi. con. lxxxi col. vii. primum quesitum et con. cxv. col. i. circa primam. quo ibi vide pro absolutione a iuramento: et quo ad comites iuramenti quomodo intelligatur. Uide Alex. consi. xlii. col. penul. volu. primo

¶ Dic etiam quod iuramentum semper habet tacitam conditionem quam habet promissio cui adheret: et ad plus non extenditur iuramentum quam extendatur virtus promissionis testatur Angel. consi. cccxv. colum. prima. Statuto cauetur allegat Specul. in ti. de arbi. §. primo. versi. arbitrator. vero. not. in cap. quintauallis. supra de iureiuram. quod videtur firmare Oldra. con. ccxxxviii. cum mulier dum dicit quod iuramentum non auget obligationem / sed ei intra sufos limites manenti addit religionis vinculum ar. ff. ad tres bel l. titius in fine. Sicut simplex donatio illam tacitam conditionem habet: scilicet si liberos donans non susceprit: sic et iuramentum tali conditioni accedens l. vlti. C. de non numera. pecu. c. quemadmodum cum ibi no. supra de iureiur. et l. vlti. ff. qui satisda. cogan. idem Oldra con. 27. nu. viii. licet quantum sequitur Roma. con. cclxix. in prin. non est dubium: tangii Alex. con. xxxvii. viso etopportune. volu. ii. Idem Areti. con. xxiiii. in prin. quatuor dubia. ibi quod cum iuramentum tantum operetur quantum adest de consensu et non vltra vt in dicto cap. quemadmodum et in. cap: ad nostram. eo. titu

¶ Nec in dubio iurans videtur de futuro euentu sensisse: vt in. cap. ii. supra de renuncia. et in. c. pe. supra de iuretur. Docius con. cccv. nu. vi. iuridicam: vbi subdit quod qui iurat seruare non incurrit penam seu periurium: si non obseruauit ex iusta causa que veniebat ex natura contractus. di l. fi. ff. qui satisda. cog. ponit exemplum in donatione cause mortis que habet tacitam conditionem nisi donatorem penitea t l. non omnis in principio. ff. si cer. peta. et in. §. primo insti. de dona. facit in simili quod notat Calca. in consilioprimo in fine. Quod non dicitur contra legem sententiare qui sententiat legis auctoritate quamuis teneatur serua. re legem et cum iuramento et non dicitur periurus. Innocen. in cap. cognoscentes. supra de constitu. Bald. in l. quid ergo. §. pena grauior. ff. de his qui not. infa¬

¶ Uide preterea Decium con. cccl. numero. v. visis allegatio nibus / vbi subdit in proposito / quod iuramentum intelligitur rebus sic extantibus. d. l. fi. ff. qui satisda. cos l. si liber. tus. ff. de oper. liberto l. quod seruius. ff. de conditioni. ob. causam. Et con. ccclii. numero. vli. viso puncto vbi pariter in proposito addit: quod in iuramento intelligitur quod reseruata sit superioris auctoritas. cap. venientes. suprade iureiuran l. fi. in princi. vbi Bar. ff. ad municipal. c. constitutus. supra de rescrip.

¶ Et ideo debitor qui se obligauit cum iuramento / et promisit: nullam exceptionem opponere non obstante iuramen to: si superior sibi concessit dilationem quinquennalem / poterit talem exceptionem opponere quia auctoritas superioris reseruata intelligitur. Cy. in l. fina. in. iiii. questione. C. si contra ius et ibi saly. circa finem et Paul. in di cta l. fi. qui satisda. cog.

¶ Premissa firmat idem Decius consi. ccclxvi. sub nume vii. pro declaratione et con. ccclxxxiiii. numeri. vii. in casu proposito. et con. ccclxxix. numero. xii. requisitus. et con. ccccviii. in presenti consultatione. Marianus Sozi. con. lxxxiii. in fine. Decius co. 588. in fine viso puncto

¶ Item in eo quod supra proxime diximus post Decium. quod iusta causa excusat a periurio. Istud videtur mihi satis durum si hec iusta causa procedat a lege laicorum. um lex ipsa non habeat potestatem remittendi iuramenta: ex qua cunque causa facit quod dixi in preceden. apostilla post Alexan. consilio. cxxxvii. columna fi. volu. vi. quod comprebat in con. xxxix. numero. vii. viso statuto. vol. iiii. vbi dici concludendo statutum laicorum disponens super iuramento non valere quod cum materia iuramenti sit quid spirituale non debemus attendere dispositionem iuris ciuilis / quia non spectat ad forum suum not. in. c. finali de foro competen. hoc libro. Sed debemus attendere legem canonicam. et vbi tractatur de spiritualibus semper standum est iuri canonico no. in. c. fi. de prescrip. et in l. priuilegia. C. de sacrosanc. eccle. et in regula possessor hoc libro. Et si dicas contra per pactum potest remitti iuramentum iuranti ab eo in cuius fauorem prestitum est: quia dominus recipit conditionaliter scilicet nisi pars remittat cap. quemad modum cum ibi not. supra de iureiuran. not. doc. in capi. tue. supra de spon. Et sic si per pactum ergo et per statutus per regulam vulgatam de qua per Calca. in con. vi. numen ii. Ad obiectum dic verum esse si statutum fuerit editur. ab eo qui potestatem habuit super hoc disponendi et fuit ha¬ bilis per regulam traditam in l. prima. C. de sacrosan. eccle. quod omnis generalitas recipit restrictionem de habilita te. Sed laici non habent potestatem disponendi: vt supraproxime diximus: igitur etc. Item alias videretur quodanmodo contra libertatem ecclesiasticam quod non stat in auribus et corde iuris prudentie: vt late traditur per Calca. in con. vii. Dominus Nicolaus patet etiam quia solum adest tacitum quod non iuuat plusquam ipsum expressum: et expresum nihil operatur dempto priuilegio papali. Ioan. Mona. et alii in. c. secundo de prebend. ideo stet in viridi obseruantia ius commune et nihil operetur laicalis dispositi. in prouisionibus beneficialibus et iure presentandi ecclesiastico: secus videtur dicendum in iure presentandi spectante laico: quia tunc non videtur alterari qualitas persone. Et hoc dico pro his que dixi in dicto versiculo quid autem dicendum

¶ Item potest etiam dici ad premissum obiectum: verum si statutum vellet disponere postquam quis est inuinculatus iuramento / quod tale iuramentum non teneret: tunc fateor quo lex ciuilis no posset: quia tunc statuere super illo est statuere super re spirituali. Et ita proprie loquitur cap. venerabi. lis. supra de electionibus cum similibus: quia de iure diuino scriptum est reddite iuramenta vestra deo. capi. debitores. et cap. etsi christus. supra de iureiuran. notat et late pro intento Idem Alexan. in con. xxxvii. numero. xxiiii. v. no et opportune. voluine secundo. Sed si vult statuere ex cansal egitima prohibitiue contra suum subditum: vt tali vinculo se non astringat certo isto modo sic preueniendo sic dicimus quod statutum laici imprimens vinculum in laicum ante clericatum eum astringit post clericatum factum capiconstitutus: supra de restitu. in integ. no. Ioan. and. in regula sine culpa hoc lib. maxime cum statutum sit conforme canoni qui regulariter iurare prohibet. c. etsi christus. supra de iuretur.

¶ Ex quo infero quod prohibentia ante factum non dicuntu contraria canoni sed conformia ideo valida / eo maxime quod sibi subiecto prohibent et in materia permissiua. c. ii. de constitu. supra hec libro.

¶ Istud latius poteris fimare per ea que not Domi. conli. super premisso dubio¬

¶ Pro premissis attende ad ea que citat late idem Alexan. in con. xxxviii. visa petitione vol. iii. vbi post multa adducit ad ea que notauit Cy. in d. l. fi. C. si contra ius vel vtili. pubiicam et in con. liii. vtsis et consideratis vol. iii. et. d. co. xxxvii. vbi vnum subdit quod statutum disponens quod si vertatur lis / causa vel controuersia inter aliquos coniunctos: potestas ad instantiam rei conuenti possit compellere partes ad compromissum: non habebit locum vbi actor fundaret intentionem suam ex instrumento promissionis iurate per reum conuentum: quia reus petendo compromissum fierincideret in periurium / vnde non est verisimile statuentes de hoc casu cogitasse quia aperirent viam periuriis et statutum non debet trahi ad illicitum / allegat. not. per Bar. in l. si quis sub conditione. ff. de conditio. insti. quia (vt diximus) statutum non potest disponere super iuramento vel lut super re spirituali / et ita fuit obtentum apud Parmam / se cundum quod ipse per hec et alia consuluit.

¶ Et id quod dicimus statutum non habere locum potest. firmari arg. eorum que tradit idem Alex. in con. lxii. nu. 6 visa facti. vol. ii. quod statutum artans partes ad compromittendum non habet locum quando questio vertitur super articulo iuris. not. Bal. et saly. in l. ancille in prin. C de fur. Cy. et Bal. in l. cum proponas. C. de reb. credi. Et ratior potest esse / quia ea que sunt iuris videntur clara apud peritos et vbi verba sunt clara: non est opus interpretatione. Igitur si per statutum debeat fieri compromissum non intelligitur comprehendi quando ius est clarum et apertum / prout in simili dicitur quod si debeat fieri compromist sum ex forma statuti: siue quod cause debeant committi consilio sapientis / non habet locum quando questio non habet. dubium / vt ibi idem Alex. clarificat et Decius con. 474 viso instrumento.

¶ Et inquantum hic dicit Io. mo. vt relaxetur. Uide late Decium con. clxxx. nu. iii. visa renunciatione et con. clxxxi. satis nota. et con. cclxxix. ante finem / quod incipit requisitus vbi concludit tex. nostri decisionem non habere locum stante enormi lesione. Pro quo etiam vide que Pet. de Ancha. tradit con. xxxx. pro clariori et cccxxxix. in fine. Probus

CArmelite. Lapus allegatio. xlv. quoad sumit exordium si fratres de camelis multum insistit / quod non siniipsi carmelite mendicantes tandconcludit pro affirmatiua vt late videre poteris: quod sint mendicantes patet ex vocabuli ethimolo. gla / quia mendicans dicitur quasmanu dicens. xii. q. i. nolo: ion si conpetat diffinitio competit et diffinitum. ar l. prime. §. dolum. ff. de dolo. Item mendicantes dicuntur qui ex regula vel constitutione proprium etiam in communi habere non possunt / Io. And. in nouella in ca. vno infra de religio. domi. citat Calo con. xvii. de regul. an ordo seruorum. Et dic mendicare id est egire. et ab aliis necessaria querere: potest etiam dici a menequod est defectus de quo latissime per Io. mo. in. d. c. vno. de religio. do. Domi. con. xl. Titius condidit testamentum.

¶ Uel secundum Hysidorum dicitur mendicus / quasi minu. habens: dicitur etiam qui publice a quolibet deposcit elemosinam iuxta illud mendicat infelix in plateis clericus qui diaconi. xciii. di. non infra d. c. i. de religio. domi. et de mendic. val. lib. xi. C.

¶ Et hi multa in iure nostro habere dicuntur priuilegiaPrimo solet dici quod domina paupertas prodest et excusat. dicit tex. et ibi glo. in l. si procuratorem. §. si hi ff. manda et quo prodesse libera nos domine / iuxta illud sapientis nec paupertatem nec diuitias des mihi domine / sed que victui sunt necessaria

¶ Paupertas priuilegiat pauperem / vt non cogatur restituere quod non potest. c. olim. el. ii. supra de resti. spolia dum dicit / inanis est actio quam inopia debitoris excludit: excus sat a testimonio ferendo vt non teneatur pauper ire ad iudicem / sed iudex ad eum mittere tex. vbi. glo. et Panor. in. c. si qui testium. supra de iudi. vt quia nobilis et pauper / et ita verecundatur venire propter paupertatem / vide ibi Cardiquo ad alia. Item propter eam dantur alimenta vbi alias non fieret l. si instituta § de inofficioso. ff. de in offi. testa. vbi glo. notat quod monachus sit alendus de bonis monasterii in causa quam habet contra abbatem accusando eum. supra de accu. ex parte: et sic nota dicit quedam propter cibaria permitti l. diuus. § Item si futurum. ff. de petitio. heredita. et a fi. C. de ordi. cogni l. pe. ff. vt in po. lega. et l. si neget. ff. de liber. agnoscen¬

¶ Paupertas remittit penam obligationis l. prima. §. sucum duobus. ff. de colla. bo. et penam pecuniariam. ff. de ofi. pre l. illicitas. § pe. Sed non a pena ordinaria Imo. que non habet vnde / luat in corpore. ff. de pe l. i l. quicunque. C. de seruis fgi.

¶ Et punitur pauper in pena corporali acrius quam diues l. Pedius. C. de incen. rui. glo. in. §. triplici insti. de actio

¶ Et in hoc includitur priuilegium diuitis siue diuitiarum que alia priuilegia etiam habent vt in honoribus adipiscendis. ff. de muner. et honor. l. honor. §. in honoribus facit l. scire. §. eos. ff. de tutor. et cur. da. ab his illud modificando / dum dicittex. neque enim faeultates neque dignitas est ita sufficiens ad fidem vt bona electio et benigni mores.

¶ Includitur etiam in premissis argu. a contrario vt diui tes a pena coporali in casibus certis excludantur aut a minuenda l. si id quod perpetuo. ff. de iurisdictio. omnium iudic. et di l. quicunque

¶ Alia priuilegia diuitum cumulat Do. Io. de londris in breviario di. xxxi. in fine que ac alia in presentiarum adde re procurassem attamen melius sancitum est paupertatis priui legia citare: ideo dic continuando propositum quod propter parpertatem fit solutio dotis et exactio que alias non fieret l. si constante. ff. solu. ma. et l. quamuis: et ff. de iur. do l. mutus § manente

¶ Etiam propter paupertatem differtur solutio et praestatur solutio. c. odoardus. supra de solu.

¶ Item releuat litigantes ne soluant expenr. delegato sedis apostolice. c. statutum. supra de res. hoc lib. releuat a sportulis ordinarii in auten. de manda. prin. §. sit tibi. col. iii. et scholarem a collec. c. i. supra de mas.

¶ Item pauperi prouidet iudex de aduocato. ff. de postul. l. prima. §. ait pretor.

¶ Item facit valere legatum quod alianon valeret l. id quod pauperibus de epi. et cler. C. Et datur. paupeiori licet de eo non fuerit cogitatum l. si quis ad declinandum eo. ti.

¶ Et propter paupertatem absoluitur quis a vo. to adimplendo / quod alias non fieret. c. quod super his: et c. seq.¬

¶ Et datur actio in subsidium quae alias non daretur. ff de procura. actoris et ff. de dolo. l. ideoque cum l. seq. et. ff. de insti. actio l. i. et. ii. Et propter eam fuit beneficium cessionis introductum. ff et C. qui bo. cede. po. Uoluit enim dominus diuitibus benignitatis sue experimenta conferre: et pauperes per veritatem patientie coronare. xlvii. di. c. sicut his

¶ Et excusata multis que colligit de londris in brevlario ff. manda. vltra quem vide Neapol. decisio. clxiii. die. vii. o tobris.

¶ Item pauper et eius causa primo est terminando et ita seruatur in consistoriis publicis et semper ponitur proprima commissio pauperis ita dicit praepsitio in. c. in primis. col. ii. ii. q. i.

¶ Et attende quia si propter maleficia commissa de ducti sunt ad inopiam / perdunt beneficium paupertati indultum Iason in auten. res que nu. xxii. C. communia de lega. quod sipriuilegia habeat / habet tamen maiora incommoda que etiam aut eorum aliqua licet videre per eundem de Londris xi. q. iii. in verbo pauper.

¶ Per premissa habeo intentum / quod carmelite dicuntur mendicantes. Et ideo dicitur quis decedere sine liberis / cum decedit cum libero de ordine carmelitarum / quia mendicans quiconditionem non implet per ea que citat Sozi. con. xcii. col. iiii. post Bal. in l. cum acutissimi. C. de fidei com. quod dicitur decedere sine liberis / qui decedit cum filio qui sit de ordine mendicantium. Mortui enim sunt tales fictitie dico non verl re / quia aliquando nouerunt amplecti mulieres prout et ingrauidare / et in opere sunt potentes contra quos non licagere prout contra potentiores dicimus cum paria sint per eaque citat Maria. Sozli. con. xliiii. col. iii. in praesenti vbi dicit quod a pari procedunt / quando non possunt consequi ius meam ab vno ex eo quod non sit soluendo: vel propter eius potentiam.

¶ Uide quando dicitur non soluendo vel inops perneapol. deci. lxxix. in quadam causa quibus adde Areti. com. xiii. colum. vii. viso vbi late tractat quis dicatur pauper et quia repellitur a testimonio ferendo: quibus iunge Calca. co. vii. nu. xviii. quod pauper dicitur habito respectu ad qualitatem suam: nam pauper ille dicitur qui non habet quinquaginta aureos in bonis. vt no. in l. nulli. C. de epi. et. cler. et dicitur. pauper parum potens / vel parum imperans vel paruus homo. Alber. in l. quod pauperibus. C. de episco. et cler. vel relinquitur arbitrio iudicis inspecta qualitate et conditione persone secundm no. in autentica preterea. C. vnde vir. et vxor. Probus.