Peter Jean Olivi Commentary

Liber II

Liber II, Quaestio 1 : Primo, an potentia creandi possit inesse vel communicari alicui creaturae seu alicui enti alteri a summo Deo.

Liber II, Quaestio 2 : Secundo, an creatio passio addat aliquid realiter diversum super essentiam rerum creatarum.

Liber II, Quaestio 3 : Tertio, an infinita in actu possint aliquo modo fieri a Deo. Ubi etiam tangitur quaestio an Deus sciat infinita et quomodo possit scire. Post hoc etiam ratione divisibilitatis continui in infinitum subnectitur quaestio an aliquod continuum sit compositum ex indivisibilibus aut solum ex semper in infinitum divisibilibus.

Liber II, Quaestio 4 : Quarto, an mundus factus fuerit ab aeterno.

Liber II, Quaestio 5 : Quinto, an mundus potuerit fieri ab aeterno.

Liber II, Quaestio 6 : Sexto, an sint plures mundi vel solum unus et an sit possibile plures mundos esse.

Liber II, Quaestio 7 : Primo, an in aliquo ente sint diversae rationes reales nullam habentes inter se differentiam realem.

Liber II, Quaestio 8 : Secundo, an esse et essentia sint idem.

Liber II, Quaestio 9 : Tertio, an esse rerum creatarum, saltem spiritualium, sit successivum vel habeat simul totam suam durationem.

Liber II, Quaestio 10 : Quarto, an durationes rerum creatarum sint solum duae numero et specie.

Liber II, Quaestio 11 : Quinto, an conservatio seu continua permanentia rerum differat a creatione ipsarum.

Liber II, Quaestio 12 : Sexto, an individuatio aliquid addat ad specificam essentiam individui.

Liber II, Quaestio 13 : Septimo, an universalia sint secundum suam universalitatem in individuis.

Liber II, Quaestio 14 : Octavo, an unitas, veritas et bonitas addant aliquid ad ens, et maxime aliquid accidentale.

Liber II, Quaestio 15 : Nono, an suppositum vel persona addant aliquid ad suam naturam in qua et per quam subsistunt.

Liber II, Quaestio 16 : Primo, an in omnibus substantiis, sive intellectualibus sive corporeis, sit composito materiae et formae. Licet enim specialiter quaestionem hanc scripserim de angelis, est nihilominus generalis ad omnes substantias.

Liber II, Quaestio 17 : Secundo, an potentia materiae aliquid addat realiter diversum ad essentiam eius.

Liber II, Quaestio 18 : Tertio, an materia per se possit principium alicuius esse, id est, an dicat aliquam vim activam.

Liber II, Quaestio 19 : Quarto, an Deus possit facere materiam sine omni forma.

Liber II, Quaestio 20 : Quinto, an materia habeat diversas differentias materiales per quas specificetur.

Liber II, Quaestio 21 : Sexto, an materia per essentiam suam sit una numero in omnibus entibus, saltem in corporalibus.

Liber II, Quaestio 22 : Septima, an substantia suscipiat magis et minus.

Liber II, Quaestio 23 : Primo, an omne agens sit semper praesens suo patienti seu suo primo effectui.

Liber II, Quaestio 24 : Secundo, an species seu prima impressio et similitudo agentis educatur de potentia sui subiecti.

Liber II, Quaestio 25 : Tertio, an praedicta similitudo agentis sit idem quod eius actio.

Liber II, Quaestio 26 : Quarto, an primae impressiones omnium agentium fiant ab eis in instanti. Et in hac subditur additio in qua exponitur regula Aristotelis VI Physicorum data, quod si tanta virtus movet tantum in tanto spatio et tempore, dupla movebit aequale super aequali in dimidio tempore. Ibi etiam dissolvitur et improbatur ratio eius per quam IV Physicorum probat quod si (a) aliquid moveretur in vacuo, moveretur in instanti.

Liber II, Quaestio 27 : Quinto, an motus sit idem quod forma quae per motum educitur.

Liber II, Quaestio 28 : Sexto, an motus possit per se terminari ad omnia illa quae possunt de materia educi.

Liber II, Quaestio 29 : Septima, an motus fiat immediate a motore.

Liber II, Quaestio 30 : Octavo, an agens creatum possit formam iam corruptam eandem numero educere in esse.

Liber II, Quaestio 31 : Nono, an omnia quae educuntur de potentia materiae sint ibi prius secundum suas essentias seu secundum rationes seminales vel secundum potentias activas.

Liber II, Quaestio 32 : Primo, an substantia angeli sit in loco corporali. Ubi in quadam additione ibi subiuncta probatur quod ubi seu esse in loco addit aliquid ad rem locatam realiter diversum ab ipsa.

Liber II, Quaestio 33 : Secundo, an in quolibet angelo sit tota species sua secundum totum ambitum suum, ita quod extra ipsum non possit esse aliud individuum eiusdem speciei.

Liber II, Quaestio 34 : Tertio, an in angelis sint species seu similitudines rerum universales.

Liber II, Quaestio 35 : Quarto, an intelligere substantiae creatae sit idem cum substantia sui intellectus et an Deus posset facere quod essent idem.

Liber II, Quaestio 36 : Quinto, an angelus intelligat et videat omnia per species innatas.

Liber II, Quaestio 37 : Sexto, an intellectus angeli vel hominis possit per virtutem suae naturae simul cognoscere plura.

Liber II, Quaestio 38 : Primo, an angeli in primo instanti quo meruerunt fuerint glorificati.

Liber II, Quaestio 39 : Secundo, an gloriam prius habitam possint mereri per actus subsequentes.

Liber II, Quaestio 40 : Primo, an Deus possit facere aliquam potentiam intellectivam vel liberam essentialiter inerrabilem et impeccabilem.

Liber II, Quaestio 41 : Secundo, quaeritur an potentia peccandi sit pars nostrae libertatis.

Liber II, Quaestio 42 : Tertio, an angeli potuerint peccare in primo nunc suae creationis.

Liber II, Quaestio 43 : Quarto, an sit possibile vel credibile quod angeli sic peccaverunt sicut doctrina fidei tradit.

Liber II, Quaestio 44 : Quinto, an daemones possint aliquid addiscere et oblivisci.

Liber II, Quaestio 45 : Sexto, an eorum habitualis malitia usque ad diem iudicii augeatur.

Liber II, Quaestio 46 : Septimo, an citra diem iudicii habeant aliquas (a) complacentias et gaudia in iis quae (b) pro voto volnnt et agunt.

Liber II, Quaestio 47 : Octavo, an decor et integritas angelicae hierarchiae sic fuerit per casum daemonum immutatus quod omnino eguerit restaurari.

Liber II, Quaestio 48 : Nono, an ruinam ipsorum decuerit ex hominibus reparari. Plures quaestiones alias de angelis feci in lectura super liber Angelicae hierarchiae; non enim in hac ordinatione pono quaestiones quas super lecturas specialium librorum feci.

Liber II, Quaestio 49 : An anima immediate informet omnes partes corporis sui

Liber II, Quaestio 50 : Secundo, an in corpore humano sit aliqua forma substantialia praeter animam.Cui magnam additionem adiunxi in qua quaedam rationes positionis adversae plenius dissolvuntur, ac deinde infringuntur et improbantur multae evasiones contra rationes nostras datae. Et ibi plenius declaratur quomodo positio adversa est contra naturalia principia et experimenta et contra undecim vel duodecim christianae fidei dogmata seu veritates.

Liber II, Quaestio 51 : Tertio, an sensitiva hominis sit a generante vel a solo creatore. Ubi multipliciter probatur quod pars animae intellectiva non informat corpus immediate, quamvis ei substantialiter uniatur, et quamvis forma intellectiva et libera sit forma hominis. Cui magnam additionem adiunxi.

Liber II, Quaestio 52 : Quarto,an immortalitas spiritus rationalis possit per rationes probari.

Liber II, Quaestio 53 : Quaeritur an aliquid de alimento convertatur in veram speciem carnis et ossis et ceterarum partium corporis.

Liber II, Quaestio 54 : Quaeritur primo unum commune omnibus potentiis: an scilicet potentiae animae vel angeli sint totaliter eaedem cum substantia eorum aut totaliter diversae aut partim eaedem partim diversae.

Liber II, Quaestio 55 : Primo, an in nobis sint plures potentiae intellectivae et volitivae praeter appetitivam sensualem.

Liber II, Quaestio 56 : Secundo, an pars animae rationalis quae dicitur mens sit eiusdem speciei cum parte intellectiva angeli vel an nostrae potentiae intellectuales sint eiusdem speciei cum potentiis intellectualibus angelorum.

Liber II, Quaestio 57 : Tertio, an in homine sit liberum arbitrium. Et hic, scilicet in responsione ad undevicesimum, tangitur quaestio quomodo in beatis et in purgatorio immobilitetur voluntas ad bonum et in damnatis ad malum. Et improbantur septem errores circa hoc dictum. Primus est quod intellectus in statibus alterius vitae nihil apprehendit cum discursu rationis. Secundus est quod voluntas in omnibus sequitur modum apprehensionis ita quod, si intellectus habet modum immobilem in apprehendendo, voluntas id (a) ipsum habet in volendo. Tertius quia voluntas angeli suo solo actu acquirit immobilitatem in bono vel in malo, voluntas vero nostra acquirit hoc ex eo quod per mortem datur sibi altitudo consimilis altitudini substantiarum separatarum et simul cum hoc ex defectu divinae influentiae seu gratiae trahentis ipsam ad bonum. Quartus est quod voluntas totaliter convertitur, quandocunque convertitur, quia est simplex. Quintus est quod sensitiva habet statum immobilem in omni statu alterius vitae. Sextus est quod error circa finem non potest emendari nisi per causam superiorem, potentem immediate influere in intellectum et voluntatem. Septimus est quod error circa finem non potest esse nisi perverso habitu voluntatis acquisito vel innato.

Liber II, Quaestio 58 : Quarto, quaeritur an liberum arbitrium seu voluntas libera sit potentia passiva vel activa. Et in hac multae quaestiones aliae continentur: nam in responsione ad tertium decimum argumentum tangitur quaestio an corpora sensibilia possint per se generare species simplices et intellectuales in potentia nostrae mentis; et iterum an hoc possint per irradiationem intellectus agentis; et iterum, an quantitas aliquid reale addat ad formas aliorum praedicamentorum. Item, in responsione ad quartum decimum tangitur quaestio an omnes potentiae apprehensivae sint passivae. Et ad huius evidentiam pertractantur septem. Primo scilicet, quod actus potentiarum non sunt immediate ab obiectis. Secundo, quod non sunt a solis speciebus. Tertio, quod non partim ab eis et partim a potentiis. Quarto, quod ipsi actus sunt species seu similitudines obiectorum. Quinto, quod anima non potest in se generare species quae sint principia effectiva suorum actuum. Sexto, quod potentiae non possunt excitari ab (a) obiectis ad generandum huiusmodi species aut ad producendum suos actus. Septimo, quod potentiae sunt sufficientes ad efficiendum suos actus absque coefficentia facta ab obiectis vel speciebus. Haec tamen clarius et sanius pertractantur in tribus primis quaestionibus de actibus potentiarum animae infra scriptis. Item, in responsione ad duodecimam supprobationem quarti decimi argumenti tangitur quaestio an species imaginariae sint incorporales et inextensae. In responsione vero ad tertiam decimam tangitur quadruplex causa quare potentiae sensitivae (b), quamvis sint activae suorum actuum, indigeant organo.

Liber II, Quaestio 59 : Quinto, quaeritur an infantes et dormientes et furiosi possint exercere opera liberi arbitrii.

Liber II, Quaestio 60 : Primo, an sensus particulares sint plures potentiae vel una.

Liber II, Quaestio 61 : Secundo, an tactus habeat in se plures potentias tactivas.

Liber II, Quaestio 62 : Tertio, an sensus communis sit potentia differens a sensibus particularibus.

Liber II, Quaestio 63 : Quarto, an sensus communis sit eadem potentia cum imaginativa quae imaginatur absentes formas sensibilium.

Liber II, Quaestio 64 : Quinto, an istae sint eadem potentia cum aestimativa.

Liber II, Quaestio 65 : Sexto, an hae tres sint eadem potentia cum memorativa.

Liber II, Quaestio 66 : Septimo, an cogitativa quae omnium quatuor praedictarum obiecta ad invicem componit et confert sit eadem potentia eum praedictis.

Liber II, Quaestio 67 : Octavo, an potentia intellectiva includat in sua essentia omnes nostras potentias sensitivas, ita quod intellectus noster sit nostra potentia visiva et auditiva et sic de aliis. Et in hac responsione, scilicet ad tertium, pertractatur quaestio an intellectus angelicus habeat sub se potentias sensitivas vel ipse solus sufficiat ad omnia sensitiva sentienda.

Liber II, Quaestio 68 : Primo, an appetitus sensualis sit alia potentia ab appetitu intellectivo.

Liber II, Quaestio 69 : Secundo, an vis concupiscibilis et irascibilis, prout spectant ad appetitum sensitivum, sint eadem potentia.

Liber II, Quaestio 70 : Tertio, an secundum numerum sensitivarum apprehensivarum sint tot potentiae appetitivae (a) sensuales.

Liber II, Quaestio 71 : Duodecimo (b), queritur an vegetativa animalium differet ab anima sensitiva eorum.

Liber II, Quaestio 72 : Primum, an corpora possint agere in spiritum et in eius potentias apprehensivas et appetitivas.

Liber II, Quaestio 73 : Secundo, an aliqua virtus cognitiva vel quaecunque alia secundum suam essentiam exterius non emissa possit ab extrinseco et distanti medio vel obiecto absque eorum influxu mutari vel pati. Per mutationem autem intelligo protensionem virtutis ad extra vel retractionem sui ad intra vel pertransitionem medii vel fractionem sui incessus aut reflexionem vel diverberationem aut resistentiam vel prohibitionem aut fixionem vel terminationem sui in obiecto.

Liber II, Quaestio 74 : Tertio, an principium effectivum actus cognitivi sit species repraesentativa obiecti aut habitus aut potentia vel omnia tria in simul sumpta. Circa finem autem huius tangitur

Liber II, Quaestio 75 : Quarta quaestio, an scilicet quando Deus videtur ab intellectu creato, divina essentia teneat locum speciei repraesentatis Deum. Postquam et subditur

Liber II, Quaestio 76 : Quinta, an scilicet anima sciat se ipsam per speciem sui aut per essentiam suam et an per immediatam reflexionem sui aspectus super se aut primo dirigendo aspectum ad phantastica, id est, ad species imaginarias per actus sensuum exteriorum acceptas.

Liber II, Quaestio 77 : Sexto, quaeritur an habitualis dilectio sui et suae beatitudinis sit accidens.

Liber II, Quaestio 78 : Septimo, an unico simplici actu sciantur plures termini eiusdem propositionis aut plura extrema eiusdem correlationis aut plures partes eiusdem totius.

Liber II, Quaestio 79 : Octavo, an actus scientiae vel amoris possit se ipsum habere pro obiecto, utpote cum scio me scire vel amo me amare seu meum actum amandi.

Liber II, Quaestio 80 : Nono, quaeritur an aspectus beatorum sic feratur super creatorem et creaturas in proprio genere visas quod uno aspectu et uno actu iudicet mutuas correlationes Dei et creaturae.

Liber II, Quaestio 81 : Decimo, an conscientia dicat potentiam unam vel plures aut actum aut habitum et an synderesis sit quaedam pars conscientiae et iterum in quo differat recta conscientia a prudentia, fide et caritate regulata.

Liber II, Quaestio 82 : Undecimo, an lex naturalis dicat aliquid concreatum in intellectu vel voluntate aut aliquid aliud.

Liber II, Quaestio 83 : Duodecimo, an sit verum quod Aristoteles in Ethicis dicit de actu electionis, scilicet quod electio non est de fine sed de iis quae sunt ad finem et quod semper sequitur actum consilii seu deliberationis.

Liber II, Quaestio 84 : Tertiodecimo, an sit falsum dictum quorundam, scilicet quod actus electionis factus propter aliquem finem est idem actus numero cum velle illius finis, quamvis iste cum primo sumptus sit perfectior.

Liber II, Quaestio 85 : Quartodecimo, an sciens actu et in particulari hoc vel illud esse agendum tanquam honesto necessario habeat illud agere et an nesciens actu et in particulari illud esse (a) agendum non possit illud agere, immo necessario habeat illud non agere.

Liber II, Quaestio 86 : Quintodecimo, an habitus scientiae bonorum et honestorum ligetur per passionem pravae conscientiae vel irae, ne scilicet his perdurantibus possit exire in actualem considerationem boni honesti in singulari sumpti et obiecto praefate concupiscentiae contrarii.

Liber II, Quaestio 87 : Primo, an motus animalium voluntati vel appetitui sensitivo subiectus causetur immediate ab intrinseco actu appetitus, quo scilicet sufficientur vult et appetit se movere.

Liber II, Quaestio 88 : Secundo, an in motu corporis processivo seu voluntario moveatur ab appetitu aliqua una pars corporis primo et immediate ac postmodum reliquae per primam ut motae ab ea.

Liber II, Quaestio 89 : Tertio, an quandocunque anima movet unam partem corporis, aliqua alia stet fixa, ut a fixa inchoetur motus partis quae movetur

Liber II, Quaestio 90 : Primo, an species et genera vitiorum sumantur a positivo in quo fundantur vel a sua privatione.

Liber II, Quaestio 91 : Secundo, an genus vitii sumatur suo proximo obiecto.

Liber II, Quaestio 92 : Terto, an idem actus numero possit esse in duabus speciebus vitiorum et an diversae vitiositates eiusdem actus se habeant sicut genus et differentia speciei eiusdem vitii.

Liber II, Quaestio 93 : Quarto, an omnis circumstantia vitiosa variet speciem vitii.

Liber II, Quaestio 94 : Quinto, an species unius vitii possit esse pars integralis alterius vitii seu an unus actus vitiosus possit integrari ex pluribus actibus vitiosis habentibus vitiositatis specie differentes.

Liber II, Quaestio 95 : Sexto, an omne vitium sit extremitas opposita medio alicuius virtutis et hoc sic quod extremitas illa remisse sumpta sit pars ipsius virtutis tanquam medii ab extremis compositi.

Liber II, Quaestio 96 : Septimo, an morale bonum et malum sint genera omnium moralium virtutum et vitiorum.

Liber II, Quaestio 97 : Octavo, an malus finis sit circumstantia vitii vel potius sit principale vitium.

Liber II, Quaestio 98 : Nono, an distinctio septem capitalium vitiorum data a Gregorio sit solius congruentiae vel necessariae sufficientiae.

Liber II, Quaestio 99 : Decimo, an omnia vitia sint spiritualia vel omnia sint (a) carnalia.

Liber II, Quaestio 100 : Undecimo, an spiritualia sint peiora quam carnalia.

Liber II, Quaestio 101 : Duodecimo, an quaedam vitia sint virtutibus magis similia vel minus contraria quam alia.

Liber II, Quaestio 102 : Tertiodecimo, an ab uno extremo vitiorum sit recedendum ad aliud extremum, ut tandem perveniatur ad virtutis medium.

Liber II, Quaestio 103 : Quartodecimo, an inordinatus amor sui sit primum peccatum cuiuscunque qui primo incidit in peccatum.

Liber II, Quaestio 104 : Quintodecimo, an in omni peccato sit privatio modi, speciei et ordinis.

Liber II, Quaestio 105 : Sextodecimo, an omnis imperfectio moralis seu in moralibus sit peccatum.

Liber II, Quaestio 106 : Septimodecimo, an omne imperfectum ex (b) genere sit imperfectum ex circumstantia et e contrario; an omne perfectum ex circumstantia sit perfectum ex genere et e contrario.

Liber II, Quaestio 107 : Duodevicesimo, utrum peccatum, in quantum malum, possit ab aliquo appeti.

Liber II, Quaestio 108 : Undevicesimo, an peccatum sit poena sui ipsius et ultra hoc aliquando alterius peccati et an, in quantum habet rationem poenae (c), sit a Deo plus quam in quantum habet rationem culpae.

Liber II, Quaestio 109 : Vicesimo, an reatus culpae possit esse in aliquo in quo non est nec fuit aliquis actus vel habitus pravus.

Liber II, Quaestio 110 : Primo scilicet, quae sit quidditas peccati originalis.

Liber II, Quaestio 111 : Secundo, quae sit causa eius effectiva.

Liber II, Quaestio 112 : Tertio, qua iustitia vel ratione permisit Deus animas a corporibus infici aut quomodo iuste potuit animas talibus corporibus infundere aut quare permisit corpus infectum propagari aut quare genitorem infectum permisit filios propagare. Hic autem quaedam aliae duae quaestiones circa opus primae conditionis includuntur; inter quas est quare Deus fecit hominem potentem peccare et quare per intermediam Evam.

Liber II, Quaestio 113 : Quarto, qua iustitia vel ratione huiusmodi infectio imputetur proli ad culpam et ad reatum poenae aeternae.

Liber II, Quaestio 114 : Quinto, an culpa originalis et actualis habeant univocam rationem culpae.

Liber II, Quaestio 115 : Sexto, quomodo originalis culpa probetur per novum et vetus testamentum.

Liber II, Quaestio 116 : Primo scilicet, an Deus sit causa immediata totius entitatis quam realiter ponit peccatum vel culpa.

Liber II, Quaestio 117 : Secundo, an negatio seu deformitas culpae includatur substantialiter in actu vel habitu sibi substrato (a).

Liber II, Quaestio 118 : Quaeritur an sit contra Dei praeceptum. Et in hac multae difficultates et quaestiones includuntur. Inter quas est: an veniale sit contra caritatem et contra virtutum rectitudinem et contra animam et an includat aliquem contemptum Dei et aliquam aversionem ab ipso et aliquam perversionem a fine et aliquam fruitionem boni commutabilis. Item, in responsione ad duodevicesimum tangitur an peccata venialia in tantum possint augeri vel multiplicari quod faciant mortale. Item, in responsione ad undecimum tangitur an unus fidelis minus peccet faciendo aliquod veniale quam unus infidelis vel e contrario et an infidelibus non baptizatis omnia venialia sint mortalia vel non. In responsione ad undevicesimum tangitur an mendacium vel rancor, quae sunt venialia vulgo, sint aliquando mortalia viris perfectis. In responsione vero ad vicesimum tangitur an originale sit contra praeceptum. In hac quaestione monstratur quod in statu innocentiae quodcunque peccatum nobis veniale esset ibi mortale.