Quaestio 3

QUantum ad primum articulum declaro hos terminos mereri et demereri vnde cum dicitur iste puta sortes meretur vitam eternam. duplex potest esse sensus: vnus sensus est id est illi ex valore operis sui debetur illud praemium vltimum. scilicet vita eterna: alius sensus est: sortes meretur vitam eternam id est sorti gratiose praeparauit deus non solum opus quod vocatur meritum: sed est pro illo opere praeparauit sibi (licet mere gratuite) aliud bonum longe melius: scilicet vitam eternam: sicut dicit apostolus ad romanos. 6 gratia de vita eterna: quia non solum secundum opera nostra sed secundum propositum et gratiam qua est data nobis in christo iesu in secula nos vocauit secunde ad thimo. primo

¶ Consimiliter demereri penam eternam dupliciter intelligitur: vno modo sic: sortes demeretur penam eternam id est sortes taliter operatur quod ex malicia sui operis vel ex suo operari: est dignus eterno supplicio aliomodo sic sortes pro suo taliter operari (qualiter tamen operari deus sortem operari non facit) deus sorti praeparauit eternum supplicium Et taliter accipiendo demereri tunc in ipso includuntur tria. Primum scilicet hunc peccare secundum deum non velle finaliter conuertere. Tertium deum velle peccatum reordinare. Ex istis declarationibus consurgit quadruplex differentia inter praeparationem dei respectu bonorum operum (qua sunt eterne praedestinationis effectus) et inter praeparationem dei respectu malorum operum.

¶ Prima differentia quia respectu bonorum operum deus non solum coefficit voluntati create: sed est ad opus bonum voluntatem ipsam promouet et facit voluntatem velle. sed respecto malorum operum deus praecise voluntati coefficit ad ipsam substantiam actus et ad actum ipsum non promouet voluntatem ipsam nec inclinat. quia hoc esset facere voluntatem peccare quod deo repugnat Secunda differentia: quia opera bona sunt effectus prede stinationis positiue: et benficia media collato et ordinata ad praemium ipsi praedestinato praedestinatum sed mala opera non sunt effecto diuine reprobationis positiue id est non sunt effectus positiue dei reprobantis: sed solum permittuntur a deo nec impediuntur: Tertia differentia: quia de bonis: hec est vera et concedenda: ideo b bene operatur: quia deus praeparauit b ad illud opus bonum et econuerso: hec est falsa: ideo praeparauit deus b ad opus quia b bene operatur. Similiter hec est vera: ideo sortes meretur per a quia deus gratiose ordinat a opus sortis ad vlterius praemium vel quia pro a vult etc. Et ista est falsa ideo deus vult etc. quia sortes meretur. Sed propositiones opposite concedende sunt de malis. vnde hec est concedenda ideo deus praeparat iude vel herodi eternum supplicium: quia peccat et propter hoc etiam deus non vult finaliter: totaliter misereri et ista est neganda: ideo peccat quia deus praeparat supplicium: vel quia non vult misere ri totaliter: Quarta differentia est: quia deus preparat opera bona scilicet meritoria ad praemium infinite melius: quam fuerunt opera bona: sed opera mala reordinat suppliciis in nus malis infinite quam ipsa opera fuerunt mala: et hoc est quia punit infinite citra condignum et praemiat infinite vltra odignum quemadmodum probatum est in questione praecedenti Ex istis elicio propositiones prima quoduis in potestate voluntatis create sit quod aliquiquod suum agere sit demereri siue primo modo siue secundo modo demereri capiatur in nullius tamen voluntatis create potestata est (vt aliquod suum agere sit mereri etiam si sit in gratia gratum faciente. Prima pars patet ex differentia prima secunda: et tertia. et secunda pars sequitur ex declaratione prima: que fuit de mereri. eo quod in nullius creature potestate est aliquomodo vt deus suum agere praeparet ad eternum praemium. et in nul lius creature potestate est vt suum agere ex valore operis sit condignum eterno premio beatorum.

¶ Secunda propositio Nulla creatura tenetun ad hoc vt suum agere sit mereri: licet teneatur vt suum ageri non sit demeri. patet ex precedenti: quia praemium nullo modo est inpontate creature etiam quantecumque perfectionis tam accidentalis quam enimalis: et etiam inquantacumque charitate existat: secundum vero sic. Et confirmatur primum: quia nullus tenetur vedeus dei sibi vitam eternam pro aliquo suo opere: sed tenetur quilibet vt deus ipsum non priuet ex indignitate ergo. Tertia propositio Non est in potestate voluntatis create aliquo modo quod quodlibet suum agere sit mereri aut demereri: patet ex prima de hoc agere quod est deum super omnia diligere quod esse mereri: non est in potestate voluntatis create: aliquo modo per primam: nec est in potestate ipsius vt deum sic diligere sit demereri: quia implicat contradictionem quod deum taliter diligere sit demereri.

¶ Quarta propositio quamuis aliqualiter sit in potestate voluntatis existentis in charitate vt aliquod suum agere sit iuste agere et sit iustitia actualis: nullome tamen est in potestate eiusdem vt aliquod suum agere sit meritum Secunda pars patet per dicta sed prima patet: quia voluntas iusta et habens habitus iustitie: potest cum auxilio gratie et dei partialiter coefficere actum iustitie: alias non esset laudam da propter eius opera iusta: est ergo aliqualiter in sua pote state quod suum agere sit iustitia actualis

¶ Ex quo patet consequenter quod non ab eodem est quod b ageresit iuste agere: et iustitia actualis: et quod b sit mereri. Prim eni est a gratia et voluntate et ab auxilian te deo. Secundum vero est solum ex perparatione diuina. Item primum est ipsi b. intrinsecum et essentiale: secundum vero est upsi circunstantia totaliter extrinseca

¶ Quinta propositio .b. actum esse meritum vel mereri non est effectibile nec a deo: nec ar volunta te creata: nec a gratia: nec ab aliquo alio probatur. quia stat quod omnia que modo concurrerent ad b. effectiue concui rent: scilicet voluntas: deus et gratia: et quod omnia efficiant illum circab: quod modo efficiunt et tamen b non esse meritum vel mereri. ergo propositio vera: antecedens patet de voluntate ex stente extra statum merendi. et consequentia patet. Ex ista propositione patet euidenter quod poss bile est esse duos actus eiusdem speciei et eque perfectos in sua specie quorum vnus puta b est meritum: et secundi. puta c non est meritum. patet si b ponatur esse actus predestinati et c actus presciti: et quod vterque procedat ex equataritate. ymmo possibile est quod c actus presciti: sit in quae druplo intensior iustitia actualis quam b: et tamen b est mereri et non c. Unde falsum dicunt negantes actum merito rium et non meritorium esse eiusdem speciei specialissime ed bone verum est quod actus iustitie et actus qui non esse iustitia: nullo modo possunt esse eiusdem speciei specialissime vnde de hoc supra libro secundo disti. et. 7. questione vnica articulo 3. conclusione quinta. de predicta autem declaratione mereri et demereri dictunfuit eodem. li. d. 2c

QUantum ad secundum articulum pono conclusiones responsales ad quesitum quam rum prima sit hec. 11 odise pro prni Ie ap orta liter debetur exi et per consequens dei mo sensu ly demereri capiet malicia sui operis est digo consequentia nota. et antecedens est b alvirrute sic arguitur Iustissi cui amore subiici deberes et creaturam praetulit ipsi crelbere non solum creatori sedi ecit se puerso amore subuatur perpetuo dilectione deli

¶ octauo ca. vicesimo secundo. et super psalmum. quitum et septimum.

¶ Ex ista conclusione sequitur correlarie quod mul ti beati: et saluandi multi: demeruerunt quandoque eternam penam: in primo seusu diuisionis de demereri. patet: quia mul ti de numero electorum peccauerunt mortatiter.

¶ Secunda conclusio Non quilibet mortaliter

¶ peccanti praeparauit deus eternum supplicium. et per consequens non quilibet peccans mortaliter demeretur penam eternam in secundo sensu ly demereri capiendo. patet de petro peccante mortaliter: et de dauid quibus deus non perparauit pecnam eternam cum sint beati igitur. Ex quo sequitur quod nullus de numero saluandorum demeruit vel demerebitur vnquam penam eternam: in secundo sensum ly demereri capiendo. patet quia nullus electorum finaliter habebit penam eternam:.

¶ Tertia conclusio Nulla pura creatura meru it vnquam vitam eternam primo modo capiendo ly mereri scilice ex valore operis sibi principaliter imputandi. patet quia nullim creature operari se agere est tante bonitatis etanti valoris quante bonitatis est vita eternaliter btam Itemquia quodliet iuste agetur creature est donum dei: et id nonprimcipaliter est a creatura sed a deo Item quia sic mereri vitam eternam: esmereri de condigno vitam eternam et sic omne condigno operanti de betur merces non secundum gratiam quod respectu vite eterne nulli creature potest conuenire quod patet per apostolum non sunt condigne (inquit) passiones huius temporis quantuncunque intense ad futuram gloriam etc. Item gratia dei vita eterna et non secundum opera vt superius allegatum est Ex quo patet quod nec aliquis de numeropresci torum nec aliquis de numero electorum excepto christo meruit vnquam vitam eternam in primo sensu capiendo mereri. Dixi autem excepto christo: quia christus de condigno meruit electis vitam eternam vt super li. tertio ostensum est. ¶ Quarta conclusio Ticet aliquis iuste operans mereatur vitam eternam in secundo sensu capiendo mere reri non tamen quilibet iuste operans ex charitate magnameretur premium eternum seu vitam eternam in eodem sensu: secundo modo mereri capiendo. Prima pars patet de prede stinatis et quolibet praedestinato iuste operante ex cha¬ ritate magna meretur praemium eternum seu vitam eternam in eodem sensu: secundo modo mereri capiendo. Prima pars patet de praedestinatis et quolicet praedestinato iuste operante ex charitate. Secunda parus patet dequolet praescito: qui exesens in magna charitate vie operatur iuste. Ex quo patent tria.

¶ Primum est quod equaliter bene operantes non equaliter merentur eternum praemium isto modo capiendo mereri. patet ex conclusione et ex correlario quinte propositionis praecedenis articuli.

¶ Secundum quod nullus de numero dampnandorum vnquam meruit vitam eternam sande capiendo in primo sensusum in secundo Tertium quod quilibet dampnandus ex culpa actuali demeruit vel quandoque demerebitur penam eternam in vtraque sensu capiendo ly demereri: patet satis ex dictis et consequenter concessis.

¶ Quinta conclusio licet aliquid opus mortale trahatur ex lapsu in praeteritum seu ex praeteritione in necessita tem fuisse demeritorium praemodo diuisionis de demereri: nium tamen opus mortale ex lapsu in praeteritum trahitur in necessitatem fuisse demeritorium in secundo sensu capiendo demeritum vel demereri. Probatur prima pars tam impossibile est petrum christut negando non totaliter egisse qualiter agendo indignus quis est deo: quam impossibile est substanciam actus non fuisse. sed impossibile est substantiam actus praeteriti non fuisse ergo. impossibile est petrum non peccasse et per consequens impossibile est non demeruisse in sensu primo minor est nota et maior pro batur quia taliter agere scilicet negare christum est essentialiter diformitas culpe ergo tam impossibile est nunc petrum taliter egisse: qualiter egisse est peccasse vel qualiter agere esset speccare quam impossibile est substantiam illius actus nunc non praeteriisse: tunc vltra sequitur impossibile est nunc petrum negan do christum non peccasse mortaliter ergo impossibile est petrum nunc non demeruisse in sensu primo. patet ista consequentia: per conclusio nem primam huius articlui. Et sicut argutum est de peccato petri ita potest argui de quolet alio opere mortali ergo quodlet peccatum vel opus mortale ex praeteritione trahitur in necessitatem fuisse demeritum primo modo. Secunda pars conclusionis scilicet uod nullum opus mortale ex lapsu in praeteritum trahitur in necessitatem fuisse demereri in secundo sensu. patet nam quamuis opus mortale lapsum sit in praeteritum: tamen sper possibile est quod ille qua elicuit illud opus: fuit eternaliter praedestinatus. Et ipnquamuis ex praeteritione trahatur in necessitatem illud opus fuisse culpam: non tamen ex praeteritioe operis necessarium est idem opus fuisse demeritorium secundo modo: sed contingens est adhuc ipsm fuisse demeritum dicto.

¶ Ex quo prima parte conclusionis sequitur quod malicia culpe respectu peecantis intrinseca non attenditur penes supplicium futurum patet quia illud supplicium fore contingens est: quando maliciam fuisse est necessarium: vt patet ex prima perte conclusionis et secunda. Item oppositum illius correlarii repugnat prime parti conclusionis ergo.

¶ Ex quo sequitur consequenter quod nulla culpa prae sciti viatoris est magis mala sibi: quam aliquod bene operari pe tuit sibi esse bonum patet supponendo ex dictis in quastionibupraecedentibus duabus immediate quod fruitio dei est melior quam miserum esse b praesciti Tunc arguitur: sic per aliquod bene operan potuit praescitus here fruitionem eque bonam vel meliorem si di: quam nunc sua culpa sit sibi mala eo quod malicia non attendatur penes supplicium et miseriam futuram) vt dicit correlarium praecedens) et cuilet male esse culpe in via potest darmelius bene esse iusticie quam ipsum male esse culpe sit malum ergo hoc corre. est consequens ex premissis et non solum verum. Ex secunda parte conclusionis sequitur quod nulla creatura (est btam vel angelica) potest scire capiendo stricte scire de aliquo opere viatoris an ipsum sit meritorium vel demeritorium in secundo sensu probatur impossibile est creaturam scire de aliquo quod ipse est praedestinatus ergo impossibile est creaturam scire de eodem quod opus eius est meritorium consequentia no ta ex dictis. probatur antecedens: quia contradictionem claudit creaturam sciuisse falsum et impossibile est illud scire iam lapsum in praete ritum non praeteriisse et tamen possibile est obiectum illius nature(puta ipsum sic esse: scilicet a esse praedestinatum) falsum esse ergo. ollige ex hoc formam etc.

¶ Sexta conclusio nulla gratia creata sine sit actualis siue habitualis: sic reddit modotem quum informat formaliter gratiam vel charam vel deo acceptatam ad vl tam eternam quam mentem esse gratam vel deo acceptam ad vitam eternam: sit effectus create gratie formalis sicut effectus formalis albedinis: est subiectum quod informat esse album et eius subiectum fuisse informatum albedine: est ipsum fuisse album. probatur conclusio possibile est b mentem habuisse gratiam et charitatem et numque habuisse b acceptam ad vitam eternam stante cum hoc quod impossibile sit b non habuisse gratiam ergo conclusio vera consequentia nota ex declaratione conclusionis et quia impossibile est causam formalem fuisse causam et eius effectum formaliter non fuisse. et antecedens patet per conclusionem quantam hic positam: et eius correlaria eo quod multi reprobati et praescit habent et habuerunt gratiam creatam habitualem et actua tem per diota ibidem.

¶ Ex quo infero quod nichil penitus valet distinctio quam aliqui dant scilicet quod sine charitate possum diligere deum super omnia et seruare praecepta sed non meritorie patet quia seruare praeceptum non includit esse mereri. Item nec chatitas nec auxilium dei specialiter concurrens ad dilectio nem dei super omnia vel ad seruandum dicta praerepta efficiunt dicta opera esse meritoria ita quod efficiant esse meritorium tanquam rem. patet quia omnia praedieta concurrunt ad opus iusticie in praescito et tamen nullus praescitus vnquam meruit vitam eternam per secundum corre. quarte conclusionis. Secundo patet dicta conliusio si sic detur oppositum ergo tam necesse esset iudam nunc quando pe fuisse deo acceptum ad vitam eternam et fuisse filium ad pptionis: quam necesse est iudam nunc fuisse in gratia cuius oppsitum pbat aug. de correctione et gratia in tribus locis et hbeb de pnia distinctione quarta. Tertio stat aliquem esse in pcto mortale et per consequens ipsum esse priuatum gratia: et tamen similis cumhoc ipsum esse acceptum deo ad vitam eternam ergo acceptam deo etc. non est formalis effectus alicus gratie create pr omina quia impossibile est stare effectum formalem sine causa formali: formaliter causante: sicut impossibile est a corpus esse album sine albedine informante antecedens patet de petro quando negauit christum et de dauid quando commisit adulterium Item de praedestinatis existentibus nunc in peccato mortali. Sed diceres ad quid ergo requirit gratia si ne charitas scilicet creata: siipsa non facit actum esse meritorium nec facit mentem quam informat esse deo charam gratiam et acceptam ad vitam eternam.

¶ Respondeo per propositiones Prima gratia est efficiens et inclinans mentem et adiuuans in genus actuum extra quid genus nullus de facto est meritorius nec fuit nec erit.

¶ Secunda propositio sinegratia creata vel eius vicem supplente: nulla procreata mens potest in aliquam latitudinem alicuius actus istius generis. Tettia Nullus actus cuius charitas non est causa: et qui non fit secundum inclinationem eius defacto est eter ne praedestinationis effectus. Ex quibus patet quod gratia creata est multum necessaria absque hoc quod requiratur ad affectus prardictos. Item quia one operari ex gratia est quoddammelius esse quam aliquod bene esse citra iustum esse sit eligibile. vt suprain aliis conclusionibus patuit. Et sic patet quid intellige de presenti quaestione quantum ad conclusiones responsitas i quo fruitur articulus secundus Ad rationes in primcipio quaestionis patet per predtica.

NUnc quantum ad articulum tercium restatrespondere contra me obiectis: Unde conferendo cum reuerendo patre bacca. praedi catorum: tenui in omnibus principiis meis quod solum est necesse esse quod est deus: et nulum aliud ens praeter deum est necesse esse simpliciter et absolute: cum hoc dixi in tribus vltimis primcipiis quod multa sunt sic esse complexe significabilia necesse est esse simpilci quorum nullum est deus. vt sortem posse curretur. antichrist posse esse etc. Et cum michi obiiceretur quod in dictis esset contradictio. Respondi quod non quia prim dictum intelligitur de esse tiis: vel entibus: scilicet quod nulla essentia vel nullum ens est necesse esse nisi deus sicut etiam in 4 corrin. prim primcipi contra praedicta expressi. Sed dicta sic esse significabilis complexe nonsunt aliqua esse vel essentie alique: siue entitates proprie dicte sicut expressi in secundo primcipio et consequenter in aliis replicui. Nec ipsis aliqua entitas pr prie dicta: correspondet. Mon hic non est contradictio si dicatur tantum vnum erit vel vna essentia est necesse esse absolute et multa non entia vel non essentie proprie dicte cuiu modi sunt dicta sic esse sunt necessaria absolute Reuerendus. p. baccha. omne ordine sancti augustini in 4suo primcipio arguit contra illud secundum scilicet quod multa sunt dicta sic esse complexe significabilia necessaria: quibet tamen nulla entitas proprie dicta correspondet nec sunt entia proprie dicta ostendens primo quod hoc supponit falsum. Secundo quod ipsum implicat contradictionem. Primum probat sic Semper termino apto nato ex natura sua aliquid signi ficare quando ponitur in aliqua propositione vel complexo correspondet sibi aliqua essentia vel entitas praeterita praesens vel futura necessaria. vel possibilis seu contigens affinmatiua vel negatiua. sed dictis significabilibus complexe qua ego pono (ponuntur tales termini igitur. Secundum arguit sic: tum excludis a talibus significabilibus complexe omnem entitatem et esseniam et tamen ponis ea esse necesse esse: vel necessaria: ergo implicat contradictionem probat consequentiam: quia sequitur. hoc complexe significabile quocumque de monstrato) est necesse esse igitur hoc est. Tunc vltra hoc est e go sibi correspondem aliquid per quod esse verificatur de ipso sei hoc non potest esse nisi enitia aliqua vel entitas quae affirma tur de illo alioquin opus concedere quod hoc est et tamen nichil es quod implicat igitur.

¶ Respondendo ad ista praemitto diuisinem quam ponit Ma. hugolinus et similiter grego. in primo vatet quod transcendentia scilicet ens res aliquis et similia possunt ac cipi quatuor modis.

¶ Primo modo communissime et sic se extendunt a qualitercumque esse ymaginabile: et ad omne non esse: et ad omne impossibile et ad impossibile sic esse: et vniuersi itur ad omne ymaginabile qualitercumque esse vel non esse E sic capiendo esse: sibi non opponitur non esse. et sic capiendo ens vel aliquid sibi non opponitur non ens scu nichil. N dnem non esse et qualitercumque impossibile esse dicitur hoc modo ens vel esse: et hoc praecise ex eo dicitur esse: quia in exponendo ipus¬ sum vtimur nomine ens vel verbo est vel esse dicentes si per pmaginationem sic esset quod deus non esset: nec aliquis esset: quod tunc sic esset in re quod nichil esset. In hoc exemplo ly sic esset nihiponit: sed solum denotat quod ponitur de tali ymaginabili: ex plicando hoc verbum esset. ymmo dicimus isto modo quod si nihimaginabile esset aliquid ymaginabile esset. est si hec duo oplexe significabilia scilicet non esse possibile ymaginari a liqualiter esse vel non esse: et esse possibile ymaginari nihil esse: per ymaginationem simul essent. Et sic esset quodcontradictoria essent et sic esset quod nulla contradictoria esset. Ecce quam late e quam large vtimur istis verbis esset et sic esset. Sit ergo capiendo ly ens sit Prima propositio hec.

¶ Impossibile est quod ens isto mo captum vniuersali ter sit aliquid ex parte significati. patet quia sic dicitur esse vel non esse de mere impossibilibus vel incompossibilibus nec simul nec non simul: nec totaliter nec partialiter sunt aliquid.

¶ Ex quo patet consequenter quod non oportet cuili bet significabili complexe nec pro totali nec pro perciali siginficato eius ali quid in rerum natura correspndere sed sufficit in terdum quod ymaginationi occurrat sic ymaginari et tamen amplexe significabile dicitur ens id est quia dum ymaginamur talia in eorum explicatione vtimur hiis verbis scilicet est vel esset vel hoc noie ens quandoque vt dictum est Et ex hoc patet falsitas maioris prime rations et consequentiam secunde cum eius probatione non valere de forma et sic esset responsum ad praedictas rationes Tnde prosequendo membra diuisionis.

¶ Dico secundo conformitur dictis doctoribus quod dicta transcendentia capiuntur secundo modo communiter prout ex enduntur solum ad complexe significabilia vera seu ad vera conplexa et sic capiendo ens vel esse sibi opponitur non ens quod est falsum secundum philosopum. 5. et. 6. mathe. et sic capiendo ens large dicitur quod antixprastet posse peccare est ens: quia sic est in re quod an tichristus potest peccare Et quia diximus sic est inre etc. Ideo qua uis antixpus nichil sit nec peccare eius sit aliquid tamen ex plicando illud verum vtimur verbo essendi et non solum isto verbo esset: sed est vtimur istis verbis sic est et verum est sic esse etc. Et isto modo capiendo ens pono propoitioeet secundam.

¶ Non oportet quod eius significatum sit aliqua essentia vel entitas incomplexa nec opartet quod significati pars si aliquod incomplexum exesens. patet de hoc sic esse vero significabili per hanc propoitioeemt antichristus potest peccare. Et confirmatur hec propotio per btnum augu. secundo libro soliloquiorum. Si mudiquit interierit sic scilicet quod nichil creatum sit verum erit mundum terisse. Certum est autem quod si sic esset quod mundos interiisset etc. verum esset mundum interiisse et tamen nulla essentia esset illius complexi veri puta mundus interiit significatum quia nec deus nec creatura cum nulla esset creatura. Ex quo iterum patet falsitas maioris praedicti magistri. et consequentiam secunde cum eiusd probatione non valere. Nota hic propter cauillationes quod licet in casu augu. mundum interiisse esset vrum prima veritate quae est deus: tamen illud sic esse vrum non esset prima veritas nec deus. vt probat anselmus in libro de veritate vide ibi.

¶ Tertio modo capiuntur dicta transcendentia magis st ricte pro vt scilicet extenduntur ad complexe significabilia vera quorum maior pars vere est aliquid et ad illa quae non sunt vnum aliquid sed plura aliqua. Exemplum primi deum posse creare antichristum huius veri pers est deus ens potens creare antichristum vero est alia pars et hec partes verbali modo vniuntur cum dicitur deum posse creare antichristum. etc. Ex quo et praedictis in secundo mebro patet aliquo modo dici potest quod magis stricte deum possecreare antichristum est ens quam antichristum posse peccare: quamuis neutrum totum significabile sit aliquid vnum. Exemplum secundum omnem hominem esse risibile. nam hoc significabile non est aliquid vnum sed multa aliqua quia ones homines qui sunt et qui possunt esse sunt significatum huius ver iomnem hominem esse risibile.

¶ Ex quo sequitur propotiotertia quod non omne isto modo es ignificabile est aliquid vnum vel essentia vna patet ex dictis quia cum qualcet pars significati vel totum sit milirta non est vna essentia Quarto modo capiuntur dctantranscendentia adhuo strictius prout scilicet sunt communia ad oes essentias incomplexas siue sint sbem: siue sint accedentia: et ad omnia vera complexa resultantia primo et immediate ex quocumque vero vnito incomplexo seu ante complexo cuius existetur verbaliter significatur et non aliud significatur tam verbaliter exprimendo quam nominialiter vt dicendo lignum et lignum esse non aliud sigi per lignum et aliud perlignum esse: sed eade essentia significatur per lgnum nominialiter et per lignum esse verbaliter: et de illis procedit probatio consequentie rations secunde praedicti magistri et noen de aliis. Et in ad uertendum quod si per verbum vel per partem alicuius complexe modoi vel dicti significatur aliqua essentia tunc non opetet quod dictum complexum sit aliquid: sed aliqua vnde si quaeratur quid est hominem esse: dico quod hominem esse non est aliude quam homo ens seu exesens verbaliter sigant et sic est aliquid. Si vo quaeratur quid est hominem esse album. Dicoqu non est aliqua vna essentia sed plures: scilicet homo existns et albedo informans. Ex omnibus praedictis patet hec propotn. 4. quod aliquid significabile complexe est aliquid: et aliquod complexum significabile est aliqua et non aliquid et aliquod complexe significabile nec est aliquid nec est aliqua sed pure non ens sine nichil cadiendo nichil vel non ens prout opponitur enti quarto modo sumpto.

¶ Ex praedictis est patet quod dicere mlista sic esse complexe significabilia esse vera et necessaria quibus tamen nulla essentia vel entitas proprie dicta corrundet non est supponerifalsum nec implicare contradictionem

¶ Quita propotio nulla en titas praeterita vel futura vel praecise possibilis est entitas si ue essentia aliqua proprie dctam patet quia si entitas praeterita esse entitas impossibile esset deum destruere quamlet entita tem a liam a se quod est falsum. Similiter si illud quod est praecise possibile esset entitas sequeretur quod quandocumque fuit possibile quod ips fuit entim tas: et sic ab eterno fuissent mailirte entitates quia multa fuerunt ab eterno possibilia: quod tamen est error scilicet quod milirte alie entitates a deo fuerunt ab eterno. Similiter arguitur de futuris quia quodliet futurum fuit ab eterno futurum. Ex quo patet quod cui correspondet entitas praecise possibilis vel praeterita vel futura: si bi nulla essentia vel entitas proprie correndet. Per hoc patet quid dicendum ad formas praedicti reuerendi baccha. quia prima assumit falsum in amore sicut patet per propitioes primam et secundam huius ordins. Item quia chimeram non esse hyrco aut tragelaphum est verum complexum necessarium: et tamen nulla en titas possibilis sibi correundet. Item dato quod maior concederetur et similiter minor de hoc complexo antichristus potest esse: tamen consequent non valeret vt patet per quintam propoitioeet: quia non sequitur illi complexo scilicet antichristus potest esse correndet entitas possibilis vel futuraergo sibi correspondet entitas vel essentia aliqua: quia futurum nichil est: et similiter possibile praecise nichil est. Ad secundam formam patet ex dictis consequentiam primam esse negandam: et probatio non palet sicut patet per propoitioem primam et secundam. Item in quadam responsio ne de quotlibetis posui quod quodlet malum culpe est finite malicie contra quod cum praedictus reuerendus magister in tertio principio suo quibusdam rationibus suis.

¶ In quarto primcipio meo respondi per has proponnes videlet quod malicia culpe mensuratur penes priuvatum esse deo iustificante ex indignitate maiori vel minori¬

¶ Secunda quod latitudo malicie priuationis est mensuranda penes latitudinem indignitat / qua quis priuari deo dignus efficitur.

¶ Tertia quod indignitas ipsa mensuratur penes elongationem a regula diuine legis eterne.

¶ Quarta quod quodliet peccatum finalis impenitentie est infinite purationis et sic infinitum extensiue sed finitum intensiue¶ Quita quod pena corresuens erit fita intensiue / et tamen remisior quam malicia culpe sed extensiue erit sicut cluspa infinita

¶ Contra ex illis arguit praedictus magitur contraipsa et contra primci palem conclusionem quimque rationibus. Primo sic. Malicia mensuratur penes esse priuatum ex indignitate et huius priuati esse malicia mensuratur penes latitudinem indignitatis go quodlicet mortale est infinite malicie antecedens est meum in propostionibus dictis. sed probat consequentiam quia quolet peccato mortali quis reddum indignus infinito bono et priuatur illo per censuram legis eterne. quod non esset nisi quodem tale esset infinite malicie vel oporteret dicere quod malicia non mensuratur peees priuatum esse et penes dignitatem: quod est contera dicta. vel oporteret dicere quod deus non est infinite bonitatis et quod esse priuatum deo non est esse privatum bono infinito quod est falsum Ad illud nego consequentiam ad probationem dico quod licet quolet mortali quis reddatur indignus infito bono et priuatur bono infinito non tamen aliquo peccato quis redditur infinite indignus nec aliquod priuari deo est priuari ex indignitate infinita. ergo non opetet aliquod mortale esse infinitam maliciam eo quod malicia penes indignitatem habet mensurari et non penes bonum quod priuat vel quod est apta priuare. Alioqui quodliet mortale esset eque graue sicut aliud quia quodliet priuat vel est priuatum infinto bono Secundo arguit sic aut est tata latitudo indignitatis quanta est latitudo bonitatis quia quis ex indignitate priuatur et habec propositum aut non et tunc sequitur quod punitio erit vltra condignum quia maior erit latitudo damni quam latitudo indigniatis et malicie quia latitudo ista damni est infiti boni priuatio Quod confirmatur per rationem quartam sic quia pena dampni simili cum pena sensus excedunt latitudinem malicie: culpe ergo est punitio vltra condignum: antecedens videtur notum quia peta damni est infinita et certum est quod damnatos punitur vtraque pena. Ad ista respondeo. Ad primam dico quod latitudo indigniatis non est tanta quanta est latitudo bomnitatis qua quis priuatur: rt nego consequentiam ergo peccatum punitur vltra condignum Et cum dicitur quod latitudo pene damni est maior quia infinita etc. hic dico propositiones.

¶ Prima quod carentia visionis btifice quae vocatur peta damni in esse carentie praecise non est mala alicui nec est carenti (vt sic) aliqua pena ymmo velt nullius boni pura tarentia vt sic scilicet in essecarentie est alicuimala: patet quia alas quod quillibet bteatus haberet infinita mala quia carenfinitis honis sibi possibilibus competere et inesse. Item si carentia visionis btifice esset alicui mala. ergo carentia cuiuslicet gradus perfectionis possibilis in latitudine visionis btinfice esset mala carenti: etiam lino esset malum non habere: sed carere gradu perfectiori quem habet petro / et petro esset mala carentia gradus perfectionis beitudinis quam habet beata virgo maria et btem virgini quod caret persectiori possibilir ergo etc. et per consequens male esset omnibus betis quod est absurdum.

¶ Sunda propote carentia dicte visionis nulli damnato est tanta latitudo pene quanta ipsa est latitudo in esse carentie patet quia inesse carentie est tanta quantum est illud bene esse cuius est carentia sed inesse pene est tanta praecise quanta est malicia clus pe propter quam caret quis giatr Item quia dicta carentia in esse carentie nulli est pea per praece dentem propositionem ergo latitndo eius inesse pene non est commensuram da ipsius latitudini in esse carentie. reliquitur ergo quod latitudo carentie diuine visionis in esse pene sit mensuram da penes latitudinem indignitatis ex malicia: cum iuxta mensuram culpe fiat et plagarum modus.

¶ Ex quibus sequitur tertia propositio quod licet carentia btitulinis in esse carentie sit equalis in omnibus dampna tis: non tamen in esse pene damni est equalis in omnibus quia non omnibus est equaliter dicta carentia patea damni: sed in quolicet damnato ipsa est tanta pena damni quanta est in ipso latitudo culpe propter quam caret.

¶ Ex quilet vlterius sequitur. propotns qPena damni non est equalis in omnibus damnatis. patet quia eorum culpe non sunt equales in malicia.

¶ Unde vlterius sequitur uinta pro potes: quod si b habeat tantam gratiam. quantam habuit beuns paulus in via: et c. habeat praecise gratiam batismalem: et si b peccet per modicam gulam mortalem c. vero per adulterium vel alite guius peccatum quam sit gula ipsius b et anbo dcedat fialitimpent tentes: tunc c. punietur maiori pena damni quam. b et tamen b privatur pluribus bonis quam c. patet ista propotn: quia pena damni praeoise est tanta quanta est culpa malicie per praedicta et malicia catuspe ipsius c est maior quam malicia ctuspe in b. ergo. Ex hiis patet ad formas quod falsum assumitur cum dicitur quod latitudo pene damni sit infinita: ymmo finita sicut est finita malicia culpe nec sequitur est infiniti boni privatio ergo est infinita pena damni priua to: sicut patet ex praedictis: per idem patet ad tertium.

¶ Quarto Arguit sic quicumque est transgressor omnimcontentorum in lege infinite elongatura regula legis eterne. sed ex quolet mortaliqis efficitur omnim transgressor quia quae offendit in vno etc. ergo tenet consequentia per praedicta: quia malicia vltimate reducitur in mensuram distantie vel elongationis a regula legis eterne. Ad illud nego maiorem sine pluri nec ipse probat et similiter ad mentem apostolintellecta: non est ad propositum. Multiplex est cans negationis maioris: tum quia infinita sunt praecepta in lege saltem scripta quia secundum quod inueni computata tunc omnia praecepta le gis sunt. 63. etiam dato quod esset infinita et sortes ea vniuer salitercontemneret in grentiali non propter hoc elongaretur. quia alius posse maiori contemptu omnia in quadam gratioalitate contempne re.

¶ Ultimo arguit contra hoc quod dixi quod quodlibet peccatum finalis ipsneesset infinitum in duratioe seu extensione.

¶ Contra inquit multi non faciunt plus peccatum mortale quam fecerunt nec facient. nec volunt. igitur. patet consequentia dicit ipse quia peccatum quodlicet procedit ex voluntate. Ad illud nego consequentiam quia: si manm reato quousque peiteat peccator: cum dicit quodlicet peccatum etc. verbum est sed non quodlet peccatum procedit ex voluntatem illius quiipso reus dicitur: patet de originali mortali. Dico tamen quod actuale quadlicet procedit vel processit ex voluntati preccatis vel peccatoris. Item in quadam alia responsione de re sumpta posuquod sine contradictione stat aliquam clare videre deum: et tamen si videntem non diligere deum quod probaui quia per hoc. quia visio et fruitio sunt acto realiter distincti in patria per decretalem quandam extraua gantem domini bendicti. 12. ergo cum deus libetur concuarrat ad vtrumque et vnus non sit aliter nec aliquidalterius pe terit concurretur ad prim non concurrendo ad reliquum. Reue rendus bacchalarius praedicto arguit contra hoc in quarto primcipio suo sic: quando (iquit) sunt tales actus qui ita requiruntur ad effectum alique: quod ille effectuos complete fieri non potest nosi illis concurrentibus simul. patet quod quantuncumque isti sunt distincti realiter et agens libetur agat quod ille effecto numquam completo pducetur nisi illis concurrentibus simul. sed visio clara est huiusmondni de qua dicitur: hec est vita eterna. et visio est tota merces. secundum aug. ergo. Ad rationem et ad decretalem dicit quod decretalis illa non vult habere quod sit vel esse possit clara visio absque delectatione: et in hoc dicit vtrum: tamen nec ipsa vult prohibetur quin etc. sed vt dicit praedictus reue. d decretalis solum vult distinguere actum intellectus ab actu voluntatis: tamquam antecedens a consequente. quia ad actum intellectus qui est claravisio sequitur actus voluntatis qui est fruitio. Ad ista dico primo ad primam quod aliud est visio quae est tota vel summa se vita eter na vel ipsa beatitudo. et illud cara visio facialis. quo idem. patet quia non omnis clare vides deum eo ipso est biuns et habens vitam eternam. alioquin paulus in raptu habuissem vitam eternam et fuisset btuns. quod falsum est quia postea fuit occiss. quod nulli bton accidit: et consequentia nota quia paulus clatur vidi dum raptu secundum btnmum aug. Unde quando sancti dicunt visionem esse ummam mercedem: vel totum vel vitam eternam: non intelligitur de vi sione clara praecise cum omni eo quod formiliter includit et est idem realiter cum ipsa sed de visione et de eius sequela fruitionis quaetamen frut tio cum distincta dupitlra visioneper dcreta. non necessario dictam visionem consequitur sic scilicet quod deus non posse facetur oppontum consequentis: scilicet non frui cum antecedente quod est clare videre. Unde ratioprae dicti magistri bene propbat quod nullus potest esse betuns et non frui deo et non plus quod quidam concedo: quia btitudo completeheri non potest nisi concurrentibus duobus istis actibus realiter distinctis. quia ipsa est met isti acto formaliter cum perpetuationis circunstantia. Sed ratio non probat quam ad claram visionem prouiduplicitur distinguitur a fruitione concurrat dilectio tamquam ad effectum: quia est falsum et impossibile cum dilectio sit natraliter posterior ipsa clara visione. quo modo ei natra posterior actus effectiue concurret ad actum sibi natra praiorem: Unde ratioresponsio mutuo se collidunt concludit ei responsio quod dicti actus sunt duplitur distincti: et quod fruitio consequiturad visionem: et ratio assunit quod fruitio requiritur ad claram visionem tamquam ad effectum quae sunt imposibilia. Secunda ratio praedicti magistri nihil soluit et est sipliter iptinens. quia ego non dixi quod intentio decretalis esset quod clara visio posse esse sne fruitione sed dixi quod per eam hbetur quod dicti actu sum realiter distincti: sic quod vnus non est illa res qst res est aliter nec aliquid eius. Ex quo consequentr in tali quam sune contradictione vnus posse esse sine alio scilicet primus san secundo. quod probauit sic tunc sicut et nunc: quia contradictio est affirmatio et nega tio eisd de eodem simul et non affirmatio et negatio eiusdem de diuersis: vel diuersorum de eodem: vel eiusdem de eodem et non simul. sicut supposui in primo primcipio meo. Tuno arguebam sic si a realiter distinguitur a b superdicto iunc ad a esse et b. non esse non sequitur aliqua contradictio quia esse et non esse diceretur de diuersis et non de eodem ergo sunde contradictione stat esse a: et non esse b. similis quod fuit probandum. ad hoc debuit respondere praedicto magitur. Item confirmatur nunc sicut et tunc: licet sub alia forma sic ex hoc quod deus produxit et confuat vnam rem non necessitatur a se nec ab alio ad producendum aliam rem totaliter a priore distinctam. ergo libere potest producere et conseruatur vnam: et non producetur reliquam vel confuare sed praedicti acto suntrealiter disticti: et res et essertie realiter et totaliter distincte per decre talem ergo stat adhuc correlarium quod sim contractione etc. Sed diceres eodem modo quod fruitio sine comtradictione posset esse sine clara visione: quia realiter distinguitur a visione et per consequens deus posset etc. sicut te arguis. Responsio dico quod si per fruitionem intelligis gaudium vel delectionem seu complacentiam de deo clare visosicut proprie intelligere debes in proposito) tunc patet quod includit vis nem in sua totali ratione formali. et ideo contradictio esset gaudere de deo clare viso et non diligere deum clare vi tum id est quem clare videres de praesenti et ipsum non videre: r videres et non videres. Ideo non potes d iligetur deum quem clare vides et simul deinde non videre et sic capiendo frui. tunc videre est aliquid partiale de totali significato eius. Si autem per fruitionem velle intelligere solum illum actum seu illam eenentiam prout distinguitur a quolibet alio quod non est ipsa nec aliquid eius: tunc posset antecedi quod de us posset eam producere sine cognitione eidem preuia causa liter ab eadem: et ipsa dilectio esset met formaliter visio vel cognitio: quia esse expeentia actualis sui obiecti fruibilis et ideo impossibile est fruitionem precindi totaliter a visione. quia ipsa met est visio. licet posset precindum a qualibet visione qua non est ipsa nec aliquid eius sic autem non est de visione. quia ipsa in sua formali ratione non includit illud quod est ea natura posterius scilicet frui tionem ipsa autem perfecta beitudo in sua completa et formaliratione claudit claram dei visionem: et de deo clare viso sumam dilectionem: complacentiam et perfectissimam delectationem. et vtriusque simul perpetuam securitatem. Ad quam nos perducat christus dei filius qui est super omnia bendictus. Amen. inis quarti sententiarum.