Quaestio 2

QUantum ad primum premitto propositiones quarum prima est: quod hec consequentia non est formalis per a eligibile melioraris et per b eli gibile non melioraris: igitura est tibi melius si tu praecise per meritum haberes a quam b. probatur quia Uin casu antecedens est verum et consequens falsum igitur propo assumptum in tali casu. Sit a praecise te inherere deo pr momentum et sit b. te absolui praecise totaliter a pena eterni cruciato tunc antecedens est verum quantum ad ambas partes. quod patet de prima: quia omni inherere deo est ipsum inherentem melio rari: ergo inherere permomentum est meliorari: quia est ipsum inperentem iustificari. Secunda pars antecedentis: similiter patet: quia per absolui a pena eterna praecise non melioraris. nec iusti ficaris. sed quod consequens sit falsum probo. quia ad hbere a per momen tum praecise: sequitur te perpetuo esse priuatum de iustificante: quod est malum. et per b non sequitur illud: sed sequitur te careroe maximo incommodo. quod est bonum igitur.

¶ Secunda propositio nec ista consequentia vaet per hoc percise quod per momentum inheres deo melioraris simpliciter: ergo per hoc quod precise per momentum inheres deo eris melior aut melioraris sipliciter probatur. Nam posito quod nunc sis viator: tunc antecedens est verum et consequens falsum. quod antecedens sit verum probatur ne prius: quia inherere deo per momentum est bonum ergo praecise ex hoc quam inheres deo per momentum meliora ris Sed quod consequens sit falsum: patet: quia per hoc quod praecise per momentum non amplius et numquam plus inheres non meliora¬ ris sed deterioraris sipliciter. ergo non est tibi eligibile nec bonum patet ergo quod licet hec sit concedenda per hoc praecise quod per momentum inheres deo melioraris: tamen per hoc quod praecise per momentum inheres deo melioraris est neganda.

¶ Tertia propositio propositis duobus stati pus a et b non sequitur non recte praeligere habes statum a ipsi b igitur astato praecise sumptus non est tibi melior quam b praecise sumptus: patet. sic a te esse perpetuo cum bonus natre et bon¬s commoni et sit b te per momentum inherere deo quod est bonum iustitio tunc patet quod melius esset a praecise quam status b cum praecisione: quia b cum praecisione includit te numquam plus inherere deo: sed perpetuo carere deo quod vtique malum est: et non eligibile. sed quod non debeas praeligere a contempto b: patet: quia peccares sic eligendo: quia preligeres bonum commodi bono iustitie. ¶ Quarta propositio non semper quod esset tibi fugibilius secundum leges statutas: esset tibi peius hoc habere probatur in hoc casu: sit a te mentiri venialiter: et b te chreatum annihilari vel perpetuo conciari: tunc patet quod a est fugibilitir us quam b iuxta modum arguendi Ansel. primo cur deus homo c. 22. et tamen peius esset tibi per hbere b. quia perderes plura pona quam per habere a quod meretur penam modicam tpralem ergo. ¶ Quinta propotio non omne quod est tibi vel esset eli gibilius est tibi vel esset melius. probatur quia vitatur b mendacium veniale esset tibi eligibilius: quam absolui a cruciatu mille puorum ad quod obligaris: et tamen non esset tibi melius vitatur b quam absoli a cruciatu. Quod autem recte eligibilius sit vitatur b mendacium probatur quia. praeligendo absolutionem pene ipsi vitationi b. peccares: praeligere autem vitare b. non peccares ergo rectius eligitur vitare bquam absolui cruciatu praedictoSexta propositio sit a miserum esse miscra culpeet b perpetuo cruciari: tunc sit propotio hec: quamuis a sit in compabiliter fugibilius quam b: non tamen fugibilius est hbere: a praecise per diem et numquam vltra: quam habere b: patet prima pars quia penis est in proportionabiliter miserum esse miseria cluspe: quam perpetuo cruciari quantumlicet intenso cruciatu: sicut ex praecedente uastione patet. Sed secunda patrus probatur. quia te esse in culpa praecise per diem et non amplius includit te perpetuo esse bonum post dien si tamen perpetuo durabis igitur.

¶ Nunc pro conclusionibus probandis primo suppono quod latitudo eligibilitatis in bene esse (qua dicitur latitudo in tensiua incipiens scilicet a non gradu et procedens versus intensius bene esse) et alia specie distincta a latitudine eligibilitatis extensiua vel duratia quae scilicet concipitur penes extensius vel diuturnius bene esse prime Nam quod concludit plures perfectiones et maiores hoc est eligibilius primo modo scilicet latituline eligibilitatis intensiue hec ei mensuratur penes boni tatem perfectionalem intrisecam rei isto modo dicimus quod b eligibile bonum bonitate centum graduum est eligibilius quam c: quod est ponum praecise bonitate decem graduum equalium decio par ti bonitatis siue perfectionis in b. Secundo autem modo (scilicet latitudine eligibiliteratis extensiua bene esse. c latitudine bene essendi intensiua per mille dies est eligibilius quam bene esse eiusdem per eundem latitudinem praecise per diem Qnde hoc modo ali quid dicitur esse melius vel eligibilius quod est extensius vel longius durat. probatur suppo sic quia in casusi latitudo eligi. bilitatis in bene esse intem siua cresceret ininfinitum: non eque ri posse eligibilitati siue latitudini eligibilitatis extemsiue: ergo iste latitudines sunt alterius et alterius rationis omiuntanota: sed antecedens patebit infra. quanda: a angelum quantumuis perfectum esse per diem praecise: non videtur tam eligibile quam eligi. bile est per. animam esse perpetuo. Unde non onem quod plus ponit de bono est a te magis eligibile. Secunda suppotio quod hec tria fugibilia puta peccare actualiter seu contempnen deum et demereri et iniustum esse non sunt inter se conuntibila nec vnum conuentibiliter se habet ad alterum reliquorum quod patet quia nion onem peccare est demereri vt patet in dampnatis / nec oe iniustum esse est demereri vel peccare. patet de dormiente quae tamen est in culpa mortali sed econuerso omniqui demeretur peccat et est iniustus vnde iniustum esse est genus ad reliqua duo et peccare est genus ad demereri Similiter dico de istis tribus eligibilibus mereri et iuste operari: et iustum esse: non enim omnis iustus actualiter iuste operatur quamuis econtra ominis iuste operans sit iusta. Item non omnis iuste operans meretur saltem de nouo et praemium essentiale vt patet de btis: quamuis omnis qui meretur operetur iusteEx quo patet quod non eodem modo sed varie dicendum est si fiat conparatio inter praedicta fugibilia et eligibilia adiecta si duratione tpsali vel perpetua compensando etiam intensionem cum extensione tipsali vel perpetua in casu enim fugibilius est praecse per diem demereri et nunquam amplius quam sit fugibile praecise per diem et non amplius peccare vel iiustum esse vt infra patebit. quia in casu prim est infinite fugibile et secundum est magius bonum et eligi bile. quod ipsm sit eligibile. nata hic propositionem sextam praemissam his suppositis sit hec prima conclusio.

Uligibiius est quantumlicet remisse esse btentum: quam quantunlet intense et praecispaetialiter frui deo. probatur perpetuo frui deo quantunlicet remissebtinfice est eligibililius: quam in infinitum intense fri: i deo praeci se ipsaliter. igitur consequentia nota: quia btunm esse estfrui deo perpetuo: sed antecedens probatur / quia frui deo c. gradum praecise per mille annos est proportionabile ad quantunliet gradum remissiorem fruitionis per mille annos: sit ergo d gradus in decuplo remissior quam et sit c. ita intensus gradus sicut scias numeraliter exprime re tunc frui deo d gradu per centum milia annorum erit in decuplo eligibilius. quod frui c. praecise per mille annos. ergo frudeo perpetuo d gradus est incomperabiliter melius. et sicut arguo de d. ita de quolet remissiori gradu beatifico arguere: quia sua duratio perpetua reddit ips meliorem quam praecise per mille annos vel quotquod finitos quibus termiietur finaliter fruitio per c iagitur

¶ Core. prim tam bona circunstancia est perpetuatio in bene esse vt reddat in infinitum illud bene esse eligibilius quolalio bene esse eiusdem rationis praecise tpsuali et terminando ceris pibus sola hac circunstancia variata scilicet quod vnum sit ipsalereliquum vero perpetuo.

¶ Secundum corre. licet purum et nudum esse non sit mutum eligibile circumscripto totaliter bene esse (vt in alia quaestio ne visum est) tamen ipsius esse continuatio cum bene esse coniunctum: est tambona et eligibilis: quod quanto fuerit maior extensiue: tanto redditur eligibilius sic esse secundum rectam rationem quod patet quia si gaudere c. gaudio per diet est aliquante eligibilitatis tund gaudere c. gaudio per duos dies est duple eligibititat quia duplatur tota ratio eligibilitatis puta ipsa duratio es iuncta cum bene esse. Non sic autem vbi bene esse praecise duplaret intensiue vt puta quasi esset duplex gaudium: sed non duplex duratio.

¶ Tertium corre. possibile est sortem recipere perfectiorem gratiam vel entitatem benficii a deo in infinitum: quam platit et tamen ex modo possidendi benficium platonis (quod est minus que ad essentiam quam benficium sortis) erit incomperabiliter eligibu lius: quam benficium sortis. patet vbi benficium sortis duraret per ipsus finitum et benficium platonis minus (eiusd tamen rationis) puraret per infinitum chripus hoc patet ex conclusione et probatione. ¶ Quartum corre. quod si deus b. angelo daret fruitio nemn infitam per diem cuius tamen partes equales possent taliter extemdi¬ adeo quod b. continue esset infite fruens et si tamen ison nisi prae diem sic esset et c. anima fineretur perpetuo d gradu finito eligibilius benficium b. habere c. anima quam b angelus.

¶ Quitum correlarium in infinitum intense quod tamen ipstali temio finiatur frui deo est in infinitum minus eligibile / quam per dien esse quantumlicetre misse beatus patet ex praedictis Nam sequitur per dien es beatus ergoperpetuo eris beatus

¶ Secunda conclusio in infinitum cruciari solum ipstaliter id est dato certo termino quo cruciato fiatur est in infinitum in mis fugibile quam perpetuo miserum esse misia pene quantuml: remisse secundum gradum dum modo sit latitudo pene quod sit prerce ptibiliter afflictiua quia alias patiens nion esset miser. patet conclusio ista per eandem rationem per quam probatur conclusio prima: ex qua similia correlaria poteris inferre scilicet quod perpetuatio reddit cruciatum tantum fugibilem: quod nullus cruciatos praecise paimalis quantumlicet intensus erit tam fugibilis ceris peribus. Item quod possibile est sortem minus male esse per penam infinite intensam quam male esset platoni per cruciatum quantumlicet remissum: patet vbi cruciato platonis esset perpetuis et sortis praecise tpalis et finem habens. etc. sicut prius de eligibili dictu fuit.

¶ Tertia conclusio probabis Nullum praecise crataliter efinito tipse iniustum esse est tantum fugile quantum est fugibile perpetuo cruciari gradum equali cum iuda subductio totaliter bono commodi supponita perpetuatione creatre in vtroque casu: cum hoc tamen stat quod si quis cogeretur committere a culpantipsualem aut perpetuum cruciatum perpetuum. deret potius fugere a culpam percise tipsalem incidere: quam perpetuo cruciari sid culpa et ratio est quia ex ipso quo quis in culpam incidit mortalem meretur perpetuari in culpa ista. Item quia nullus dent peccare etiam sub spe refurgendi: quia secundum apostolum non sunt facienda mala vt eueniant bona. Ideo quamuis eligibilius esset per tempus finitum esse iniustum et post perpetuum iustum esse (quod conclusio iam dicta comprehendit quia in toto sic est magius est de eligibi li quam de fugibili / eligibilius enim est perpetuo iustum esse quam fuisse in culpa praerita sit fugibile ergo hoc totum sili non est tantum fugibile quantum perpetuo cruciari e fugibile) tamen plus tenetur vitare culpam etiam per instans duraturam: quam eternum crucia um absque culpa propter causam dictam.

¶ Ex quo patet quod non sper illud quo perpetuo esset tibi melius est praeligendum illi quod est tibi habitum perpetuo penis. nota quod in conclusione hoc totum scilicet me iniustum esse mortaliter raecise per diem vel per aliud thripsus finitum capitur pro obiecto in quo claudtur me perpetuo carere iniusticia mortali post diem vel aliud ipss finitum ratione huius sequele vel annexi seu impliciti hoc totum non viditur magne fugibilitatis. Sic ergo pclusione intellecta probatur sic Si conclusio non foret vera sequatetur quod toto stato bti petri esset fugibilior quam foret statuo cruciati perpetuo sane culpa quod est absurdum et consequentia patet quia stato petri totalis in casu conclusionis includit petrum per tripstus fuisse iniustum et ips perpetuo iniusticia carere. Secundo sit hoc totum praecisetpraeore finito iniustum esse ad intellectum conclusionis b. et perpetuo cruciari sane culpa sit c. tunc sic qui libet habens b. est predestinatus et non prestitus secundum leges statutas: et nulli dubium quin esse praede stinatum sit eligibile ergo Non tamen dico qui in b sit aliquid fugi bile quia hominem praedestinatum esse per diem in culpa est sibi electo fugibile eo quod pro tunc non edificat ad latitudinem iusticie Tertio ideo ratio recta indicat c. fugibilius quam b. quia appredendit b. quasi cum indiuisibili vel puctali malicia rei pectu infinite extensionis bene esse consequentes. et ideo non comprehendit ibi sufficientem rationem fugibilitatis maioris quam in c¶Quarta conclusio aliquod demereri praecise ipsa liter est magis fugibile quam perpetuo cruciatri sine culpapatet de demerito luciferi herodis / et neronis et si milium reproborum quorum demereri iungitur cum morte obstinationis in culpa. quae est mors pessima de qua in psalmo mors peccatorum pessima et de maximo gratioe fugibilium Et hic patet illud quod dictum est in secunda suppositione videlicet quod non idem est conuertibiliter deriereri et iniustum esse. quia peterciam conclusionem nullum praecise tipsalitter per diem iniustum esse: est tam fugibile sicut perpetuo cruciari. et per quartam hic positam aliquod praecise per diem demereri est fugibilius: quam cru ciari perpetuo. igitur.

¶ Ex quo vl terius infertur quod nullum praecise per dienet numque amplius iniustum esse: est tam fugibile sicut aliquod praecise per dien demereri et numquam amplius: est fugibile et ideo cessatiospei non est cessatio grsnteis quia non quilitet cessans demereri cessat peccare nec quilet cessans demereri cessat iniustus esse

¶ Quita conclusio cuilet creatura perpetuende est quelet latitudo diuini contemptus etiam momentanea infinite magis fugibilis: quam praecise per annum iniustam esse mortaliter probatur quandam quaelicet latitudo contemptus quantumcumque breuis durationis reddit contemptorem dignum perpetuo esse iiustum perpetuo et cruciatu: nec reddit dignum vt aliquando resurgat: nec in taliter esse (quod est praecise per momentum contempnere quandoque includiter quod contemptor resurgat licet enim tantum per momentum actualiter contempnat: tamen postea remam et iniustus habi tualiter iniusticia mortali iperpetuum nisi deus conuertat ipsm contemptorem. et in taliter esse (de quo dictum est in tercia conclusione) includitur optimum eligibile. ergo. conclusio patet pro babilis. nichil tamen assero hic. sed valeat quantum potest. ¶ Confirmatur tamen praesens conclusio per conclusionem terciam sic nullum iniustum esse per diem percise vel per annum / est fugibilius vel tantum fugibile sicut perpetuo sin culpa cruciari. et quaeltua actualis contemptus (etiam momentaneus) est fugibilior quantolicet eterno cucia tu subducta culpa. ergo maior est conclusio tertia et minor patet per predicta.

¶ Sexta conclusio quodlem iniustum esse per dien est fugibilius quam iniustum praecise esse per annum ad sensum tertie conclusio nis. et capio iniustum esse per diem absolute non vt sit pars illi quaidam est iniustum esse per annum: praecise ita quod dies qui ponitur in primo extremo non computetur inter dies anni per quos praecise etc. probatur sic ad iiustum esse per diem non sequitur iustum esse perpetuo: nec clauditur in eo sed ad iniustum esse praecise per annum sequitur iustum esse perpetuo et clauditur eo supposita perpetuitate persone quod semper in simili dicto praesuppono vel presupponi debet. Potest etiam confirmari hec conclusio per rationes conclusionis praecedentis immediate. Quod vero dix infinite fugibilius etc. patet esse verum quia iniustum esse per medict tatem diei est fugibilius quam iniustum esse praecise per annum et per quattam partem dici et sic in infinitum similiter est fugibilius quam iniustum esse recise per annum. et quam praecise per duos annos. et quae praecise per quattuor. et sic in infinitum.

¶ Septia conclusio tantum probabilis Quodle mereri de praemio btifico est tibi eligibilius quam te frui deo praecise per dien probatur quia per taliter mereri acquiritur de lege communi praemium quod est infinite melius tibi et eligibilius quam te praecise per diem frui deo vt patet in pri. conclu. principali huius articul Sed diceres contra: quia in a mereri sunt infinite partes proportionabiles quarum qualet quoddam mereri: si ergo quaecet latitudo meriti ipsius a sit eligibilior: quam te frui deo praecise per diem: ergo totum a est eligibilius quam te frui de per infinitas dies (quod est perpetuum et beatum esse) consequens est falsum ergo Responsio concedo quod in a sunt infinite partes proportiona¬ biles quarum qualcet est eligibiliorquam per diemt praecise te frui deo sic quod vlterius non fruaris sed nego consequentiam ergo totum a est eligibilius quam frui deo per infinitos dies. Ratio est quia antecedens ideo verum quia in sic esse (quod est deo frui praecise per diem includitur perpetua privatio fruitionis et ido modicam habeeligibilitatem respectu praemii beatifice. sed infiniti dies hoc excludunt puta privari perpetua fruitione ergo. Sed contra quia prima pars a est melior quam praecise te frui deo per dienergo totum a est melius quam te frui praecise per duos dies et quam frui per tres et sic a infinitis. ergo melius quante frui perpetuo. quod fuit probandum. Responsio concedo antecedens et quamlicet partem ipsius suppono ei quod pro a dabitur latitudo beitudi nis quae habet infinitas partes itesiuas perpetuas quarum qualiet est melior quantalet finita duratione fruitionis sed nego consequentiam ergo melius quam perpetuo. Sic ei hec consequentia similis non valet ininfinitum potest a durare praecise ipraliter non perpetualiter essendo. ergo potest per infinitos dies vel perpetuo esse non in perpetuum vel non perpetualiter.

¶ Conclusio octaua nullum iustum esse precise per diem est tam eligibile rationali creature perpetuande: sicut perpetuum bene esse bono commodi subducto totaliter liusto esse est eligibile. patet quia praemium claudit cadere a iustitia et perpetuo carere ea: secundum vero hoc non claudit: et illud inclusum est ininfinitum peius quam iustum esse prae cise per diem et vlterius numquam sit bonum. Confirmatio quia ecedens primum perpetuo erit miser miseria iniustitie et dignus opetuo cruciatu. ergo hoc est infinite peius: quam bonum sit hahuisse iustitiam percise per die. et tamen secundum includit latitudinem infinitam de bn esse tali scilicet in specie bene esse commodoi licet non simpliciter

¶ Nona conclusio tantum probabilis nullum sic esse quod est creatram perpetuendam frui deo praecise per dien est tam eligi. gile quam fugibile est perpetuo cruciari subducto vtrobique tot aliter ilusto esse probatur sic quia nullum sic esse etc. est pars ibes titudins et concernit perpetuam privationem fruitionis in persona privata sed perpetuum cruciari infinitum malum incommodi: rimfinite extensionis malum quo caretr est eligibilius quam sit / eligibile praecise per diem frui deo et non amplius. Unde non tam bene esset tibi per diem istam et perpetuam priuatioem illius bene esse sicut male esset tibi per cruciatum perpetuum dato quod vtrobique non esset culpa ergo.

¶ Sed contra conclusionem istam arguo sic si esset avnum perpetuum bene esse bono commodi praecise: quod esset ita borum vel melius sic perpetuo cruciari: sine culpa quod sit b est malum: tunc quicquid esset eligibilius quam a illud esset eligibilius quod b esset fugibile. hoc patet: sed potest dari tale bene esse: puta frui deo praecise per diem et non vlterius quod sit d hoc ei bene esse est eligibilius quam b sit fugibile quod est oppositum conclusionis. Sed quod hoc scilicet d sit eligibilius quam a pro po per aug. 3 de libero ar. ca. 56. vbi alegando illud psalmiste melior est dies vna in atriis super milia: sic dicit tanta est plenitudo iustitie tanta iocunditas lucis eterne vt si in ea non nisi per diem tantum quis esset: seu pro vnius dei antum fruitione eiusdem contemnanda esset innumerabilium an iorum huius vite: omnim delictarum et bonorum taperalium affluintia. Ex hac sententia sequitur quod d est eligibilius a quia a tantum claudit innumerabilium annorum affluentiam bonorum tperalium. Secundo si tu haberes a et postea tum haberes b. tunc semper esses creatura iusta nec b pena esset tibi punitio: nec propire secundum rectam rationem fugibilis: eo quod olum esset ex placito diuino sed per d esset tibi aliquamdiu summe bene cuius summe bene esse menoria sper essedt tibi delectabilis: quiaex culpa non careres. Exemplum est de paulo in raptu) cum ergo perpetua carentia annexa cum d. non sit penalis nec fugibilis ex quo non habet latitudinem indignitatis habendi fruitionem: et per diem videre deum ac voluptosissia iusticia delectari / sit aliquam te eligibilitatis cui non equantur alia delectabilia: sequitur quod d. plus habet de eligibili quam b. de fugibili: et per consequens de est eli bilius quam b. sit fugibile quod est contra conclusionem.

¶ Ad primum suppono quod per. b. penam intelligas cruciare igne. sicut cruciatur dampnatus aut etiam sicut qua in purgatorio cruciatur. Et tunc propter solutionem ratio nis dico propositiones.

¶ Prima quod b. est multo maior pena per horam quam aliquod tormentum huius vite vnquam fuit in martiribus patet per ausuper. psal. 36. Grauior est (inquit) ignis purgatorii quam quic quid potest homo in hac vita. et allegat magitur libro. 4 di. 22. Secunda propitio nulla de rebus creatis delecta tio (id i citra delectationem de deo) quantuncunque magne latitudinis intensimue quae sit ac. est ita eligibilis per diem sicul cruciato inferni vel purgatorii (qui sit. b) est fugibilis Probatur primo sic quia per delectationem a. diurnam non ita intenditur natralis quies anime nec ita melioratur stratus eius quo ad bene sicut per b destituitur quies nateraleus molestatur et detioratur etiam si b sit diurnus cruciato et equalis latitudis cum a in sua specie ita quod b sit ita intenso cruciatus sicut a. est delectatio. hoc experiuntur in nobis ipsiis. plus etiam alteratur et afficitur corpus hominis ex vehementi tristicia anime quam reficiatur ex equali leticia et multo amplius ex egritudine diurna / quam ex totius anni sospitate valida Item bestie plus horrent et timent tristicias quam ali ciantur per equales delectationes. Secundo probatur sic lapsus hpipsis est multo perceptibilior in cruciatu: quam in dele ctatione et quanto delectatio est intensior: tanto minus perceptibiliter tipsus transit: et videtur mora breuior: et econtra: quanto penosior est cruciato: tanto mora thpnoris vedetur prolixior et tardior et magis praecipitur successio tipso ris quasisit lenta et tarda: cum ergo bene esse et male esse in comparatione attendatur penes esse praeceptum: id circo si delectatio a. et b. cruciato debeant adequari: non solunb. excedit a. quia fortius mouet dolor quam delectatio / sed quia etiam prolix ius praeciditur labi duratio per b. quam per a. in tantum quod quattuorore de delectatione / non equiualent vni hore decruciatu quo ad percipi / et hoc tam in mora quam in acutie lesionis et ademptionis quietis et bene esse. Tertio patet idem quia si mile partes corporis sunt quibus anima delelectatur viuat et operatur: et nulleua sit qua cruciatur (vt in vno dente) praeualet dolor vti bene esse residuo / et plus est de fugibili quam de eligibili et prouide status ille totos fugi. bilis est. Per hoc ad formam dico quod nullum c. est taneligibile sicut b. est fugibile nec esse potest: quia ex quo b. est perpetuum non potest dari millecuplunc. nec quantumlicet multum plicatum quodc. equatur fugibilitati b. pene perpetue licet b. diurnum praecise possit forte recompensari perc. aliquotiens milistiplicatum extensiue. vnde hic dico tres propositiones. Prima stato perpetuis in altatione dierum tali modo quod vno die esses et gaudo fruitionis et reliquo in penss inferni: non est eligibilis sed magis fugibilus. Secunda propoti stato perpetuus compositus ex gaudio fruitionis et cruciatu equali cum cruciatu amen non est eligibilis quo ad esse commodi sed potius fugibilis. Tertia propotistatos perpetuus cum priuatione vtriusque praedictorum subducta iniusticia est eligibilior vel minus fugibilis quolicet praedictorum duorum statuum.

¶ Ad secundum patet quod si fiat comparatio inter a. et b quo ad esse commodi vel delectabilis: vel quo ad esse incommodi vel tristabilus subductio esse culpe et a est tpsale b vro perpetum tunc compositum est magis fugibile quam eligibile vt patet per propositiones iam dictas et sic sufficiant hec pro articlo rexxOr

DE secundo articulo quibus modis scilicet deus praemiat vltra condignum Sit hec distinctio quod deum promiare ad condignum potest dupliciter intelligi. vnomodo stricte et proprie: et sic deum esse praemiatorem ad condignum est ex valore operis seu meriti viribus vel virtuti vel labori merentis vel operantis primcipaliter imputandi deum obligari ad redden dum equiualens de mercede / secundum proportionem equalitatis quae est medium iusticie distributiue. Alio modo improprie dicitur praemiator excondigno ille qua ex propria bonitate efficiente et gratuite promittente ita ordinat vt pro valore operis pro portionabiliter (quod tamen opus est donu ipsius scilicet praemian tis vel praemiatoris) ipsi operanti (qui ex debito operari teietur) vlterius praemium debeat cundonari: et sic esset deus praemiator ex promisso suo / quia verax est et seipsum negare non potest cum sit iusticia bonitatis infinite. ergo cum deus ex infini ta bonitate vult a opis imputari homin / vult se esse debitorem vlterioris mercedis et voluntas eius seu velle eius non potest non esse iusticia: ideo iusticie conuenit vt reddat mercedem operanti et hoc proprie vocatur debitum ex congruovel ex gratuito vel ex promisso vt dictum est:

¶ Prima conclusio cum deus dat se beatificantem non praemiat ad condignum primo modo dicte distinctionis. patet quia valor meriti non equalet tante mercedi: nec meritum pro priis viribus ipsius merentis primcipaliter attribuitur nec deus alicui obligatur sed omnia econuerso debent esse vbi fieret praemiatio dicto modo condigna. vt patet ex prima parte distinctionis. ergo conclusio vera.

¶ Secunda conclusio aliquod esse potest tanti valoris meritum quod impossibile est ips permiari ad condignum capiendo praemi ari ad condignum. primo modo probatur de sufferentia martirii propter christum quod est meritum tanti valoris quod non potest a deo praemiari de condiguo primo modo. vt patet per praecedentem conclusio nem quia isto modo (scilicet stricte et proprie loquendo de condigno) deus nullum potest praemiare ex condigno: sed nec aliqua creatura potest exhibem condignum praemium pro actu martirii quia omnem pabile a creatura est vilius et despiciendum respectu valoris nartirii ergo. hic nota quod opera quedam sunt quorum valor excedit omne quod a creatura dari potest cuiusmoni est maririum et forte quodlicet opus stricte meritorium scilicet pro quo dabitur certa latitudo praemi eterni. Qued vro sunt quorum valor one a creatura dabile non excedit cuiusmoni sunt opera bon¬a de griastie non meritoria: quae deus nion praemiat eterno praemio melio re loquendo ergo de operibus praemii gnis (scaietde illis quorum valor oe a creatura dabile) excedit: et de praemiari ex condi gno secundo modo praemisse diuisionis:

¶ Pono tertiam conclusionem et deus quelicet electum prmiat in via vltra condignum probatur: sit a meritum tuum (quod tamen e donum dei et tibi gratis imputatum) quo facto es bonus a deo gratis: tunc sic pro a melioraris aliqua latitudine meliorationis (qua sit b) quae est melior tibi quam sit a. ergo pro a. premiaris vltra condignum. consequentia tenet ex duobus quorum prim est quia ex a. melioraris per totam latitudinem eius: ideo tibi nn debetur vltior praemiatio quandam non a te ipso sed a do meliora ris. Secundum est quia si b est melius quam a. et deus dat b. patet quod est vltra condignum praemians ergo consequentia fuit bona. sed nunc probo antecedens per a. deus dat gratie latitudinem qua formaliter et deo assistente specialiter et agente: tu efficie ris perfectiori modo inherens deo pro b. et perfectiori iusticia iustus: quam per a. et per b. efficieris potens ad perfectius meritum / et dignus ad melius praemium ergo antecedens verum

¶ Quarta conclusio deus quemlet electum premiat in patria vltra condignum. probatur quia ibi reddittur nobis corona iusticie / qua perfecte diligemus deum ex totocorde id est quia implebimus totam legem: et respectu talis iusticie anima beata erit partiale eliciens et hec iusticia non est iusticie vie de proxio comparabilis: sicut bene probat Augu. circa finem libelli de spiritu et littera ad marcellinum. Item ibi erit praemi atrix iusticia reddita non .a. nobis elicita sed a. sola de causata et consequenter a voluntate nostra cum aliis concausis partialiter conseruata quae erit habitus alterius speti a iusticia praedicta Et ideo multipliciter vltra condignum ibi deus praemiat. Item ibi eritact duplex dilectionis dei: scilicet secundum charitatem quam ex viareportauit et secundum charitatem alterius spei et quiliet istorum actuum erit delectabilissim gaudium de deo infinite bono sed impossibile est aliquod meritum vie ad taliter bene esse formaliter perficere suam causationem: igitur. etc.

¶ Mo tertio articulo quaestionis sit quinta conclusio.

¶ Deus improportionabiliter praemiat vltra condignum. probatur quia pro merito fidei dat optimam visionem eterne veritatis / quae sufficit redde re creaturam perfecte sapientem: sed actus fidei non potest proportionari nec in bonitate nec in claritate nec in delec tatione cum dicta visione. Item secundo dat pro momenta nes dilectione contingenter elicita confirmatam et indeficiem tem charitatem quae sunt improportionabilia secundum esse eligibile Item dat tertio pro amore inhiante conlacentiam rei praesentis alterius spei et improportiona bilis in bene esse amori praedicto. vt arguatur sic. Nec pculus vidit nec auris audiuit nec in cor hominis ascendit nec cogitabile est praemium quo deus premiat etc. et go excessus praemii est improportionabilis./ consequentia nota. Nam latitudines meritorum et capiuntur et cogitantur secundum quod dicit augustinus super psalmum. 36. et si cogitari ex aliqua parte potest et in enigmate: dici tamen nullo modo potest pulchritudo illius dilectionis quanseruat deus timentibus se¬

¶ Sexta conclusio quod deus non solum improportiona iliter sed etiam infinite vltra condignum premiat electos. Ista conclusio est expraesse de mente augustini su per psalmos. 36. et. 13 et probatur primo. sit a meritum die per horam / et sit b perpetuo esse beatum de deo clare viso: tunc sic in duratione diurna ipsius b. sunt latitudines infinite secundum quarum quelet per diem habita esset melior in se et habenti: quam totum a. per horam. ergo diurna latitudo totalis ipsius b est infinite vltra condignum respectu a. si detur pro a. patet consequentia quia quaecunque pars de b. tibi daetur per diem plus de bono haberes et in proportionabiliter plus de meliori: quam fuerit a. quid ergo de infinitis diebus. Nota hic duo in hoc articulo. Primum quodlem b. diurnum / licet sit quid finitum: est tamen infinite vltra condignum respectu a. et non sequitur b. est infinite vltra condignum respectu a. ergo b. est infinitum sipliciter. Et in hoc patet in parte solutio secundi principalis argumenti in propnendo questionem. Secundum est quod b per infinitos dies captum: est infinitum secundum latitudinem duratiuam et sic infinite excedit se vt captum per diem. Secundo probatur predicta conclusio sic in b perpetuo duraturo sunt infinite latitudines quarum quelibet est perpetua: quelibet est melior quam in finita a equali a et quelibet est tibi melior quam si haberes a infinita equalia: ergo: quelibet latitudinum partiali um de b infinite excedit eligibilitatem a meriti quid ergo erit de omnibus latitudinibus simul. de toto b perpetuo has rationes tangit augustinus. vbi super. Mirabilis res: inquit aug. eternum dari pro parui temoris labore. Nam vtique fratres pro eterna requie lapor eternus subeundus erat nec tamen fuisset ad tan tum. vnde felicitatem eternam accepturus eternalis ter passiones sustinere deberes: sed tunc non peruenires ad requiem et ita fit necessario temporalis tribulatio qua finita venias ad felicitatem infinitam sed finitum quodlibet quantumlibet extendatur expende ad infinitum si milia milium annorum que finem habent cum eternitate comparari non possunt etc. Item super prim. 43 ecce inquit meritum ecce quantum praecium damus quodammodo vnam siliquam temporalem accipientes thesauros sempiternos etc. patet ergo. quod deus infinite praemiat quemlibei talem vltra condignum.

¶ Ad rationes principales ad primam neganda est prima consequentia sicut patet ex primo articulo quanda sic est est scilicet per momentum praecise claudit perpetuam carentiam glorie ad probationem cedo quod ita potest esse quod b: sit melius quam a sit malum et concedo quod a est peius quam concinari perpetuo siue clus pa esset malum et consequenter quod b est melius quam cruciari perpetuo sit fugibile subducta iniustitia: et cum dicitur gloria est melio quam b in infinitum: dico quod sic per conclusionem sextam tertii articuli et nego vlterius illam consequentiam. ergogloria praecise per horam et non amilius duratura est melior quam b: quia licet momentaneum meritum simplicitur non sit ita bonum sicut momentaneum praemium. tame nomen tamneum meritum pro quae dabitur eternum praemium est melius et eli tibilius quam praemium praecise per momentum duraturum et non vltra t hoc est propter praemium eternum consequens ipsum meritum Ex quo patet quod b ratione eterni praemii melius et eligibilius est quam esse in gloria preciseper horam et nonplus.

¶ Ad secundam cum dicitur tunc premissum est set infinitum bonum. patet quod consequentia non valet per notabile positum in probatione sexte conclusionis: dico tamen quod est infinite bonum idest habet latitudinem infinitam secundum durationem cuius non erit finis: concedo etiam quod premium diurnum partiale est infinitum bonum: quia est deus: licet non sit infinitum bonum habenti: et ideo probatio falsitatis consequentis non valet: qua dicitur: quod tunc omnes equaliter essent beati patet quod non quia per idem infinitum bonum est melius petro quam lino beato vterque tamen habet in premio bonum quod est in se infinitum quia vterque habet deum beatificantem.

¶ Ad tertiam nego antecedens quantum ad vtram quem partem eius: ymmo dico quod idem premium est vtrumque bonum: et cum probatur: quia eadem est iustitia vie et patrie: ergo iustitia patrie non infinite excedit etc. concedo quo ad intentionem et quo ad durationem recise diurnam: tamen quo ad durationem perpetuam infinite excedit et hoc sufficit: recurre hic ad sensum dicum in notabili posito superius in probatione sexteconclusionis. Item alia est iustitia in patria premium que iustitie vie non est de proxmo comparanda se¬ cundum Augustinum vt super ius dixi. Unde patet quod non sequitur b diurnum est infinite eligibilius a diurno. ergo in b aliqua essentia infinite melior et perfectior essentialiter a entitate vt dictum est quia alia est latitudo extensiua que reddit rem eligibiliorem quae est si remissior esset quam eadem res intensior amplius tamen duraret: esset eligibilior. vnde eligibilius esset per mille annos frui deo per millesiam partem latitudinis b et per alios mille per millesimam illius millesie et sic continuando sine fine quam praecise frui per mille annos per totam latitudinem b ista omnia patent ex correlariis prime propositionis primi articuli: Et sic est finis quastionis.