Table of Contents
Reportatio Sentences Commentary
Principia
Principium I
de Fide
de Notitia
de Fruitione
Lectio 45, de Fruitione
de Trinitate
de Caritate
de Libertate
de Incarnatione
Lectio 116, de Libertate
Quare difficultas est intelligere concordiam divinae praescientiae respectu futurorum contingentium
In alia lectione Circa generalem manuductionem in praesenti materia tactum est quod ad immensitatem divinae cognitionis resolvenda est ad praesens materia propter cuius ignorantiam oritur tota difficultas praesens Advertendum quod in hiis quae transcendunt limites nostrae investigationis et cognitionis naturalis locus ab argumento est potissimum argumentum et semper debet rationem praeponderari causa huius est infirmitas rationis in tali materia et illustro specialis dicentium ex alia parte unde hoc in artificibus habet locum nam in expertus in arte domificatoria quantumcumque ingenio pollet adit credit artificia
2o principaliter advertendum sit aliter tactum est corruptela peccati est causa adhaesionis falsificatum concurrentium humanum felicitatem etc ubi non est vehemens ratio Ex hoc consurgere potest vehemens motio et apparentia non ex parte rationis in se sed ex parte de praesentate affectionis cuius inclinatio est extrinsare vitia et necessitatem rebus evenibus inponere pertinenter aplicando dico
Rationes fundamentales pro concordia praescientiae et libertatis
prima ratio haec consequentia est bona in lumine naturali deus est universaliter perfectus igitur est omnis sciens et contradictoriae liber ista consequentia est apparens in lumine naturali apud bene dispositum quia illa sunt praedicata perfectionalia scilicet esse omnis sciens et esse b?m librum libertate contradictionis igitur competunt et universaliter perfectio antecedens est pherum omnium quia "est spera cuius centrum est ubique et circumferentia nusquam" et sic sequitur per consequens concordia etc Et quae est omnis sciens nulla veritas cum latet et ex hoc quod est contradictio lab?e sequitur quod indifferenter potest a actum futurum producere vel non producere igitur apud non male dispositum in lumine naturali deducitur concordia futurorum contingentium cum divina praescientia
2o deus est omnium optimus gubernator ergo praescit male contingenter producit actum futura et mala contingenter evenire Ista est deductio clara in lumine naturali quia eo ipso quod est optimus gubernator in suo regimine non includuntur necessario difformis vel culpae deturpans ordinem universi sed per voluntatem libertatis creatae contingenter eveniunt et sunt antecedens conceditur
3o deus est omnisciens et sortes libere contingenter producit actum igitur praescientia vel eius optimum exequi vel non exsequi scilicet levare festucam vel non unde concepta universali dei scientia respectu cuiuscumque veritatis experientia clara docet sn libertatis et exercitium circa actus circa quas pater indifferenter exire in actum vel non exire
Quarto ad iul?ius perfectum universaliter spectat res cognoscere omne secundum omnes suas habitudines et etiam proprietates ergo deus cognoscens actus quos percipimus esse contingentibus igitur praescientia divina est elicitiva illorum Confirmatur nam cognitio repugnans conditionibus rei cognitae est erronea vel deceptio igitur divina cognitio nullo modo repugnat contingentiae rerum alias esset realiter error et non cognitio
ultimo nam haec positio non est propria fidei sed est communis civibus vere philosophanti et sic apparet hiis rationibus quod etiam tertium scripta fide apparenter concluditur concordia divinae praescientiae cum contingentia futurorum nunc videndae sunt rationes in contrarium et quanta ponderis sunt prima radix et apparentia stat in hoc quod deus ab aeterno sic novit demonstrando futurum contingens ergo necessario eveniet ista consequentia videretur eis apparentissima quia ex quo ab aeterno aliquid competit deo videtur quod sit oratio necessitatis sic fieri qualiter ab aeterno conceptum est a deo
Rationes oppositae: contra concordiam
Ratio ista deducitur brevius ad hoc quod deus cognoscit a immutabiliter igitur cognoscit a necessario vel deus scit immutabiliter a fore igitur scit a fore necessario fore quia immutabiliter et necessario idem idem valent secundum eos unde sequitur primo ab aeterno ergo necessario
2o sequitur immutabiliter ergo necesse pro solutione advertendum circa primum si advertantur dicta patet qui ratio est sophistica nec movet vigore rationes sed ratione defectus consignificantis inexperientia est ratione dispositionis recipientis praemium declaratur nam deus uniformiter se habens adaequate potest aliqua incipere scire et aliqua desinere scire id est aliquas veritatis potest igitur considerata inmensitate divinae scientiae non est repugnantia adaequate nec est inconveniens vel numerale apud intellectum bene dispositum quod illa inmensa notio uniformiter se habens adaequate sit contrariorum notitia et per idem adaequate omnes habent concordere quod deus scivit hanc ante christus non est per totam ymaginabile mensuram et ante productionem ante christo ab aeterno deus fuit scientia illius et in primo instanti esse ante christi est vel erit scientia contradictoriae scilicet istius ante christus est
Responsiones ad rationes contra concordiam
Et sic considerata immensitate divinae scientiae nullo modo arguitur mutatio Ex hoc r nec sequitur est mutabiliter scientia huius igitur necessario Item quantum ad 2m quod etiam est sophisticam istud ab aeterno ita scivit deus igitur necesse r?eam scire datur instantia ponatur per impossibile quod deus non esset in rerum naturae vel nihil cognosceret ab extra si futurum est quod ante christus erit ab aeterno futurus fuit igitur praesens difficultas est totaliter inpertiens ad divinam praescientiam unde si ab aeterno ista fuisset formata ante christus erit ab aeterno fuisset fuit et si sit contingens potest non fore licet ab aeterno fuit ficturum potest tamen ita esse quod numquam fuit futurum igitur praesens difficultas est totaliter inpertinens ad divinam praescientiam et potest non esse vera et alii non potest mutuari de veritate in falsitatem quia si ponatur quod ante christus non erit tunc non fuit ab aeterno vera sed falsa Circa hoc in 3o capitulo fundabo positionem
Conclusiones negativae
Prima propositio negativa
prima divina essentia non per hoc evidenter cognoscit futura contingentia quia eius aeternitas coexistit toti fluxui temporis ymaginarii
Advertendum quod opinio aliquorum doctorum fuit quod divina aeternitas coexistet toti tempori a parte ante et post coexistit negandum vel futurum Sed ad ymaginationem possibili et antecedit et sequitur cum hoc existit et sic consequenter totum ipse etiam in infinitum ab utraque parte est totaliter praesens aeternitati ratione suae continentiae et habitudinis et quia aeternitas includit totum tempus ymaginabile ratione istius habitudinis est omnium producibilium in deo cognitio Anselmus videtur istud ponere in libro suo de concordia
dicitur contra istam opinionem primo praesentia creaturae est totaliter inpertinens ad divinam cognitionem non concurrit obiective nec in aliquo genere causae eo quod divina scientia nullatenus nec mediate nec inmediate a rebus creatis dependere potest igitur
3o deficit ymaginatio eo quod non capit habitudinem aeternitatis nam videtur ymaginatio quod habitudo aeternitatis ad tempus sit per modum correspondentiae quasi equa?tis vel excessus ut quod videtur ymaginari quod quasi in eodem genere mensurae coextendatur aeternitas et tempus quantum ad durationem falsum est quia modus durationis aeternitatis licet sit contentivus temporis non tamen partiale
modum 3o et fortius Ex ista ymaginatione sequitur quod tanta sit libertas divinae voluntatis respectu praeteritorum sicut futurorum vel praesentium consequens est contra articulum parysiensis et philosophi non concesserunt quod potentia sit ad praeterita consequentia probatur quia quantum est ex parte divinae aeternitatis aequae prius est sibi praeteritum sicut futurum igitur et cum nichil apud aeternitatem sit lapsum in praeteritum sequitur quod vel trahit necessitatem respectu divinae voluntatis igitur potest facere aequae faciliter adam non fuisse sicut ante christum non fore hanc ymaginationem secutus est petrus damiani in quadam epistola contra Ierominium de reparatione virginis concedit expresse de virgine quae realiter est corrupta quod possibile est quod non sit vel fuit corrupta unde non est dubium quin deus potest eam reintegrare et ad alium sensum concedit et hoc per istam ymaginationem quia vel labitur inpraeteritum quantum ad divinam voluntatem igitur nichil quantum ad eum trahit necessitatem
Secunda propositio negativa
2a conclusio per nulla intrinsecam contingentiam cognoscit deus futura contingentia contra opinionem dicentium quod realiter ad intra sit aliqua contingentia in deo quae est non cognoscendi futura contingentia
et concedi consequenter quod sicut futura contingenti possunt realiter non esse Ita ratio intrinseca quae est deus potest realiter non esse ut cognoscendi ante christum fore est contingens et potest non fore et sic scientia dei qua scitur quod ante christus erit potest non esse ymaginatur quod deus per intrinsecam et essentialem rationem non cognoscit futurum contingens unde staret 2m istam ymaginationem tota latitudo divinae inmensitatis et perfectionis ad intra absque scientia contingentium futurorum ita quod non est deo intrinseca licet sic idem quod deus unde non est ac?s inhaerens sed est ratio formalis realiter contingens realiter deo ydemptica
probatur primo quia in deo a parte rei circumscriptis quibuscumque terminis vel conceptibus in deo non potest esse contingentia quia est simpliciter aeternis immutabilis et purus actus habens actualiter omnem sibi possibile perfectionem et est simpliciter necesse esse igitur nulla est contingentia realis in eo
Item in aeternis non differunt posse et esse et secundum philosophum igitur illa quae sunt deus vel quidquid est deus ab aeterno et semper et necessario est deus nec potest desinere esse
Item signetur contingentia in deo et sit a tunc sic a non est accidens deo inhaerens et ut concedit plato igitur est deus tunc ultra a pater non esse et est pure contingens igitur deus est contingens et potest non esse arguitur expositorie haec res potest non esse et haec res est deus igitur etc quod est blasphemia et contra divinam perfectionem actu actionem et necessitatem
Item si deus sit aliqua contingentia sequitur quod potest realiter inmutari patet nam deus potest incipere eo aliqua contingentia quae non est a contingentia sed b contingentia ergo potest mutari et ita de contradictoria contingentia scilicet antichristus non erit quia potest esse haec contingentia 2m illius
Contra primam conclusionem
Contra secundam conclusionem
Contra 2am conclusionem deus secundum nullam rationem intrinsecam est scientia contingentiorum futurorum igitur propositum antecedens tenet quia quacumque ratione data cum illa stat op?m futuri contingentis eo quod est contingens ideo nulla ratio deo extrinseca est futuro contingentis notitia antecedens patet primo signata tota latitudine omnium futurorum contingentium cuiuslibet illorum optimum potest stare stante ratione intrinseca dei igitur
2o signata ratione quae est realiter futuri contingenter repraesentativa et scientia ex illius rationis esse arguitur futurum tempus contingens esse vel fore Sed consequens est contingens igitur antecedens scilicet huiusmodi rationem esse et per consequens illa ratio est contingens pure et non necessaria
Responsio ad argumenta contra conclusiones
Ad primum respondeo quod intentio anselmi et Boetii fuit est salvare compossibilitatem contingentiae futurorum cum praescientia dei ex immensitate divinae praescientiae et inmensitate aeternitatis eius non applicando ad fluxum temporis quia hoc est omnino inpertinens sed potest esse nunc scientia huius vel oppositi ponunt quidam exemplum de centro in quo si poneretur oculus et egrederetur inmmediate ad oculum partis circumferenter semidyameta ordo esset et successio me?ctumferentia dyametrorum et in ordine ad suum centrum nulla diversitas quia concurrent ad centrum et oculus quamlibet intueretur Simile exemplum ponit albertus de puncto lucis indivisibiles cognitio quae ad omnem partem circumferentiae multiplicaret radios
Ad rationem contra secundam conclusionem quaeritur secundum nulla rationem intrinsecam necessariam etc negatur antecedens Ad probationem quacumque data illa stante potest oppositum futuri contingentis contingere igitur non est etc nego consequentiam quia inmensitas et illimitatio divinae cognitionis tanta est quod potest esse respectu unius et potest esse respectu contrarii ratione suae inmensitatis scilicet huiusmodi notitiae hoc naturali notitiae nec competit nec competere potest igitur non est similitudo naturalis rationis ad divinam
2o arguitur sic signata ratione qua deus cognoscit ante christum fore etc ista ratio est sophistica et parvi ponderis si resolvatur peto quid intelligit per illum ratione esse si exeat sic ratio cognoscendi quod antichristus est deus dico quod consequentia ext necessaria et consequens contingens etc etiam antecedens et tamen illa est necessarissima scientia sed non huius scientia Si signet illam rationem per terminum absolutum scilicet haec est scientia demonstrando divinam scientiam vel essentiam consequentia non valet quia antecedens est necessariam et consequens puere contingens et sic argumentum non valet
