Table of Contents
Reportatio A Sentences Commentary
Principia
Principium II
Principium III
Principium IV
de Fide
Lectio 18, De fide
Lectio 19, De fide
de Notitia
Lectio 20, de Notitia
Lectio 21, de Notitia
Lectio 22, de Notitia
Lectio 23, de Notitia
Lectio 24, de Notitia
Lectio 25, de Notitia
Lectio 26, de Notitia
Lectio 27, de Notitia
Lectio 28, de Notitia
Lectio 29, de Notitia
Lectio 30, de Notitia
Lectio 31, de Notitia
Lectio 32, de Notitia
de Fruitione
Lectio 34, de Fruitione
Lectio 35, de Fruitione
Lectio 36, de Fruitione
Lectio 37, de Fruitione
Lectio 38, de Fruitione
Lectio 39, de Fruitione
Lectio 40, de Fruitione
Lectio 43, de Fruitione
Lectio 44, de Fruitione
Lectio 45, de Fruitione
Lectio 46, de Fruitione
Lectio 47, de Fruitione
Lectio 48, de Fruitione
Lectio 49, de Fruitione
Lectio 50, de Fruitione
Lectio 52, de Fruitione
Lectio 53, de Fruitione
Lectio 54, de Fruitione
Lectio 55, de Fruitione
de Trinitate
Lectio 56, de Trinitate
Lectio 57, de Trinitate
Lectio 58, de Trinitate
Lectio 59, de Trinitate
Lectio 60, de Trinitate
Lectio 61, de Trinitate
Lectio 62, de Trinitate
Lectio 63, de Trinitate
Lectio 64, de Trinitate
Lectio 65, de Trinitate
Lectio 66, de Trinitate
Lectio 67, de Trinitate
Lectio 68, de Trinitate
Lectio 69, de Trinitate
Lectio 70, de Trinitate
Lectio 71, de Trinitate
Lectio 72, de Trinitate
Lectio 73, de Trinitate
Lectio 79, de Trinitate
de Caritate
de Libertate
de Incarnatione
Lectio 6, De fide
Novae responsiones ad primam et secundam rationes instantiae secundae lectionis praecedentis
Ad primam
Prima erat quod fidei potest subesse falsum ergo et fidei Responsio fuit data negando antecedens et ad probationem de praescito dictum est quod praescitus potest habere duplicem assensum de habendo vitam aeternam scilicet unum cathegoricum qui est praesumptuosus nec procedit a spe sed assensus spei debet esse equipolenter conditionalis ut sit sensus si perservere in gratia salvabor vel habebo vitam aeternam si decedo in gratiam Ideo si habeatur assensus cathegoricus non est assensus virtuosus Aliter potest responderi concedo antecedens et negando consequentiam ubi est advertendum quod spes habitus partim cognoscitivus et partim volitivus patet ad experientiam quia habet spem desiderat et credit illud habere et ita de fide et caritate Ita quod caritas est unctio docens de omnibus / et facit habitum virtuosum / et supplet virtutem providentiae
Et ergo supponendo quod sint simul cognitio et affectio est magis affectio quam cognitio Et fides est principaliter cognitio et minus possunt affectio / sed quia spes habet obiectum bonum ideo est penes conformitatem bonitatis Etiam caritas potest esse respectu falsi Item augustinus dicit quod bonus filius vult caritative patrem suum non mori et deus vult eum mori Ita rectitudo spei attenditur penes conformitatem ad legem nobis positam et est actus meritorius licet falsus et per hoc potest calorari quod spei possit subesse falsum et non fidei nec per hoc habet minorem nobilitatem quia attenditur in ordine ad conformitatem divinorum praeceptorum et ergo potest negari consequentia
Ad secundam
Ad 2m argumentum quod tangebat materiam de corpore christi scilicet de casu in quo sacerdos non consecraret et infirmus peteret etc Responsum fuit quod assensus fidei non est quod ibi sit corpus christi absolute seu cathegorice sed debere habere aliam credulitatem scilicet quod ex institutione dei quotiens debite consecraretur / ibi esset corpus christi et ista ordinatio est credita / Si autem aliam habeat credulitatem hoc non erit ex fide unde circa istud tangebantur aliqua / quia possibile est quod credat se credere ex fide quod ibi sit verum corpus christi et tamen non est quia sacerdos deffecit in consecratione iste ergo satis experitur credulitatem se habere et tamen non habet medium distinguendi istam credulitatem a credulitate fidei quia difficile est habere notitiam actuum suorum et praecipue in homine simplici ymmo secundum autissiodorensis et in prophetis ut quod habita revelatione respectu futuri formabat alios actus quos credebant esse a spiritu sancto / et sic accidit de iona quia credidit quod ninive subverteretur et hoc a seipso et credebat quod esset prophitum et hoc non / qui hoc conditionale erat et sic decipiebatur credendo quod non fuit nam credebat quod esset assensus revelationis sibi factae et tamen non Ideo non est mirum si simplices semper non potuerunt ponere differentiam inter revelationem et actus formatos ex revelatione cum prophete non potuerint
Utrum credulitatis est periculosa in simplici
/ Etiam dicitur quod hoc credere non est pernitiosum nec periculosa credulitas multum et dico quod veraciter credimus quod ipse veraciter celebret
Videtur quod est multum periculosa
Sed ostenditur quod est periculosa credulitas quia facit credentem ydolatrizare / quia adorat creatura pro corpore christi et hoc per talem assensum in se formatum deferendo genuuflexionem et huiusmodi Et si dicatur quod per ignorantia excusatur Sed replicatur contra sicut de vetula de qua superius ratio facta fuit si assentiret praelato errorem praedicant ipsa peccaret Et tunc similiter diceretur in casu praedicto
Responsio ad primam
Etiam licitum esset credere angelum malum transfiguratum in angelum lucis esse deum et hoc esset ydolatrare Unde notandum quod cum isto assensu stat assensus fidei conditionalis equipolenter modo possibile est quod assensus fidei sit in ipso homine et assensus ex seipso causatus sicut de assensus ione
Et tunc ad rationes in oppositum quando dicebatur quod per hoc indubitatur ad ydolatriam dicitur quod lata est differentia inter adorare in sacramento altaris et adorare malum angelum transformatum in christum et causae sunt multae prima est quia adorare in casu illo est repraesentare deum esse hoc scilicet aliquod malum quia iste est malus / Etiam exibere sibi reverentiam est nephas quia creaturae attribuere probatum quod soli deo convenit est malum non sic est hic quia homo non adorat hostiam sed corpus christi unde dicere quod corpus christi hic est et non est hic non est deo dicere blaphementiam sed dicere quod est hoc est magnam ignominiam Ideo diceretur quod in illo casu non ydolatraret quia haberet mentem ad corpus christi et nihil conciperet nisi christum seu corpus eius non sic de alio et praecise decipitur ratione loci
Dico 2o quod sicut tactum est iste posset habere actum fidei et adorationem proportionalem a fide causatam si et inquantum est et si debite celebraverit / Et sic ex ista credulitate non de per se generatur ydolatria
3o dico quod iterum ex deffectu aliunde potest contingere ydolatre scilicet ex hoc quod forte unatur species et hoc dubitatur et indistincte quoniam aliqui terminant orationem ad ymaginem et haec est ydolatria et provenit ex indiscretione adorantis Etiam possibile est quod peccet credendo species illas esse corpus christi tamen si esset corpus christi species deberent adorari scilicet adoratione qua vasa sacra et reliquie adorantur quia ibi est maior causa adorationis qua sit in cruce Tamen quantum est ex parte iudicii nullam sequitur ydolatria et si sequatur hoc est ex negligentia hominis licet non de per se scilicet per huiusmodi habitum
Difficultates circa fidem vetulae
Consequenter de illa vetula est difficultas aliqualis casus ponebatur quod praedicator praedicaret contra fidei articulum etc et dictum fuit in casu quod vetula non debet credere / quia ut dixi innatum est vetulae deum esse Ideo debet deum bene?ri et supplicare quod non permittat eam peccare et sic aperit os et intrat / Iuxta quod in apocalipsis dicitur "Sto ad hostium et pulso et si quis aperierit intrabo" / Et apocalypsis 3o dicitur quod semper vitam a deo habemus unam assistentiam specialem modi nos sed mali non percipiunt propter assuefactionem ad oppositum / Et dicitur quod creatura non deciperetur et quod deus revelaret sibi iuxta psalmiste "Audiam loquatur in me deus" / Ex quo patet quod fides sit per auditum in tali vetula
Sed hic sunt difficultates videlicet utrum illa vetula teneatur ad credendum illum articulum quod pater et filius sunt aequales / unde advertendum est quod illa quae dixi intelligo de illis quae sunt in latitudine credulitatis suae sed utrum ille articulus de aequalitate pertineat sibi non discutitur pro nunc Unde dico quod si dissentiat ab articulo peccat quia si poneret se in bono statu et faceret quod in se est crederet bene per deum revelatum Sed utrum sit licitum sibi credere oppositum articuli qui quidam non pertinent sibi Guillems parisiensis videtur tenere quod omne credere contra fidem est peccatum sicut affectus peccaret faciendo contra caritatem / dicit consequenter quod "deus custodi diligentes se" proverbiorum 3o quia si homo non ponat obicem / deus convertit se ad creaturam quia maiorem habet curam de fine hominis quam de aliis animalibus ad suum finem / et in aliis tamen providet otpime et creatura non posset de se acquirere dona spiritualia quae non sunt in nostra potestate Ideo ordinavit deus certam dispositionem quae est in potestate creaturae qua habita deus residuum supplebit
Corollaria
Utrum homo peccaret, qui, circa qui sit propria eius uxor, confusus esset
Quis de nocte credens uxorem reperire et non reperiens franget matrimonium quia ad aliam accedet et tunc dicit si tunc illam repertam cognoscit peccat
Responsio
Item nos habemus assistentiam angelorum et sicut mali invitat ad malum Ita et boni magis / Ideo si iste esset innocens non permitteret deus ipsum cadere in peccatum nam habemus michaelem ministrum specialiorem nobis ad nostri custodiam deputatum et sic per hoc solvetur de dyabolo quia deus nonquam permitteret ipsum adorare angelum malum si innocens esset quia vel daret cognitionem vel aliqua alia propter quae non adoraret
Utrum sancti circa fidem errare possunt
Tamen adhuc de ista vetula est difficultas et videtur quod doctores erraverunt unde origenes posuit perpetuitatem angelorum et etiam redemptionem malorum angelorum Item richardus de sancto victore tenuit quod essentia generat essentiam et istud est contra fidem / unde ista determinatio non fuit nisi quia erat contra fidem et tenuerit contra ergo blaphemavit Item augustinus contradixit ieronimo ad galatham 6to
Responsio
Guillelmus parisiensis ponit etiam aliqua Ex quibus pono conclusionem talem / quod non licet assentire contra fidem quantumcumque sit re?ta conclusio a principiis Guillelmus autissiodorensis in primo dicitu quod in materia trinitatis on licet contraria asserere quia detrahere vel attribuere quod sibi competit diceret blasphemiam et assertio fidei esset talis quia detraheret suam perfectionem vel attribueret quod non esset attribuendum
2o dicitur quod causa veritatis reperiendae licet bene contraria oppinari in materia fidei et hoc sub quadam implicita conditione non simpliciter assentiendo quia istud facit ad elucidationem scripturae et tandem reperitur veritas per dispositionem vel rationem efficacem
3o dico quod in pure positivis quorum num non tangit credenda nec fidem licet contraria oppinari sicut de creatione rerum in principio quia tenet augustinus quod omnes res fuerunt simul creatae et allegat illud "qui vivit in aeternum creavit omnia simul"
Responsio ad rationes
Et primo de augustino quod retractat ita tamquam non esse periculosum dicere et licet retractaverit hoc non esset quod prius assensit Etiam non est inconveniens concedere quod augustinus peccaverit si assenserit alicui quod esset contra fidem
Et conformiter de ricardo diceretur Et si dicatur contra non erat deteminatum oppositum dicitur tamen quod licet minus nihilominus peccavit quia non erat extra latitudinem credibilium Non enim licet aliquid asserere quod repugnet fidei / propter tamen suam reverentiam dico quod hoc tenuit disputative et sic non peccavit sed fuit causa movens reperiendi veritatem Et sic in hoc meruit De angelo dictum est quod deus non permitteret sed de casu assensus casus fidei si abraham crediderit quod christus incarnabitur / et ponatur quod non incarnabitur / tunc decipitur Guillelmus pariesiensis respondet quod abraham bene credidit Et potest dici quod assensus fidei potest etc Unde ponitur una difficultas nam ponatur quod quis ante incarnationem credidit quod christus incarnabitur et tamen fidei potest subesse falsum quia poterit continuari de hoc fuit dictum Sed tamen aliter dicitur quod ille qui credebat ex fide quod christus incarnabitur / adveniente tempore in quo non potuit habere apparentiam quod christus incarnaretur habitus fidei inclinabat ad assensum respectu disiunctive Sed dubium est utrum ille idem assensus qui fuit assensus respectu futuri post hoc sit assensus disiuncti / dicitur quod sic quia assensus debet continuari usque ad tempus in quo non constat et quod ille assensus possit esse respectu istius christus incarnabitur / quia sequitur divinum iudicium / et quod iste assensus tempus incarnationis erit respectu huius christus incarnatur sicut et divinum de iudicium Ita quod statim quod christus ipse assentit quod christus incarnatur sicut fides inclinebat quia insequitur iudicium illud statim tunc inclinabat ad sic assentiendum ut potest patere
On this page
Recapitulatio conclusionis lectionis praecedentis
Novae responsiones ad primam et secundam rationes instantiae secundae lectionis praecedentis
Utrum credulitatis est periculosa in simplici
Videtur quod est multum periculosa
Difficultates circa fidem vetulae
Utrum homo peccaret, qui, circa qui sit propria eius uxor, confusus esset