Table of Contents
Quaestiones in libros De anima
Liber 1
Liber 1, Quaestio 1 : Utrum de anima sit scientia tamquam de subiecto proprio et aedequato scientiae huius libris de anima.
Quaestio 2 : Utrum omnis notitia est bona
Quaestio 3 : Utrum omnis notitia sit honorabilis vel de numero bonorum honorabilium.
Quaestio 4 : Utrum scientia de anima sit de numero difficilimorum
Quaestio 5 : Utrum universale vel sit aut posterius sit singularis.
Quaestio 6 : Utrum accidentia magnam partem consequntur ad cognoscendi quod quidem est.
Quaestio 7 : Utrum anima sit actus substantialis
Quaestio 8 : Utrum omnis anima sit actus primus corporis organici.
Quaestio 9 : Utrum diffinitio animae sit bene data qua dicitur anima est actus primus substantialis corporis physici organici vitam habentis in potentia
Quaestio 10 : Utrum in eodem animali sed? in? asio() vel i9? equo anima vegetative sit distincta ab anima sensitiva vel sit una anima
Quaestio 11 : Utrum potentiae animae in eodem animato distinguantur ab anima vel sit ipsa auet anima
Liber 3
Quaestio 1 : Utrum intellectus humanus sit virtus passiva ab intelligibili
Quaestio 2 : Utrum necesse sit intellectum antequam intelligat esse denudatum ab omni allo quod intelligit
Quaestio 3 : Utrum intellectus humanus sit forma inconveniens corpori
Quaestio 4 : Utrum sit unicus intellectus quo omnes homines intelligentes intelligunt.
Quaestio 5 : Utrum intellectus humanus sit perpetuus
Quaestio 6 : Utrum intellectus possibilis sit pura potentia ita quod non sit aliquis actus sicut materia prima.
Quaestio 7 : Utrum intellectus humanus possit seipsum intelligere
Quaestio 8 : Utrum omnis intellectio simplex sit vera.
Quaestio 9 : Utrum intellectus sit v9 s; nativus specierum intelligibilium cessante actuali intellectioni
Quaestio 10 : Utrum intellectus posset intelligere plura simul
Quaestio 11 : Utrum in homine anima intellectiva sit alia a sensitiva
Quaestio 12 : Utrum natura faciat aliquid frustra vel et() quandoque deficiat in neccesariis?
Quaestio 7
Utrum intellectus humanus possit seipsum intelligere et arguitur quod non, nam sicut se habet sensus ad sensibilia, ita intellectus ad intelligibilia, sed sensus non potest se sentire nec congnoscere, ut maxime patet de sensu ex teriori. Ad hoc secundum Philosophum, nam sensus exterior, cum sit virtus corporalis extensa non habet reflexionem supra se, nec supra suam operationem, scilicet cogitando suam operationem, et ideo sensus exterior non percipit se sentire, ut sequitur? visus exterior non percipit se videre et ita de aliis. Ergo sequitur quod et cetera. Ita erit de intellectu, scilicet quod posset intelligere se, igitur et cetera.
Secundo sic arguitur: Nam si intellectus intelligeret seipsum, sequeretur quod idem ageret in se ipsum et patitur a se ipso. Consequens est falsum, quod patet, et primo quia dicitur principio Physicorum quod omne quod movetur, movetur ab aliquo, et per consequens etiam omne quod patitur, patitur ab alio. Item quinto et nono Metaphysicae Philosophus describens potentiam passivam: De potentia passiva est prin cipium transmutandi ab altero et cetera. Item agens agit secundum quod in actu, et patiens patitur secundum quod in potentia. Immo non stat quod idem respectu e converso sit simul in actu et potentia, quia ac tus et potentia sunt divisione directe val de oppositae, ut haec et in prohemio huius. Ergo non videtur stare quod idem agit in seipsum et patiatur a seipso et consequentia tamen patet quia si intellectus intelligeret se, tunc etiam ageret in se et pateretur a se, quia dicitur tertio huius quod intellectus patitur ab intelligibili sicut sensus a sensibili illorum.
Tertio arguitur: Illud quod non est sensibile, non est intelligibile, sed intellectus non est sensibilis, igitur consequentia sequitur, et maior patet pro tanto, quia dicitur tertio huius quod oportet quandocumque intelligen tem fantasmata speculari. Item primo Posteriorum dicitur quod deficiente nobis aliquo sensu etiam deficit nobis scientiam illius sensus. Item in eodem primo Posteriorum circa principium dicitur quod o? notitia? intellectiva dependet ex prae existenti cognitione sensitiva, ex quibus patet maior satis probata. Sed minor patet quia intellectus est individualis et in extensus ut supponitur ad praesens? modo sensus, cum sit divisibilis et virtus cor poraliter extensa, non potest sentire neque nisi divisibilia et extensa seu divisibiliter et extense, igitur et cetera.
Quarto sic arguitur: Nam si intellectus posset se ipsum intelligere, sequeretur quod semper intelligeret se. Consequens est falsum, quia in somno perfectio intellectus nihil intelligit, et sic nec se nec aliquod aliud, et cetera. Et consequentia tamen patet, quia per hoc res intelligitur quod ipsa intellectum repraesentat, et modo intel lectus semper est sibi ipsi sufficienter praesens et praesentatus, eo dato quod intel ligat se ipsum sequitur quod semper in telligit se quod est probandum, igitur et cetera.
Quinto sic arguitur: Nam si intellectus in telligeret se ipsum vel intelligeret seipsum immediate, sic sequitur? quod non per aliud cognitum, scilicet per intellectum, nihil intelliget seipsum mediante. Sed per aliquod posterius cognitum? vel intellectum? non potest dici primum, quia hoc est contra determinationem Aristotelis tertio huius, ubi videtur ponere quod intellectus priusquam alia intellexerit, tunc primo potest se ipsum in telligere et cetera. Nec potest dici secundum quid illa alia non videntur posse assignari per quorum cognitionem intellectus deveniret in cognitionem sui. Item tunc pefetur? de uno? per quid intellectus ex aliorum cognitione deveniret in cogntionem sui, et hoc non videtur faciliter posse dici, igitur et cetera.
Sexto sic arguitur: Nam si intellectus intelligeret vel posset intelligere se ipsum, vel hoc esset directe, scilicet sive aliquod prius? intellectio sive cognitio, et hoc non potest dici, ut iam probatum est, vel hoc esset indirecte, scilicet per reflexionem super se vel super suam operationem prout ali qui imaginavitur? sed hoc iterum non potest dici, quia reflecti non videtur, nisi illud quod est corporeum et corporaliter extensum. Modo non est ita de intel lectu. Modo ipse est indivisibilis et inex tensus ex prius dictis, igitur et cetera. Oppositum huius arguitur per Aristotelem tertio huius. Item nos habemus scientiam de intellectu, ergo sequitur quod intellectum cognoscimus et scimus et per consequens ipsum intelligimus. Item intellectus potest in se formare conceptum communem a quo sumitur hoc nomen? entis?, et similiter conceptum communem a quo sumitur hoc nomen substantia?, quo dato in tellectus omne ens intelligit vel omnem substantiam et per consequens igitur se ipsum.
In ista questione erunt duo articuli. In primo praemittuntur notabilia, in secunda po nuntur conclusiones et deinde rationes solventur.
Articulus 1
Quantum ad primum est sciendum quod duplex est intellectus, nam quidem est intellectus divinus et increatus et alius, scilicet intellectus humanus et creatus. Et isti dicunt[+tur?] in modo intelligendi, nam intellectus divinus intelligit per suam essentiam formaliter sine indigentia alicuius alterius repraesentativi, sed intellectus humanus non intelligit per suam essentiam formaliter, immo requiret aliud repraesentativum superadditum sibi et cetera. Item intellectus humanus non potest intelligere sine ministerio sensus, quia, quod est allegatum prius, oportet quodcumque in telligenten fanthasmata speculari, sed intellectus divinus intelligit sine ministerio sensus, igitur patet dicta.
Secundo scien dum est quod duplex est intellectio, nam quaedam est directa, et huiusmodi intellectione in telligit intellectus illa quae sibi im mediate repraesentantur a sensu, sicut sunt sensibilia. Alia vero est intellectio indirecta, et huiusmodi intellectione in tellectus intelligit illa quae cognoscit et intelligit discursive seu per dis cursum, et hoc modo intelligit substantias se paratas, puta Deum et intelligen tias, unde huiusmodi res intelligit per discursum, scilicet deveniendo ex aliorum cognitione in cogntione[+m] huiusmodi substantiarum se paratarum, igitur et cetera. Et haec de articulo primo.
Articulus 2
Quantum ad secundum articulum po nunter conclusiones, et prima est haec: Respon sive intellectus humanus intelligibilis et potest se ipsum intelligere. Ista conclusio patet per auctoritatem allegatam post oppositum et per rationes ibidem adductas.
Secunda conclusio est haec: Intellectus humanus non intelligit se per suam essentiam formaliter. Patet ex primo notabili articuli praecedentis, quia per hoc disting uitur intellectus humanus ab intellectu divino, scilicet quia intellectus divinus intelligit per suam essentiam formaliter, sed intellectus huma nus non immo ad intelligendum requirit aliquod repraesentativum superadditum et ceterea. Item si intellectus humanus intelligeret se ipsum per suam essentiam formaliter, sequeretur quod semper intelligeret se ipsum. Consequens falsum, et patet consequentia quia propter hoc dicimus quod in- tellectus divinus semper intelligit, scilicet quia intelligit se ipsum per suam essentiam formaliter et cetera. Entia? denominantur? in conclusione per suam essentiam formaliter, quia non est dubium quin intellectus humanus aliquo modo intelligit se ipsum per suam essentiam, sed per suam essentiam et per suam substantiam passivam, quia intellectus humanus per suam essentiam et substantiam sit substantialiter? intellectionis, et ergo? intelligit per suam essentiam et substantiam active, quia ad formandum intellectionem ipse intellectus secundum eius essentiam et substantiam active cono(r)ti?? et cetera. Sed dictum est quod intellectus humanus non intelligit per suam essentiam formaliter sic quod praeter se ipsum et eius essen tiam non requirit vel requiret aliud repraesentativum superadditum. Unde isto modo intellectus humanus non in telligit se per suam essentiam formaliter.
Tertia conclusio est haec: Intellectus humanus non intelligit se primo et immediate, immo non potest se intelligere nisi per aliud prius intellectum. Ista conclusio probatur quia intellectus humanus ad intel ligendum indiget ministerio sensus sic quod actuetur et moveatur ab actu sentiendi, et hoc per sensum exteriore et interiore, et per consequens sequitur quod ad hoc quod intellectus humanus in telligat, oportet quod sibi fiat repraesen tateo [=repaesentatio?] a sensu, et illa quae sibi a sensu repraesentantur prius intelligit ante quam deveniant in cognitionem aliorum non cadentium sub sensu, cuiusmodi est ipsemet intellectus, igitur et cetera.
Item intellectus dicitur primo illa et im mediate intelligere quae intelligit di recta repraesentatione sensus et immediate per sensum, sed ita intellectus non in telligit se ipsum, cum ipse non est sensibilis, et quarta conclusio est haec: Intellectus humanus potest se ipsum intelligere intellectione quae est communis sibi et aliis rebus. Ista conclusio probatur quia intellectus potest in se formare conceptum communem, a quo sumitur hoc nomen substantia. Quo dato in tellectus intelligit se ipsum intel lectione quae est communis sibi et aliis, quia intelligit se per conceptum huius termini? substantia? qui? [=quae?] est communis sibi et aliis, igitur et cetera.
Quinta conclusio est haec: Intellectus humanus potest seipsum intelligere intellectione propria sibi, scilicet quae supponit praecise pro ipso intellectum et non per aliud. Probatur quia intellectus humanus potest in se habere et formare conceptum huius termini anima?, quia aliquas prius imponitur nunquam in posuisset illum? terminum anima, nisi habuisset eius conceptum, et potest etiam? in se habere et formare conceptum huius termini rationali. Et ex ill[is?] duobus conceptibus potest facere unam conplexionem, et illum conceptum complexum, quo dato per huiusmodi conceptum complexum intelligit se intellectione pro prima sibi, et hoc secundum modum prius tactum, quia illae conceptus, scilicet anima rationalis, supponit praecise pro ipso intellectu et non pro alio, igitur et cetera.
Sexta conclusio: Intellectus non potest se intelligere in tellectione sibi propria, nisi discursive sive reflexive, scilicet reflectandi supra se et suam propriam operationem. Ista conclusio patet quod intellectus potest se intelligere intellectione propria sibi, patet propterea? dicentem? conclusionem, sed quod hoc non potest esse, nisi dis cursive, patet quia quando intelligimus universaliter et scimus conclusiones universales, percepimus quod in nos est potentia cognoscitiva universali, et hoc in nos facit intellectus reflectandi supra se aut suam operationem, et hoc in tellectus format in se huiusmodi conceptum, sed potentia cognoscitiva et per istum conceptum intelligit se intel lectione propria sibi, sed hoc est discursive et cetera.
Item intellectus deveniret in cogni tionem sui per istum modum quod [del?] quia experi mur? in nobis aliquas esse operationes quas indicamus et iudicamus non posse perveni re, nisi ab ipso intellectu, et [+per?] hoc intel lectus intelligit se et devenit in cognitionem sui, sed hoc est discursive et reflexive, scilicet reflectando se super se aut suam operationem et cetera. Et quod intellectus humanus, cum non intelligit se per alium modum, patet sic quia sicut se quare et quod intelligeret se primo et immediate, quod est contra tertiam conclusionem et eius probationem. Ex dictis sequitur cor relatione quod intellectus humanus non in telligit directa repraesentatione sensus seu immediate per sensum. Patet quia si sic, tunc intellectione intelligeret se primo et immediate, quod est contra dicta. Item, isto modo intellectus humanus non intelligit, nisi sensibilia et fantasiabilia[?!], modo intellectus non est sensibilis, igitur et cetera. Secundo patet sic quod intellectus intelligit se intellectione inductam [=inducta?], scilicet discursive et reflexive secundum modum prius dictum, quia intellectus humanus intelligit per primam conclusionem et non intelligit se directa intellectione, quod patet per correlarium praecedens. Ergo sequitur quod intelligit se intellectione indi recta, igitur et cetera.
Ad primam cum arguitur sicud se habent sensus ad se, similia et cetera. Respondetur negando? istam et hoc. Si hoc? sicut causatur? discursive prout notat omni modam? simili neque, unde non est omni simile de sensu et intellectu, quia sensus est virtus organica et corporaliter extensa, et non potest in se recipere senseum? intelli gibilem nec actum se intelligendi, nisi per de terminatum organum corporeum. Sed non est ita de intellectu, et ideo sensus non potest reflecti super se nec super suam operationem, et hoc est verum loquendo de sensu exteriori sed non est ita de intellectu, quia ipse non est virtus organica nec utitur determinato or gano corporeo, et ideo unde potest reflec ti super se et super suam operationem, scilicet cognos scendo se et suam operaceom [=operationem].
Ad aliam, cum arguitur sic sequeretur quod idem ageret in seipsum et pateretur a se ipso, respondetur quod ()n? est inconveniens quod idem aliter et aliter dis positum vel secundum aliam et aliam eius rationem agat in seipsum et patiatur a se ipso, et ita est de ipso intellectu. Nam ipse dicitur pati a se ipso inquantum recipit in se subiective eius cognitioni. Sed dicitur agere in se ipsum inquantum huiusmodi cognitioni ef fective in se producit, et cetera.
Ad auctoritates quae videntur cum in m()? sonare dicitur quod ex illis auctoritatibus nihil aliud habere, nisi quod numquam idem agit in se ipsum et patitur a seipso sic quod sit idem corporale agens et corporale passum? et cetera.
Ad omnem em()? actionem? opportet aliquod concurrere()? active, ita quod non pas sive, et hoc est ipsa? prima causa et aliquid passive ita quod non active cuiusmodi est materia prima.
Ad aliam rationem, cum arguitur illud quod non est sensi bile et cetera, dicitur quod verum est quod non est intelli gibile directa repraesentatione sensus seu im mediate per sensum, sed tamen est sine intelligibili indirecta repraesenatione discursive reflex ive seu arguitive? prout super eius est tactum.
Ad aliam cum arguitur nam sicut sequeretur quod intellectus semper intelligit, sequeretur quoniam? et quando arguitur quia in tellectus semper est sibi sufficienter praesens, respondetur quod verum est, sed huiusmodi potentia? non sufficit ad hoc quod intellectus intelligat se, quia ad hoc quod intellectus intelligat indiget ministerio sensus et oporetet quod moveatur a sensu et cetera. Intellectus primo et immediate intelligit illa quae cadunt sub sensu, et deinde ex illorum cognitione devenit in cognitionem aliorum non cadentium sub sensum. Id est ipsemet sensus. Res etiam? sunt substantiae separatae, et hoc patet quod, licet intellectus semper est sibi ipsi sufficienter praesens, hoc autem? non sifficit ad hoc quod semper intelli gat se, quia non potest se intelligere nisi per alia prius intellecta sive cognoscita, scilicet quae cadunt sub sensu.
Ad aliam, cum arguitur nam si intellectus intelligeret se vel immediate vel mediate, dicitur quod in tellectus non intelligit se immediate, sed mediate, scilicet per aliud praesens intellectum sive cognoscitum, et cum arguitur illud aliud non videtur posse assignari ex huiusmodi cognitione, in tellectus deveniret in cognitionem sui, negatur?. Communiter? immo dicitur quod intellectus devenit in cognitionem sui ex cognitione aliorum, scilicet opera omni in nobis apparationi in nobis apparentium. Immo dicitur quod in tellectus ex cuiuslibet rei cogitare? potest devenire in cognitionem sui, et cum arguitur, tunc opporteret dicere modum per quod intellectus ex aliorum cognitione de veniret in cognitionem sui ?rumur? quod ille modus onosus? est super eius, unde intellectus ex aliorum cognitione deve niet in cognitionem sui reflexive et dis cursive seu arguitive?.
Ad aliam cum arguitur sicut vel intellectus intelliget se directe vel indirecte, scilicet reflecten do super se et suam operationem, dicitur quod in telligit se indirecte et reflectendo super se et cetera.
Ad improbationem? cum arguitur quia re flecti videtur illud quod est corporeum? et ex tensum corporaliter, respondetur quod hoc est verum loquendo proprie de reflecti. Sed ita non causatur in proposito, sed potius improprie, sed quando intellectus dicitur reflecti super se et suam operationem, quando ex aliorum cognitione revertitur et redicutur ad ad [del] cognoscendum se et suam operationem. Illorum auctoritas post oppositum est pro dictis et cetera.
On this page
