Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Praefatio
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctiones 4-5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctiones 21-22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctiones 26-28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctiones 40-41
Distinctio 42
Distinctiones 43-44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctiones 28-30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctiones 5-6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctiones 18-19
Distinctiones 20-21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27-29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctiones 33
Distinctiones 34-36
Distinctiones 37-39
Distinctiones 40-42
Distinctiones 43
Distinctiones 44
Distinctiones 45
Distinctiones 46
Distinctiones 47
Distinctiones 48
Distinctiones 49
Distinctiones 50
Quaestio 1
CIrca distinctionem Uigesimamseptimam quero primo. Utrum generatio actiue dicta / et paternitas sint eadem proprietas vel relatio ex natura rei.
¶ Uidetur quod non. Ille relationes non sunt eadem relatio quarum vna fundat et alia fundatur: quia nichil fundatur in seipso: sed paternitas fundatur super generationem sicut patet in praedicamentis et v. metaphisice. Actio enim et passio fundant respectus de secundo modo relatiuorum: ergo etc.
¶ Secundo sic. Nichil est prius seipso forma liter. Sed paternitas cum sit constitutiua suppositi est prior quam generatio cum sit actio suppositi: ergo etc.
¶ Tertio sic. Si generatio et paternitas essent totaliter idem vbi mmueniretur vnum et alterum / sed hoc est falsum: quia in multis inuenitur generatio in quibus non inuenitur paternitas: nec in producto inuenitur. filiatio sicut dictum est supra in generationibus equiuocis: ergo etc.
¶ Quarto sic. Actio ad extra puta creatio in deo non est idem quod respectus ad extra: quia illa est realis: et iste est rationis tantum: ergo similiter actio ad intra sicut generatio et paternitas quae est respectus non sunt idem.
¶ Contra Magister dicit in litera quod sunt eadem proprietas realiter generatio actiua et paternitas.
¶ Primo inquram de quesito. Utrum scilicet generatio et paternitas sint eadem relatio formaliter / et quomo do distinguantur.
¶ Secundo inquiram vtrum primum suppositum diuinum constituatur in esse personali per istam proprietatem generatio actiua et paternitas.
¶ Quantum ad primum est vnaopinio et vnus modus dicendi aliquorum / quod sunt eedenproprietates et relatio ex natura rei. Hoc probatur quia relationes quae habent idem fundamentum et eundem teminum sunt eadem relatio realiter. Hoc patet secundum eos: quia relationes habent suam realitatem ex funda mento: sed suam vnitatem et distinctionem ex termino: sed paternitas et generatio actiua sunt huiusmodi: vt patet de fundamento siue sit essentia siue potentia vel vis generatiua: et patet quod dicant ordinem vel habitu dinem ad eundem terminum puta ad filium: ergo etc.
¶ Et nota quod aliqui arguunt quod generatio actiua et patet nitas distinguuntur ex natura rei: et sunt plures respectus in diuinis. Primo quia productio et relatio cum iusmodi est paternitas vel vltimate abstracta suis conceptibus quidditatiuis distinguitur quia vna est ab et alia ad. Similiter vna est de genere actionis vel quasi / et alia de genere relationis vel quasi: vnde diceres secundum Scotum quod generatio actio est quasi de genere. actionis: et actio productiua. Alioquin non haberet terminum producere plusquam intelligere vel velle: et perconsequens videtur esse habitudo ad passum vel qua si et non ad filium. Paternitas autem est habitudo ad flium.
¶ Secundo quia generatio actio est in filio forma liter: sicut actio in passo vel producto. Et probatur quia vel est producta / et sic est in filio: quia in patre nihiproductum: vel non est producta et sic memoria non comparatur ad ipsam: sicut principium productiuum: sed bene sicut fundamentum eo modo quo essentia ad intellectum vel voluntatem: quod est inconueniens. Similiter etiam quia filius non comparatur ad patrem vt productus nisi mediante productione actiua vel generatione / ergo ipsa est producta.
¶ Tertio quia generatio actiua est paternitate ex natura rei. Probatio quia est prior origine ipsa filiatione sicut et pater. Paternitas autem et filiatio omni simultate resiet intellectus sunt simul. Nam in quocumque signo resvel intellectus ponitur paternitas: ponitur paternitas filii vt termini: quia hec est quidditas eius quod ad filiationem vel filium dicatur.
¶ Quarto quia nichilest principium sui ipsius vel sui constitutiui forma lis: sed pater est principium generationis actiue: ergo generatio non est suum formale constitutiuum quod est paternitas: ergo non sunt idem.
¶ Quinto quia generatio actiua fundatur super memoriam sicut super principium generandi / sicut similatio super albedinem: sed paternitas fundatur immediate super essentiam sic et filiatio: alioquin si super memoriam sequeretur quod aliquid esset accidentale vel quasi ipsi filio quod esset quidditatiuum primi / scilicet ipsum fundamentum paternitatis si poneretur menoria: et ita pater et filius non essent vniuoca supposita quod est falsum: ergo non sunt eadem proprietas.
¶ Sexto quia primo ordine realiprius est principium productiuum quam productio quae est generatio: in illo ergo priori aut est alicuius suppositi et si sit non nisi patris: et ita paternitas constitutiva prior est productione vel non est alicuius suppositi: et hoc nulloo videtur scilice quod sit principium productiuum et nullius suppositi habentis quare etc. Stude et solue ad ista.
¶ Secundo dicunt quod distinguntur secundum rationem et modum intelligendi primo comparando eas ad terminum: quia paternitas respicit filium secundum modum et rationem immultatis filii cum patre in esse complexo et perfecto. sed generatio magis vt actio media inter patrem et filium est quodammddo prior filio et non secundum simultatem cum patre.
¶ Secundo hoc patet comparando ambas ad eandem proprietatem tertiam / putaad innascibilitatem quia isti proprietati que est inna scibilitas est propinquior generatio quam paternitas sicut media inter primam et secundam.
¶ Distinguunt enim isti eandem realationem realem positiuuam in triplicem gradum secundum relationem. Primus est generatiuitas vel paternitas vt futura fundata super generatiuitatem. Secundus generatio. Tertius pater nitas. Modo dicunt vltra quod ista relatio inquantum generatiuitas constituit suppositum patris et est prima paternitas simpliciter in deo / et statim sequitur innascibitas que negat omne esse vel modum essendiab alio. tertio loco generatio actiua: et vltimo paternitas. quare et cetera. dicta arguo primo sic.
¶ Contra illa Relatio mouentis et moti quando idem mouet seipsum per se primo ( sicut ipse concedit de volunttae ) habent idem fundamentum et eundem terminum vt patet / quia voluntatem: et tamen non sunt eadem relatio realiter / quia sunt diuersorum predicamentorum: ergo non valet ratio ipsorum.
¶ Secundo sic. Relatio similitudinis et producti fundantur in eodem colore respectu eiusdem coloris productiue / et tamen non sunt idem realiter / sed sunt diuersorum modorum relationis puta primi et secundi: ergo etc.
¶ Tertio contra vnum aliud dictum scilicet quod relatio habet realitatem ex fundamento / et vni tatem vel distinctionem ex termino / quod non intelligo: Ab eodem enim secundum idem genus cause extrinsece habet aliquid quod si res vel reale / et quod hoc reale vel vnum reale / vt patet quarto methaphisice: sed relatio habet suam realitatem ex fundamento sicut dicis: ergo suam vnitatem vel distinctionem. vel si vnitatem vel distinctionem ex termino et similiter suam realitatem non curo multum de hoc modo.
¶ Quarto contra aliud dictum quod omnes relationes vt comparantur ad fundamentum non distinguuntur ex natura rei sed solum secundum rationem / quia relationes non constituant personas nec distinguant nisi vt sunt in essentia vel fundamento quasi quidam actus ( vt dicunt alibi ) sequitur quod persone non distinguuntur nisi secundum rationem / et sic secundum rem confunduntur quod est error Sabellii.
¶ Quinto quia ipsi dicunt quod potentia generandi est essentia determinata per relationem / sed ista determino est ex natura rei: ergo relatio determinans essentiam et vt sic comparata ad essentiam distinguitur ab essentia ex natura rei.
¶ Sexto sic contra illam distinctionem relationis vltimam / quia sicut dicetur infra ymaginatur falsum quod illa generatiuitas secundum quod huiusmodi cum sit aptitudo quedam sit constitutiua suppositi actualis. Similiter etiam nec est de se incommunicabilis cum sit aptitudo: et per consequens non est constitutiua sed magis actuale aliquid per quod sibi conuenit esse incommunicabile. Similiter etiam videtur quod vna proprie tas non sit eadem realiter alteri sicut innascibilitas mediet infra eandem proprietatem distinctam solum secundum opus et gradus uel modos rationis / vt est paternitas inquantum generatiuitas et generatio
¶ Ultimo quia ex hoc videtur sequi quod generatio prius distinguatur a generatiuitate quam ab innascibilitate et per consequens pater sicut extremum in aliquo ordine plus distinguitur et distat ab extremo quam medium ab extremo / sicut non sunt idem re paternitas et generatio et generatiuitas / sicut nec innascibilitas et paternitas secundum quemcunque gradum suum qunod est contra eos.
¶ Dimitto ergo istum modumEt dico primo quod paternitas et generatio sunt eed immo penitus indistincta ex natura rei in prima per sona diuina / puta in patre. Hoc probo primo sic per rationem Magistri. Unius persone est vna proprie tas constitutiua tantum vt patet de se. Sed generatio actiua est proprietas constitutiua persone patris. Patet per Augustinum de fide ad petrum capitulo secundo. Proprinm est patri quod generat. Et similiter paternitas. Patet per Hylarium qui dicit quod paternitas est modus habendi essentiam in patre / modus inquam proprius: vna queque autem ypostasis secundi Damascenum libro primo capitulo quinquagesimo primo proprium modum subsistendi possidet: et iste modus non est nisi incommunicabilis: nec secundum aliquid incommunicabile secundum Richardum. 4. de trinitate. ergo etc. Si dicas quod ingenitum est proprium patri dico quod non est aliquid positiuum.
¶ Secundo sic Generatio passiue dicta et filiatio sunt eedem relatio formaliter: ergo et generatio actiue dicta et patet nitas. Conquentia patet / quia correlationes necessario commultiplicantur vel couniuntur. Antecedens patet primo quia vna persona in diuinis non habet vnum modum generandi vel accipiendi esse: quia nullus modo est imperfectus: sed tam generatio passiua quam filiatio dicunt modum originis filii per modum nature quo filius accipit esse. ergo etc.
¶ Tertio sic. Si generatio actiua et patrnitas sint distincte relaeiones sequitur quod altera abstracta vel conscripta manebit nichilominus supposium patris constitutum / vel quelibet earum erit imperfecta et insufficiens in constituendo / vel quod suppositum patris erit duplex vel bis dupliciter constitutum / que omnia sunt inconuenientia. ergo etc.
¶ Quarto sic. Quecunque predicantur de se inuicem in abstracto vltimata abstractione / et neutrum eorum est formaliter infinitum non solum sunt idem realiter / sed etiam formaliter et ex natura reiPatet etiam ex supradictis: sed paternitas et generatio actiua sunt huiusmodi. ergo etc.
¶ Secunde dico quod differunt secundum rationem et modum itel ligendi logicalem / et significandi grammaticalem. Se tundum modum concipiendi logicalem sic. quia paternitas concipitur in ordine ad filium vt pater habet filium in actu et permanenter quasi per modum quietis: sed generatio significatur vt actu producens filium quasi per modum fieri alicuius: licet in re non sit in fieri. Quod secundum modos grammaticales patet quia vna significatur verbali nomine vel verbo / et alia nomine non verbali / sicut eadem forma significatur verbo vt dans esse quasi in fieri / sicut dicimus de aliquo albo quod albet et lucet et calet. Alio modo vt ad esss quasi quietum et mansiuum / et sic significatur vt est album. et sic primo significatur generatio quod est nomen et sapit naturam verbi vt verbale est. Secundo paternitas. Alio etiam modo possunt distingui permodum accipiendi logicales maius / et minus / quia generatio comnius est secundum modum accipiendi quam paternitas sicut arbitrabatur. Potest enim intelligi aliquid vt generans non vt pater / ita quod generatio acti ua secundum modum intelligendi videtur abstraherea paternitate / non sic econuerso parternitas autem correlatiue ad filium significatur / sicut generatio ad genitum.
¶ Ex predictis concludo quod quantum est ex natura rei et in re nulla est questio que querit: vtrum pater generat / quia pater vel vtrum sit pater quia generat: quia generare et generatio actiua et paternitas sunt totaliter idem et eadem proprietas ex natura rei / et ita idem est pater quia generat / et econuerso et nullum est medium alterius nec prius alio. Si autem hoc queratur propter ordinem rationis dicetur quod secundum rationem et modum intelligendi pater magis generat quia pater / quam sit pater quia generat: quia prius secundum rationem intelligendi et quantum ad generalem ratio. nem suppositi saltem: licet non in re est suppositum constitui / quam suum operari: et ideo prius est pater vt suppositum quam pater generet: licet in re simul et semelsit vtrumque. Aliter dicitur quod paternitas vt proprietas est prior seipsa vt relatio vel paternitas / et vt generatio et generare et tunc est iste ordo quia secundum rationem et modum intelligendi esset econuerso: quia proprietas secundum quod huiusmodi est prior et constituti ua suppositi. Sed non vt generatio sequitur immediate et generare: sed vt paternitas et relatio est vltima / et ita isto modo magis est pater quia generat quam econuerso. Non curo modo de isto. Hec de primoarticulo.
¶ Quantum ad secundum ariculum dicunt omnes quod primum suppositum constituitur in esse per sonali per relationem originis ad secundum suppositum quod est filius. Et precipue illi qui tenent quod supposita non constituuntur per absoluta. Ad hoc autem aliqua ratio necessaria non habetur sicut dictum est supra: sed dicta sanctorum superius adducta inprecedenti questione et in praecedenti articulo presenis questionis / et hoc intelligendo de tribus diuins suppositis quod non constituantur per absoluta: sed per reationes siue de patre solum.
¶ Unde dico quod non vaet ratio quam adducit vnus ad probandum quod pater non potest constitui per proprietatem absolutam / posito quod filius per relationem ad patrem: quia tunc pater esset magis necessaria persona quam filius: sicut ens absolutum quod potest sine contraditione intelligi sine alio / quam ens relatiuum quod non potest intelligi sine contradictione non solum esse: sed etiam non intellecto illo. Dico enim quod dato quod pater constitueretur in esse suppositali per proprietatem absolutam et filius per propetatem relatiuam ad ipsum quod vterque esset necesse esse quod vterque haberet omnem perfectionem simpliciter et eandem essentiam qua esset deus / et per consequens summe necesse esse: et ita vnus non plus quam alius. Quando dicis prima persona posset intelligi esse sine secunda existente vel secunda non existente: falsum est quia eandem essentiam habent licet prima posset intelligi non intelligendo secundam et econuerso. Sed istud nichil facit ad hoc quod vnasit magis necesse esse quam alia. Ani malenim potest intelligi non intelligendo hominem non econuerso. Et tamen non est magis necesse esse propter hoc quam aliud nec minus contingens esse. quare etc. Dico igitur quod prima persona constituitur per relationem originis ad secundam. huius articuli pri¬
¶ Pro declaratiot mo ponam aliqua dubia quae possunt obuiare predicte questioni et soluam ea. Secundo requiram per quem modum relatio originis constituat primam personam / et ponam opiniones ararguendo contra eas. Tertio dicam quid michi videtur.
¶ Posset igitur argui contra questionem. Primo sic Si pater constitueretur per relationem oginis ad filium / filius esset in diuinis sine omni productione quod est falsum. ergo etc. Probatio consequentie quia filius necessario ponitur posita persona innascibiliquae est pater quocumque alio circumscripto sicut correlatiuum posito correlatiuo / ergo sicut prima persona que est innascibilis ponitur et est non per productionem: ita et secunda que est filius / quia prima constituitur per relationem ad ipsum.
¶ Secundo sic. Si prima personaconstituitur per relationem ad secundam vel ad filium sequitur quod secunda persona sit prior prima / quod contra est dictio. Probatur quia constitutiuum prime ( quod est pater nitas ) prius est prima persona / sicut constitutiuum constituto: sed quocumque est paternitas est prior eadem et filiatio est prior / quia sunt simul natura in inteliectu: et per consequens filius: ergo filius est prior patre quod est impossibile.
¶ Tertio sic. In ordine quolbet. Primum est absolutissimum: sed in ordine diuinorum suppositorum paternum suppositum est absolutissimum et primum: ergo absolutissimum / ergo non constitutiuum per relationem ad secundum. Confirmatur secundum predicta: quia sicut dictum est supra quod secundum modum intelligendi prior est paternitas quam generare. ergo prior est generatio quam filiatio / et per consequens prior est filius / et ita habetur non per productionem vel generationem quod est falsum. quia etc. Sed ista non debent moueri nec concludunt ideo. respondeo quod non potest
¶ Ad primumm / e poni secundum suppositum sine productione passiua. Quando dicis quod primum suppositum quod est sibi correlatiuum ponitur sine productione quod est innascibile. Dico quod licet non pducatur: tamen constituitur in esse per productionem actiuam / et ideo implicat contradictionem circumscribe re ab eis istas productiones quantum ad positiua ipsorum / quia includunt eas vt constitutiuas intrinsece.
¶ Ad secundam dico quod nulla prioritate filius est priorpatre. Quando dicis paternitas est prior patre. Dico quod verum est ordine rationis non nature. Et quamdo dicis vltra quia quodcumque est prius vnum correlatiuorum et reliquum. Dico quod verum est prioritate nature / quia relatiua sunt simul natura: sed non oportet de quacumque alia prioritate / ideo non valet. Dices quod immoquia relatiualsunt simul non solum natura sed intellectu ergo ratione: ergo quocumque est prius vnum se cundum rationem et aliud. Dico quod sunt simul natura vel naturali intelligentia quantum est ex parte sua / et loquendo de intellectu vel ratione intelligente ea inquantum relatiua sunt / non autem quantum ad aliquam aliam rationem puta non esse constitutiuum persone patris Alia ratio est paternitatis vt paternitas et vt correlatiua filiationi: ideo etc.
¶ Ad tertiam dico quod non est verum nisi in essentialiter distinctis et accipiendo abselutum pro independente non pro relato. Et sic dico quod primum suppositum diuinum est absolutum quia independens / et non solum independens sed etiam improductum. Ad illud quod additur ad confirmationem responde sicut ad primum: vel quod quantum ad rationem generationis suppositi vt talis est prior in generatione / non autem simpliciter et in re: sed secundum modum considerandi: vel quod illud ex quo arguitur non fuisassertorie dictum. titur inquiro de modo per quem pa¶
¶ unc aut ternitas constituit primum sut positum de hoc dicit Thomas in summa quod relatio nes non possunt constituere inquantum origines: sed vt relationes: quia origo intelligitur vt egrediens vel producens prout diuersimode comparatur ad originans vel originatum. Ex quo sequitur quod paternitas inquantum origo vel generatio non constituit suppositum patris: sed relatio constituit.
¶ Et quantum ad hoc dicunt aliqui quod relatio primi suppositi potest considerari dupliciter. Uno modo inquantum proprietas. Alio modo inquantum relatio secundum formalem rationem relationis Primo modo constituit et est prior quam generare. Secundo modo non constituit et est posterior generare vel generetione: et sic generatio mediat inter ipsam vt propetatem et vt relationem. Ex quo patet secundum isto quod oportet patrem aliquo modo esse priorem filio / licet negetur hec a quibusdam sequacibus eorum. Paternitas enim inquantum proprietas est prior filiatio ne et sic constituit. Sed vt relatio est simul cum filiatione.
¶ Alii dicunt quod relatio comparata ad fundamentum non habet completam rationem relationis nec potest dici etiam proprietas absoluta: sed vt comparatur ad oppositum habet perfectam rationem relationis. Primo modo non constituit Secundo modo constituit.
¶ Quarti dicunt quod paternitas et filiatio cum sint relationes similes illis de secundo modo quae sunt secundum actionem et passionem. Actio autem et passio respiciant preteritum presens et futurum sic etiam potest considera ri paternitas vt futura / et sic fundatur super generatiuitatem qua est aptitudo vel potentia ad generandum sed vt praesens fundatur super generationem et generare / sed vt praeterita super genuisse / et sic primo intelligitur generatiuitas quae respicit paternitatem futuram / et que constituit primum suppositum. Secundo intelligitur generatio quae fundat paternitatem vt praesens est quasi in fieri. Tertio genuisse vel paternitas inesse quieto et relato ad filium que fundatur super genuisse.
¶ Contra hanc et precedentem opinionem est quia relatio vt relatio et vt origo vel proprietas aut sunt omnimode idem et sic contradi cunt opiniones sibiipsis. Aut distinguuntur tantum secundum rationem / et nichil ad propositum: aut ex natura rei / et sic adhuc origo est relatio: quia non est aliquid absolutum / et similiter proprietas. Contra hoc est etiam / quia persona distinctissima non constituitur per aliquid incommuni acceptum. Relatio autem vt proprietas acciptur in quodam communi et ad absolutum vel respectum quomodocunque omnes istos arguo. Primo conContra tra primum: quia nec questio querit nec sancti leguntur de constitutione personarum nlsi reali: et secundum rationes constitutiuorum. Sed origo et relatio in proposito non distinguuntur nisi secundum rationem / ergo frustra distinguitur inter originem et relationem. Realiter enim idem sunt / et per consequens ita baen constituit vnum sicut aliud / puta si vnum constituis et aliud: non tunc cum non distinguantur nisi secundum rationem persona diuina constituetur et distinguetur per aliquid vt est ens rationis / et ita cum Sabellionon distinguentur persone realiter nec constituentur.
¶ Contra secundam opinionem Arguo primo sic. Quelibet entitas realis in deo est de se hec: sed prorietas constitutiua patris et vt constitutiua est realis / ergo de se hec: et ita distinctio de relatione in proprietatem et relationem non est nisi rationis et non est propositum / sicut nec prima de origine et relatione. Secundo sic. Si relatio constituit vt proprietas. Que ro aut vt proprietas absoluta et tunc constituit suppositum absolutum / et sequitur etiam quod realio sit proprietas absoluta: aut vt proprietas relatiua / et tunc vt relatio: et tunc nichil valet distinctio. Similiter etiam in illo priori in quo constituit suppositum vt propetas aut est proprietas relatiua / et sic constituit vt relatio: aut absoluta / et tunc addit rem et facit compositionem in supposito saltem secundum eos. Si dicatur quod proprietas abstrahit ab absoluto et relatiuo. Contra. Nescio videre rationem vel conceptum que non sit ad se vel ad aliquid: ergo cum ad se dicatur negatiue quia non ad aliquid quidditatiue et inter contradictoria non sit medium. ergo etc.
¶ Contra tertiam / quia omnis entitas in deo qumocumque accepta in ipso repugnat cuilibet imperfectioni: ergo relatio non potest sic accipi imperfecta quantumcunque comparata ad fundamentum: sed est ita perfecta sicut ad oppositum. Secundo sic. Concipere relationem non in ordine ad oppsitum / est concipere relationem et non relationem. quia ad ipsum quod est ad oppositum est. ergo concipere ipsam tantum in ordine ad fundamentum est: concipere nichil.
¶ Contra quartam viam arguo primo sic. Id quod constituit personam in actu formali debet esse in actu formali: sed generatiuitas non est huiusmodi. ergo etc. Probatur quicqunid est in deo est actus ad intra et in actu generatiuitas non est in actu sed dicit aptitudinem ad actum. Secundo sic Ubi est aliquid potentiale constitutiuum ibi opotet dare actum determinantem et perficientem illud potentiale / et per consequens illud compositum: sed hoc est impossibile in diuinis: ergo etc. Item generatiuitas cum sit aptitudo non est de se incommunicabilis nec ratione fundamenti: quia tunc primo fundamentum esset incommunicabile et constitueret personam / nec ratione termini quia est posterior ipsa. quare etc. Dico igitur quod ista sunt verba ficta et nulla. vt ad istum articulum dico quod
¶ Quantuiui relatio que est paternitas per propriam rationem formalem suam simpliciter simplicem qua est ex se talis et hec ratio constituit primum suppositum diuinum: quod quidem est prior se cundo supposito non natura nec duratione sed origine tantum: loquendo de ordine vel prioritate ex natura rei: nec oportet negare talem ordinem in personis non obstante quod sint relatiue / sicut dictum est supra quemadmodum non oportet negare vnam esse ab alia Quod autem relatio paternitatis sic accepta constituant primam personam et similiter filiatio sic accepta secundam patet: quia non secundum aliam rationem possunt constituerealiquid reale quam secundum proprias rationes actuales et formales quibus sunt tales sicut patet. Ideo etc. hec de secundo articulo.
¶ Ad primum principale argumentum questionis dico quod paternitas non fundatur super generationem nec superigenuisse / sicut nec ge¬ neratio super paternitatem: quia sunt idem penitus inre. Quando dicis quod in creaturis ita est. Dico quod non est verum: vnde dico quod paternitas creata non funda tur super actionem vel generationem: quia generatio actio non manet sed transit relatione manentem. Sed dico quod actio bene est aliquid nencessario requisitur ad hoc quod relatio fundetur secundum philosophum non in esse relationis sed in fieri vel in fundari.
¶ Ad secundum dico quod neutra est prior alia ex natura rei: vtrum autem aliquomodo secundum rationem dictum est. Quando dicis quod paternitas constituit suppositum et generatio actio supponit suppositum et est posterioripso. Dico quod verum est quod actio est accidens supposi to quando fit in creaturis. Sed quando est intrinse ca supposito et constitutiua eius non oportet.
¶ Ad tetium dico quod vbicumque inuenitur diuina paternitas ibiet generatio diuina et econuerso. Non sic autem de omngeneratione et paternitate / vel forte concludit quod differunt secundum rationem magis communis et minus communis aliquo modo accipiendo generationem et paternitatem in communi saltem.
¶ Ad quartum dico quod actio ad extra sicut causatio quantum ad actum volitionis divine est aliquid positiuum reale et absolutum reale / et sic planum est quod non potest esse idem realiter cum respectu rationis ad creaturam. Quantum vero ad respectum quem dicit ( cum ille non possit esse realis ) planum est quod non potest esse idem realiter cum aliquo quod sit in deo. Sed actio diuina ad intra que est productiua cum nichil impediat quin sit respectus realis potest esse idem valde bene cum respectu reali / si cut generatio cum paternitate saltem non impediatur propter hoc illud simile.
On this page