Quaestio 2

¶ Distinctionis. xx viQuestio Secunda.

SEcundo quaero utrum persone divine constituantur inesse suppositali vel personali / et distinguantur per relationes ori ginis.

¶ Uidetur quod non: quia per relationes rationis non constituum tur supposita realia: sed relationes patris ad filium / et vtriusque ad spiritum sanctum sunt relati/ nes rationis secundum Boettum I de trini. c. vltimo. dicit enim ibi quod sunt relationes eiusdem ad seipsum: ergo etc.

¶ Si cundo sic. Ominis relatio est aliqua quidditas. Quod diuina relatio sit quidditas aliqua. Patet multoforti quam de relationibus originis in creatura. Siliter ex alio quia habet propriam singularitatem distinctiuam ab hecceitate essentie. Nec potest dici hecceitas essentie. Patet quia illa est conicabilis tribus / et praesupponitur relationi. Igitur si non est sic dare hecceitatem sine quidditate aliqua cuius est / oportet quod relatio originis ( vt paternitas dicat quidditatem: sicut alie relationes quae sunt ibivt silitudo: et equalitas / et huiusmodi. Cum igitur omnis quidditas sit comicabilis vt quo vel quod / nec possit et se conditio suppositalis / nulla talis est constitutiua suppositi: sed omnis quidditas est conicabilis / ergo omnis relatio est conicabilis: sed per aliud conicabile non constitur tur incmicabile: ergo etc.

¶ Tertio sic. In diffinitione per sone non ponitur relatio: ergo relatio non est constitutiua persone in esse personali: quia diffinitio indicat quid est esse rei. Confirmatur quia sicut dictum est supra. Persona etiam diuina de suo formali significato dicit negationem conicabilitatis / ergo per illam formaliter constituitur / sicut et persona vel suppositum creatum cum quibus vniuocatur sicut dictum est supra. Et hec est etiam opinio aliquorum quod per negationes seu incoicabilitates distinguuntur et constituuntur persone: licet praeuiis relationibus et fundamentis. Et ideo etiam per relationes fundamenta les: sed per negationes formaliter: sicut etiam suppositum formaliter per negationes constituitur.

¶ Quarto sic Si vnum oppositorum relatiue est conicabile et non constituit personam / pari ratione nec aliud: sed spiratio actiua que opponitur passiue est communicabilis nec comstituit personam: ergo nec passiua similiter. per illa constituuntur persone et di¬

¶ Com et ni stinguuntur quibus multiplicant sed hoc est per relationes secundum Boetium de trini. vbi dicit quod relatio multiplicat trinitatem: ergo etc

¶ In ista quaestione sic procedam.

¶ Primo ponam vnam opinionem prepositiui quod persone diuine non distinguuntur nec constituuntur per relationes: sed seipsis totis primo. Et arguam contra eum: et soluam motiua eius.

¶ Secundo ponam aliam quae ponit quod relationi repugnat primo constituere et distinguere personam / et ostendam quod relationes originis constituunt per sonas et distinguunt / et qua sunt ille: et per quem modum / et responde bo ad motiua aliorum.

¶ Tertio inquiram vtrum circum scriptis relationibus possunt intelligi persone diuine distincte vel non.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum dico quod opinio praepositiui fuit quod persone divine se totis prmo distinguuntur non per proprietates relatiuas tanquam per quedam formalia constitutiua sicut comminiter dicitur. Ad hoc arguebat ille. Persona diuina est eque simplex sicut essentia: sed essentia a quo cunque distinguitur se tota primo distinguitur: ergo et persona.

¶ Secundo sic. Summe simplex a quocumque distinguitur se toto distinguitur: quia non est in eo accipere aliquid et aliquid: partem et partem: sed per sona diuina est simpliciter simplex et summe simplex ergo etc.

¶ Tertio sic. Abstractum et concretum si cut paternitas et pater idem significant: ergo sicut abstractum puta paternitas se tota distinguitur a quocunque alio / ita et concretum: puta pater: ergo pari ratione quelibet persona diuina¬ opinio est falsa / et ideo arguo contra eam.

¶ Ista Primo sic. Quectur que conueniunt in aliquo quod est de conceptu quidditatiuo vtriusque non se totis distinguuntur vt patet: sed persone conueniunt in aliquo: ergo etc.

¶ Secundo sic. Illa quae se totis distinguun tur primo / et in nullo conueniunt: magis sunt distinctum ua quam distincta: quia sicut dictum est supra minus distinguuntur distincta quam distinctiua: sed persone magis sunt constituta et distincta quam constitutiua et distinctiua / ergo etc

¶ Tertio sic. Impossibile est quod supposita eiusdem nature se totis distinguantur / sed persone divine sunt supposita eiusdem nature non specifice sed numero quod plus est: ergo etc.

¶ Adducuntur ab aliis due rationes: pri ma est quia vna persona habet duas proprietates: vt patet de patre: ergo non se tota distinguitur: quia non nisi vna pro prietate distinguitur.

¶ Secunda est: quia si persona se tota distinguitur sequitur quod totaliter esset idem cum proprietate et tunc multiplicata relatione vel proprietate multipli catur persona quod est falsum: quia eadem persona habet duas proprietates vt patet de patre. Preterea etiam nichil facit ad propositam questionem dicti prepositiui: quia per hoc non habet plus an relatio constituat quam essen tia et econuerso. Et forte habet quod essentia magis comstituit et distinguit quam relatio: quia non minus se habet ad totam personam quam relatio: immo principalius.

¶ Dico igitur cum aliis quod persone diuine non se totis primo distinguuntur realiter: sed magis per proprietates relatiuas quibus constituuntur inesse personali sicut inferius apparebit. prepositiui dico quod perso¬

¶ Ad primum nam esse ita simplicem sicut essentiam potest intelligi dupliciter. Uno modo per priuationem vel negationem compositionis: et sic est verum. Alio modo per negationem distinctionis aliquorum inclusorum in conceptu quidditatiuo / et sic est falsum. Ad formam ergo dico quod persona est eque simplex sicut et essentia primo modo: sed ex hoc non sequitur quod persona setota distinguatur a quolibet sicut essentia: quia non est ita simplex secundo modo: includit enim plura per quorum vnum conuenit cum aliquo / et per aliud potest distingui ab eodem / et non se toto primo.

¶ Ad secundum dico quod non oportet quod simpliciter simplex primoo se toto distinguatur a quocumque distinguitur / nisi ab illo a quo essentialiter: quod non habet locum inter personas diuinas.

¶ Ad tertium dico quod inter paternitatem et patrem non est proprie concretio et abstractio: quia dico quod pater in diuinis includit per se et intrinsece aliquid quod non includit paternitas intrinsece et formaliter / sic autem non est inter abstractum et concretum: quia album et albedo idem principaliter significant et includunt: licet album connotet subem non autem albedo. Et ideo dico quod non oportet patrem se toto distingui a quocumque sicut paternitatem: quia non est ibi abstractio pprie et concretio nisi secundum modum intelligendi: vel solue quod licet pater significet patrnitatem: concernit tamen essentiam ratione cu ius conuenit filio: et ita non se toto distinguitur ab eo.

¶ Quantum ad secundum articulum adduco primo aliquas difficiles rationes ad probandum quod relatio non possit constituere nec distinguere primo aliquod diuinum suppositum.

¶ Prima est ista. Sup positum diuinum non est minus per se formaliter vnum quam creatum immo magis est vnum quam creatum. Sed essentia et relitio non sunt aliquid vnum per se nec constituunt. Probatio quia conceptus includens absolutum et respectiuum non est i se vnus / sicut enim res diuersorum generum non possunt es¬ se per se vnum in effectu / ita minus videtur quod absolutum et respectiuum in conceptu. Et confirmatur quia suppositum primum non est vnum per accidens. sed diuinum suppositum est primum: ergo etc.

¶ Secunda ratio est ista. Suppositum alicuius nature per se non includit intrinsece aliam quid ditatem a natura illa: quia impossibile eum quod idem sit suppositum per se vnum duarum quidditatum seu duarum naturarum sed relatio dicit aliam quidditatem a natura diuina cuius sunt supposita diuina: ergo etc. Et confirmatur: quia prima substeantia intrinsece non includit relationem: sed suppostum diuinum est prima substantia: ergo etc.

¶ Tertio sic. non substantia interempta non interimitur substantia / quia remo to posteriori potest remanere prius: sed relatio non est substantia saltem formaliter: ergo ipsa remota vel negata non interimitur vel negatur suppositum quod est substantia: ergo non est constitutiua diuini suppositi.

¶ Quarto sic. Prime nature ad primum suppositum est prima identitas: sed prima non est per accidens: sed per se / ergo prima natura diuina habet per se identitatem ad primum suppositum / et per oasens ad eius constitutiuum. Sed planum est quod relatio non habet primam per se identitatem: sed ad seipsam vel ad aliquid absolutum: ergo etc.

¶ Quinto sic. quod est prius naturaliter relatioe / non constituitur per relationem patet: sed suppositum est prius relatione: quia illud quod refertur relatione non est posterius ipsa / nec simul natura: ergo prius nichil autem refertur in diuinis nisi suppositum: non autem essentia vel relatio: ergo etc.

¶ Sexto sic. Relatio necetsario praesupponit extrema constituta / et precipue reais presupponit ea constituta et distincta: quia alias non est dare causam quare identitas non sit relatio reais. Propter hoc enim est relatio rationis: quia non pre supponit extrema realiter distincta: sed extrema relationum sunt supposita / ergo presupponunt ea constituta realiter et distincta. Si dicas quod immo constituunt ea et distingunt realiter / et ideo sunt relationes reales Contra: quia tunc istud argumentum non valeret non pre supponit extrema realiter distincta: ergo est relatio rationis.

¶ Septimo sic. Suppositum presupponitur actioni: sed relatio est posterior actione sicut pater nitas generatione: ergo relatio non est constitutiua suppositi vel paternitas.

¶ Octauo sic. Nulla relatioin diuinis de se est hec et implurificabilis: nec per consequens incomnicabilis: quia nulla est ex se formaliter infinita / nec ex essentia: quia cum quaelibet sit equaliter essen tie eadem: quaelibet esset incomnicabilis quod est falsum de spiratione actiua / ergo nulloo est incomicabilis aliqua relatio ergo nec constitutiua persone / ergo sicut ab vltimis constitutiuis et distinctiuis aliquorum non potest abstrahi aliquid commune dictum inquid de eis: quia iam non se totis distinguerentur / et sic non essent vltimo distincta. Sed a relationibus diuinis abstrahitur aliquod ciomne dictum in quid de ipsis puta relatio / ergo non sunt constitutiuenec vltimo distinctiue personarum / Sicut quod de se est inconicabile / posito quocumque circa ipsum possibili et impossibili: dum tamen maneat conceptus illius: semper est inconicabile. Sed paternitas vel generatio actiua non sic se habet: quia si pater per impossibile prius spiraret quam generaret / generatio vel paternitas conicaretur spiritui sancto: sicut quia pater primo generaret conicatur filio spiratio actiua respectu spiritus sancti / ergo non est de se incommunicabilis / ergo non est constitutiua alicuius persone vt videtur / et pari ratione nec aliqua alia.

¶ Undecima ratio est hec. Quero quid subest denominati per hoc quod dicitur pater: non essentia tantum / ergo aliquod suppositum / ergo preter paternitatem denominantem est dare suppositum constitutum: sed illud non constituitur per paternitatem: ergo etc.

¶ Duodecima ratio est qui est pater aut cum distinguitur ab eo qui genitus est / vel filius inquantum iste: aut non. Si non sequitur quod idem est ille qui genuit et qui genitus est inquantum iste: quia amouentur illa quibus possunt distingui vel differre. hoc autem est impossibile quia tunc idem generaret seipsum. Si non est idem iste non solum inquantum genuit et genitus: ergo preter relatio nes est distinctio suppositalis inter istum et istum: et sic habeo propositum quod persone non distinguuntur primo nec constituuntur per relationes.

¶ Ultima ratio est quia perfectionis est in substantia creata quod supposite tur vel sit hec per aliquid sui generis / et quod non mendicet suam subsistentiam ab aliqua extrinseca quidditate: propter quod etiam istud negatur ab accidenti bus: sed illud quod est perfectionis attribuendum est nature diuine: ergo suppositaliter subsistit non per quidditatem extrinsecam puta per relationem: sed magis per aliquid absolutum pertinens ad ipsam. quod istis non obstantibus non re¬

¶ Sed dico pugnat relationi constituerprimo et distinguere diuinum suppositum. Et dico cum nauctis et doctoribus quod relationes vel proprtetates per sonales originis primo constituunt personas: et distinguunt.

¶ Ad hoc autem non habeo rationes efficaces: sed adduco auctoritates sanctorum. Prima est Augustini de fide ad petrum. c. II quod proprium est patri quod filium genuit / et proprium filio quod genitus est: sed persone per suas proprietates positas constituuntur et distinguuntur ergo etc.

¶ Secunda auctoritas est Damasceni li I c. viii. vbi dicit / quod omnia sunt vnum in deo realiter praeter generationem / et ingenerationem: et processionem. In his enim solum proprietatibus differunt ab inuicem per se et ypostases et intellige omnia sunt vnum de positiuo: ergo impossibile est personas realiter constitui et distingui nisi pe relationes originis.

¶ Tertia auctoritas est Anselmi de processione spiritus sancti. c 1 vbi dicit hec. Itaque sola causa pluralitatis in deo est vt pater et filius et spiritus sanctus dici non possint de seinuicem: sed alii sunt ab inuicem: quia duobus modis est deus de deo. Et subdit quod omnia sunt ibi vnum / inter qua non obuiat relationis oppositio. Et. c. iiii. eiusdem libri dicit quod impossibile est inuenire in fide christiana. vnde vna prsona distiguitur ab alia nisi per relationes originis: sed si persone distinguerentur non per relationes prius essent distincte quam surgerent relationes originis: et aliquid aliud inueniretur in fide christiana. Unde distiguerentur preter relationes: ergo etc.

¶ Ad hoc est auctoritas eiusdem in fine illius libri: vbi concludendo dicit. quod in hominibus tot sunt homines quot persone / quia distinguuntur absolutis personalitatibus: sed in diuiuis non sunt tot dii quot persone: quia quod deus relatiue dicitur ad deum hoc facit personarum distinctio: quia primo ad sedicitur deus et seruat singularitatem: ergo secundum ipsum patet quod distinctio nulla est diuinarum personarum nisiper relationes originis.

¶ Item Richardus. iiii de trinitate dicit quod in diuinis existentia suppositorvariatur secundum solam originem non secundum qualitatis differentiam / et vocat differentiam qualitatis differentiam per absoluta: quare etc. auctoritates omnes respondetur quod

¶ Ad istas vel in his quae relatiue dicuntur includuntur proprietates distinctiue referibilium: vel saltem non excluduntur absolute: verbi gratia. In patet nali proprietate illa proprietas absoluta constitutiua eius: Et quin dicitur quod omnia sunt idem: nisi interqua obuiat oper positio relationis: cuiusmodi sunt supposita constituta per absoluta quae ad inuicem referuntur et illa quae inclusa relatione non excluditur suppositum et suben: sed magis includitur vel si non sit exclusio in talibus acciden tibus: tunc bene concludunt quod proprietatibus relatiuis distinguuntur: sed non oportet nec sequitur quod primo.

¶ Contra non videtur ista intentio auctoritatum nec sanctorum: sicut patet discurrendo per auctoritates. Tum quia cum semper loquantur sancti de istis proprietatibus: vt se cundum eas persone dicuntur ad seinuicem relatiue: in eis non possunt vt sic includi proprietates absolute alique que habent oppositum modu essendi puta ad se. Tum quia non est probabile quod vbi locuti sunt ita expresse et ex intentione de constitutiuis et distinctiuis personarum quod ipsi dimisissent prima constitutiua et distin ctiua ipsa rum non excludendo ea vt dicunt isti: et semper locuti fuissent de secundario distinctiuis et constitutiuis. Tum quia etiam senserunt conformiter magistro suo christo: qui sic nominauit personas Mathei vltio baptisantes eos. In nolne patris et filii et spiritus sancti Et puto quod eas propriissime nominauit. Et apostoli sic nominauerunt eas. Unde et Ioannes studuit multum nominare verbum. In principio erat verbum. Et dico quod sunt mague probabili tates quod relationes sint prima constitutiua et distinctiua personarum: licet non sint efficaces rationes sicut dictum est supra: nec omnino cogentes auctoritates ad hoc ex causa nostre scripture. Siliter etiam sub nomibus relatiuis inuocanatur ad sanctificandum creaturam.

¶ Dico. igitur absolute quod relationibus originis persone divine primo constituuntur personaliter et etiam distinguuntur. Et hec de isto articulo. videndum que sunt rela¬

¶ Consequente it tiones constitutiue et quo Dico quod sunt tres tantum scilicet iste paternitas vel generatio actiua / que est eadem: filiatio vel generatio passiua: que est eadem: et processio vel spiratio pasiua: que est eadem. Quare autem iste: non video ita bonam rationem nisi quia iste sunt iste / et non alie. Sicuat quia calor calefacit et dat esse calidum: quia calor est calor / et sic de talibus. Tamen adducitur quedam inductio ab aliquibus arguendo sic. Ille relationes solum constituunt et distinguunt perso nas in diuinis que sunt incommunicabiles et primo solum et non alie: sed sic est de istis tribus / Probatur primo de generatione actiua vel paternitate: quia sicut dictum est supra in natura diuina sunt tres persone tantum: vna non producta / et due producte: vna per modum nature vel intellectus: alia per modum voluntatis. Tunc sic prima productioper modum nature non potest conuenire nisi prime persone que est non producta / scilicet patri: quia non filio / nec spiritui sancto: sicut etiam ostensum est supra: sed prima productio que est per modum nature: scilicet generatio actiua est paternitas: ergo spaternitas communicari non potest: ergo paternitas est incommunicabilis: sed quod primo sit incommunicabilis in patre patet: quia licet in patre sit alia pro prietas incommunicabilis vt ingenitum vel innanascibilitas / ipsa tamen est negatiua sicut dicetur infra: sed paternitas est positiua et ideo dico quod primosibi conuenit incommunicabilitas. De filiatione et spiratione passiua: probatur sic. Quia vna productione passiua eiusdem rationis non potest produci nisi vna persona in diuinis sicut probatum est supra. Sed quelibet istarum passiue dicta est talis / ergo quelibet est inconicabilis. Quod autem primo sint incomicab les patet: quia in filio licet sint alie proprietates vel relationes / tamen ipsa est comnicabilis sicut spiratio activa. Est enim communis sibi et patri / et ita sola filiatio inconicabilis est in filio. Similiter etiam in spiritu sancto patet / de spiratione passiua vel processione: quia in spiritu san cto non est alia proprietas quam ipsa vel alia relatio

¶ Sic igitur patet quod cum quatuor sint relationes positiue in diuinis: quae res sint prime constitutiue et distctiue personarum: scilicet paternitas / filiatio / processio / sicut dicit magister in litera: non autem spiratio actiua / quia conicabilis est: innascibilitas autem licet sit proprietas incommunicabilis in patre / non est constituta: quia non est primo incommunicabilis in ipso: cum sit nega tio quedam etiam: sicut dicetur infra videndum est in hoc articulo per

¶ Dltiimo quem modum et quare relatio potesconstituere suppositum diuinum cum ipsa essentia. de hoc dicunt aliqui quod relatio in diuinis non est inherens sicut in creaturis. Et ideo potest constituere suppositum in diuinis non in creaturis.

¶ Sed contra quia istud non suf ficit nisi plus dicatur: quia per ly subsistens non intellgunt nisi non inherens: quodlibet autem attributum et spiratio actiua non inherent / et tamen non constituunt: ergo etc

¶ Ideo dicit vnus alius quod relatio in diuinis habet vim constituendi suppositum / quia habet vim substantie create in creaturis. Quare quero quomodo intelligis quod relatio habet vim constituendi suppositum aut vim effectiuam scilicet aut realem: non effectiuam quia non est principium quo effectiuum vel productiuum alicuius sicut dictum est supra. Similiter etiam requireretur aliquid aliud a relatione quod constitueret formaliter ip sum suppositum / et illud vel esset absolutum et sic suppsitum esset absolutum: quod est contra eos: vel respectus: et tunc sicut de primo respectu / et sic esset processus iminfinitum. Si dicas quod habet vim formaliter constituo di suppositum: quare et per quem modum: quod non explicali per illam differentiam patet: etiam est contra modum dici di precedentem: quia quod est substantia in creaturis non constituit suppositum: sed magis negatio. ti ad hoc dico primo quod relatio

¶ Quantm ei aliqua est constitutiua et distictiua: puta paternitas: ex seipsa: et quidditate propria est incomnicabilis / non inquantum relatio specialis / purta paternitas talis non queque vel filiatio vel talis non queque: sicut essentia diuina ex seipsa formalite est conicabilis eadem numero non ratione qua essentia diuina in communi quia tunc omnis essentia: sed ratione qua essentia talis diuina: et sic de similibus.

¶ Secundo diciquod ex hoc ipso quod habet esse inconicabile potest formalis constituere suppositum: quia potest dare alicui esse tale per ipsam quale habet secundum seipsam: puta esse incomicabile: et per consequens suppositum constituere.

¶ Tertio dico quod qui quid habet perfectionis diuinum suppositum constitutum: totum habet ex essentia et natura diuina: non autem habet aliquid perfectionis ex relatione: quia nec relatio dicit aliquid perfectionis in diuinis vt patuit supra.

¶ Ex hoc patet quod inconicabilitas nullam perfectionem dicit in diuinis suppositis: quod statim patet / quia nec ipsa nec relatio per quam conuenit diuino suppositoest melius quam non ipsa siue quam quodcumque incompossibile sibi: non est enim melior pater eo quod pater / quam sit f lius nec filius patre etc. Et ideo dico consequente¬ quod incommunicabilitas esse non potest in diuino supposito per aliquid quod dicit perfectionem. sed per il lud quod nec dicit perfectionem nec imperfectionem: puta per relationem / sicut dictum est supra.

¶ Quarto dico quod constituere suppositum formaliter potest intel ligi vno modo quantum ad illud quod dicit positiuum et includit. Aliomodo quantum ad negatiuum. Primo modo adhuc in proposito dupliciter: quia diuinum suppositum quantum ad suum positiuum: et est deus formaliter / et est actus primus ipsius / et principalis essentia ipsa: et actus infinitus: et illatiuus. Secundo modo quantum ad positiuum incommunicabile vel esse positiuum tale puta patrem vel filium / constituitur per relationem vt per paternitatem / filiationem / et spirationem passiuam. Tertio scilicet quantum ad esse negatiuum quod est incommunicabile formaliter acceptum constituituper negationem duplicis communicabilitatis vt quod et quo / sicut suo modo oculi quantum ad esse cecum constituitur per negationem visus: et isto modo non constituitur suppositum formaliter per aliquid positiuum

¶ Quinto dico contra aliquos qui dicunt quod essen tia diuina propter hoc non suppositatur per aliquod absolutum: nec per aliquid pertinens ad suam quidditatem: quia est vltimus actus et summe actualitatis secundum se: et ex se hecautem non est impositaad aliquid proprii generis: sicut essentia vel natura creata. Et ideo dicunt quod natura creata supposi tari potest per aliquid proprii generis non autem natura diuina per aliquid absolutum: nec per alii quid quod non sit alia quidditas: vel saltem hoc dicunt quod relatio quamquam sit alia quidditas ab essentia: tamen potest constituere diuinum suppositum et suipositum nature diuine: quia natura diuina de se est hec: et vltime actualitatis: et non est in potentia ad proprietatem absolutam per quam suppositata sit natura creata. Contra istud dico quod non videtur michi verum omnino dictum istud: quia dato quod essen tia diuina sit summe et vltimate actualitatis / tamen ex hoc concludi non potest quin possit suppositari per proprietatem absolutam: sicut dictum est supraEx quo vlterius patet quod non est concludendum relationem esse constitutiuam persone diuine / quia essentia diuina est in vltimata perfectione et actualilitate quasi impossibilis suppositari per aliquid ab solutum: et necessario suppositabilis per extrinsecam quidditatem: puta per relationem. Tertio quia aut accipit suppositari proprie / et natura creata non sup positaretur per proprietatem positiuam et absolutam proprii generis: sed per negationes. Aut accipis suppositum pro indiuiduari: et sic essentia diuina non per extrinsecam quidditatem relationis sed seipsa formaliter est hec sicut natura creata pro prietate aliqua indiuiduali proprii generis: putehecceitate: quia relatio diuina non dicit proprieta tem quidditatem aliam: sed modum: vel quasi differentiam suppositalem: sicut differentia indiuidua. lis suo modo in creaturis.

¶ Sexto dico quantum ad hoc quod falsum dicunt aliqui quod incommunicabilitas est imperfectionis in creaturis si intelligant de perfectione simplictter / quia tunc diuinum suppositum secundum quod huiusmodi esset perfectum simpliciter / quod est falsum: quia suppositum. Unde incommunicabile nullam habet perfectionem: vt dictum est supra: falsum est enim quod adducunt secundo / quia tunc essentia diuina non esset perfecta simpliciter: quia est communicabilis. Si autem dicant et loquantur de perfectione sed non simpliciter: sed secundum quid: non curo de dicto ipsorum

¶ Ultimo quantum ad hoc dico quod ex essentia et relatione fit vnum non per positionem / vel vnionem / vel aggregationem / vel ordine / vel huiusmodi: sed per veram identitatem salua propria ratione formali vtriusque ipsarum. Et ita dico quod suppositum diuinum non est vnum per compositionem vel per aliquem modorum praedictorum: sed propter identi tatem realem positiuorum ad ipsum pertinentium. Sic autem potest dici tanta vnitas cuiusque suppositi creati. Nam positiua quae includit licet non sint essentialiter distincta tamen realiter sunt distincta scilicet natura / et differentia indiuidualis / sicut dictum est supra. Secunda nega tio illa per quam formaliter et complete suppositum est sut positum / separabilis est a natura et indiuiduo nature Unde secundum me omnis natura indiuidua creata substantialis et suppositalis est assumptibilis: non sic autem separabilis est negatio diuini suppositi. Unde et natura diuina ab aliquo extrinseco supposito assumt non potest / nec amittere vel perdere propriam suppositalitatem / sicut patet. Sic ergo dico sicut apparet expredictis quod persone divine constituuntur per proprieta tes relatiuas originis modo predicto. hec de modo. aliorum respondeo primo ad

¶ Ad motiua primum dico quod suppositum diuinum non est minus vnum quam creatum. Est enim vnum peridentitatem realem positiuorum constituentium ipsum: sic autem non est aliquod suppositum creatum vt dictum est supra. Quando dicis quod absolutum et respectiuum non faciunt vnum per se conceptum / dico quod verum est formaliter sicut intellexit Aristoteles de per se vno modo conceptu metaphisico vel logico siue complexo / siue incomplexo vel potius simplici / vel composito / sed dico quod possunt constituere aliquod vnum per se conceptum per identitatem veram realem / et stante non identitate formali interipsa quae solum habent locum in diuinis / et hoc Aristoteles ignorauit: nec curo multum de hoc / et pari modo etiam possunt constituere essentia absoluta et relatio aliquid vnum per se per veram realem identitatem / aliomodo quam imueniatur vnitas aliqua in creatis et quam viderit Aristoteles / et est verior et maior vnitas quam cuiusque suppositi creati: sicut dictum est supra. Ad confirmationem patet quod suppositum diuinum non est vnum per accidens / sed vnum per se modo praedicto.

¶ Ad secundum dicetur quod imcreaturis impossibile est concurrere relationem ad suppositi vel potius indiuidui constitutionem: vel etiam aliam quidditatem cuiuscumque generis: quia numquam possunt constituere vnum per se: nec possunt esse idem realiter quidditas substantialis et accidentalis / sicut oportet de constitutiuis suppositi: vel saltem indiuidui: quod dicitur pro tanto quia suppositum creatum non est aliquid per se vnum si constituatur formaliter per negationem vel negationes / que nec sunt eedem realiter / nec essentialiter / nec formaliter ab indiuiduo substracto: licet etiam non distinguantur aliquo istorum modorum: sed sunt non eedem et separabiles ab eo / nec faciunt vnum per se: sed saltem indiuiduum est aliquid per se vnum. In deo autem diceretur quod natura diuina potest esse eadem realiter cum extrinseca quidditate relationis: et per ipsam potest habere esse inconicabile: ideo etc. Quando dicis quod idem suppositum non potest esse duarum quidditatum: dico quod verum est equepositum et eodem modo: sed bene potest esse vnius vt dantis esse deum / et alterius vt dantis esse patrem vel huiusmodi: et hoc esse non potest in natura creata ( vt dictum est supra ) quia quidditas extrinseca non potest facere tantam vnitatem cum substantia. Aliter potest dici breuiter quod suppositum vnum per se formaliter / cuiusmodi est suppositum nature create: non includit plures quidditates alterius et alterius generis: quia tale suppositum est tantum super positum creatum / in quo talia non faciunt vnum nisi per accidens: let forma liter vnum: in deo autem non sic / vt dictum est supra. Suppositum enim per se non est formaliter vnum / nec per se / nec per ad cidens: sed magis est vnum identice loquendo / quequidem vnitas in creaturis non habet locum. Aliter potest dici quod nec diuinum suppositum nec creatum est aliquid per se formaliter vnum: de supposito creato patet: quia formaliter constituitur per negatione vel negationes: negatio autem cum affirmatione vel positiuo non facit vnum per se / nec in effectu / nec in conceptu / saltem per se formaliter primo modo / immo nec aliquomodo in proposito: quia illa nega tio conuenit nature indiuidue vt substracte acciden taliter: et potest tolli vel non conuenire sibi per aduentum affimationis opposite. Ex quo patet quod non substantia / immonec aliquid positiuum siue intrinsecum siue extrinsecum est constitutiuum suppositi creati / accipiendo proprie suppositum: licet bene sit constitutiuum aliquid positiuum ipsius indiuidui substantie / et illud est substantia / et indiuiduum est vnum per se: de diuino supposito etiam patet quod non est vnum per se formaliter: nec primo modo nec secundo. De primo modo patet: quia absolutum et respectus non sic faciunt vnum per se. De secundo modo patet: quia nulla relatio est passio propria essentie vel adequata. Sed si quantum ad positiua sua aliquomodo est per se vnum sicut dictum est supra. hoc non est vnitate formali sed identica constituentium quam Aristoteles non vidit. Et ita videtur simile de supposito creato et increato / quod neutrum constitutiuum suppositi siue sit positiuum siue negatiuum. Hinc vel nde constituit vnum per se cum natura formaliter. Dico tamen quod dissimile est quia suppositum creatum super naturam hanc non addit aliquid positiuum reale: nec pertinens ad naturam / nec extrinsecum quidditati nature: sed diuinum suppositum addit aliquo modo relationem quae potest concurrere cum essentia / non obstante vnitate per se reali ( non dico formali diuini suppositi: quia ipsa est eadem cum essentia realiter / quia est quidditas extrinseca / et alia forma liter ab essentia / quod non potest inueniri in creaturis: forte tamen proprie loquendo relatio diuina non est alia quidditas a diuina essentia: sed se habet aliquomodo ibisicut differentia vel modus indiuidualis in creaturis Ad confirmationem de prima substantia dico quod in deo pprie non est prima substantia nec secunda / sicut nec in deo est indiuiduum nec speces nec genus substantie: tamen ibi est aliquid ad modum prine substantie / pro tanto quia ibi est suppositum nature intellectualis constitutum ex natura et proprie tate per quam habet esse conicabile / eo modo quo dictum est supra.

¶ Ad tertium dico quod accipiendo substantiam in diuinis aliquomodo ipsa relatio substantia est: quia est idem realiter cum substantia. Quando ergo dicis non substantia interempta et cetera. Dico quod interemptio illo quod non est idem realiter vel essentialiter cum substantia: sed est aliquid extrinsecum / non interimitur substantia. Relatio autem non sic est non substantia. licet enim non sit formaliter substantia in diuinis / tamen est idem realiter cum essen tia que est substantia suppositi.

¶ Ad quartum dico quod maior est falsa: quia prima identitas vniuscuiusque est ad seipsum. Unde prima identitas nature est ad seipsam / non ad suppositum. Ad minorem quamdo dicis quod prima identitas non est per accidens cuiusmodi est essentie ad relationem. dico quod essentia et relatio non sunt vnum per accidens ( sicut dictum est licet non fuerint vnum per se primo modo dicendi per se nec proprie secundo modo dicendi per se: quia relatio non comparatur ad essentiam vt passio ad subiectum / tunc denominaret ipsam et referret: quod est falsum. sed est vnum magis quam natura creata et sua indiuidualis differentia: sicut dictum est supra.

¶ Ad quintum dico quod oportet vniuersaliter illud quod refertur realiter per relationem esse prius natura relatione: sed in proposito dico quod relatio est prior natura relato licet non natura proprie tamen aliquomodo vt constitutiuum constitutohoc est enim regulare et per se vniuersaliter. Uerum est quod fundamentum est prius relatione: sed quod suppositum vel relatum sit prius relatione: dico. quod accidit falsum hoc enim verum est vbi relatio distinguitur realiter vel essen tialiter a fundamento: et non est constitutiua suppositi sicut in creaturis in diuinis non sic.

¶ Ad sextum dico quod non vniuersaliter verum quod relatio presupponit extrema realiter distincta: sed fallit in diuinis vbi est constitutiua relati extremi. Etiam credo in creaturis in multis: puta quando voluntas mouet seipsam relatio motiui non presupponit voluntatem distinctam a seipsa. et sic de aliis multis. Quando dicis igitur istud argumentum non valet relatio non presupponit extremarealiter distincta: ergo est relatio rationis. Dico quod verum est absolute: quia plus requiritur ad relationem rationis quam non presupponere extrema realiter distincta scilicet quod surgat ex opere intellectus et non ex natura rei / sicut relationes divine in proposito surgunt exnatura rei: ita quod relatio que nec praesupponit extrema distincta: nec surgit ex natura rei: nec per consequens distinguit et constituit aliquod extremum ex natura reiilla est rationis. Aliter dici potest quod argumentum tenet in relatiuis vel relationibus primi modi vel similibus ipsis: sicut idem dicitur sibiipsi. In talibus enim quia non sunt constitutiue nec productiue alicuius: si non presupponunt extrema realiter distincta: nunquam habent extrema realiter distincta: nec surgunt ex natura rei: ideo etc. Si dicatur hic quod relatio est aliud: ergo realis ad aliud realiter / ergo semper habet extrema distincta realiter. Dico quod si relatio est ad aliquid non oportet quod ad aliud: licet in diuinis bene in proposito sint ex trema distincta / non tamen praesupposita.

¶ Ad septimum dico quod suppositum vniuersaliter loquendo non praesupponitur actioni nisi in creaturis. Sed in deo dico quod est dare suppositum constitutiuum per actionem productiuam.

¶ Ad octauum dico quod quaelibet relatio in diuinis est exse hec / sicut et essentia: quia quicquid est in diuinis ex natura rei est purus actus. Tu dicis non est ex se formaliter infnita. Dico quod verum est: sed nichilominus est purus act et ideo non potest esse in potentia ad singularitatem nec plurificari: sed est ex se formaliter hec: immo etiam differentia indiuidualis creata quae non est purus actus sed componibilis cum natura. Sed hoc nihil facit ad conicabilitatem vel inconicabilitatem: quia essentia diuina ex se est hec / et tamen est comicabilis. Et nescio aliam meliorem rationem nusi quod iste sunt iste / et ille sunt ille.

¶ Ad nonum dico quod relationibus diuinis constitutiuis personarum non potest ab strahi aliquid commne reale nec prime intentionis nec equiuocum. Uando dicis quod immo relatio: dico quod sicut dictum / est supra: quod sicut nomen relationis est nomen reale et prime intentionis ipsum est equiuocum ad tres diuinas relationes.

¶ Ad decimum dico quod si per impossibile pater prius spiraret quam generaret generatio non esse / generatio: nec spiratio esset spiratio: quia de ratione ge¬ nerationis ( cum sit per modum nature diuine non determinabilis ab aliquo ) est quod sit prima productio: de ratione vero spirationis ( cum sit per modum voluntatis ) quod non sit prior: et ideo ponere quod pater prius spiret quam generet: est ponere sic contradictoria: et destruere rationem terminorum et ita vel nichil sequitur / vel contradictoria sequuntur: scilicet quod generatio sit incomicabilis / et non sit inconicabilis.

¶ Ad vndecimum dico quod paternitas denominat suppositum comtitutum per ipsam: puta patrem non sicut accidens subiectum vel passio: sed sicut anima denominat animam / non quod animam praesupponat anime / et rationale praesupponat hominem / et diferentia indiuidualis indiuiduum / ideo non valet.

¶ Ad duodecimum dico quod iste non dicit aliquid comne reale duobus istis / puta generanti et genito in quo conueniat sicut imaginatur argumentum / sicut etiam nec sortes huic sorti et illi: sed generans et genitus sunt alius et alius / iste per paternitatem et filiationem / sicut per eas sunt pater et filius / et nulloo idem iste / nisi forte accipiatur iste pro concreto diuinitatis cum est deus / et tunc non accipitur suppositaliter vel personaliter.

¶ Ad vltimum dico quod non est perfectionis simpliciter in natura substantiali creata quod indiuiduetur vel suppositetur per aliquid positiuum absolutum: sed est perfectionis supplentis imperfectionem quia si per extrinse cam quidditatem illa necessario esset accidentalis et distincta essentialiter ab ipsa. Dico etiam quod nullius est imper fectionis in natura diuina quod suppositetur per extrinsecam quidditatem ( supposito quod relatio dicat aliam quidditatem ) sed stante hoc quod est eadem non solum essentialiter et realiter cum ipsa multomagis est eadem quam proprietas quae cumque absoluta cum natura creata: libet etiam no videam quod esset imperfectionis in ipsa suppositari non per aliam quidditatem: sed per proprietatem absolutam vt dictum est supra.

¶ Quantum ad tertium articulum dicunt quidam quod per abstractum a relationibus et a per sonis non possunt intelligi persone distincte in diuinis sed hoc implicat contradictionem. Primo quia relationes sunt distinctiue et constitutiue personarum: vt patet in articulo praecedenti. Secundo quia intelligerentur distincte per aliqua absoluta vel essentialia: et tunc non nisi secundum rationem intelliguuntur distincte: et sequeretur error sabellii quod persone confunderentur secundum rem vel relationes: et tunc non abstrahuntur relationes: quare etc.

¶ Et addunt isti quod ponen tes idem esse mouens et motum non possunt saluare distinctionem personarum in diuinis / quia sicut idem potest esse mouens et motum non distinctum supposito / ita etiam producens et productum et sic confundunt personas cum Sabellico. ista dicta dicitur primo quod circumscri¬

¶ Contra ptio et abstractio differunt in hoc quia abstractio est operatio simplicis intelligentie apprehendentis vnum non apprehendendo alid. Circumscriptio vero est opus intelligentie diuidentis et dicentis hoc non inesseisti. Ex quo patet quod vniuersale: vel natura vniuersalis potest abstrahi a suppositis / non tamen potest circumscribia suppositis. Potest enim intelligi non intelligendo supposita sine aliquo mendacio vel falsitate / propter quod dicitur. iII. phisicorum quod abstrahentium non est mendacium: sed non potest vere circumscribi a suppositis / circumscriptio igitur est positio alicuius non esse: et tunc videri potest quid sequitur

¶ Secundo dicitur quod sine implicatione contradictionis persone divine posestesnt intelligi distincte non intelligendo relationes in ipsis: vel abstrahendo ipsas a relationibus: vel relationes ab ipsis Cuius ratio est quia etiam secundum alios persona in suo conceptucommuni accepta non includit rationem sub determinata ratione relationis: sed sub relatione proprietatibus inconicabili cui ac¬ cidit vt sic quod sit relata vel absoluta: quia dicunt etiam quidam eorum quod relatio non constituit inquantum relatio sed inquantum proprietas / ergo persona potest intelligi distincta abstrahendo relationem ab ipsa secundum propriam rationem rationis sine implicatione contradictionis quod enim alterum non includit vt sic potest intelligi non intelligendo illud. Dicitur ergo quod possunt intelligi tres subsistentes incommunicabiliter / et per consequens tres persone siue in diuinis siue in creaturis non includendo aliquas relationes.

¶ Tertio dicitur quod licet ista sint secundum intellectum et abstractionem intellectus: non tamen sic est in re quod persone diuine maneant distincte / et sic distinctio sine relationibus sicut de mul tis aliis: nec intellectus sit abstrahens intelligit hoc esse et manere sine illo sicut dictum est supra. Unde dicitur quod secundum intellectionem questionis oportet accipere absolutum et relatiuum secundum considerationem rationis: et modum nostre apprehensionis: et sic dicitur contra alios quod non oportet quod omne dictum in communi sit essentiale vel notionale. Nam secundum Richardum secundm substantiam dicitur aliquid in diuinis vel ad modum secunde substantie: et quod sic dicitur non dicitur quis seu aliquis vel persona. Unde et essentia non dicitur formaliter persona: vel ad modum secunde substantie: et quod sic dicitur non dicitur quis seu aliquis vel persona. vt de et essentia non dicitur formaliter persona: vel ad modum prime substantie: et vt sic de ratione sua non est nisi quod habeat proprietatem incommunicabilem / vtrum autem sit relatiua vel absoluta hoc accidit persone. Un de persona est / et secundum suam rationem generaliter ad ceptam formaliter / accipiendo ipsam pro aliquo incommunicabili secundum quod huiusmodi: et ideo persona pre cise accepta secundum modum apprehendendi et nominan di non est essentiale nec notionale pure: propter quod non valet dictum aliquorum simpliciter: dicentium quod omne quod est in diuinis vel est simpliciter essentiale vel notionale / quia est dare medium in diuinis ad hoc et illud saltem secundum nostrum modum apprehendendi et in telligendi cuiusmodi est persona.

¶ Quarto dicitur quod persone non possunt intelligi distincte circumscriben do relationes ab ipsis vel a diuinis sine implicatio ne contradictionis. Cuius ratio est quia sine implicatio ne contradictionis non potest intelligi constitutiuum non esse et esse constitutum et distinctum per ipsum: quia constitutum et distinctum includit constitutiuum et distinctiuum. Sed circumscribendo relationes intelliguntur relationes non esse / et tamen sunt constitutiue et distinctiue: ergo impossibile est sine implicatione contradictionis intelligere personas esse nec esse distinctas. dicta videntur michi dubia quan¬

¶ Sed illa tum ad aliqua. Quatum ad prinum dictum de abstractione et circumscriptione concor do cum eis. Quantum ad secundum dictum et tertium non ocordo cum eis: quia sicut dictum est supra persona est nomen prime intentionis. Et quantum ad principale significatum in diuinis: et quantum ad connotatum positiuum: sed per istum modum quod persona est nomen equiuociquantum ad principale significatum: non autem quantum ad connotatum quod est relatio.

¶ Dico igitur consequenter quod abstractis relationibus a personis non possunt persone intelligi distincte quantum ad connotatum persone: quia persona non connotat aliquid commune in natura reltribus relationibus: quia nichil sic est commune: nec aliquid commune secundum rationem: quia est nomen prime intentionis: et hoc contra secundum dictum tertium aliorum qui imagi¬ nabantur quod persona quantum ad illud positiuum quod connotat dicat aliquid ciomne: saltem secundum rationem per modum intelligendi: quod est falsum secundum quod est connotatum a persona. Dico enim quod connotatum persone secundum quod huiusmodi quod est relatio ipsa: non est aliquid vnum vel vniuocum sub quo possit ac cipi distinctio: et ideo dico quod non possunt persone imdiuinis intelligi distincte non intelligendo relationes vel abstrahendo. Accipiendo dico personas quantum ad connotata.

¶ Secundo dico quod accipiendo personam quantum ad principale et formale quod est incommunicabilitas ipsa secundum quod persona dicit aliquid formaliter incommunicabile: quod quantum est ex hoc possent intelligi persone distincte non intelligendo relationes vel aliquam relationem: quia sicut dictum est supra illa incommunicabilitas est vniuoca. et in personis diuinis et in creatis. Et ita sub ipsa quantum est ex ipsa potest intelligi aliqua distinctioet pluralitas incommunicabilitatum et incommunicabilium secundum quod huiusmodi: non intelligendo relationes vel que non sunt de conceptu quidditatiuo istarum incommunitatum vel negociationum: nec etiam incommunicabilium secundum quod huiusmodi. Et ideo dico quod quamtum ad hoc quod quantum est ex principali et formalisignificato persone possunt intelligi persone distincteabstractis relationibus: et quantum ad hoc personanon est ipsum mere essentiale nec notionale: quod est etiam contra alios de prima opinione.

¶ Tertio dico cum istis quod circumscriptis relationibus a diuinis inplicet contradictionem intelligere personas esse distinctas: et hoc quantum ad positiua connotata per personam que sunt essentia et relatio / quia vt sic non distinguum tur nisi per relationes secundum proprias rationes et formales acceptas / que nichil habent commune inter se quod dicat vel connotet personam. Sed quantum ad principale persone significatum non video quod per se et formaliter implicetur contradictio intelligendo personas distingui / et incommunicabilitates distingui non intelligendo relationes non esse: quia relationes intrinsece non pertinent ad istas incommunicabilitates vel negationes. Quia tamen iste negationes sequuntur relationes constitutiuas personarum in diuinis et necessario et conuertibiliter concomitanter fundantur in eis: argui potest quod si non relationes sint circumscripte debet intelligere non sun. inconicabilitates iste in diuinis: nec per consequens distinguuntur persone etiam quantum ad personale significatum. Qui scit vel vult dicere melius de hoc placet mihi.

¶ Ultimo dico quantum ad vltimum dictum prime opinionis quod illud est falsum. Dato enim quod idem moueat seipsum nihil tamen obstat distinctiue productioni personarum. Aliud est enim producere seipsum et mouereseipsum. Primum est simpliciter impossibile: quia nichil praesupponit seipsum in esse primo et simpliciter: nec debet sibi esse simpliciter sed secundum est valde possibile et necessarium in aliquibus: quia aliquid potest sibi dare esse secundum et accidentale. Unde dico quod illi qui ponunt illud dictum periculose ponunt: et contra libertatem voluntatis. Et nichil habent contra alios de confusio ne personarum quia impossibile est quod eadem sit persona producens et producta: et illud dictum aliorum dico quod prouenit ex pefectum intellectus. Hec de tertio articulo principali primum principale dico quod quantum ad hocquod

¶ Ad verum est dictum Boetii quod in relatione rationis eiusdem ad seipsum est idem absolutum / sicut etiam inrelationibus diuinis idem est absolutum in vtroque relatiuorum: sed non quantum ad hoc quod sint relationes rationis: sicut identitas alicuius ad seipsum: sed sunt ibuex natura rei.

¶ Ad secundum dico quod omnis quidditas que dicit imperfectionem simpliciter est communicabilis: non oportet autem de omni que non dicit perfectionem simpliciter / sicut est de proprietatibus relatiuis constitutiuis. Si queras quare hoc: nescio nisi quia ista es ista / et illa est illa: vel diceretur quod nulla relatio in diuinis dicit quidditatem: sed illud quo aliquid est primo incommunicabile sicut fundamentum illius incommunicabilitatis et se habet per modum differentie indiuidualis licet non sit propria differentia indiuidualis: sed tantum contradictio suppositalis.

¶ Ad tertium dico quod relatio non includitur in diffinitione persone in communi quantum ad principale significatum / et ideo dico quod nec omnis persona constituitur per relationem: sed dico quod persona diuina connotat relationem quam comsequitur incommunicabilitas personalis: ideo etc. Un de quando queritur de formali constitutiuo persone diuine non queritur nisi de fundamento primo talis vel talium negationum ratione cuius conuenit persone quod sit incommunicabilis / et illud oportet esse aliquid positiuum / et non potest dici essentia: ergo relatio: non sic oportet in creatura quod ista negatio necessario consequatur aliquid positiuum reale distinctum / nec constituatur per aliquid positiuum: sicut probabitur in tertio: quia creatura manens potest carere propria personalitate

¶ Ad quartum dico quod non oportet quod spiratio actiua sit incommunicabilis dato quod passiua sit incommunica bilis: et econuerso. Communicabilitas in proposito vel incommunicabilitas attenditur penes hoc quod aliquid potest conuenire vel conuenit: pluribus suppositis / et sic dicitur communicabile vel non nisi vni / et sic incommunicabile. Modo dico quod non oportet correlatiua conmunicari secundum supposita vel substantia: sed tantum secundum relationes Unde dico quod licet spiratio actiua conueniat pluribus suppositis non tamen spiratio passiua sed sicut spiratio passiua est vna: ita et actiua et econuerso¬