Quaestio 1

¶ Distinctionis secunde questio prima

CIrca distinctionem secundam quero primum Utrieuum sit mensura successiua vel duratio.

Uidetur quod sic Illa duratio est successiua que non est tota simul. Sed euum est huiumodi quia cum euum sit duratio infinita a parte post saltem. Si igitur esset tota simul esset dare infinitum in actu quod est falsum ergo. etc.

¶ Secundo sic. Illa duratio quae nondiffert a tempore est successiua sicut tempus. Sed euum non differt a tempore secundum Augustinum octauo super Genes qui dicit quod deus administrat creaturam spiritualem per tempus et planum est quod per euum ergo. etc.

¶ Tertio sic Esse euiterni medium est in teree motus et primum esse quod est esse dei igitur mediemodo se debet habere ad suam durationem. Sed primum esse et sua duratio simplex est non habens partem et partem sibi inuicem succedentes. Motus vero et sua duratio puta tempus vtrumque est successiuum et habet partem et partem. igitur medio modo esse euiterni simplex est et sua duratio successiua partem habens et partem.

¶ Quarto sic. Si euum non esset mensura successiua sequeretur quod nunc eui et euum non differrent. Sed hoc est falsum quia non minus est nunc eui indiuisibile et per consequens non magis duratiuum quam nunc temporis quod tamen differt a tempore sicut indiuits bile a continuo et diuisibili. ergo etc Omnis duratio successiua vele

¶ Conti. atempus vel tempore mensurat vt videtur quia omne successiuum vel est tempus vel motus vel oratio. si tamen sit successiua. Sed euum nec est tempus nec tempore mensuratur. Quod non si tempus patet quia mediat inter eternitatem et tempoet differt realiter ab vtroque sicut etiam diceretur infra Quod etiam non mensuretur tempore. Patet quia non est motus. ergo. etc.

¶ In ista questione sic procedam Primo ostendam quid intelligam per euum. Secundo inquiram vtrum euum sit mensura vel duratio sud cessiua. Tertio vtrum euum sit idem cum euiterne vltimo ad rationes.

¶ Quantum ad primum articulum Dicitur quod est quedam mensura quiditatiua et perfectionalis. Alia vero est duratiua loquendo de prima dicimus quod in quolibet genere est vnum primum quod est perfectissimum respectu omnium que sunt illius generis quod est metrum et mensura omnium que sunt illius generis sicut albedo coloris vt dicitur. 10. meta. Et quanto aliquid est tali mensura propinquius in illo genere tanto est perfectius quanto vero remotius tantoimperfectius.

¶ Secunda mensura est duratio cui accidit quod sit perfectionalis nec est de ratione eius. Non enim aliquid est perfectius quia durat plus quam illud quod durat minus Ita enim perfecta est albedo durans tribus diebus sicut tribus annis. Talis mensura dicitur esse tempus ab aristotele quarto phisicorum respectu motus. Est enim mensura motus secundum prius et posterius vt dicitur ibidem. Talis autem mensure puta duratiue rationem dicitur habere euum: et eternitas et tempus queomnia dicunt quantum extensiue vel quasi extensiue res manet in esse et habet suum esse vnde et durationes quedam dicuntur. Duratio autem a duro dicitur. Durum autem est quod non facile cedit alteri sed resistit et manet. Unde et durans cesiste re vel non cedere corrumpenti dicitur et manere. Ad distinctionem vero eternitatis eui et tperis est.

¶ Aduertendum quod triplex est genus entium. Quoddam enim est ens simpliciter inuariabile actu et potentia et immutabile simpliciter et necesse esse non habens terminum sui esse sed simpliciter infinitum et illimitatum in suo esse et duratio talis entis dicitur eternitas simpliciter. Et dicitur eternum quasi extra terminum esset di. Nec enim potest incipere nec desinere esse / et tale ens est deus. propter quod dicit Boetius secundo de Consolatione quod / eternitas est interminabilis vite tota simul et perfecta possessio. Ex quo patet quod in eternitate non est pars / pars prior et posterior sed est duratio simplicissima et simul tota et perfecta non habens terminum actu vel potentia. Aliud vero est ens quod sic est variabile quod intrinsece habet partem et partesuccedentes sibi inuicem quarum vna non est existente alia cuius est motus qui est de genere successiuorum sicut dictum est in primo et mensura duratiua modo dico duratio talis entis dicitur tempus quod est etiam. mensura successiua et non est aliquid permanens sed fluens. Et loquendo per se / dico quod tempus est men sura motus qumocunque vel de quocumque motu debeat intelligi. Est autem tempus sicut patet quarto phisicorum prius et posterius numerata in motu non sicut partes in toto quia tempus et motus realiter distinguuntur sicut patet quarto phisicorum quia prius et posterius temporis numerantur in motu sicut in subiecto. Motus enim subiectum est ipsius temporis vnde et tempus est passio motus saltem primi vt patet quarto phisicorum. Et sunt istud prius et posterius preteritum et futurum quae copulantur ad presens vel instans siue ipsum nunc quod solum habemus de tenpore in actu extra intellectum. Unde nec puto quod pastes temporis habeant aliquam vnitatem actualem extra intellectum sed solum ab intellectu vel anima.

¶ Sed tunc oportet videre qumo tempus sit aliquid extra intellectum cum partes. eius non sint extra intellectum et tantum de tempore habeamus ipsum nunc quod quidem non est tempus nec pars temporis est difficilimum. Cum omne illud quod est aliquid extra intellectum actu existat extra intellectum siue sit permanens siue successiuum vt videtur. Pars autem temporis aliqua nunquam est quia nunquam de tempore habetur nisi nunc quod non est tempus nec pars tem poris. Et similis difficultas est de motu et qui benepotest capere capiat tamen non capio bene. Tertium est genus entis quod est in se simplex per priuationem vel negationem partium sibi inuicem succedentium / quia est totum simul variabile tamen in potentia ab esse in non esse vel econuerso. Nec est necesse esse nec simpliciter extra terminos et talis entis duratio dicitur euum. Talia entia sunt angeli et substantie create se parate.

¶ Ex quo patet quod euum differt a tempore et eternitate. Nam ab eternitate differt per hoc quod non est simpliciter interminabile sed saltem in potentia est alicuius terminabilis vel terminabile.

¶ Distinguitur etiam a tempore quia non est alicuius habentis pastem et partem sibi succedentes sicut motus habet cuius men sura est tempus / sed est duratio vel mensura alicuius simplicis per negationem talium partium et existentis simutotum cuiusmodi est angelus vt dictum est supra Sic igitur patet quod euum est mensura vel duratio alicuius actu existentis totum simul et perfectum terminabilis tamen in esse et possibilis non esse quantum est ex parte sua et qumo dicitur a tempore et eternitate. Et hoc deprimo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum Est vna opinio quod euum est duratio quedam successiua habens partem et partem: licet euiternum et substantia cui conuenit sit tota simul sine innouatione aliqua vel inueteratione siue secundum totum siue secundum pantes et in hoc differt a tempore cuius subiectum putamotus secundum partes continue innouatur vel corrumpitur et ab eternitate que nec habet partem et partem sed est tota simul simplex et perfecta. Nec etiam illud cuius est vel cui conuenit puta deus innouatur vel veterascit.

¶ Euum autem conuenit cum tempore per hoc quod habet partem et partem succedentes inuicem et cum eternitate quia illud cui conuenit non habet partem et partem succedentes inuicem et cum eternitate quia illud cui conuenit non habet partem et partem sed est simplex. Quod autem euum sit successiuum probatur multipliciter.

¶ Primo sic. Ponatur quod nunquam fuisset tem pus deus potuit creare vnum angelum et ipsum adnihilare. Quero igitur vtrum esse angeli precedens et suum non esse sequens sint simul duratione vel non sed vnum prius et aliud posterius. Si simul ergo contradictoria stant simul et sunt vera simul de eodem. Si vnum est prius et aliud posterius ergo in duratione angeli est prius et posterius et per consequens euum est successiuum.

¶ Eodem modo potest argui quia deus potuit creare angelum non intelligentem aliquid postea anigelus potuit aliquid intelligere etiam si non esset tenpus. Quero igitur vtrum simul duratione fuit angelus intelligens et non intelligens. Aut prius non intelligens et postea intelligens. Non primo modo quia tunc contradictoria simul starent igitur. secundomodo igitur dato quod non esset tempus adhuc in duratione angeli puta in euo est prius et posterius.

¶ Tertio sic Quandocumque aliquid est tantum in actu quantum est reliquum in potentia si vnum est infinitum in potentia reliquum est infinitum in actu. Patet si euum non sit successiuum quantum est tempus in potentia tantum est euum in actu quia est quedam duratio perpetua tota in actu tempus autem successiue est in potentia. Cum igitur tempus sit infinitum in potentia videtu quod euum sit infinitum in actu. Sed hoc est impossibile. ergo. etc.

¶ Quarto sic illud quod existens tot tum in actu potest coexistere infinito tempori est actu infinitum sicut illud quod potest coexistere loco in finito est actu infinitum. Sed si euum non habet partem et partem ipsum actu totum existens potest coexistere infinito tempori succedenti vt patet. ergo. etc. Ad hoc etiam est exemplum in eternitate vel de eternitate.

¶ Quinto sic. Angelus potest creari et adnihilari et iterum reparari etiam si tempus non esset et sic haberet esse interruptum et reparatum esse et non esse Sed hoc est impossibile in quacumque mensura simplici et indiuisibili finita et limitata. In nulla enim tali mensura possunt stare simul contradictoria sed solum in mensura actu infinita et illimitata que est eternitas. ergo. etc.

¶ Sexto sic. Uno angelo creatodeus potest alium creare non simul dato quod tempus non sit vt patet quia non ex hoc necessitatur si creet vnum angelum quod creat alium simul. Angeli ergo isti non simul sunt nec durant sed vnus est prior duratione quam alius. Sed hoc non est nisi euum habeat prius et posterius. ergo. etc.

¶ Septimo sic. Si in euo non est successio in angelo non differt esse fuisse et fore. ergo sicut deus non potest facere angelum / puta gabrie lem non fuisse. Ita non potest facere ipsum non fore. Sed hoc est falsum. ergo. etc.

¶ Octauo sic. Si induratione angeli non est prius et posterius sequitur quod omne futurum sit sibi presens vel quod sit presens cuiibet futuro sicut deus per suam eternitatem suo modo quia nihil expectat de sua duratione secundum quod aliquam do fiat praesens illi futuro. Sed hoc posito sequitur quod potest naturaliter cognoscere futura contingentia. hoc autem est in conueniens. ergo. etc.

¶ Nono sic. Si duratio angeli non habet partem / et partem prius et posterius sequitur quod eadem indiuisibilis continue conseruatur et angelus per consequens. Sed quod continueconseruatur continue efficitur et fit sicut dictum est supra: ergo euum et angelus sunt in continuo fieri quod est falsum quia tunc nihil esset permanens.

¶ Ad hoc adducuntur auctoritates.

¶ Prima est Anselmi prosol. 20. vbi dicit de euiternis loquens deo de sua aeternitate. Tua et illorum eternitas tota tibi presens est cum illa nondum habeant de sua eternitate quod venturum est vel futurum sicut iam non habent quod preteritum est.

¶ Secunda est Augustini. xi. de. ciuitate dei vbi dicit quod nunc temporis si non fueret non esset tempus sed eternitas. ergo similiter de nunc eui si non flueret non esset euum sed eternitas.

¶ Ter tia Ieronimi ad Marcellam Ubi dicit quod solus deus non nouit futurum esse vel fuisse. ergo angelus nouit ista et sua duratio est successiua vt videtur. quare. etc. hec est positio.

¶ Ista positio est multum proba bilis tamen coniter non tenetur nec teneo ipsam. At guitur contra eam. Primo sic. Mensura vel quasi de bet esse vnigenea et conformis mensuratio 4o. metaphisice. Sed esse angeli mensuratum non est succersiuum habens partem et partem vel prius et posterius. igitur nec euum quod est mensura eius.

¶ Secundo sic prius et posterius non inuenitur in tpore nisi propter prius et posterius in motu cuius est passio vel mensura secundum philosophum 4o phisi. ergo a simili prius et posterius non possunt inueniri in euo nisi ex priori et posteriori ipsius euiterni. Sed in euiterno non est prius et posterius. ergo. etc.

¶ Tertio sic. Si euum habet partem et partem. Ita quod vna pars corrumpitur alia adueniente quero quare et a quo corrumpitur. Non cor ruptione immediati subiecti sicut partes temporis ad corruptionem partium motus quia angeli no corrumpunt. Nec actione contrarii quia pars adueniens non est contraria. Nec actione agentis vt videtur. ergo nul lo modo igitur non est ponendum habere sic partem et partem sed simplex et simul totum. Ista ratio non valet multum vt videtur quia pari ratione posset sic argui vnde corrumpitur pars motus primi mobilis qui non habet contrarium adueniente alia et tunc dicere tur quod idem est generans nouam partem et corrumpens per accidens priorem partem propter naturam successiui cuius partes non possunt stare simul.

¶ Quarto sic. Sicut probabitur infra in articulo sequenti. Euum non differt a substantia angeli. Sed substantia angeli non habet partem et partem. ergo. etc.

¶ Qui to sic. Non est ponenda pluralitas partium sine necessitate in aliquo. Sed nulla est necessitas ponendiquod euum sit successiuum et habeat partes. Tum quia omnia possunt saluari ponendo quod sit simplex sicut patebit soluendo rationes. Tum quia sicut esse angeliest magnum intensiue in perfectione et virtute stante sua simplicitate sic videtur quod magnum duratiue potest coexistere toti tempere et durare stante sua simplicitate et simplicitate durationis sue.

¶ Sexto arguunt aliqui sic. Omnis mensura vel duratio succetsiua est vere de genere quantitatis vt videtur quia omnis talis extentionem habet. Sed nulla quantitas vera realis praet esse in substantia spirituali siucut in subiecto et ita illi qui ponunt quod euum est duratio successiua habent negare quod sit in angelo sicut in subiecto quod est comtra eos.

¶ Ista ratio parum valet secundum eos quia ipsi ponunt quod motus vere est de genere quantitatis et quid suicessiuum et tamen ponunt quod motus est in angelo sicut in subiecto. Et ratio est secundum eos quia de motu nihil est in actu nisi indiuisibile motus quod est mutatum esse. Et ideo angelus non est quantus. Sic etiam diceretur de euo. Si autem dicatur vlterius quod philosophus non posuit mensuram successiuam vel durationem nisi tempus Responderent alii quod philosophus putauit omnia ergo ponuntur modo euiterna esse eterna et non curauit de euo sed tantum de eternitate et tempore. Ad hanc conclusionem adducuntur auctoritates.

¶ Prima est Augustini. 83. q. q. 72. Ubi dicit quod tantum distat inter euum et tempus quod euum est stabile / tempus autem muta¬ bile.

¶ Secunda est Dyonisii de diuinis nominibus ca. x. Ubi dicit quod proprietas eui est totum secundum totum metiri non ergo secundum partem et partem successiue. Et ca. 5. Dicit quod euum dicitur quieta et tota simul vita¬

¶ Tertia auctoritas est Gregorii. 4o. moralium Ubi dicit quod gaudio beatorum nihil preteriit nihil aduenit nihil est preteritum nihilque futurum. Eandem sententiam dicit Augus. et de esse et de contemplatione angelorum. 12. confessionum.

¶ Quarta est plato nis in Thymeo Ubi dicit quod eui mansio perpetua est et quod fuisse et fore temporis geniture sunt propria et non eui.

¶ Et confirmatur per Auicennam. II. meta. ca 1. hoc est quod nos vocamus tempus mensurationem stabilitatem non habentem secundum viam successionis. Et secundo phisicorum ca. II. Dicit quod cui conuenit et accidit ex seipso antem et post est tempus. Sed euum non est tempus. ergo. etc.

¶ Uidetur ergo per praedicta de mente philosophorum et sanctorum quod duratio seu mensura duratiua non habet prius et posterius nisi tempus et quod euum per consequens est duratio vel mensura simplex tota simul existens.

¶ Dico igitur quod euum non est mensura vel duratio successiua sed est simplex non habens partes sibi succedentes et potest simul coexistere toti tempori succedenti stante sua simplicitate nec est in ipso prius et posterius secundum se / sed per comparationem vel habitudinem ad partes tparis quibus coexistit vel coexistere potest.

¶ Secundo dico quod potest coexistere instanti tparis nostri vel ipsi tempori inditur ferenter.

¶ Tertio ex hoc concludo quod instans eui et euum ipsum non distinguntur realiter sed idem est omnino extra intellectum instans et euum. Non sic autemde instanti temporis et de tempore. Instans ei temporis si dicat aliquid reale positiuum realiter distinguitur a tempore. Si vero non dicat nisi negationem sicut dicunt aliqui de puncto quod non dicit nisi negationem diuisionis loquendo de puncto continuatiuo vel negationem vlterioris extensionis loquendo de puncto terminatiuo vel negationem anterio ris extensionis loquendo de puncto initiatiuo.

¶ Tunc licet realiter non distinguatur a tempore quia non est res sed negatio rei non tamen est idem realiter cum tempore sicut nec negatio cum affirmatione ideo. etc. Sed id quod est euum dicitur instans eui prout coexistit vel natum est coexistere instanti temporis nostri. Euum vero prout coexistit vel natum est coexistere nostro tenpori.

¶ Ad primum aliorum dico quod esse et non esse angeli creati et adnihilati non sunt simul duratione qua est euum nec prius et posterius in diuersis partibus eui Sed bene verum est quod non sunt simul quia vnum est euum vel cum euo puta ipm esse. Aliud vero est negatioeui et destructio. Puta ipsum non esse Ita quod simul destruitur et esse et euum quia idem sunt.

¶ Si autem dicas vltra de eternitate quod saltem sunt simul eternitate quia eternitas est quando angelus creatur et est quando adnihilatur et non est. Dico quod non est ad propositum. Sio enim partes eui dato quod esset successiuum essent simel et esse et non esse euiterni. Ita quod non est plus argume tum contra me quam contra te.

¶ Ad secundum per idem potest dici de angelo prius non intelligente et postea intelligente.

¶ Ad tertium dico quod maior vera est de iis que sunt eiusdem rationis. Unde linea vna quae esset tanta in actu quanta alia in potentia esset actu infinitasi illa alia esset infinita in potentia sic non est de tempore et euo nec sunt eiusdem rationis. Ad minorem Dico quod euum proprie loquendo non est tantum in actu quantum tempus est in potentia. sed pro tanto improprie dicitur tantum quia virtualiter ex se quantumcunque sit finitum et ens alterius rationis potest coexistere tempori quod est infinitum in potentia. Ad conclusionem vero diceretur quod non est inconueniens aliquam durationem citra eternitatem esse actu infini tam licet etiam possit non esse non tamen simpliciter infinitam: sicut deus est infinitus et eternitas sua que est idem penitus quod ipse extra intellectum quantum ad illud positiuum quod dicunt licet eternitas addat vel dicat negationem termini in essendo et actu et potentia supra id quod dicit deus vel forte respectum rationis coexistendi ex se et a se cuilibet dura tioni posite tanquam id a quo dependet illud quod sibicoexistit impossibile esse sine ipsa.

¶ Ad quartum dicitur quod maior non est vera nisi illud sit totale quod necessario coexistat toti tempori et ex seipso et sua illimitatione et infinitate hoc habeat sicut etiam de coexistente loco infinito vel etiam omni loco non oportet quod sit actu infinitum nisi sit tale quod ex sua immensitate necessario coexistat omni loco posito in esse Unde et deus posset facere vnum corpus in omni loco et non esset propter hoc infinitum in actu sicut dicetur in quarto. Modo dico quod euum licet potest coexistere omni tempore vel toti tempori non sic tamen vt predictum est quemadmodum eternitas coexistere potest et preterea tempus non est aliquid permanens simul totum sicut locus. Ideo non est simle de tempore et loco. Si enim argumentum esset bonum. Sequeretur contra eos quod substantia angeli esse actu infinita / quia ipsa saltem ipsa simul tota existens potest coexistere omni parti temporis et eui dato quod euum sit successiuum quod est falsum et contra eos.

¶ Ad quintum dico quod si non esset tempus / angelus posset creari et adnihilari et reparari. Sed dico quod non simul simultate eui nec posterius et prius in diuersis partibus eui eiusdem euiterni. Dicendum est ipsum esse et non esse sicut dictum est supra ad primum argumentum. Ita quod simul simultate proprii eui non est esse angeli et interruptio essendi quia esse angelet euum quod est sua duratio idem sunt et non esse suum et non durare idem et dico quod non sunt simul. Nec tamen prius et posterius que sint partes eiusdem euisicut dictum est. Et oportet eos dicere quia si secundum eos euum est accidens et non est nisi in euiterno sicut in subiecto destructo euiterno destruitur euum et quelibet pars eius. Ita quod non est dare partem posteriorem eui in qua sit non esse euiterni¬

¶ Ad Sextum dico quod vno angelo creato deus potest alium non creare vel etiam creare. Ponamus quod non creat vnum creando alium et tamen aliquando creet ipsum. Dico quod quelibet habet durationem propriam et vna non est pars alterius nec ambe alicuius tertie sicut prius et posterius intelliguntur pantes eiusdem durationis. Sed verum est quod vna fuit alia non existente et sic intelligitur prior vel prius fuisse et alia posterior vel posterior sine omni successione vel partibilitate alicuius durationis vt patet Unde non plus per hoc arguitur successio vel pastibilitas in euo quam in esse alicuius angeli nisi forte per comparationem ad tempus nostrum in quo talia inueniuntur.

¶ Ad septimum Dico quod idem est in re ipsi angelo esse fuisse et fore quantum ad illud posituuum quod ista dicunt et important que est duratio ipsa euiterni vel angeli. Et sicut absolute deus potuit facere vel determinare angelum non fore vel esse ita et non fuisse licet supposito quod fuerit non potest facere ipsum non fuisse / quia nec est factibile nec vnquam hoc potuit: sicut etiam supposito quod sit vel quod futurus sit non posse facere ipsum non esse coniunctim vel non fore. Unde non maiorem necessitatem concludit in fuisse vel fore angeli absolute loquendo quam in esse presentialiter et planum est quod non est ibi aliqua necetsitas consequentis et simpliciter / sed consequentie tantum et ex suppositione supposito quod sit.

¶ Ad octauum dico quod angelus nihil expectat de sua duratio ne per quod fiat vel sit presens aliquando alicui sibifuturo tamen dico quod futurum aliud a se non est sibipresens. Ita quod defectus presentie qui est coexistentia ad rem futuram non est ex parte angeli vel sue durationis sed ex parte ipsius rei future. Et ideo non oportet quod naturaliter cognoscat futura contigentia. sicut arguitur quia illa non sunt sibi principia quicquid sit de deo de quo est alia ratio quam deu anigelo apud omnes.

¶ Ad nonum Dico quod angelus et sua duratio indiuisibilis et simplex semper conseruatur sicut dictum est supra. Quando dicis quod esset in continuo fieri. Dico quod verum est pro tanto quia continue accipit idem esse ab alio sicut radius a sole. Sed non est in continuo fieri sicut motus vel tenpus sicut tu ponis quando ponis ipsum habere pastes sibi continue succedentes.

¶ Ad primam auctoritatem de Anselmo. Dico quod illa videtur fuisse intentio Aselmi. vel dic quod Anselmus vult dicere quod angelus a se non habet quod futurum est de sua duratione sicut deus. Ita etiam nec idem quod est presens est vel preteritum. Uel dic quod in angelo conceditur preteritum et futurum per comparationem ad tenpus nostrum et secundum diuersos respectus rationis qui sunt respectus coexistentiarum ad diuersas partes temporis quando sunt in actu.

¶ Ad Augustinum potest dici quod accipit ibi eternitatem pro euo vel eternitate participata et tunc sequitur propositum quod euum non sit fluxibile vel fluxiuum. Alio ter potest dici quod si instans temporis non flueret aliquo modo esset eternitas et sic etiam de euo si nullo modo flueret / nec in se nec per habitudinem ad tem pus: sic quod cuilibet instanti temporis posset coexistere vel non coexistere sed necessario et immutabiliter semper existeret tunc eternitas esset. Sed sic non est de euo licet sit simplex vtdictum est.

¶ Ad Hieronsmum per idem dici potest quod solus deus non nouit futurum sicut angelus sicut statim est predictum non quia duratio angeli sit successiua / vel habens partes. Et similiter dicendum est ad consimiles auctoritates. Hec de secundo articulo

¶ Quantum ad tertium articulum. Est vna opinio quod euum realiter et essentia liter distinguitur a substantia et ab esse angeli cuius est.

¶ Ad hoc est prima ratio talis. Mensura realis distinguitur realiter a mensurato. Patet quia nichil mensurat seipsum realiter vt patet. Sed euum est mensura angeli sicut duratio eius. ergo et cetera.

¶ Secundo sic. Sicut se habet tempus ad motum sic euum ad euiternum vel ad angelum. Sed tempus realiter differt a motu / sicut probatur quarto phisicorum quia tempus non est velox nec tardum sicut est motus. ergo et cetera.

¶ Hoc etiam patet quia tempus est passio motus. ergo differt ab ipso..

¶ Tertio sic. Illud quod est aliquid successiuum habens partem et partem realiter distinguitur ab eo quod non est successiuum nec habens partem et partem sed est simplex. Sed euum et esse angeli sunt huiusmodi. ergo. etc. Quarto sic Quantitas permanens et successiua sunt eiusdem praedicamenti et accidentis. ergo sicut quantitas permanens differt realiter et essentialiter a suo subiecto sic et quantitas successiua vel duratiua puta euum.

¶ Quinto sic. Secundum illos qui ponunt quod euun est simplex non habens partem et partem sicut se habet instans temporis ad mobile vel subiectum / sic euum ad esse angeli vt videtur. Sed instans temporis realiter differt a substantia mobilis: quia mobile absolute loquendo potest esse sine tempore et per consequens sine instanti temporis sicut etiam potesesse sine motu. ergo. etc.

¶ Sexto sic. Illud quod est sua duratio et idem realiter cum ipsa non potest non durare vel non esse sicut idem non potest non esse ipsum Sed angelus potest non durare et non esse ergo noest idem quod sua duratio puta euum. Sic ergo dicunt quod siue euum dicat aliquid permanens simplex siue dicat aliquid successiuum quod realiter distinguitur ab esse et actuali existentia angeli seu etiam euiterni.

¶ Sed videtur mihi dicendum quod euiternum vel angelus non distinguitur realiter vel essentialiter quod accipitur pro eodem supposito ab euo quod ponitur formaliter in ipso vel formaliter conuenit sibi tanquam duratio eius.

¶ Hoc probo primo sic. Quandocumque aliqua distinguuntur essentialiter et vnum est prius natura alio. Unum sine contradictione potest poni et esse in effectu sine alio saltem prius a posteriori quia hoc nullam implicat contradictionem. Si ergo euum differt a substantia angeli essentialiter cum ipsum sit posterius natura substantia angeli sed tur quod angelus potest esse et manere sine euo et sua duratione / et sic durabit sine duratione quod est cotra dictio.

¶ Secundo sic Si euum est aliquid ab existentia angeli vel euiterni cuius est duratio tunc illud aliud habet durationem et durat vel durare potest Aut ergo est idem cum sua duratione propria. aut non / sed alia duratione durat. Si est idem pari ratione standum fuit in primo quod angelus et sua dura tio que est euum sunt idem realiter. Si alia duratio ne durat est processus in infinitum quod est inconueniens. igitur euum quod est duratio euiterni est idem realiter cum ipso.

¶ Tertio sic pluralitas non est ponenda sine necessitate primo phisicorum. Sed nul la necessitas est quod euum sit aliud ab euiterno et quod sint plura vt patebit soluendo rationes. ergo. et cetera¬

¶ Quarto sic Si euum realiter et essentialiter distiguitur ab angelo vel euiterno cuiusmodi est duratio. Sequitur quod sit aliquod accidens eius Sed hoc videtur impossibile quod per accidens durat ipsa substantia. Magis enim videtur accidens durare per substantiam quam econuerso. ergo. etc. Dico igitur quod ista sunt realiter et essentialiter idem et penitus idem extra intellectum. scilicet esse vel existentia angeli et suum euum quod est duratio eius. eodem enim formaliter res durat et existit. Tamen differunt secundum rationem quia euum super esse addit vel dicit et dat in telligere respectum rationis coexistentie ad tempus cum possibilitate non coexistendi respectum Dico aptitudinalem tantum saltem hoc autem non dicit nec dat intelli¬ gere ipsum esse euiterni¬

¶ Ad primum aliorum Dico quod duratio rei intrinseca proprie loquendo non men surat ipsam sed magis aliquid extrinsecum. Unde et quantitas panni non mensurat pannum / sed magis quantitas vlne que est aliquid extrinsecum a pa no. Euum autem vt dicit durationem est intrinsecum illi cuius est duratio / ideo non est proprie men sura vt sic. Et dato quod aliquid intrinsecum formaliter inherens alteri diceretur mensura eius intrinse ca saltem sicut quantitas. Dicitur mensura substantie cui inheret secundum aliquos. Tamen dico quod euum duratio euiterni non est mensura illius cui est intrinseca nisi secundum rationem non autem secundum rem quia sicut probatum est: est idem sibi. Quomodo autemmipseuo et conueniat cuius respectu ratio mensure magis inferius apparebit.

¶ Ad secundum dico quod maior non est vera. Non enim sicut tempus realiter differt a motu cui formaliter conuenit et inest. Sic euum quod est duratio ab illo cuius est. Unde dico quod nec tempus est duratio motus / sed duratio motus est idem cum motu. Si dicas quod illa maior conceditur a Dionysio de diuinis nominbus ca. quarto. Dico quod intendit deu euo quod proprie habet rationem mensure respectu euiterni et vt sic et hoc non est aliquid intrinsecum eui terno sed magis aliquid extrinsecum sicut etiam dici tur ab aliquibus quod tempus non est mensura motus primi mobilis sed magis est passio eius et mensura alio rum motuum. Omnino tamen dicendum est quod non si se habet euum euiterno intrinsecum ad ipsum euiter num sicut tempus ad motum quia prima duo non distinguntur realiter. Sed motus et tempus realite distinguntur secundum Augustinum. II. confessio. ca. 23. et secundum Aristotelem quarto phisicorum et sunt res vt putodiuersorum punctorum. sed non curo modo quorum.

¶ Ad 3m patet ex praecedenti articulo quod minor est falsa Non enim euum est aliquid successiuum.

¶ Ad quar tum per idem dico quod nec euum nec tempus quod plus est sunt quantitates vielte loquendo. Sed dico quod euum qri substantia vel idipsum quod euiternum cuius est duratio.

¶ Ad quintum nego maiorem. Non sic enim euum ad euiternum sicut instans ad mobile nisi quantum ad hoc quod sicut instans est aliquid indiuisibile et simplex ita euum sed non quantum ad hoc quod vel non sit realiter idem cum euiterno vel quod realiter distinguatur ab ipso sicut instans a mobili.

¶ Ad sextum dico quod illud quod est idem realiter vel essentialiter cum sua duratione potest non durare licet non possit non esse sua duratio sicut etiam illud quod est realiter et essentialiter idem cum suo esse potest non esse sicut etiam licet homo necessario sit homo tamen potest non esse: Sic dico in proposito suo modo quod etiam ipsa dura tio creata potest non durare sicut et qualibet creatua ra quia potest non esse. Nec est necesse esse. Hec de Tertio articulo

¶ Ad primum principale Dico quod non est dare infinitum in actu creatum licet sit dare durationem que quantumcunque finita naturaliter prtet coexistere tempori infinito in potentia cuiusmodi est euum. et ideo dicatur infinita. Unde dico quod sola etenitas diuina est duratio actu infinita. Non tamenex houquod coexistere praet toti tpeori nisi forte quia ex se et a se hohabet Sed quae ratione deus hoc habet quod est infinitus quia est idem quod deus.

¶ Ad secundum dico quod euum differt a tempore / nec est tempus sicut dictum est supra. Quando dicis de Augustino quod deus mouet creaturam spiritualem per tempus. Dico quod verum est quia licet ei de beatur euum secundum substantiam et esse tamen ei de betur vel conuenit tempus secundum motum suum et hoc non est contra propositum.

¶ Ad tertium dico quod concludit pro me. Esse enim diuinum est necesse esse et interminabile et impossibile aliter se habere et summen simplex / et ideo sibi debetur eternitas. Esse motus est esse partibile et variabile quod non est totum simlet ideo sibi correspondet tempus. Sed esse angeli simplex est terminabile tamen et possibile non esse et ita debet sibi correspondere non euum vt duratio vel men sura simplex tamen possibilis non esse.

¶ Ad quartum dico quod nunc eui et euum non differunt realiter sed tantum secundum rationem sicut dictum est supra. Nec est simile de nunc temporis et tempore / quia euum est duratio perfectior et superior et potest in ipsa vniri nunc durationis et duratio sic quod idem sit in diuisibile tamen potens coexistere tempori. Non sic autem oportet de nunc temporis et tempore. Nunc enim temporis permanere non potest nec esse idem cum tpare. Ita quod in vna duratione inferiori ista sunt dispersa que in superiori sunt vnita. licet ergo nunc eui non sit minus indiuisibile formaliter quam nunc temporis tamen permanens est et non illud et potest coexistere tam nunc temporis quam ipsi tempori non sic illud. Et hec de questione prima secunde distinctionis huius secundi