Praeambulum

¶ Incipit prologus super lecturam sententiarum reuerendissimi in christo patris et domini magistri petri de aillyaco In sacra pagina professoris fama super ethera noti / nec non cardinalis quodam cameraoe non meritissimi In quo theologicam scientiam aliis (ut equum est) prefert scientiis humanitus adinuentis multipliciter eam commendans et extollens. ue nam doctrina haec noua: Ista quaestio mouetur Marci primo capitulo

¶ Re uerendi patres ma gistri et domini carissimi saepe et multum hoc mecum cogitaui quid nam expedientius esset / quod ve michi foret vtilius / vel sacre doctrine / diuine videlicet scripture laubes edicere: vel easdem sub silentii pace transire: Qua in te variis factus agitationibus tumulentus varia michi superest agitatio sed perplexa Nam diuersis et aduersis perpelxitatis funiculis hinande contentiose protractus: nunc loqui prohibeor / nunc tacere non possum

¶ Loqui enim prohibet laudam tis demeritum quo me indignum repe rio verbo laudis / quia non est speciosa laus in ore peccatoris. Ecci. 15o. et ut venerabilis verba aalani sequar. Nec mirti praesunt lauris oleast olivis Nec saliunca rosis. vil nec alga hiacinctis prasertur. Gemmis ve lutum violis ve cicuta. Nec ouis a capra mendicat velleris usum. Nec fumidus torens a riuo postulat undam Nec solet a dauo narcisus querere formam Nec addit lucem candele flamma diei Et ieo loqui prohibeor

¶ Sed tacere dissuadet laudis debitum quo me totum sentio enarrandis sacrae doctrine preconiis obligatum / de quibus magis ut puto veniam merear si pauca dixero (cum plura non possim) quam si taceam omnia / cum debeam vniuersa. et ideo. tacere non possum / ymmo cogor in admirative questionis prorumpere verba dicens Quenam doctrina haec nova: Cum vero mee intelligentie detri menta considero: cum animi mei calamites colligo. qui peccator sum leuioris scientie / et conscientie grauioris / qui stultissimus sum virorum / sapientia hominum no est mecum non didici sapientiam nec noui scientiam sanctorum. Prou. xxxo. Certe sit elinguis lingua / me moria immenior / insensibilis sensu et de ineffabilibus sacre doctrine laudibus / de quibus eciam sancti cum timore loquuntur et tremore / loqui nimium pertimesco / ideoque timor et tremor venerunt super me. in psalmo. quare loqui prohibeor. Sed si diuitius taceo de ingratitudine redarguar / quia iux ta moralium dogma philosophorum eam laudare teneor que me / si non stet per me / suis ditauit beneficiis / beauit muneribus et documentis salutaribus erudiuit Quare tacere non possum ymmo cogor in admiratiue questionis prorumpere verba dicens Quenam doctrina hec noua: dum autem ad sacratissime doctrine huius laudem tota labo rat intentio: dum tota concurrit affectio / tam excellentis dulcedinis copiam effusucra voluntas in cogitatione non pro ficit: sed et lingua pene deficit in sermone. Et vt quidam eloquens ait. dum sibi verba tero laudis: plus contero laudem Quamobrem erubesco dicere vel narrare inepte cogitationis mee et temulentas fantasie proprie coniecturas / demissoque capite veritus sum quid de tanta re sentiam indicare / consulente michi sapientissimo salomone Altiora te ne quesieris. ecci. 3o. Id circo loqui prohibeor. Sed dum consolari cuperem inscientiam meam silentione: et ignorantiam meam tacendo compescere (quam ipse dum loquor accusare compellor) instat ex aduerso conscientia propria que laudis debitum recognoscens instanter instantius instantissime petit ipsum ad quod teneor persolui tributum Idcirco tacere non possum ymmo cogor in admiratiue questionis prorumpere verba dicens Quenam doctrina haec noua: Si ipsa ergo huius gloriose praeconia doctrine de intellectus mei vena paupere fluuium exigunt locupletem / ignarus ego et elinguis incipiam balbutire. ecce verecundia signat ora silentio. voluntatem cohibet / ymaginationem grauat / dum quod nescit homo / quod miratur angelus / inscie promit imperitus et loquitur impudenter ignarus Igitur loqui prohibeor. Sed de illius misercordia loquendi sumens audaciam qui mutorum labia reserat et linguas infantium facit disertas. sap. 4o vt quod debeo tributi huius sacre doctrine preconiis. quamuis soluendo non sum sufficiens: in eius tamen id quod potero commendatione persoluam. Spirabit animus meus deuotionis affectum / eructabit cor meum verbum bonum et ve¬ lut calamus scribe laudibus eius officiosus assistam. igitur tacere non possum ymmo cogor in admiratiue questionis prorumpere verba dicens. Quenam doctrina haec noua: Que fuit questio a principio proposita vestris reuerentiis sepe repetita Ad cuius questionis solutionem me dui quidem cogitantem sed nichil proficere valentem ratio ipsa in hanc potissimum sententiam ducit: vt cum ad soluendam tam arduam questionem minime sufficiam aliorum consulam facultatem Considero igitur quod inter plurimas et quasi inummerabiles questiones quatuor sunt precipua questionum genera in diuersis scolis et doctoribus variis perquirenda Nam primo quedam sunt questiones subtiles et studiose. 2o quaedam sunt questiones difficiles et curiose. 3o quaedam sunt questiones ciuiles contentiose. 4o quaedam sunt questiones vtiles et virtuose. Primum questionum genus solet disputari in scola theorica physicorum. 2m questionum genus solet perscrutari in scola fantastica mathematicorum. 3m questionum genus solet disceptari inscola politica iuris peritoum. 4m questionum genus solet pertractari in scola catholica theologorum

¶ Ad primum questionum genus pertinet illud iob xxvi. Quis extendit aqualonem super vacuum et appendit terram super nichilum: Quis ligat aquas innubibus suis vt non erumpat pariter deorsum: Quis terminum circumdedit aquis vsque dum finiantur lux et tenebre: Et illud prov. xxx. Quis colligauit aquas in vestimento: Quis suscitauit omnes terminos terre: Tales enim questiones subtiles et studiose solent disputari in scola theorica philosophorum

¶ Ad 2m questionum genus pertinet illud eccli. 1o. harenam maris et pluuie guttas / et dies seculi quis dinumerate: Altitudinem celi et latitudinem terre et profundum abyssus quis dimensus est: Et illud senece Licet nescias que rartio occeanum diffundat / quid sit quod gemellorum conceptum separet partum iungat. Cur simul natis fata diuersa sint non multum nocebit tibi transire quod nec licet scire nec prodest. Tales enim questiones difficiles curiose solent perscrutari in scola fantastica mathematicorum

¶ Ad 3m questionum genus pertium illud luc. 22o Facta est contentio inter eos quis eorum videretur esse maior Et illud exo. 2o Quis constituit te principem aut iudicem super nos: Tales enim questiones ciuiles contentiose solent disceptari in scola politica iurisperitorum

¶ Ad 4m questionum genus pertinet illud iob xiiiio Quis potest facere mudum de inmundo conceptum semine: Et illud praedicate Quis ascendet in montem domini aut quas stabit in loco sancto eius: Tales enim questiones vtiles et virtuose solent pertracta ri in scola catholica theologoum Considerata igitur praemissa questionum quadripharia serie et scolarum varietate quadruplici / michi visum est expedire pro nostre questionis solutione singulas adire scolas / et doctores consulere singularum ut quod in vna nequit: in alia saltem inueniri valeat Sic enim quod vbique quaeritur alicui bi plerumque reperitur / iuxta verbum veritatis dicentis. Querite et inuenietis. Math. 7o Vado igitur et per ordinem ad singulas discurro scolas. Et primo ad scolam philosophorum in qua studiose disputantur questiones subtiles et theorice. 2o mathematicorum in qua curiose perscrutantur questiones difficiles et fantastice. 3o ad scolam iurisperitorum in qua contentiose disceptantur questiones ciuiles et politice. 4o ad scolam theologorum in qua virtuose pertractantur questiones vtiles et catholice. 1o ergo venio ad scolam philosophorum in qua studiose disputantur questiones subtiles et theorice et ibi nostram propono questionem interrogans ab eis de lege christi euangelica Quenam doctrina haec noua In primo vero huius scole ingressu sermocinalium scientiarum gramatice videlicet et logice / rethorice et poetice artis doctores iuenio. Qui omnes iuxta sue facultatem doctrine in aliquid offerunt. Alii gramaticalia prisciani rudimenta Alii logicalia aristotelis argumenta Alii rethorice tullii blandimenta Alii poeticam integumenta virgilii nec solum ista: quin ymo ouidii praesentant fabulas / fulgentii mithologias / odas oracii / ormestas orosii iuuenalis satitras / senece tragedias / comedias therentii / inuectiuas salustii / sydonui epistulas cassyodori formulas / declamationes quintiliani / decades titi / liuii / valerii ephitomata / marchialis epygrammata centones homeri / saturnalia macrobii et generaliter singula quae vel suauis liram rethorice vel grauis poetrie musam resonant. Sed cum praemissi doctores in hiis omnibus nichil prorsus doceant quod ad propositam satisfaciat questionem: ipsi tamen mihi iam pene de solutione questionis desperati / in quirendi laudant propositum laboris diligentiam recommendant et diligenter inquirenti specie inueniendi confirmant Confortat me siquidem illud commune dictum boecii de disciplina scolarium cuiuslibet operis obtusitas laborum diligentia permolliter Confortat eciam me illud dictum valerii in epistula ad ruphinum Ad summa quaeque fastigia non nisi per salebras euadimus nec est via plana que ducit ad gaudia plena Cuius rei ponit exemplum. Audiuit inquit iason quam per mare adhuc in tactum ratibus et remis et per tauros sulphureos ac per toxicati serpentis vigilias sibi viandum esset ad aureum vellus et sanon consilio licet non suaui usus / abiit et rediit et optabilem thesaurum retulit. Sic absintium veritatis acceptat morose mentis humilitas / fecundat officiosa sedulitas / et in fructum producit per se uerantie vtilitas / vt dura principia dulci finem munerentur Sic arctus callis ad ampla ducit palacia. sic angustus tramens ad terram viuentium Hec ille. Confortat me insuper illud dictum vergilii in eneyde Labor improbus omnia vincit. Confortat me denique illud dictum architrenii nouelli poete Velificatur athos dubio mare ponte ligatur. Remus arat colles / pedibus substernitur unda. Pupemeatur humus pelagi tethis exuit vsum Salmoneus fulmen iaculatur dedalus alas Induit ingenii furor instat et inuia praeceps. Rumpit et artifici cedit natura labori Ex hiis namque dictis vires animi colligo. spem mentis erigo. vt ad proposite quaestionis apertionem procedam vlterius inuestigans a profundioribus naturalis et moralis philosophie doctoribus quid nam de proposita sapiant questione. ipsi vero sola excusatione contenti talem responsionem praetendunt Scimus inquiunt elementorum proportiones / elementatorum conditiones / vaporum impressiones / mineralium mixtiones. Scimus vires herbarum / virtutes gemmarum / mores animalium / origines animarum Scimus complexionum distantias / humorum repugnantias / sanitatum armonias / egritudinum distrasias Scimus varietates actuum / causalitates habituum / extremitates viciorum et medientates virtutum Et vt ad vnum dicamus Scimus de natura quicquid humana potest ratio naturaliter perscrutari. sed nimirum de ea quam propositionis questione nichil vtique scimus / quia in eius solutione natura silet. ei canones succumbunt / et fides sola de naturali ratione triumphat Ad hanc itaque vocem / primam ex eo scolam et transeo ad secundam Secundo ergo venio ad scolam mathematicorum / in qua curiose perscrutantur questiones difficiles et fantastice / et ibi nostram propono questionem interrogans ab eis de lege christi euangelica Quenam doctrina hec noua In primo vero huius scole ingressu: quosdam reperio sibi nomen matheses usurpantes indebite / ex quorum infamia tota fere mathematicorum scola infamis redditur et suspecta. Hii sunt quae teste beato augustino in libro de natura demonum. a terra geomantici / ab aere aeromantici / ab igne prpromantici / ab aris ydolorum arioli / a condesinatione natalium genetlyaci / ab inspectione horarum acuspices / et a volatibus aut vocibus auium / augures nuncupantur. Ab hiis itaque pseudo mathematicis seu potius maleficis. nichil interrogo de proposita questione / hoc sacra prohibente scriptura Non declines inquit ad magos nec ab ariolis aliquid scisciteris. leuiter. xx. Sed ad veros mathematicos transeo qui in arismetrica numerorum pugnas / in musica sonorum siniuigias / in geometria quantitatum mensuras / et in astrologia celorum influentias scientifice perscrutantur. inter quos tenet pictagoras calculum / orpheus plectrum / esculaxius baculum / eufratres horoscopnum / archimedes radium / perdites circinum / campanus perpendiculum / protholomeus astrolabium. Nec inuestigare desistit thales tempora / athlas sydera / zeno pondera / crisippus numeros euclides mensuras / albumazar influentias. Ab hiis itaque mathematicis nostre peto solutionem questionis / et ecce horum aliqua dum quaestionem istam soluere temptant: ita desipiunt vt christi doctrinam / christi vitam / christi opera / christi miracula / causis naturalibus et celestibus influentiis audeant deputare Sic enim ausus est ille fantasticus albumazar tractatus primi de coniunctionibus differentia 3a Sic et ille machometicus auicena 10. methaphysice sue / quorum tam fatuamquam obscuram et fastuosam praesumptionem apostolus ipse reprehendit / obscuratum est inquit insipiens cor eorum / dicentes enim se esse sapientes stulti facti sunt Ro. 1 Non sic deuoti mathemathici tres illi magi orientales praeclari quibus vt Matt 2o legitur christum natum stella mirabilis nunciauit / illa scilicet de qua meminit calcidius super iio thimei platonis / post cuius aperitionem teste augustino vbi supra / nativitatem alicuius e celo interpretari non licuit. non sic inquam non sic praesumunt hii deuoti mathematici. sed in proposite questionis solutione imperfectum suum humi¬ liter recognoscunt. Nescit inquiunt acribologia mathematica huius questionis soluere nodum. Nescit quippe diuinum aperire secretum. nam cum deo claudente nemo aperiat. sane frustra sudatur diuinitus obserata / humanitus rescrare Ad hanc itaque vocem secundam ex eo scolam et transeo ad terciam. 3o ergo venio ad scolam iurisperitorum in qua contentiose disceptantur questiones ciuiles et politice. Et ibi nostram propono questionem interrogans ab eis de lege christi euangelica. Quenam doctrina haec noua. In primo vero huius scole ingressu ciuiles iuris doctores inuenio Qui imperatorum leges / cesaris edicta / tanta veneratione suscipiunt tanto honore preferunt: vt pro ipsis venerandis aliqui plerumque celestis imperatoris leges contempnat. pro ipsis defendendis / edictis summi cesaris contradicant Sed reperio iterum in hac scola quosdam iuris canonici professores qui eciam suas decretales epistulas quasi diuinas scripturas accipiunt et eas taliter venerantur vt propter hoc eorum aliqui plerumque in diuinarum prorumpant blasphemiam scripturarum Tales enim reprehendit magnus ille vtriusque iuris doctor dicens gratianus sui volumis d. 9 verba recipiens augustinus epistola viiia ad iheroum Ego inquit solis eorum librorum scriptoribus qui iam canonici appellantur / didici hunc morem honoremque referre vt nullum eorum scribendo errasse audeam credere Appellatione canonicorum librorum solos comprehendens libros diuinarum scripturarum et non iurium humanorum in quibus eodem augustino teste libro 2o ad vicentium negare non possumus nec debemus multa esse que possunt iusto iudicio et nulla temeritate culpari / / Ipsorum igitur qui veln ciuilis vel in canonici iuris scola aut student aut docent bifariam diuisionem reperio. nam quidem et multi prochdolor. liguam prostituunt / questum querunt / equi tatem soluunt / pace confundunt / sopitarum bitium cineres suscitant / pactiones violant / adulteria dissimulant / mpimonia diffamant / luxuriantur in lacrimis viduarum / in fame pupillorum / in afflictione simplicium / et in pauperum nuditate Nam vt sydonii verbis vtar. hii sunt qui causas protendunt adhibiti / impediunt praetermissi / fastidiunt admoniti / obliuiscuntur locupletati. hii sunt qui emunt lites / vendunt intercessiones / iudicanda dictant / dictata conuellunt / attrahunt litigaturos / protrahunt audiendos Quid plura: Hii sunt qui dum in capturam pecunie / rethia tendunt. iura omnia interum tunt / omnes leges interpretantur ad libitum. et pro sua voluntate nunc abdicant nunc adinittunt / bene dicta deprauant / prudenter allegata peruertunt / condempnat in noxios / nocentes absoluunt / impios fouent / opprimunt innocentes Ab hiis ita quod litigiosis causidicis / de questione proposita nichil quaro / sed eorum consortia fugio / et eorum condempno litigia / dicente michi apostolo. Seruum domini non oportet litigare / sed mansuetum esse ad omnes. 2o ad thimotheum 2o. Alii vero suntl et vtinam multi qui in ipsa iurium scola stu dent et docent non ad questum non ad imquum iuris dispendium: sed ad inquisiti onem veritatis et iudicii equitatem hii sunt qui aduocantur pro pupillo et vidua / pro vtilitate reipublice et ecclesie libertate. quorum iudiciarius rigor / ad uersus insontes vehementius excandescit et circa simplices mansuescit. hii sunt qui erigunt lapsos / fractos consolidant / liberant seruos / pauperes ditant / vagos congregat / reuocat oberrantes. hii sunt apud quos admittitur clamor pauperum / erigitur dignitas ecclesiarum / per quos reuelatur pauperum indigentia / firmatur in eccliis libtas / pax in postolis / in ciuitatibus quies. Ab hiis itaque tempto aliquid audire de proposita questione. Sed dum ipsi ad huius questionis solutionem peruenire contendunt / vires eorum interiori oculo caligante / scrutantes scrutationes ex inani scrutinio deficiunt. et a tantavicti sublimitatis excellentia / retrorsum in terram abeunt prouoluti. ideoque peritiores eorum de nostre questionis solutione humiliter se excusant. Scimus inqunt quod diuine res perfectissime sunt / huani vero iuris conditio sper in infinitum decurrit / et nichil est in ea quod stare perpetuo possit C de. ve. iu. enuclis 1. 2. D. sed quia. Cum igitur humana iura ad scolam nostram pertineat non diuina. sane proposite questionis solutio non ad iuridica spectat pericia sed ad theologicam facultatem. nec nobis licet falce nostram in messem mittere alienam. xii. q. D. hiis ita. Ad hac itaque vocem / terciam ex eo scolam / et transeo ad quartam et vltimam. Quarto ergo venio ad scolam theologorum / in qua vertuo se pertractatur questiones vtiles et catholice. et ibi nostram propono questionem / interrogas ab eis de lege christi evanetia Quenam doctrina hec noua: In primo vero huius scole ingressu veteris legis doctores inuenio secons pres priarchas videlicet et prophetas Interrogo igitur primo primum illum patrem adam qui ad ymaginem dei factus et in peradiso positus diuina secreta creditur percepisse. Sed respondet adam doctrinam hanc nouam sibi maxima in parte esse ignotam Vnionem inquit dei et hominis non intelligo. et quod verbum caro fieri possit ignoro. quod quod vergo concipiat et pariat non minus est a mea intelligentia extraneum / quam a consuetudine alienum Nec enim eua mea aut concipere potuit nisi a me cognita. a parere / nisi corrupta Vade inquit potius ad noe virum iustum qui per archam in diluuio saluauit genus huanum. ge. 17o forte ipse propositam questionem aperiet et signa cula eius soluet Interrogo igitur nome virum iustum. sed excusat se ecim / et dolabro occupatus / promptior est ad fabricandum quam ad docendum. nec ego inquit ipse hanc questionem aperire / aut signacula eius soluere sum ydoneus. vade potius ad abraham patrem multarum gentium / ad quem promissio facta est / quia in semine tuo bendicentur omnes gentes. ge. xii. Interrogo igitur abra ham sed expauescit eciam ipse / et tante rei nouitate percussus. noli inquit turbare pegrinationem meam. egressus enim de terra mea et de cognatione mea et de do mo patris mei in minadis gregibus et armentis in pascuis comitandis / in fodiendis puteis ego valeo Sed quam proposionis questionem soluere nequio. vadepotius ad moysen famulum dei. cui locutus est docens facie ad faciem. quasi homo ad proximum suum. exo. xxxiiio Interrogo igitur moysen / et ecce moyses e medio consessum surgens velata facie et libris onustus / congere et siluam mandatorum lega lium proponit / nec expontit. penthatheucum suum sub cuius sarcina sudat / proicit in medium. inueniuntur ibi praecepta quaedam moralia quedam cerimonialia / moralia autem quamuis proficientia / non tamen sufficientia ad salutem. cerimonialia vero tantis obubrata figuris / tantis ymaginibus operta / vt non dica impleri sed nec intelligi quidem possit Ibi cultellus prepucii / libellus repudii / oculorum et dentium taliones / voluit ergo et reuoluit moyses / consumptoque frustra toto legendi officio / latent eum huius doctrine miste ria Erubescit itaque mopses et defectum suum confitens ait. Velata facie ego sum / perce queso pudori meo. et cum tabulis me is lapideis / pilum meum lapiudem permitte docere. Vade potius ad dauid quem inuenit domiens secundum cor suum. forte in cythara et psalterio eructabit tibi verbum bonum. et aut ipse soluet questionis signa cula / aut de stir pe ipsius surget qui soluet ea. Interrogo igitur dauid. sed excusat se eciam dauid dicens Non sum dignus ad tante questionis sublimitatem assurgere Quoniam inquitates mee supergresse sunt caput meum et sicut onus gue guate sunt super me. psalmtio. xxxvii Ideoque huius misteria questionis non minus sunt obscura michi / quam tenebrosa aqua in nubibus aeris Vade inquit potius et conueoca omnes simul prophetas ad spectaculum istud / si forte reuelet eis deus et aperiatur oculus intelligentie eorum. forte quod non intelligunt singuli / intelligent vniumrsi. Interorgo igitur simul omnes prophstas. Conuenientibus vero prophiosophis in vnum / et ad solutionem questionis laboram tibus / cum singuli multa dicat et deficiat / surgit paulus qua eoplabori compatiens et eis manum silentium indicens alit. Sex neminem ad perfectum adduxit Iusticie aut dei per fidem ihesu christi in omnes qui credunt in eum. ad heb. 7o Consonat eciam petrus college suo paulo et voluentibus atque reuoluentibus libros legis et prophetarum exclamat. Quid temptatis imponere iugum quod neque nos neque pres nosti portare potuimus: Non sic inquit sed per gratiam domini ihesu christi credimus saluari. actuum xro. Vera sunt inquit iohanes quae petrus et paulus dicunt / quoniam lex per moysen data est / gratia et veritas per ilholcum christum facta est. io. primo hiis itaque auditis manifeste perpendo me frustra pro nostre questionis solutione interrogasse doctores theologos atique legis moysaycem Quapropter accedo ad doctores theologos nouenlegis euangelice et eis propono adimira tiue questionis verba dicens Quenam doctrina haec noua: quae fuit questio a principio proposita / vetris reuerentiis sepius repetita Ad quam quidem questionem noue legis / doctores catholici sub conclusione respondent quadrumplici Prima est quod hoc est doctrina profunde capacitatis / et subtilitatis inaccessibilis. 2a est quod hec est doctrina stupende sublimitatis et difficultatis imperscrutabilis. 3a est quod haec est doctrina timende seueritatis et ciuilitatis imperturbabilis. 4a est quod hec est doctrina quarende felicitatis et vtilibitis incompabilis Vnde apostolus paulus doctorum catholicorum eximius et ceteris audacior ad loquendum praemissas 4odr conclusiones breuiter inuens et pariter comprehendens de hac noua doctrina alte exclamat dicens. C altitudo diuiciarum sapientie et scine dei quod in comprehensibilia sunt iudicia eius et inuestigabiles vie eius. ro. xio Vbi animad uerto doctorem hunc eximium correspondenter ad praemifsa / 4o ode notare correlaria. ac si aperte michi diceret / frustra quaesisti solutionem questionis proposite alibi quam in scola doctrine euangete Et primo frustra quae sisti in scola philosophica disputante subtilia. nam ecclesie altam sublimitatem et inaccessibilem / quia altitudo diuiciarum. 2o frustra quaesisti in scola mathegorematicascrutante difficilia / namque ecclesie latam difficultatem et imperscrutabilem / quia sapie et scie dei. 3o frustra quaesisti in scola iuridica disceptante ciuilia / nam ecclese firmam ciuilitatem et imperturbabilem. quia incomprehensibilia sunt iudicia eius. 4o frustra quaesisti in scola moysayca pertractam te vtilia. nam ecclese summam vtilitatem et incomparabilem / quia inuestigabiles vie eius. Hec itaque paulo dicente. assurgunt ei pariter omnes doctores catholici / et eius concordat sententie Sed vt vnus loquatur pro omnibus. ecclse doctor veridicus augustinus quasi senedicus aliorum vnus verbum proponit prosingulis et dictis pauli testimonium perhibet veritatis. Vera sunt inquit que paulus asserit et nichil verius dici potest. Nam in hac sacra doctrina noua supereminenter continetur quod quid in aliis vtiliter inuenitur Quicquid enim homo extra didicerit / sinoxium est hic dampnatur / si vtile est hic inuenitur / et cum ibi quisque inuenerit omnia quevtiliter alibi didicerit / multo habundantius inueniet ea que nusquam alibi inuenire potuit Verba sunt augustimi. ii de doctrina christiana. capituo vltimo. Quibus auditis prostratis in terram genibus corporis et filexis poplicibus cordis mei doctrine salubris supriamum doctorem et magistrm ex oro suppliciter et deuote / humiliter postum lans cum sapientissimo salomone. damdomine sedium tuarum assistricem sapiam mitte illam de celis sanctis tuis et a sede magnitudins tue / vt mecum sit et mecum laboret. sapm ixo Qd nobis concedat qui sine fine viuit et regnat in secula seculorum Amen.

¶ Primum principium praememorati reuerendissimi pris magistri petri de aillyaco / super primum sententiarum eiusdem