Quaestio 6(7)

Questio. vii. UTrum coueniat cre ature habere potentiam creandi. Quod sicut pro lbatur: quia creatura potest annihilare: ergo et creare. consequentia patet. antecedens probatur: quia calor maximus potest annihilare frigus minimum. ergo etc.

⁋ Ad opposi tum. creatura non potest super distantiam infinitam: sed a nihi lo ad aliquid est distantia infinita. ergo etc.

⁋ Qpinio Ioh. est quod non: propter rationes quas ponit in quarto quaestio ne prima. quare ibi. Contra ista arguitur. Primo conclrsihoc quod angelus non potest aliquid creare nisi volendo et in telligendo: quia vnus potest alium intuitiue videre et in telligere. ergo angelus visus potest esse causa partialis cognitionis intuitiue et volitionis alterius: sicut obiectum est causa partialis sine aliqua intelle ctione et volitione praeuia. Item agere extra se (cum sit perfectionis) potest competem angelo sine accidente medio.

⁋ Ite illud quod dicit quod abstractius a materia est perfectius: videtur falsum. Quia celum secundum eum est magis abstractum a materia quam anima intellectiua: et tamen non est perfectius. quia non viuum non est perfectius viuo secunu eum.

⁋ Ite quod dicit accidens non esse principium substam tie quia est imperfectius: non videtur verum. quia secundum eum causa par tialis potest esse imperfectior effectu. patet de obiecto quod est imperfectius actu intelligendi puta albedo. Et in generatione vermis per putrefactionem: vbi cau se multe concurrentes sunt non animate: et productum est animatum. Cum igitur causa imperfecta potest concurrere cum causa perfecta ad producendum effectum perfectiorem: sequitur quod creatura potest cum deo concurrere ad producendum aliam causam. Et sic non probat quin imperfectius potest creare perfectius partialiter: licet non totaliter. Et hoc pater in generatione vniuoca: quia multi parui ignes possunt generare perfectiorem ignem aliquo illorum. Ite qualita tes prime videntur esse principium producendi substantiam: quia videmus per experientiam quod substantia cum aliqua bus accidentibus producit substantiam. Patet de igne generante ignem. et cum accidens producat substantiam: accidentia sunt cause partiales respectu substantie. Confirmatur: quia effectus dependet sufficien ter a suis causis essentialibus. cum ergo ignis non potest naturaliter generare ignem sine qualitatibus: igi tur qualitates sunt cause partiales respectu sub stantie. Si dicas quod agunt in virtute substantie: hoc nihil est: quia ita immediate possunt concurrere ad causandum substantiam sicut ssubstantia: et econuerso. Item contra hoc quod dicit quod terminus formalis non potest esse absolutior principio: quia tam materia quam forma materialis substantialis et accidentalis potest esse causa partialis respectu cognitionis intuitiue angeli vel alterius: et illa cognitio est absolutior et ab stractior a materia quam aliquod aliorum. ergo etc. Et sic illud est falsum quod principium non est absolutius tam in producendo quam in essendo. Item conlusiohoc quod ponit quod creatura non potest causare et conseruare formam sine materia ad quam inclinatur: quia creatura concurrit ad conseruandum accidens in eucharistia sine subiecto. ergo videtur quod non sit aliqua ratio quare non concurrat cum deo ad causandum illud de nouo sine sub iecto. ergo eodem modo do potest esse de forma substantiali Nec inclinatio opposita ad materiam aliquid facit: quia agens naturale potest conseruare graue sursum conclusio uam inclinationem. Item non probat quod forma sit necessario posterior materia. Quia licet sit ita de facto: tamen deus potest facere formam per se sine ma teria. Et hoc priusque informet materiam: ergo concurrente causa naturali partialiter cum deo potest fieri forma per se. Ideo dico quod ista conclusio non potest demonstrari: tamen persuadeo eam licet non possit demonstrari contra philosophum. Primo pro bo quod creatura non potest esse causa totalis naturalis creature sic. Quia principium totale na turale equaliter se habens ad plura eiusdem rationis vel producit omnia vel nihil: sed si creatura potest creare aliquod indiuiduum eiusdem rationis qua ratione vnum et infinita. quia ex quo est agens naturale equaliter respicit omnia. ergo crearem de facto infinita indiuidua: hoc falsum est. ergo etc.

⁋ Secundo probo quod non potest esse causa naturalis partialis creature: quia tunc per eandem rationem quae prius posset esse causa naturalis partialis respectu infinitorum: quod est incoueniens. Quod patet qui non est verisimile quod creatio crature semper su spendatur ab actione sua. ergo si non suspendatur: potest saltem partialiter producere infinita: quod falsum est. Tertio probo quod non potest esse causa libere creans: quia non potest esse libera nisi per vel le: sed voluntas potest velle infinita: ergo si esset li bera posset producere infinita: quod falsum est sicut prius. Si dicas quod non potest velle infinita singularia: saltem potest velle aliquod vniuersale quod respicit infinita vel nullum. Similiter licet per vnam volitione non possit velle infinita: tamen per infinitas volitiones potest velle infinita successiue: ergo potest infinita totaliter vel partialiter creare quod est inconueniens.

⁋ Sed contra ista arguitur quia creatura potest producere calorem isine sub iecto: et si deus produceret calorem sine subiecto etiam posset conseruare calorem sine subiecto. quia equaliter differunt a subiecto: ergo iste calor causatur per calefactionem: quia vtrunque produci tur a creatura sine subiecto.

⁋ Si dicat quod calefactio dicit respectum ad subiectum et passum: et ille respectus non potest esse nec denominare nissit in subiecto sicut calor.

⁋ Contra. deus potest calorem facere cum respectu ad causam productiuam sine respectu ad subiectum vel passum: et ille. respectus sufficit ad hoc quod sit calefactio.

⁋ Si dicas quod respectus non tantum dependet a fundamento et termino: sed etiam a subiecto. Contra si secundum potest esse sine primo: et tertium potest. sed fundamentum respectus potest esse sine subiecto. ergo et respectus potest esse.

⁋ Item respectus dependet ad subiectum mediante fundamento: ergo remanente fundamento et terminon remanebit respectus.

⁋ Ite quando aliquid habet duas dependentias quarum vna est prior alia: vna potest esse sine alia: et tunc forma po test esse cum prima dependentia sine secunda: sed calor dependet ad agens et ad subiectum: et dependentia ad agens est prior quod dependentia ad subiectum: ergo potest fieri cum dependentia ad agens sine dependentia ad subiectum: quia prius potest fieri sine posteriori.

⁋ Iste quod potest conseruare aliquid sine subiecto potest creare illud sine subiecto: sicut patet. Quia minus est creare quam conseruare: sed agens naturale est huiusmodi. patet: quia si deus destrueret subiectum luminis in medior posset illud lumen conseruare: sicut quando erat in subiecto. Exemplum de accidente eucharistia quod conseruatur a causa naturali sine sub iecto sicut in subiecto.

⁋ Ite qualitas in hostia potest augeri: ergo et creari. consequentia patet: quia in augmentatione aliquid acquiritur quantitati praexistenti: et illud producitur sine materia. ergo illud creatur. antecedens patet de se. Si dicas quod illa pars educitur de potentia alterius quantitati praexistentur: et sic non creatur. Contra quae sunt eiusdem rationis vnum non educitur de potentia alterius magis quam econ uerso: sicut in proposito est. ergo etc. Item quando aliquid educitur de potentia alterius illa sunt in eodem loco. Sed quantitas acquisita et praexistens non sunt in eodem lo co. ergo etc. Si dicas quod ista quantitas acquisita per augmentationem educitur de potentia quantitatis intermina te. Contra. tunc ille due quantitates essent in eodem loco quod falsum est. Item octauo metaphisice. accidentia habent materiam in qua non ex qua. Item agens naturale potest de speciebus panis et vini generare for mam substantialem vermis et illa non educitur de potentia materie: quia nulla est ibi. igitur creatur

⁋ Item illud quod est primo purum nihil: et post creatur est crea tura: sed producta forma a creatura est huiusmodi sicut prius patuit. ergo etc.

⁋ Item creatura potest annihilare ergo creare. consequentia patet: et anes probatur: quia quando corrumpitur for ma est purum nihil: sicut si annihilaretur a deo. Si dicas quod in potentiam materie reducitur: ideo non annihilatur. Contra omne quod est in potentia materie potest re duci ad actum: ergo illa forma corrupta in potentia. materia potest reduci ad actum: aut ergo ab agente cre ato aut increato. si creato: tunc agens creatum posset naturaliter idem numero reparare quod nullus conce dit. si increato: tunc deus non posset annihilare vnam formam materialem nisi annihilaret materiam: quia re manente materia remanet forma in eius potentia. et per consequens non annihilatur: et similiter non potest annihilare vnam formam materialem nisi annihilaret omnia indiuidua materialia: quia quantumcumque vnum indiuiduum annihila retur adhuc forma remaneret in potentia materie alterius indiuidui: et sic. non annihilaretur.

⁋ Ite contra rationem positionis. agens naturale non impeditum equaliter etc. sed agens naturale equaliter respicit omnem formam existentem in potentia materie et passum: quia nec habet ordinem ad agens nec ad passum. ergo quodlibet agens vel pro duceret omnes formas in materia vel nullam vtrumque est falsum. ergo etc. Confirmatur: quia augmentatio est per partes diuisibiles eiusdem rationis et agens augmentans equaliter se habet ad omnes illas partes. ergo creabit omnes vel nullam vtrumque est falsum. ergo causabit.

⁋ Ad primum istorum respondeo dupliciter vno modo tenendo quod rela tio non dicit aliud quam extrema conexistentia: et sic calefactio dicit duo extrema: scilicet calefaciens et sibiectum calefactum. Nunc autem impossibile est quod sit calefacio denominans aliquid tanquam calefaciens si ne subiecto calefacto. quia hoc nomen vel conceptus connotat subiectum calefactum. et per consequens impossibile est quod sit calefctio sine subiecto. et tunc est ibi fal lacia figure dictonis agens potest creare calorem sine subiecto. ergo calefactionem: quia arguitur a dictione non connotante subiectum ab dictionem connotantem. sicut hoc omnem actum quem potest deus facere voluntate mediante potest facere per se. ergo potest facere actum meritorium per se sine voluntate in ratione cause. non sequi tur: sed est consimilis defectus: quia actus absolutus non consquno tat voluntatem: sed actus meritorius connotat actiuita tem voluntatis. Tenendo tamen illam opinionem quod rela tio dicat aliam rem ab extremis: tunc licet vt sic pos set fieri sine posteriori: non tamen econtra. et ideo cum respectus sit posterior subiecto: licet possit fieri sine respectu: non tamen econtra.

⁋ Ad aliud dico quod ali quando tertium plus dependet ad primum quam ad secundum sic est in proposito: quia tertium equaliter dependet a primo sicut a secundo: et ideo sicut non potest esse sine secundo ita nec sine primo. Et quando arguitur si sint due albedines sine subiectis essent due relationes sine subiectis: ergo sic est in proposito. Dico licet hoim verum est in relatonibus primi modi non tamen secundi

⁋ Ad aliud dico quod absolutum posset esse sine dependentia ad subiectum: non tamen relatio plus dependet quam aliquod absolutum: et similiter assumptum negatur qui respectus forme ad agens non est prior respectu forme ad passum: sed magis econuerso. et ideo non sequitur Si deus potest facere effectum sine respectu ad agens ergo sine respectu ad passum.

⁋ Ad aliud dico quod tam lumen posito priori casu quam accidentia in eucharistia conseruantur a solo deo a non a creatura. et hoc dicit Anselmus. Aliter dicitur quod non est simile de creatione et conseruatione: quia aliter respicit agens in actu productum et aliter non productum: quia si creatura posset in aliquo instanti. et sic equaliter respicet omnia creabi lia eiusdem rationis. et sic in illo instanti producerm omnia vel nullum tamen post creationem aliter se habet agens crea tum ad effectum iam positum in actu quam ad alia eius dem rationis quai non sunt in actu: et non se habet equaliter ad illa: ideo potest conseruare: licet non creare.

⁋ Eodem modo negarem augmentationes illa rum specierum fieri a creatura.

⁋ Ad aliud de vel me dico quod deus ibi creat materiam de qua educitur forma vermis.

⁋ Ad aliud dico quod creare non tam tum dicit producere aliquid post purum nihi sed etiam dicit quod nulla materia requiratur: sic non est in proposito: quia creatura in actione sua necessario requirit materiam in qua recipitur forma: deus autem non.

⁋ Ad aliud dico quod accipiendo annihilare pro mutatione qua destruitur aliqua forma: sic quod nil eius remanet. sic forma per corruptionem verissime annihi¬ latur. sicut enim ante productionem sui fuit purum ni hil sicut post erit purum nihil: et ideo verissime annihilatur: sed tamen accipiendo annihilare vt communiter homines accipiunt opponitur creationi. et sic creatura non potest annihilare: quia sicut solum illud dicitur creare quod producit aliquid ex nihilo nullam materiam praesupponendo. et quia creatura in omni actione sua necessario praesupponit materiam: ideo non potest annihilare aut creare.

⁋ Ad argumentum in oppositum de distantia. dico quod nihil concludit nisi vnum falsum scilicet quod creatura nihil potest agere: quia tanta est distantia inter terminum a quo et ad quem quando forma producitur ab agente naturali: sicut si produceretur et crearetur immediate a deo: quia vtrobique terminus a quo est purum nihil: quia terminus a quo non potest esse materia nec forma opposita forme introdu cende: nec aliqua pars forme generande: sed solum modo negatio illius forme quae purum nihil est sicut prius dictum est. ergo etc. Si dicas quod terminus a quo est aliquod compositum ex materia et non esse illi us forme. Contra distantia est accipienda penes illam rationem quorum est oppositio. hoc autem non est ratione materie: sed solum ratione negationis forme. ergo etc.