Table of Contents
Scriptum in libros sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 2 : Utrum notitia evidens veritatum theologiae sit scientia proprie dicta
Quaestio 3 : Utrum passio scibilis de aliquo scientia proprie dicta differat ab eo realiter
Quaestio 4 : Utrum omnis passio sit demonstrabilis de suo subiecto primo a priori
Quaestio 5 : Utrum in omni demonstratione definitio sit medium demonstrandi
Quaestio 7 : Utrum theologia quae de communi lege habetur a theologis sit scientia proprie dicta
Quaestio 8 : Utrum habitus theologiae sit realiter unus secundum numerum
Quaestio 9 : Utrum Deus sub propria ratione deitatis sit subiectum theologiae
Quaestio 10 : Utrum sola operatio potentiae sensitivae sit praxis
Quaestio 11 : Utrum notitia practica et speculativa distinguantur per fines vel per obiecta
Quaestio 12 : Utrum habitus theologicus sit speculativus vel practicus
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum tantum omni alio a Deo sit utendum
Quaestio 2 : Utrum frui sit actus solius voluntatis
Quaestio 3 : Utrum fruitio sit qualitas realiter distincta a delectatione
Quaestio 4 : Utrum solus Deus sit debitum obiectum fruitionis
Quaestio 5 : Utrum voluntas possit frui essentia non fruendo persona
Quaestio 6 : Utrum voluntas contingenter et libere fruatur fine ultimo
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum sit omnimoda identitas inter essentiam divinam et perfectiones attributales
Quaestio 2 : Utrum perfectiones attributales sint ipsa divina essentia
Quaestio 3 : Utrum aliquid reale possit distingui secundum rationem ab aliquo reali
Quaestio 4 : Utrum universale sit vera res extra animam
Quaestio 5 : Utrum universale sit vera res realiter distincta ab individuo
Quaestio 6 : Utrum universale sit realiter extra animam, non distinctum realiter ab individuo
Quaestio 8 : Utrum universale et commune univocum sit aliquid reale exsistens alicubi subiective
Quaestio 9 : Utrum aliquod universale sit univocum Deo et creaturae
Quaestio 10 : Utrum sit tantum unus Deus
Quaestio 11 : Utrum cum unitate divina stet pluralitas personarum
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum primum cognitum ab intellectu nostro sit divina essentia
Quaestio 2 : Utrum divina essentia sit a nobis cognoscibilis
Quaestio 3 : Utrum de Deo possimus habere plures conceptus quidditativos
Quaestio 4 : Utrum Deum esset sit per se et naturaliter notum
Quaestio 5 : Utrum universale communissimum sit primum cognitum a nobis
Quaestio 8 : Utrum ens commune sit obiectum primum et adaequatum intellectus nostri
Quaestio 9 : Utrum in omni creatura sit vestigium trinitatis
Quaestio 10 : Utrum creatura rationalis sit imago trinitatis
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum haec sit concedenda: Deus generat Deum
Quaestio 2 : Utrum haec sit concedenda: Deus est Pater et Filius et Spiritus Sanctus
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum essentia divina generet vel generetur
Quaestio 2 : Utrum Filius generetur de substantia Patris
Quaestio 3 : Utrum essentia sit terminus formalis generationis
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum Pater genuit Filium natura vel voluntate
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum potentia generandi in Patre sit aliquid absolutum vel respectivum
Quaestio 3 : Utrum potentia generandi possit communicari Filio a Patre
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum simplicitati divinae repugnat esse in aliquo genere praedicamentali
Quaestio 2 : Utrum aliquod simpliciter simplex possit esse in genere
Quaestio 4 : Utrum genus et differentia importent eandem rem primo
Quaestio 5 : Utrum Deus possit definiri definitione non data per additamentum
Quaestio 7 : Utrum solus Deus sit immutabilis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum Filius vere generetur a Patre
Quaestio 2 : Utrum generatio in divinis sit univoca vel aequivoca
Quaestio 3 : Utrum generatio Filii sit aeterna
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum voluntas sit principium productivum Spiritus Sancti
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus libere producatur
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedat a Patre et Filio
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus posset distingui a Filio si ab eo non procederet
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum Pater et Filius sint unum principium spirans Spiritum Sanctum
Quaestio 3 : Utrum Pater et Filius spirent omnino uniformiter Spiritum Sanctum
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum generatio Filii sit spiratio Spiritus Sancti
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum Spiritui Sancto competat duplex processio
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus detur in propria persona vel tantum secundum dona sua
Distinctio 15
Quaestio 1 : Utrum quaelibet persona possit mittere et mitti
Distinctio 16
Quaestio 1 : Utrum divina persona visibiliter mittatur
Distinctio 17
Quaestio 3 : Utrum omni actui meritorio caritas creata praesupponatur
Quaestio 4 : Utrum caritas possit augeri
Quaestio 5 : Utrum caritas praeexsistens remaneat in fine augmentationis
Quaestio 6 : Utrum in augmentatione caritas aliquid realiter differens a priori sibi adveniat
Quaestio 8 : Utrum sit dare summam caritatem cui repugnet augmentari
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum donum dicat proprietatem personalem Spiritus Sancti
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint secundum magnitudinem perfecte aequales
Quaestio 2 : Utrum quaelibet persona sit in alis per circumincessionem
Distinctio 20
Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint aequales secundum potentiam
Distinctio 21
Quaestio 1 : Utrum haec sit concedenda de virtute sermonis 'Solus Pater est Deus'
Distinctio 22
Quaestio 1 : Utrum viator possit aliquod nomen imponere ad distincte significandum divinam essentiam
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum hoc nomen 'persona' sit nomen primae intentionis vel secundae
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum unitas qua Deus dicitur unus sit aliquid additum Deo
Quaestio 2 : Utrum Trinitas personarum sit verus numerus
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum 'persona' in divinis dicatur secundum substantiam vel secundum relationem
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum personae divinae constituantur et distinguantur per relationes originis
Quaestio 3 : Utrum omnes relationes divinae sint constitutivae personarum divinarum
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum in eadem persona sint plures proprietates
Quaestio 2 : Utrum verbum intellectus creati sit vera qualitas subiective producta in mente
Quaestio 3 : Utrum solus Filius sit Verbum
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum innascibilitas sit proprietas constituva Patris
Distinctio 29
Quaestio 1 : Utrum principium dicatur univoce de omnibus illis in Deo de quibus vere praedicatur
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum Deus realiter vel secundum rationem referatur ad creaturam
Quaestio 2 : Utrum respectus extrinsecus advenientes importent res distinctas ad absolutis
Quaestio 4 : Utrum secundum rei veritatem respectus distinguatur a parte rei ab absolutis
Quaestio 5 : Utrum relatio temporalis Dei ad creatum sit relatio realis
Distinctio 31
Quaestio 1 : Utrum identitas, similitudo et aequalitas sint relationes reales in divinis
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum Pater sit sapiens sapienta genita
Quaestio 2 : Utrum Pater et Filius diligant se Spiritu Sancto
Distinctio 33
Quaestio 1 : Utrum proprietas divina sit realiter tam essentia quam persona
Distinctio 34
Quaestio 1 : Utrum persona sit realiter divina essentia
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum in Deo sit scientia ex natura rei
Quaestio 2 : Utrum Deus intelligat omnia alia a se distincte
Quaestio 3 : Utrum divina essentia sit primum obiectum intellectus sui
Quaestio 5 : Utrum Deus intelligat omnia alia a se per ideas eorum
Quaestio 6 : Utrum ideae in mente divina sint practicae vel speculativae
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam determinatam et necessariam omnium futurorum contingentium
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum Deus possit scire plura quam scit
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum sit possibile aliquem praedestinatum damnari et praescitum salvari
Distinctio 41
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere omne possibile fieri a creatura
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere aliqua quae non facit nec faciet
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum Deus posset facere mundum meliorem isto mundo
Distinctio 45
Quaestio 1 : Utrum voluntas Dei sit cause immediata et prima omnium eorum quae fiunt
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum voluntas divina per quamcumque potentiam creaturae possit impediri
Quaestio 2 : Utrum per rationem naturalem possit probari quod voluntas divina semper impletur
Distinctio 47
Quaestio 1 : Utrum Deus possit praecipere malum fieri
Distinctio 48
Quaestio 1 : Utrum quaelibet voluntas creata teneatur se conformare divinae voluntati
Liber 2
Quaestio 2 : Utrum creatio passio differat a creatura
Quaestio 3 : Utrum Deus sit prima causa et immediata omnium
Quaestio 4 : Utrum Deus sit agens naturale vel liberum
Quaestio 5 : Utrum Deus sit causa omnium secundum intentionem philosophorum
Quaestio 6 : Utrum contradicat creaturae habere potentiam creandi
Quaestio 7 : Utrum motus sit vera res extra animam differens realiter a mobili et a termino
Quaestio 8 : Utrum duratio angeli differat ab essentia vel exsistentia angeli
Quaestio 9 : Utrum mensura sit semper notior et nobilior mensurato
Quaestio 10 : Utrum tempus habeat esse reale extra animam
Quaestio 11 : Utrum tempus sit mensura angelorum
Quaestio 12 : Utrum angelus intelligat alia a se per essentiam suam vel per species
Quaestio 13 : Utrum angelus superior intelligat per pauciores species quam inferior
Quaestio 14 : Utrum angelus accipiat cognitionem a rebus spiritualibus vel corporalibus
Quaestio 15 : Utrum angelus malus semper sit in actu malo
Quaestio 16 : Utrum angelus possit loqui intellectualiter alteri angelo
Quaestio 17 : Utrum actus rectus et reflexus sint idem realiter aut diversi actus
Quaestio 18 : Utrum in caelo sit materia eiusdem rationis cum materia istorum inferiorum
Quaestio 19 : Utrum creatura aliqua sit cause productionis animalium
Quaestio 20 : Utrum memoria, intellectus et voluntas sint potentiae realiter distinctae
Liber 3
Quaestio 1 : Utrum solus Filius univit sibi naturam humanam in unitate suppositi
Quaestio 2 : Utrum sensibile imprimat speciem suam in medio realiter distinctam ab eo
Quaestio 4 : Utrum potentiae sensitivae differant realiter ab ipsa anima sensitiva et inter se
Quaestio 5 : Utrum in beata Virgine fuerit fomes peccati
Quaestio 6 : Utrum beata Virgo debeat dici parens Christi secundum naturam humanam
Quaestio 7 : Utrum habitus sit qualitas absoluta effectiva actus
Quaestio 8 : Utrum anima Christi habuit summam gratiam possibilem haberi
Quaestio 10 : Utrum haec sit concedenda: Deus factus est homo
Quaestio 11 : Utrum habitus virtuosus sit in parte intellectiva subiective
Quaestio 12 : Utrum omnis habitus virtuosus generetur ex actibus
Liber 4
Quaestio 1 : Utrum sacramenta Novae Legis sint causae effectivae gratiae
Quaestio 2 : Utrum cuilibet digne recipienti Baptismum character imprimatur
Quaestio 4 : Utrum Baptismus tollat omnem culpam
Quaestio 5 : Utrum omnis poena in Baptismo remittatur
Quaestio 6 : Utrum corpus Christi realiter sub speciebus panis contineatur
Quaestio 8 : Utrum substantia panis transubstantietur in corpus Christi
Quaestio 10 : Utrum sine Poenitentia possit deleri peccatum mortale
Quaestio 11 : Utrum cuilibet poenitenti per sacramentum Poenitentiae gratia et virtutes infundantur
Quaestio 12 : Utrum omnes homines resurgent incorruptibiles
Quaestio 13 : Utrum idem homo numero resurget qui prius vixit
Quaestio 1
⁋ Distinctio. octaue. Questio prima CIrca distinctio nem octauam queram primo de simplici tate diuina. Secundo de eius immuta ibilitate
⁋ Quod non. quia si sibi repugnaret. hoc non esset nisi propter simplicitatem ipsius. sed angelus est simplicitur simplex. tamen est per se in genere.
⁋ Preterea. quandocumque aliquid est contentum sub pluribus communibus. vnum illorum communium est per se superius ad reliquum. sed sapientia huma na continetur sub sapientia et sub qualitate. ergo vel qualitas est per se superius ad sapientiam. vel ecouerso. sed certum est quod sapientia non est per se superius ad qualitatem. ergo qualitas est per se superius ad sapientiam. et per consequens ad omne contentum sub sapientia. et per consequens ad deum cum deus per se contineatur sub sapientia. et per consequens deus est in genere qualitatis.
⁋ Tertio sic. vnitas generis est tantum vnitas conceptus. sed deo non repugnat quin sibi sit aliquas conceptus communis. ergo etc.
⁋ In ista quaestione communiter conceditur quod deus non est in genere. sed hoc diuersimode ponitur a diuersis.
⁋ Un dicunt aliqui quod aliquid est in genere dupliciter. vno modo simpliciter et proprie. sicut species et que sub eis continetur. Alio modo per reductionem sicut principia et priuationes. sicut punctus et vni tas reducutur ad genus quantitatis sicut principia. cecitas autem et omnis priuatio reducitur ad genus sui habitus. sed neutro modo deus est in genere. Quod enim non possit esse species alicuius generis. triplicitur osteditur.
⁋ Primo quia species constituitur ex genere et differentia semper autem illud a quo sumitur differnta constituens speciem. se habet ad illud a quo sumitur genus sicut actus ad potentiam. animal enim sumitur a natura sensitiua per modum concretionis. hoc enim dicitur animal quod habet naturam sensitiuam. rationale autem sumitur a natura intellectiua. quia rationale est quod ha bet naturam intellectiuam. sed intellectiuum comperatur ad sensitiuum sicut actus ad potentiam. et similiter manifestum est in aliis. sed in deo non adiungitur potentia actui. ergo deus non est in genere tamquam species.
⁋ Secundo quia esse dei est eius essentia. ergo si deus sit in genere. genus eius erit ens. quia genus significat essentiam cum predicetur de ea in quid. sed secundum philosophum. iii. metha. ens non potest esse genus alicuius dicere. omne enim genus habet differentia quae non participant essentiam generis. nulla autem differentia potest inueniri quae sit extra ests. quia non ens non potest esse differentia Unde relinquitur quod de us non sit in genere.
⁋ Tertio quia omnia que sunt in genere vno. communicant in quidditate vel essentia generis. quod praedicatur de eis in eo quod quid est. Differunt autem secundum esse. non enim idem est esse hominis et equi. et huius hominis et illius hominis. Uel sic. oportet quod quecumque sunt in. genere quod differentiant in eis esse et quod quid est id est essentia. in deo aut non differunt. ergo deus non est in genere sicut species. Ex hoc patet quod deus neque habet genus neque differentias. neque est diffinitio ipsius. neque demonstratio nisi per effectum. quia diffinitio est ex genere et differenti
⁋ Quod autem dico deus non sit in genere per reductio nem vt principium. ostenditur ex eo quod principium cum reducitur in aliquod genus non se extendit vltra genus illud sicut punctus non est principium nisi quantitatis continue. et vnitas quantitatis discrete. deus autem est principium totius esse. ergo non continetur in aliquo genere sicut principium.
⁋ Preterea arguit sic. genus est prius secundum intellectum. eo quod continetur in genere. sed nihil est prius deo. nec secundum rem nec secundum intellectum. ergo non est in aliquo genere.
⁋ Sed quicqud sit de conclusione iste rationes nihil valent. Primo ergo ostendo quod contra dicat sibiipsi. Secundo quod rationes accipiunt multa falsa
⁋ Primum probo quia alibi ponit quod in angelis generi et dicere non correspondent aliqua distincta realiter in angelo. et non ponit aliquam distinctionem medi am inter distinctionem realem et distinctionem rationis ergo potest aliquid esse in genere non obstante quod non componatur ex realiter distinctis correspondentibus generi et dicere. Assumptum patet. quia alibi dicit sic. in rebus materia libus aliud est quod determinat ad specialem gradum scilicet forma. et aliud quod determinatur. scilicet materia. Unde ab alio sumitur genus et ab alio differentia secdi in in rebus immaterialibus non est aliud determinans et determinatum. sed vnaqueque earum secundum seipsam tenet deter mimatum gradum in entibus. et ideo genus et differentia non accipiuntur in eis secundum aliud et aliud. sed secundum vnum est idem quod tantum differt secundum considerationem nostram. Inquantum enim intellectus considerat illam rem vt indetminatam accipitur in ea ratio generis. inquantum vero consideratur vi determinata accipitur ratio dicere. Ex istis patet quod simpliciter simplex potest esse in genere non obstante sua simplicitate propter diuersam considerationem intellectus sed deus secundum istos potest considerari a nob diuersimode. ergo sua simplicitas non impedit quin deus sit in genere.
⁋ Si dicatur quod quamuis angelus non sit compo situs ex materia et forma. tamen componitur ex essentia et esse. et propter illam potest esse in genere. hoc non valet. qui si componitur ex essentia et esse. quaero in quo genere est esse suum. aut in genere substantie. aut in genere accidentis. Si in genere accidentis. tunc differentia substantie accipitur ab aliquo accidente. quod est manifeste falsum. quia differentia dicit substantiam rei secundum philosophum. vii. meth. illud autem quod dicit substantiam rei non accipitur ab aliquo accidente. Similiter non magis debet accipi diffe rentia angeli ab accidente quam differentia hominis vel asini. sed differentia hominis accipitur a forma specifica substam tiali hominis. et non ab accidente. ergo nec differentia angeli accipitur ab accidente quocumque. Similiter cum per te vnus an gelus non differat ab alio nisi per suam differentiam. quia in genere per te coueniunt. ergo vnus angelus non differt ab alio nisi accidentaliter. si esse a quo accipitur differentia sit accidens.
⁋ Si dicatur quod esse est in genere substantia aut ergo per se aut per reductionem. Si per se. ergo esset species vel indinduum quod est manifeste falsum. et ipse concedit quod est seiltum. Si sit in genere per reductionem. ergo vel est principium sut stantie vel priuatio secundum eum. quia ponit quod illa quae sunt in genere per reductionem sunt principia vel priuationes eorum que sunt per se in genere. et certum est quod non est priuatio. ergo est principium angeli. Tunc arguo. quindocuque aliquid per se vnum componitur ex aliquibus principiis al terius et alterius rationis. vnum illorum est forma et aliud materia. ergo si essentia et esse in angelo distin guitur realiter. oportet quod essentia sit vere actus et esse potentia vel ecouerso. et per consequens vnum erit materia et aliud forma.
⁋ Si dicas quod non omne compositum ex potentia et actu substantiali est compositum ex materia et forma. Contra. non maior est ratio quod ista potentia et iste actus substantialis sint materia et forma substantialis. quam iste actus et ista poten tia. exquo omnia equaliter sunt in genere per reductionem et equaliter sunt principia alicuius per se in genere. et equaliter realiter distincta.
⁋ Si dicatur quod iste actus non est forma substantialis. quia potentia sua non recipit eam per transmutationem naturalem scilicet: nec est sua potentia in potentia ad quemcunque alium actum quam ad istum. Contra. quamuis ita esset. ex hoc non sequenretur quod in angelis. non esset materia. sed quod in eis non esset materia eiusdem rationis cum materia istorum infe riorum generabilium et corruptibilium. et ipse non tantum probat quod non est materia eiusdem rationis in angel. et in istis generabilibus et corruptibilibus. sed quod nec etiam in eis est materia alterius rationis.
⁋ Preterea semper sequitur quod si hoc sit verum quod ab alio sumetur genus et differentia in angel. quia ita poterit accipi differenti angeli ab actu suo substantiali. sicut differentia in rebus materialibus accipi a forma sua substam tiali. Si dicatur quod non est simile. quia angeli differunt per suas essentias et per sua esse. res autem materiales differunt per suas formas substantiales et non per materias. et ideo in eis accipitur differentia a forma. non autem in angelis.
⁋ Contra per te in tertia ratione supra posita. omnia quae sunt in genere communicant in essentia et quid ditate generis. et differunt secundum se. et ideo in eis differunt essentia et esse. ergo per te angeli cum sint in genere secundum sua esse differunt et non secundum essentiam. ergo cum communicant in essentia generis. genus in eis acci pietur ab essentia et differentia ab esse. et ita ab alio quod negas
⁋ Preterea falsum est quod accipit quod omnis species constiruitur ex genere et differentia Primo. quia sim plicia non habent differentia essentiales sicut angeliet accidentia.
⁋ Probo quia si haberent differentia et certum est quod habent genus ergo possent proprie diffiniri. consequens est fallum. et contra Ari. vii. meth. qui ponit quod accidentia non possunt diffin ri nisi per additamentum.
⁋ Preterea. aut genus et differentia accipitur a rebus distincum et hoc improbatum est. aut non. sed distinguitur sola ratione. sed hoc per te potest competere deo. ergo deus potest esse in genere nisi aliud obstet.
⁋ Preterea exemplum suum est ad oppositum. quia natura sensitiunon est in potentia ad naturam intellectiuam. quia quando aliquid est in potentia ad aliud secundum istum distinguitur ab illo realiter. sed secundum istos natura sensitiua non distinguitur realiter a natura intellectiua quia tunc in homine essent plures forme substantiales. quod ipsi negant.
⁋ Preterea si sensitiuum sit in potentia ad intellectiuum aut est in potentia passiua aut actiua. aut tantum logica. si passiua vel acti ua. ergo distinguitur realiter. quia nihil patitur a se. nec re cipit se. nec agit se. ergo semper tam potentia actiua quam passiua distinguitur realiter ab actu. Si autem sit potentia logica. isto modo potest concedi quod deus est in potentia ad seipsum. et quod in deo est potentia et actus sed hoc nihil est ad propositum. ergo loquendo sicut iste loquitur de potentia et actu. potentia et actus distiguuntur realiter. et per consequens intellectiuum et sensitiuum non se habent sicut potentia et actus. cum non distinguantur secundum eum alibi. et ita idem concedit et negat. Pre terea vbi prius dicit quod genus et differentia in rebus materialibus accipitur ab a io et alio. ergo accipitur a realiter diuersis. sed per ipsum intellectiuum et sensitiuum non sunt diuersa realiter. ergo ab eis non accipitur genus et differentia puta animal et rationale. cuius oppositum dicit hoc. et ita dicit contradictoria.
⁋ Preterea secunda ratio sua non valet. quia si propter hoc esset ens genus dei si deus esset in genere. quia essentia diuina est esse eius. ergo eodem modo cum essentia angeli sit sua entitas. si angeus sit in genere. ergo ens erit genus angeli.
⁋ Preterea hoc essec demonstrando esse creatum) est esse. et est in genere per reductionem. ergo ens erit genus si argumentum suum valeat. quia non plus contingit pro bare quod ens est genus per hoc quod vnum esse esset in genere per se. quam per hoc quod vnum aliud esse esset in genere per redu ctione. sicut non plus contngit probare. quod substam tia est genus per hoc quod hoc substantia demonstrando sortem e in genere per se. quam per hoc quod hoc cdemontrando formam substantialem) est in genere per reductionem.
⁋ Tertia ratio non valet. quia illa quae sunt per se in genere non plus conueniunt in essentia quam in esse. quia sicut duo angeli differunt secundum sua esse. ita differunt secundum suas quiddi tates. quia alia est quidditas et essentia vnius angeli et alterius. Si dicatur quod differunt secundum suas quiddi tates specificas. conueniunt tamen in quidditate gene ris. Contra. sicut conueniunt in quidditate gener ita conueniunt in esse consequente illam quidditate et essen tiam. et sicut differunt secundum suas quidditates speci ficas. ita differunt secundum sua esse specifica. ergo proportionabiliter secundum istos conueniunt et differunt in essentia et quidditate et secundum esse.
⁋ Confirmatur quia secundum beatum augustinum vt magiter in lra allegat eum. sicut a sapien tia dicitur sapere. ita ab essentia dicitur esse. et ita distincta essentia habet distinctum esse et distincto esse corrspn det distincta essentia.
⁋ Preterea ratio per quam probat quod deus non est in genere per reductione nihil valet. qui illud quod est in genere per reductionem non se extendit vltra illud genus tanquam principium alterius intrinsecum. quod tamen sit principium extrinsecum effe ctiuum aliorum. non est incoueniens. sicut forma sub stantialis quae est in genere substantie per reductionem. qui est principium illius intrinsecum quod est in genere substantie. et est principium extrinsecum accidentum Nunc autem deus si poneretur in genere substantie per reductionem. non poneretur principium intrinsecum toti us entis. sed poneretur principium extrinsecum effectiuum tantum ipsorum accidentium.
⁋ Ultima ratio non valet. quia non est inconueniens a iquid esse principium prius deo prioritate consequenie. quia scilicet est communius deo. et isto modo praecise deus est prius illis quae sunt in genere. non secundum rem nec secundum perfectionem
⁋ Alii tenendo eandem conclusionem dicunt quod cum simplicitate dei stat quod aliquis sit conceptus communis deo a creaturis. non tamen conceptus aliquis communis vt generis.
⁋ secunda paes probat per augustinum. vii. de tri. c. viii. Ihanifestum inquat deum abusiue dici substantiam. Ron sua est ibi. quia substantia dicitur qua substat accidentibus. absurdum est vero quod deus alicui accidenti substet. hec ratio sic tenet. non intendit quod ratio substantie sit substare accidentibus vt substantia genus est. sed quod omnis substantia quae est in genere potest substare accidentibus.
⁋ Similiter auicenna viii. meth. c. iiii. deus non est in genere. quia genus est pars deus autem simplex non habens parte.
⁋ Probatur ergo propositum duobus mediis et declarantur ex his pro pria deo. Primo ex ratione infinitatis. Secundo ex ratione necesse esse.
⁋ Ex primo arguitur. dicitur primo sic conceptus habens indifferentiam ad aliqua ad quam no potest conceptus generis esse indifferens. non potest esse conceptus generis. sed quicqud dicitur communiter de deo et creatura. est indiffe: ests ad finitum et infinitum et nullum genus potest esse indifferens ad finitum et infinitum. ergo etc. Prima pars minoris est manifesta. Secunda pars patet. quia genus sumitur ab aliqua realitate quae secundum se est potentialis ad realitatem a qua accipitur differentia. nullum autem infinitum est potentiale ad aliquid. ergo. Assumptum patet per Aristo. viii. meth. oportet terminum id est diffinitionem esse orationem longam. eo quod significat aliquid de aliquo quod ortet esse materiam vel formam. Patet etiam per rationem. quia si ista realitasa qua accipitur genus esset vere tota quidditas rei solum genus complete diffiniret rem etiam sine differentia. quia ratio ex eis non indicaret primo idem diffinito. vnaqueque enim res est solum ipsa. et ideo illa ratio que bis exprimeret eam non indicaret primo idem quidditati illius rei. hanc rationem intelligunt sic. quod in aliquibus creaturis genus et differentia accipitur ab alia et alia re. sicut ponendo plures formas in homine animal accipitur a sensitiua. et rationale ab intellecti ua. et tunc ista res a qua accipitur genus vere est po tentionalis et perfectibilis ab illa re a qua accipi tur differentia Alibi autem quando non sunt ibi res et res sicut in accidentibus. saltem in vna re est aliqua propria rea litas a qua sumitur genus et alia realitas a quae sumi tur differentia Dicatur prima a. et secunda bea. a est potentioale ad b. ita quod praecise intelligendo a. et praecise intelligendo b. a vt intelligitur in primo instanti nature in quo praecise est. ipsum est perfectibile per b. sicut si esset res alia. sed quod non perficitur realiter per b. hoc est propter idem titatem a et be ad aliquod totum. cui realiter primo sunt eadem. quod quidem primo producitur. et in ipso toto ambe ille realitates producuntur. si tamen altera illarum sine altera produceretur: vere esset potentionalis ad eam vel vna esset perfecta sine alia. Ista compositio realiter potentionalis et accidentalis mima est. quae sufficit ad rationem generis et diceren. et non stat ista cum hoc quod que ibet realitas in aliquo sit infinitam. realitas enim vna si esset de se infinita. quantumcumque praecise sumpta non esset in potentia ad aliam realitatem. ergo cum in deo quaelibet realitas essentialis sit formaliter infinitam. nulla est a qua possit accipi formaliter ratio generis. Secundo ex eodem medio arguitur sic. conceptus spe ciei non est tamen conceptus realitatis et modi intriseci eiusdem realitatis. quia tunc albedo posset esse genus et gradus intrinseci albedinis possent esse icere specifice. illa autem per que commune aliquid contrahitur ad deum et creaturam sunt. finitum et infinitum que di cunt gradus intrinsecos ipsorum. ergo ista contrahentia non possunt esse dicere. nec cum contracto constituunt conceptum ita opositum. sicut oportet conceptum speciei esse compositum. immo praceptus ex tali contracto et contrahente est simplicior quam possit esse conceptus speciei.
⁋ Ex istis mediis de in finitate habet euidentiam ratio aug. super tacta de substan tia substante accidentibus. habet etiam euidentiam ratio Auicenne supra tacta de partialitate generis. quia nunquam est genus sine aliqua partiali realitate in specie que non potest est in vere simplici. Se cundo arguitur ex ratione necesse esse et est argumentum Auicene. viii. meth. c. iiii. sinecesse esse habet genus. ergo intentio generis vel erit ex se necesse esse vel non. Si primo modo. tunc non cessabit quousque sit ibi differentia. hoc intelligitur sic. genus includet tunc differentiam. quia sine ipso non est in actu vltimo. Si autem genus includit totam differentiam tunc non est genus
⁋ Si detur secundum membrum. sequitur quod necesse esse est constitutum ex eo quod non est necesse esse.
⁋ Contra istam opinio nem. primo quod dicit. in omni specie sunt due realitates. a quarum vna accipitur genus. et ab alia different hoc est simpliciter falsum. quia aliquod indiuiduum est simplex simpliciter. ergo non includit tales duas realitates.
⁋ Confirmatur. quia sicut probatum est prius in creaturis nulla est distinctio a parte rei nisi sit distinctio rerum. sed secundum istos multa sunt indiui dua que non includunt distinctas res. ergo multo fortius nec species includit diuersas res. et per consequens nec includit tales diuersas realitates. preterea. sicut species se habet ad indiuidua vuundum istos. ita genus ad species. sed indiuiduum non includit tales realitates duas. ergo etc. Minor prbatur. quia quero de illis realitatibus propriis diuersorum indiuiduorum. aut sunt eiusdem rationis aut non. Non potest dici quod sic. quia tunc ab eis posset ab strahi aliquis conceptus communis vniuocus. quod negant isti. Si sunt alterius rationis. ergo indiuidua non sunt eiusdem rationis sed alterius rationis. et ita non erunt indiuidua eiusdem speciei.
⁋ Si dicatur quod quamuis iste dicere sint alterius rationis: non tamen indiuidua constituta essent alterius rationis. quia constituta minus differunt quam constituentia.
⁋ Contra. quando aliqua tota nata sunt denominari a nominibus per tium. illa que conueniunt partibus conueniunt to tis. sed nunc est ita quod indiuidua distinguuntur pe differentia indiuiduales. ergo ille denominationes quod conueniunt ipsis differetiis iudiuidualibus: conuenient ipsis indiuiduis. ergo sicut ipse dicere sunt alterius rationis. ita ipsa indiuidua erunt alterius rationis.
⁋ Preterea. qua ratione dicitur non obstante quod dicere indiuiduorum sunt alterius rationis. tamen ipsa indiuidua non sunt alterius rationis: eadem ratione et facilitate dicetur. quod quamuis dicere specifice sint alterius rationis: non tamen ipse species costitute erunt alterius ratio nis. cum sicut natura specifica non distinguitur nisi per differentia indiuiduales. ita ipsa natura generis non distinguitur nec diuiditur nisi per differntas specificas secundum eos
⁋ Si dicatur quod non est simile quia illa differentia indiuidualis non est quidditatiua. sicut differentia specifica est.
⁋ Contra. hoc non est nisi vocabulis vti ad placitum. cum ita sit de essentia indiuidui differentia indiuidualis. sicut de natura speciei est differentia specifica. nec magis sit intrinseca ipsi speciei differentia specifica. quam differentia indiuidualis ipsi indiuiduo.
⁋ Preterea. dicit quod illa natu ra specifica est potetionalis et perfectibilis ab il lo actuali. hoc non est verum. quia nulla res est in potentia ad seipsam. ergo si a et be non distinguantur realitur. a non est in potentia ad bea nec ecouer o
⁋ Si dicatur quod sufficit distinctio formalis. hoc non sufficit. quia eadem ratione dicam quod essentia diuina est in potentia et perfectibilis per relationem. vel econuerso propter distinctionem formalem inter essentiam et re¬ lationem.
⁋ Confirmatur. quia quando aliqua sunt realite vnum. vnum non est imperfectius alio. quia idem non potest esse perfectius seipso. ergo cum in proposito potentionale et actuale sint vnum realiter. ex hoc quod vnum est potentionale respectu alterius. non potest ar gui quod potentionale sit imperfectius actuali. ergo li illud actuale esset infinitum ex hoc quod aliud esset potentionale. non posset argui minor perfectio in potentionali. nec per consequens aliqua imperfectio. ergo sine omni imperfectione propter essentiam infinitam posset stare in deo aliquid potentionale respectu alterius. dummodo vnum distinguitur formaliter ab alio. ergo cum infinitate diuine essentie stat poten tionalitas alicuius in deo sine omni imperfectione sed vbi est potentia et actus ibi est aliqua composito. ergo cum infinitate divine essentie sine omi imper fectione stat compositio quod est absurdum.
⁋ Preterea auctoritatas philosophi est ad oppositum. quia sicut patet ex pro cessu philosophi. portet diffinitionem esse orationem longam. ita quod vna pars significet materiam et aliam formam qualiter tamen hoc sit intelligendum post patebit. Preterea secunda ratio non concludit. Primo quia per illam rationem. cum indiuidua non distinguantur tantum per gradus intrinsecos. sed per differentias simplici ter alterius et alterius rationis. et tanta sit compositio in indiuiduo. quanta requiritur ad compositum speciei. sequeretur quod ille differentie essent specifice. et omnia indiuidua distinguerentur specie.
⁋ Si dica tur quod ille dicere non sint quidditatiue. et ideo non constituunt species quantumcumque sint alterius rationis. Contra hoc frequenter est argutum. quia eadem facilitate dicetur quod dicere hominis et asini non sunt quidditatiue. et ideo homo et asinus non sunt alterius rationis
⁋ Preterea arguitur sic. conceptus speciei non est tantum conceptus realitatis et modi intrinseci. quia tunc albedo posset esse genus et gradus intrinseci albe dinis possunt esse dicere specifice. Eodem modo arguo ego sic. conceptus speciei non est tamen conceptus realitatis et dicere contrahentis et componentis cum illa re alitate. quia tunc albedo posset esse genus. et diffe rentie contrabentes et componentes cum ea possent esse diferentie specifice. ergo sicut dicis propter hoc quod modi intrinseci non constituunt conceptu ita compositum sicut est conceptus speciei. ta habens dicere quod diffe rentie que distinguuntur formaliter ab illa realita te non constituunt conceptum ita compositum sicut est conceptus speciei. ergo ad constitutionem speciei requiritur differen realis inter differentia et realitatem a qua sumitur genus quod tamen ipse negat.
⁋ Preterea quero de aliis mo dis intrinsecis. aut aliquo modo distinguuntur vel non sunt omnibus modis idem ex natura rei cum illis quorum sunt modi. aut non. Si aliquo modo distinguuntur. vel non sunt idem omnibus modis. ergo erit ita aliquid reale vniuocum deo a creature. sicut creaturis inter se. quod tamen ipsi negant. consequentia patet. quia vbicumque est aliquid reale contractum per aliqua realia qualitercumque illa contrahentia distinguantur a conctoibi est aliquid reale vniuocum. hoc patet. quia non potest alia ratio assignari quare est aliquid reale vniuocum quibuscumque creaturis. quia omne reale vniuocum vel est vnum et idem non variatum nec multiplica. tum in vniuocatis. et tale nullum est etiam secundum istos Uel dicitur reale vniuocum. quia est contractum per aliqua realia. et multiplicatum et variatum per ea. et tunc qua ratione vnum tale est reale et reliquum. ergo si commune deo a crea turis sit contractum per quoscuque modos reales. illud commune erit aliquid reale. sicut aliud commune reale.
⁋ Confirmatur. quia quantuncumque sit minor distinctio inter naturam specificam et differentia indiuiduales quam inter naturam generis et differentias specificas. tamen tanta vniuocatio est speciei ad sua indiuidua. quata est generis ad suas species. immo eoipso est maior vniuocatio et magis realis ad indiuidua quam ad species. ergo si commune vniuocum deo a creaturis sit realiter contractum per modos intrinsecos reales. quae minus distinguantur et contracto quam dicere specifice distinguuntur a natura generis. sequitur quod eque vel magis erit aliquid reale vniuocum deo at creaturis. quam diuersis speciebus eiusdem generis.
⁋ Preterea secundum eum. albedo est aliquid reale vniuocum diuersis albedinibus. non obstante quod contrahatur per diuersos mo dos intrinsecos. ergo eadem ratione si aliquid commune deo et creaturis contrahatur per diuersos modos intrinsecos reales deo et creature. erit aliquid vniuocum reale.
⁋ Preterea quero de illo contracto per illum modum intrinsecum. aut est aliquid reale. aut tantum ests rationis. Non potest dici quod sit ens rationis. quia nullum ens rationis contahitur per ens reale. ergo oportet quod sit ens reale. tunc arguo. Nullum contractum est de se illud ad quod contrhitur qui omne tale est commune. ergo tale contractum per modum intrinsecum diuine essentie est commune et est reale. ergo aliquid reale est commune vniuocum deo a creature. Si autem dicatur quod ille modus intrinsecus nullo modo distin guatur ex natura rei ab illo cuius est modus. ergo infinitas non plus est modus divine essentie quam ecouerso. et per consequens non plus modus est contrahens quam diui na essentia. et ita non erit ibi contrahens et contractum. cuius oppositum ipse dicit.
⁋ Preterea ratio non concludit. qui supponit vnum falsum. scilicet quod intentio generis est aliquid intrinsecum specie. constitutiuum ipsius. cuius oppositum probatum est prus.
⁋ Ideo dico ad quaestionem primo quod simplicitas per carentiam cuiuscumque compo sitionis intrinsece. non impedit aliquid esse in genere qui angelus est simpliciter simplex per carentiam cuiuscum que compositionis intrinsece. et tamen angelus est in gene re. Assumptum patet aliqualiter prius. quia in angelo non posset esse compositio nisi vere componetetur ex materia et forma substantiali. sed sicut probatur in secundo angelus non conponitur ex materia et forma. Secundo dico quod compossi bilitas alicuius cum aliquo alio non facit per se aliquid esse in genere. quamuis sit conditio sequens omne existens per se in genere. cuius ratio est. quia quantumcunque aliqua res non sit in genere nisi per comparationem ad alias res eiusdem generis. sicut nullo modo homo posset esse species contenta sub hoc genere animalnisi esset aliqua alia species contenta sub eodem gene re. tamen posito per impossibile quod nulla esset alia res ab homine et asino et ceteris animalibus. adhuc animal esset genus et homo esset species. ergo per compationem ad res alterius generis. non est homo in genere animalis. ergo compossibilitas hominis cum aliis rebus ab animalibus: cum quibus non est compossibilis. non facit per se hominem esse in genere animalis. nec partialie nec totaliter.
⁋ Preterea. sicut indiuidua se ha bent ad speciem. sic species ad genus. sed posito quod sint duo homines secundum suas essentias absolutas. posito per impossibile quod cum nullo essent compossibiles adhuc illi homines essent eiusdem speciei. ergo posito per impossibile quod essent homo et asinus. et cere ra animalia. sine omni compossibilitate cum alia re. ad huc essent in eodem gaonere. igitur compossibilitas non facit per se aliquid esse in genere. hoc tamen non obstante est conditio conueniens omni existenti per se in genere.
⁋ Tertio dico quod deus non est in genere hoc tamen difficile est probare. Ueruntamen persuadeo magis per viam narrationis quam per viam probationis
⁋ Primo sic. si deus esset in genere. aliquid esset genus respectu dei et aliorum. consequens est falsum. quia si sic. illud esset ens vel aliquid aliud commune deo a crea turis. sed ens non est genus cuius ratio est. quia omne genus separat illud cuius est genus ab alio. hoc patet. vii. tho. Ubi vult quod omne genus positum in diffinitione siue sit diffinitio per additamentum siue per se. separat diffinitum ab aliquo. hoc intelligo sic. quod aliqua negatiua negans aliquid ab illo genere est immediata. et negatiua negans illud idem a specie est mediata. sed nihil potest nega ri ab ente in negatiua immediata. cum ens praedicetur de quolibet. ergo ens non est genus. et isto modo potest intelligi philosophus. tertio metha. quod omne genus vere negatur ab aliqua differentia sed ens a nulla vere negatur. ergo ens non est genus. Simil ter aliud ab ente commune deo et alicui certe creature non est genus. quia genus quod praedicatur de magis differentibus praedicatur de rebus minus differentibus. sed tale commune non praedicatur de omni illa. ergo etc.
⁋ Secundo declaro hoc idem sic. quia omnia quae sunt in genere habent certam proportionem et perfectionem inter se. sed deus in infinitum excedit omne aliud a deo. ergo in nullo genere est cum quocunque alio a deo. Et per istam rationem possunt intelligi ratio Augustini. et Auicen. Unde augus. vii. de trini. c. xii. probat quod divina essentia non est species neque genus. quia semper plura contenta sub specie vel genere dicunt plus perfectionis: quam vnum solum. sed hoc non posset esse nisi omnia contenta sub genere haberent certam proportionem ad inuicem secundum perfectionem. Sed enim aliquid contentum in genere in infnitum excederet omnia alia contenta in genere. non plus perfectionis dicerent illud vnum et omnia alia quam illud vnum solum. Sic etiam posset intelligi ratio eiusdem quam adducit secunda opinio recitata. ita quod per illam quasi probat vnam propositionem istius rationis principalis. sic arguendo. omne per se in genere minus perfectionis includit per se sumptum quam cum alio sed solus deus non minus per fectionis includit per se quam cum alio. ergo solus deus non est in genere Minor probatur. quia omne quod potest substare accidenti. minus perfectionis dicit per se quam cum alio. quia omne tale perficitur ipso accidente recepto. sed solus deus est qui non est accidens nec perficitur accidente ergo solus deus est qui non minus perfectionis includit per se quam cum alio
⁋ Quanuis ergo sic posset exponi beatus augustinus ad probandum quod deus non est in genere. tamen sciendum quod non est intentio beati au gustini probare quod deus non est in genere. sed est intentio sua probare: quod essentia diuina non est species. et ipse persone indiuidua. quia tunc sicut conceditur quod pater et filius et spiritus sanctus sunt tres persone. ita oporteret concedere quod sunt tres essentie. Similiter si essentia esset genus. et tres persone species oporteret idem concedere. quia de quocumque predicantur indiuidua in plurali. vt dicantur plura indiuidua. de eisdem praedicatur in plurali tam nomen speciei quam nomen generis. Unde dicitur sic. Si genus est essentia. species autem persona. oportet appellari. tres essentias etc. Et sequitur. Neque enim species plu raliter dicta est. et singulariter genus. et sequi tur. sicut dicuntur abraham ysaac ac iacob tria indiuidua. ita tres homines et tres anime etc. Ex istis patet quod non intendit ibidem Augustinus probare aliud nisi quod essentia nec est species nec genus personarum.
⁋ Per praedictum etiam modum potest intelligi Auicena. quod per partem non intelligit propriepartem. sed intelligit quod illud quod importatur per ge nus sit pars. non quidem pars proprie dicta. sed dicitur pars. quia plus perfectionis est in illo cum alio quam in illo solo. sicut dicimus quod vna species vel celum est pars vniuersi. quia scilicet plus perfectionis est in vniuerso quam in celo vel quocumque alio vno per se sumpto. Non sic autem possumus dicere quod deus est pars vniuersi. quia non plus perfectionis est in deo ea vni uerso quam in deo solo.
⁋ Quarto dico quod non potest per rationem sufficienter probari deum non esse in genere. qui nec per simplicitatem dei sicut ostensum est. nec per necessitatem dei. quia non plus potest probari deum non habere conceptum generis per necessita tem dei. quam deum non hahere conceptum communem vniuocum. cum vterque sit equaliter extrinsecus et extra essentiam dei et ideo propter conceptum talem in nullo derogatur neccesstati divine. nec est potest sufficientur probari per infinitatem dei quia quantumcumque deus in infitum excedat omnem creaturam. quia tamen creature non sunt equales in perfectione plus assimilatur vna creatura deo quam alia. et propter illam assimilationem. nec po test probari quin aliquid vniuocum deo et illi creature esset vnum genus contentum sub ente. quod postea diuideretur in deum et illam creaturam.
⁋ Ad primum prime opinio nis dicerent breuiter quod non omnis species componitur ex genere et differentia essentiali. quia etiam secundum veritatem non omnis species habet genus et differentiam essentialem Ad secundum dicerent leuiter. quod non obstante identitate diuine essentie et esse dei. ens non erit genus sicut non obstante identitate quidditatis et entitatis angeli. ens non est genus angeli
⁋ Ad ter tium dicerent quod non omnia quae sunt in genere coueniunt in essentia et quidditate generis et differunt secundum esse. non plus quam ecouerso. Unde omnia quae sunt in genere differunt et secundum esse et secundum quidditates. Illud autem argumentum quod probat deum non esse in genere per reductionem concludit verum. nec tamen valet. quia pec cat per fallaciam equiuocationis sicut ostensum est prius.
⁋ Quod etiam vltimum argumentum non concludit patet. quia non est. inconuenies aliquid esse prius deo secundum prioritatem communitatis et consequenta.
⁋ Argumenta etiam alterius doctoris. non concludunt primum non. quia supr ponit falsum. scilicet quod omnis species sit composita ex realitatibus. quarum vna sit potentonalis respectu alterius. vel quod genus et differentia accipiuntur a talibus realitatibus sicut componentibus. nec hoc probatur Secunda. etiam ratio non valet. quia conceptus speciei no semper est sic compositus. sicut isti ymaginantur.
⁋ Tertia etiam ratio non valet. quia genus non est de essen tia nec de quidditate illius cuius est genus.
On this page