Quaestio 73

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS 1. Utrum Angelus impleat locum?

Primo ergo queritur, Si Angelus implet locum ?

Et videtur, quod non. 1. Id enim implet cujus pars parti loci commensuratur, et alia pars alii parti, et sic de aliis, donec de capacitate loci nihil remaneat quod aliquam partem locati non contineat. Angelus autem non sic. habet partem et partem ut aliquid impleat. Ergo Angelus non implet locum.

2. Adhuc, Non implet locum nisi quod commensuratur dimensionibus loci, scilicet secundum altum, profundum, et latum. Angelus tales dimensiones non habet. Ergo locum non implet.

3. Adhuc; Non habet similitudinem ad aliquid replens,ita quod similitudine possit fieri translatio, ut translatione Angelus locum replere dicatur. Repleri enim aliquid dicitur tribus modis. Uno modo, sicut vas aqua vel vino vel succo aliquo, ut modius tritico. Secundo modo, sicut corpus repletum est anima. Tertio modo, sicut omnia repleta sunt Deo. Sapientie,1, 7: "Spiritus Domini replevit orbem terrarum, et hoc quod continet omnia", id est, celum. Nullo istorum modorum videtur Angelus replere locum. Non. enim implet quantitate sicut vas impletur, cum sit substantia simplex. Nec implet sicut anima corpus, cum non sit perfectio substantialis loci, sicut anima corporis. Nec implet sicut Deus implet orbem terrarum: hoc enim facit Deus, quia in omnibus est essentialiter, presentialiter, et potentialiter, quod nullo modo competit Angelo: cum hoc sit solius divinitatis proprium, ut paulo ante habitum est. Ergo videtur, quod nec proprie nec per translationem locum replere possit Angelus.

4. Adhuc, Quod plenum est, proprium signum habet quod non potest aliquid recipere. Bernardus: "Non est quo se ingerat vanitas, ubi totum replevit charitas." Sed sicut paulo ante habitum est, nullus Angelus sic implet locum, quod eo’ existente. in loco minus capiat de corporibus et aliis spiritibus. Ergo videtur, quod Angelus non. replet locum. -

In contrarium, est quod dicitur Gene- sis, 1, 1, super illud: "In principio creavit Deus celum et terram": ibi Beda in Glossa et Strabus in alia Glossa dicunt, quod per celum intelligitur celum empyreum, quod statim. ut est factum, sanctis Angelis est repletum. Ergo videtur, cum celum.empyreum sit locus Angelorum, quod Angelus implet locum.

Solutio. Dicendum, quod ad hoc quod Angelus implet locum suo modo quo localis esse dicitur, scilicet intelligibiliter per definitionem in loco: ita implet quod plures in eodem loco esse non possunt, non propter loci repletionem quantitativam, sed propter operationum confusionem quz esset si plures essent in loco uno. Soli enim spiritui increato convenit sic in alio loco esse, quod distinct remaneant operationes ejus ab operibus ejus in quo est. Et hujus causa est que ponitur in libro de Causis, scilicet quod primum regit res omnes alias, ita quod non commiscetur eis. Unde substantia primi licet illabatur omnibus, ut dicit Beda, tam spiritualibus, quam corporalibus creaturis: tamen operationes sua manent distincte in omnibus et inconfuse. Angelus autem non est subslantia que illabatur rebus, sed per se distinctus manet in loco quo definitur. Unde si ponatur alius Angelus in eodem loco esse, et circa idem operari, purgando, illuminando, et perficiendo, de necessitate sequetur confusas esse operationes utriusque: non enim unus operatur in alio: eo quod non illabitur in alium, ut dicit Beda, ut sic una operatio sit utriusque, sicut est Dei et liberi arbitrii, ut sic inconfusa sit operatio: sed remanet distinctus unus ab alio, et operantium distinctorum distincte sunt operationes: et sic duorum operantium uno modo et circa idem operantium et ad eumdem effectum, per hoc quod circa idem sunt, operationes erunt confuse.

Preterea, Cum unus sufficiat, alter superfluit: et cum superfluum non sit in operibus nature, nec esse possit, quia dicit Aristoteles in tertio de Anima, quod "natura nec abundat superfluis, nec deficit in-necessariis:" et coordinatiora sunt opera Dei quam nature: non possunt esse duo spiritus creati in uno loco: eo quod alter superfluit.

Unde dicendum est ad primum, quod bene conceditur, quod hoc modo non implet locum: talis euim impletio corporis est: et Angelus non est corpus.

Ad aliud dicendum, quod corporaliter non implet locum et circumscriptive, nisi quod habet dimensiones corporis, scilicet longitudinis, latitudinis, et profunditatis: quia illi principium, medium, et finis assignatur in partibus loci: et hac est repletio corporalis quam in loco non facit Angelus.

Ad aliud dicendum, quod haec est falsa, quod non habeat similitudinem cum aliqua repletione: sed hoc verum est, quod cum rebus que ibi distinctae sunt, non habet similitudinem. Sed sunt aliae repletiones quibus dicitur impleri curia regalis, quando ad gloriam curie pertinentium et ad frequentiam curiae et officia curiae nullus deest. Sic dicuntur implete nuptie, quando nullus deest ad decorem sponsi et sponse facientium. Matthei, xxn, 10: Implete sunt nuptize discumbentium. Sic dicitur impleta domus, quando nullus deest ad ceeconomicas virtutes pertinentium. Et hoc modo impletus dicitur esse numerus sanctorum electorum in fine temporum, quando nullus deest ad beatitudinem Dei pertinentium. Apocalypsis, vi, 14: Dictum est illis ut requiescerent adhue tempus modicum, donec compleantur conservi eorum et fratres eorum, qui inter fictendi sunt sicut et illi. Propter differentias enim premiorum in beatitudine dicitur differentia mansionum esse -in ccelo. Joannis, xiv, 2: ln domo Patris mei mansiones multe sunt, Sic dicitur locum replere suum Angelus, quando locum Operationi contemplationis congruentem vel ministerio, omnem et totum occupat. Locus autem contemplationi congruens celum empyreum est: quia lux corporalis luci spirituali congruit. Colum autem empyreum, ut dicunt sancti Augustinus et Beda et Strabus, totum est plenum et uniforme in lumine et quietum a motu: et ideo inter corpora et loca corporalia ex lumine magis congruit contemplantibus, et ex quiete competit participantibus zternitatem in beatitadine. Propter quod dicitur locus sanctorum Angelorum, et dicitur esse impletum, quando omnes habet secundum differentias contemplationis et beatitudinis, quos et quot numero preordinavit Deus secundum differentias mansionum in lumine contemplari faciem suam et seipso esse beatos, ad similitudinem repletionis curie regalis, et ad differentias operationum quas ministratrice virtute exercent circa homines, sicut dicitur, Deuter. xxxu, 8, secundum aliam trans "Statuit terminos populorum juxta numerum Angelorum Dei'."

Ad aliud dicendum, quod hoc est signum repletionis corporalis: jam enim dictum est, quod ad similitudinem talis plenitudinis Angelus non replet lo- cum Ad i quod in contrarium objicitur, jam solutum est: dictum enim est qualiter Angelis impletum est ccelum empyreum,

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS II. Utrum Angelus simul possit esse in pluribus locis ?

Consequenter queritur, Utrum Angelus simul possit esse in pluribus locis ?

Et videtur, quod sic: quia 1. Nobilior est Angelus quam anima, et magis a corpore separatus: separatio autem in his que separantur per intellectum, causa est equaliter se habendi ad plura, ut patet in universali. Si ergo anima potest esse in pluribus locis et in omnibus in corpore suo, multo magis videtur Angelus posse esse in. pluribus locis..

2. Adhuc, Avicenna et quidam aliorum Philosophorum dicunt, quod intelligentia est qui vulgo dicitur Angelus. De illa dicit Isaac in libro Definitionum, quod est ubique et semper. Et si est ubique et semper, est in pluribus locis. Ergo Angelus in pluribus locis est.

3. Si forte dicat aliquis, quod anima sit in qualibet pater corporis tota, tamen non habet comparationem ad locum nisi per corpus; eadem autem est comparatio totius corporis et partis: quia pars non locatur nisi in toto: et sic sicut corpus non comparatur nisi ad unum locum, itanec anima que tota est in toto corpore, sed per potentias distributa est in partibus corporis, sicut corpus totum in toto loco est, per partes autem distributum est in partibus loci. Contra: Angelus non sic comparatur ad locum ut anima ad corpus: sed comparatur ad locum definitive, sicut dictum est. Et de hoc dicit Damascenus, quod "ibi intelligitur esse ubi operatur." Sed in pluribus locis operatur simul. Ergo in pluribus locis est simul. Prosario minoris. Gregorius in homilia. sua super illud Matthei, xvi, 10: Angeli eorum in celis semper vident faciem Patris met qui in celis est, dicit quod "cum Angeli ad exteriora mittuntur, sic implent officia circa nos, quod tamen ab intimis non recedunt." Ergo simul sunt circa nos, et in intimis cceli empyrei: ergo simul sunt in pluribus locis.

4, Adhuc, Hoc idem videtur, Tobie, XII, 15, ubi dicit Angelus Raphael: Ego un Raphael angelus, unus ex septem qui adstamus ante Dominum. Et non dicit. adstitimus, vel adstabimus. Ergo simul in uno loco tunc fuit cum Tobia et in ceelo: ergo simul fuit in pluribus locis.

5. Si forte dicat aliquis, quod dicit se in conspectu Dei: adstare, propter contemplationem facie ad faciem quam ubique habere poterat: et non dicit hoc propter locum contemplationis qui in celo est, ubi Deus sine medio faciem contemplantibus exhibet: et ideo non sequitur, quod simul fuerit cum Tobia et in ceelo, sed quod simul ministraverit circa Tobiam, et contemplatus sit, ita scilicet quod in facie Dei contemplatus sit que et quot ministrando circa Tobiam facere debuit. Hoc non videtur competere verbis Evangelii Matthei, xvm, 10. Ibi enim sic dicitur: Angeli eorum in celis semper vident faciem Patris mei quit in celis est. Que constructio aliter formari non potest, nisi hac determinatio, in celis, referatur ad hoc quod dicitur, Angeli. eorum, per subintellectum participium, existentes: ut sit sensus, Angeli eorum existentes in ceelis semper vident, etc.: ergo relinquitur, quod Angelus ministrans circa parvulos et humiles, est et cum parvulis et in ccelis, et sic simul in pluribus locis.

6. Adbuc, Quod unum est per definitionem essentialem, infra limites essentia sue continetur, et tamen ad plura refertur secundum esse, sicut species et genus: sed minus contrahit locus quam individuans sive determinans secundum esse - ergo videtur, quod multo magis quod unum est simplex, ad plura potest comparari secundum locum ut simul sit in pluribus lecis: Angelus ergo potest esse simul in pluribus locis.

7. Adhuc, Genes. xtx, 4 etseq., missus est Angelus ad subversionem Pentapolis: et subversionem illam fecit in quinque urbibus, et in qualibet parte quinque urbium simul: et sic fuit simul in pluribus locis.. .

8. Si quis dicat, quod plures Angeli fuerunt qui subverterunt Pentapolim, et unus fuit in una parte, et alius in alia: hoc non solvit: quia per unum Angelum hoc fieri potuit: et sic unus Angelus simul in pluribus locis esse potuit.

In contrarium hujus est, 1. Quod in libro 1 de Fide orthodozxa dicit Damascenus, quod "cum sunt in terra nobiscum, non sunt in celo: et cum sunt in ceelo, non sunt in terra ‘t." Et hujus dicti causa nulla esse potuit, nisi guod in pluribus locis simul esse non pos- sunt. Ergo unus et idem Angelus numero in pluribus locis simul esse non potest.

2. Adhuc, Isaiae, vi, 6, dicitur: Volavit ad me unus de Seraphim. Et innuit littera, quod volavit de throno sive de solio ad Isaiam, Frustra autem volasset, si simul supra solium stare, et circa Isaiam ministrare potuisset. Ergo simul in duobus locis esse non potuit: et ideo transire de loco ad locum necesse fuit.

3. Adhuc, Hoc idem habetur Daniel. x, 12, ubi Angelus dicit se missum a conspectu Dei ad instructionem Danielis. Et subdit, ¥. 20: nunc revertar ut prelier adversus principem Persarum. Et subdit causam: Cum ego egrederer, apparuit princeps Grecorum veniens. Ingressus autem et egressus et reversio motus sunt mutantis locum: quod incassum esset, si in uno existens cuncta perspicere posset, vel si in pluribus locis simul esset vel esse. posset. Non ergo potest esse in pluribus locis.

Solutio. Dicendum, quod non potest intelligi quomodo Angelus indivisibilis secundum substantiam, secundum esse et substantiam simul sit in pluribus locis. Sicut enim habitum est ab Augustino, definitio in esse et substantia causa localitatis est: et si termini definientes sunt simplices totum intra se continentes et esse et substantiam, talis definitio circumscribens intellectualiter esse et substantiam, causa est localitatis definitive. Si autem fines et termini esse et substantie sunt non simplices, sed quantitalivi, sicut lineew et superficies, talis definitio causa est localitatis circumscriptivee, que est localitas corporalis. Et dicit Aristoteles in multis locis, quod quecumque dividuntur loco, dividuntur subet non potest intelligi, quod divisum loco, idem sit subjecto: eo quod termini intra se continentes totum esse et substantiam, non possunt esse diversi in una ratione terminorum sumpti. Unde si totum ‘esse et substantia est intra terminos tales, nihil de esse et substantia potest esse extra: sequeretur enim, quod si simul in pluribus locis esse posset, quod totum esset intra, et totum esset extra: et sic contradictoria verificarentur de eodem simul, scilicet totum esse intra, et non esse intra :. et totum esse extra, et non esse extra: quia intra et extra dicunt differentias situs et ubi oppositas circa idem locatum, et ideo mutuo se expellunt ab eodem susceptibili.

Et si aliquis instet de corpore Domini, quod est in pluribus locis simul!. Non valet: hoc enim miraculosum est :. et hoc non habet in quantum est corpus, sed in quantum divinum: nec habet hoc secundum idem, quinimo secundum quod est corpus figura et lineamentis determinatum, non refertur nisi ad unum locum: sic enim in ccelo est apud Patrem. In quantum autem -est cibus spiritualis in sacramento sumptus, ex forma sacramenti et omnipotentia Dei, per quam fit translatio panis et vini in corpus Christi, habet quod est in pluribus locis unum et idem existens.

Ad primum ergo dicendum, quod anima non comparatur sic ad corpus sicut ad locatum, sed potius (ut paulo ante dictum est) ut perfectio ad perfectum. Angelus autem ad locum comparatur ut congruentem ministerio, vel contemplationi.

Et quod dicitur de abstractione et separatione, nihil valet. Angelus enim dicitur esse separatus a materialibus secundum esse: universale autém per intellectum separatum est ab hoc et illo: cum amen esse non habeat nisi in hoc et in illo: universale enim est essentialis vel accidentalis similitudo particularium: et quando secundum se accipitur, secundum rationem et intellectum dicitur esse separatum et absiractum. Ad aliud dicendum, quod licet Avi- cenna et alii dicant hoc modo, non tamen accipiunt Angelum in intentione qua accipiteum sacra Scriptura. Dicunt enim Angelum esse nuntium intelligentie decimi ordinis, qui operatur in sphera activorum et passivorum, et illustrat super animas nostras, et informatur ab intelligentiis que sunt motores orbium superiorum, Unde tot dicunt esse intelligentias, quod sunt. motus orbium: et Angelos illarum dicunt esse effectus, inferioribus nuntiantes virtutem earum. Quod duobus modis dicunt fieri, scilicet per experimentum, et per responsum. Per experimentum, sicut dicit Rabbi Moyses tractans illud Genesis, xxxvut, 16: Dimitte me ut coeam tecum: quod quando dixit hoc Judas, tetigit eum Angelus concupiscentie. Per responsum dupliciter, scilicet prophetale, vel divinum. Prophetale, sicut quando per hominem factum est prenuntiantem, qui revelationem accepit, sicut idem Rabbi Moyses dicit, quod Judicum, xm, 3 et seq., Angelus qui missus est ad Manue, homo bonus fuit, et non spiritus. Per divinum, sicut fit in visione somniali, que est oraculum, sicut dicitur in Gommento super Somnium Scipionis. Omnis enim isti conveniunt ins hoc, quod dicunt intelligentiam immobilem esse secundum locum, sed ubique esse et semper secundum infiuentiam luminis et virtutis. Et quia non loquuntur de Angelis sicut sacra. Scriptura loquitur, non est curandum dictum eorum.

Ao atiup dicendum, quod non sic comparatur Angelus ad locum sicut anima ad corpus, ut dictum est in objectione.

Et ad dictum Gregorii dicendum, quod infimum non dicitur intimum cceli empyrei, sive locus in ccelo empyreo: sed intimum dicitur intimum Dei, qui ubique est, in cujus intimis sunt, qui eum facie ad faciem contemplantur: in exteriori bus autem sunt, qui vident eum per speciem et in enigmate: hi enim sunt ex— tra Deum.

Ad vicrum Raphaelis Tobie, Tob. xu; 15, eodem modo dicendum est. In conspectu enim Dei adstare non est in ccelo empyreo esse, sed in presentia contemplationis. Unde et Elias, II Reg. xvit, 4: Vivit Dominus Deus Israel, in cuyus conspectu sto > cum tamen tunc non staret in ccelo, sed in terra.

Ad i quod objicitur contra hoc de Evangelio, dicendum quod in ccelis dicuntur ‘esse Angeli per contemplationem ceelestem et non semper ut in loco, sicut, If ad Corinth. xu, 2, dicitur, quod Paulus raptus est usgue ad tertium celum. Quod exponens Augustinus dicit, quod "raptus est in visionem intellectualem, que cclum -tertium est." Visio enim corporalis sive sensibilis, in qua celantur ceelestia, primum celum est. Et visio imaginaria, in qua eodem modo celantur ccelestia, secundum coelum est. Et visio intellectualis, in qua fulgent ccelestia per speciem, tertium ceelum est, ut dicit Augustinus super Genesim ad Titteram'. Et sensus litteree Evangelii est iste: Angeli eorum in celo existentes per visionem intellectualem, semper vident, etc.

Ad aliud jam patet solutio. Genus enim et species non comparantur ad plura ut ad loca, sed ad plura ut ad parlicularia in quibus habent esse et in quibus non distinguuntur nisi secundum rationem, sed idem manent secundum totum in quolibet illorum: et talis non est comparatio locati adlocum.

Ab atta dicendum, quod si unus Angelus subvertit Pentapolim, ille non potuit esse in omnibus civitatibus simul, et in omnibus partibus terre Pentapolis secundum presentiam et continentiam essentialem, sed secundum virtutis ex- tensionem. Angeli enim quando ad ministerium mittuntur, in obedientiam accipiunt totam materiam corporum circa que ministrant: et tota obedit eis ad nutum, sicut dicit Avicenna, quod omni motori naturali materia sui mobilis obedit ad nutum, et movetur per appetitum naturalem vel animalem ad formam quam concipit motor, sicut patet in anima et corpore: quamcumque enim formam delectationis vel tristitie concipit anima, statim ad illam movetur corpus, nisi valde dispositum sit in contrarium, sicut patet in imaginatione venereorum, ad quam statim movetur corpus, et imaginatione terribilium, ad quam statim tremit corpus et sentit horripilationens. Unde etiam dicit Avicenna, quod quidam leprosi effecti sunt ex multa cogitatione de lepra. Et sic non oportet, quod Angelus omni loco sit prasens, nisi per extensionem virtutis, et non per prasentiam essentie. Et de hoc antiqui theolo gi, Prepositivus et quidam alii, dederunt exemplum, quod adamas movet ferrum per extensionem virtutis ad ipsum, etiam quando non tangit ipsum per substantiam, Et si talem virtutem habet corpus, multo magis spiritus aliquis.

Tria que in contrarium adducuntur, liquide probant veritatem: et ideo concedenda sunt.

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS IIT. Utrum Angelus in eodem tempore possit esse ubique et in omni loco?

Consequenter queritur, Utrum simul possit esse ubique et in omni loco Angelus ?

Et videtur, quod sic. 1. Isaac enim dicit, quod intelligentia est ubique. Et hoc est ideo, quia secundum Philosophos intelligentia est substantia incorporea ad orbem determinata, omnia que subjecta sunt illi orbi, lumine sue cognitionis perlustrans, et virtute operativa penetrans. Et si est ubi operatur, ut dicit Damascenus, tunc ubique est, hoc est, in omnibus que subjecta sunt suo orbi. Et cum intelligentia primi orbis subjectum sibi habeat omnem locum corporeum, intelligentia illa erit ubique. Dicunt tamen Magistri antiqui, quod aliquis Angelus ministrare potest Deo in motu primi orbis. Ergo ille Angelus eadem ratione erit ubique per essentiam, virtutem, et operationem.

2, Adhuc, Quod ex se non determinat aliquem locum, equaliter se habet ad omnem locum: eadem ergo ratione qua est in uno loco, est in omni: sed constat, quod est in uno: ergo est in omni, et per eamdem rationem.

In contrarium hujus est, quod 1. Illud quod est in omni loco, impossibile est moveri de loco ad locum: eo quod omnis motus localis transitus est de loco ad locum, et transire de loco ad locum non potest quod est ubique.

2. Adhuc, Habitum est in pracedentibus, quod Augustinus dicit, quod proprium est divinitatis esse ubique: et quod proprium est alicujus, illi soli convenit; ergo soli divinitati convenit esse ubique: non ergo Angelo.

3. Adhuc, Illud solum est ubique, quod extensam presentiam, essentiam, et potentiam, sive virtutem habet in omnia loca, et in omnibus que in locis sunt, ut in prehabitis probatum est. Nihil definitum per terminos essentiales intra quos totum esse et substantia continetur, extensam habet essentiam ad aliquid extra se. Ergo nihil definitum per terminos essentiales, est ubique. Angelus est quid definitum per terminos essentiales Ergo Angelus non potest esse ubique.

Soxvutio. Dicendum, quod meo judicio non est intelligibile, quod aliquid definitum sit ubique vel in pluribus locis: et hoc est propter oppositos intellectus, qui sunt essentialiter, definiti, et existentes in pluribus locis vel ubique. Intellectus enim ejus quod est esse ubique, est intellectus ejus quod habet extensam presentiam, essentiam, potentiam in omne quod: est. Intellectus autem definiti est comprehensio totius esse, totius substantie, tolius presentia, tolius potentia essentialis intra terminos definitionis ejus. Comprehensio enim secundum intellectum nihil aliud est nisi contractus intellectus super terminos rei. Et ideo dicit Augustinus in libro de Videndo Deum ad Paulinam, quod cognoscere Deum possumus, sive per intellectum videre, comprehendere vero minime‘: eo quod nullos habet terminos definientes, intra quos esse suum totum et substantia contineantur, et ideo solus est incomprehensibilis et immensus tempore, loco, et intellectu. Et ideo dicit Aristoteles contra Platonem loquens, quod infinitum intellectu non contingit pertransire: et est in principio de Anima: quia infinitum non habet terminos intra quos esse suum et quidditas contineatur: quia si tales haberet terminos, non esset infinitum, sed finitum, et comprehenderetur comprehensione terminorum. —

Et ex his patet, quod finitum essentia, presentie, et potentie sue essentialis nihil habet extra se: et ideo intellectui ejus repugnat ad esse ubique vel in pluribus locis. Omne enim cujus esse intra terminos ejus est constitutum, circumstatur et circumponitur aliis in que esse suum non extenditur. Dicit autem Damascenus, quod "locus est terminus cir- ‘ cumstans definitive vel circumscriptive':" et sic per hoc quod aliquid est definitum in se, de necessitate efficitur locale in loco uno totum contentum et clausum.

Ad id quod objicitur primo in contrarium, dicendum quod frivola est objectio: nullus enim umquam Philosopus dixit, quod intelligentia essentialiter esset ubique et presentialiter: sed probat Aristoteles in fine VII Physicorum per passiones motus circularis finiti et infiniti motoris, quod motor sphere ccelestis nec finitus, nec infinitus est, sed indivisibilis et impartibilis, nullam habens magnitudinem penitus. Unde querit Avicenna in sua suffcientia de ceelo et mundo, utrum motor orbis presideat orbi loco stelle vel in centro orbis, a quo quas! lineas quasdam luminis et virtutis emittat ad. circumferentiam quibus volvat orbem, vel sit in aliqua parte circumferentiae ? Et determinat, quod est in parte orbis que dicitur dexira: que licet figura in celo non distinguatur, tamen distinguitur virtute: dextrum enim, ut in secundo Celt et Mundi dicit Aristoteles, dicitur unde motus: sinistrum autem per quod virtuté deliciente in ipso fit regyratio ad dextrum, in quo virtus est motiva. Et quando dicunt intelligentiam esse ubique et semper, non intelligunt simpliciter ubique, sed ubique quantum ad subjecta sui orbis, in quibus omnibus apparet effectus sui luminis et suae virtutis, etiam absque hoc quod essentialiter, presentialiter, et potentialiter essentiali extensione extendatur in omnia: virtute enim extendi potest in multa, sicut ante habitum est, sed essentia non.

Ad aliud dicendum, quod Angelus ex se, hoc est, ex natura sua, non sibi determinat aliquem locum corporeum in quo vel sit, vel fiat, vel salvetur: sed ex congruentia virtutis assistricis et ministratricis determinat sibi locum, vel celum empyreum, vel alium ad quem mittitur ut in illo operetur: sed ex na- tura qua spiritus est et separatus a corpore, nullum locum corporeuim sibi determinat: sed ex definita sua substantia,: ut dictum est, localis efficitur: sed ex hoc sequitur, quod non sit ubique, nec in pluribus.

Tiia que in contrarium sunt, procedunt.