Quaestio 116

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS I. Utrum inanis glorie sit peccatum ?

Ad primum objicitur sic: Videtur enim non esse peccatum.

1. Appetitus enim glorie, est appetitus bone fame. Dicit enim Augustinus super illud Apostoli, I ad Timoth. m, 7: Oportet illum et testimonium habere bonum ab iis qui foris sunt, quod "bona vita propter nos nobis est necessaria: fama autem propter proximum." Appetilus autem fame, est appetitus glorie: cum dicat Tullius in fine prime Rhetorice, quod gloria nihil aliud est quam late patens preconium, vel clara cum laude notitia, vel ore multorum predicata laudatio. Et quocumque modo horum modorum appetatur gloria, necessaria est propter proximum, et non peccatum, Ergo appetere gloriam non est peccatum. 2. Adhuc, Ad Roman. xu, 17: Providentes bona non tantum coram Deo, sed etiam coram omnibus hominibus. Thi Glossa: "Qui conscientiae confidens famam negligit, crudelis est." Appetere ergo famam, que nihil aliud est quam predicata laudatio ore multorum, non est malum: ergo appetere gloriam non est peccatum.

Contra: 1. Matth. v, 16, super illud: Sic luceat lux vestra, Glossa: "Finem boni operis non in laudibus hominum constituatis." Ergo non debet appeti laus humana: et qui appetit, peccat.

2. Adhuc, Super illud Matthei, v1, 5: Amen dico vobis, receperunt mercedem suam, Glossa: "Non prohibet videri ut Deus laudetur, sed videri ut ipsi laudentur: laus enim hominum appeti non debet." Ergo peccatum est velle laudari ab hominibus.

3. Adhuc, Beda super Esdram dicit sic: "Qui jejunat, orat, eleemosynam dat illa intentione ut videatur et laudetur ab hominibus, proles boni operi quasi de immunda genitrice nota est sordide intentionis." Ergo peccatum est.

Solutio. Hoc et hujusmodi quocumque modo adducantur, uno modo solvendum est, scilicet quod inanis gloria peccatum est: gloria autem vera et gloriam veram appetere non est peccatum. Inanis enim est homo, eo quod vanitat est subjectus, ut dicitur, Eccle. 1, 2. Et Sapient. xu, 1: Vani sunt omnes homines in quibus non subest scientia Dei. Unde appetere gloriam propter se, ut quis finem in ea ponat, est peccatum: semper autem gloriam appetere ut Deus laudetur in nobis de suis donis ac operibus, vera gloria est: et crudelis est, qui illam negligit: quia nihil habet vanitatis, sed multum veritatis.

Et per hance distinctionem facile est respondere ad objecta.

Rationes autem pro prima parte inductea omnes procedunt de vera gloria, ut scilicet Deus laudetur in nobis, que nullo modo negligenda est, sed appetenda semper. Et ideo dicitur, Matth. v, 16: Sic luceat lux vestra coram hominibus, Et sequitur: Et glorificent Patrem vestrum qui in celis est Laudem enim boni operis, ut dicit Augustinus, non debemus in nobis constituere, sed in Deo. Et talis laus vera gloriaest, et propter proximum necessaria. De nobis autem debemus dicere illud quod dicitur, Luc. xvn, 10: Cum feceritis omnia que precepta sunt vobis, dicite: Servi inutiles sumus: quod debuimus facere, fecimus.

Rationes autem in contrarium adducle procedunt de gloria, in qua homo seipsum ponit finem, et non Deum: et illa numquam est appetenda: quia homo in se nihil gloriosum habet, sed solus Deus. Et ideo dicitur, Isa. xtvint, 11: Gloriam meam alteri ‘non dabo. Et Apostolus, Il ad Corinth. 1, 12: Gloria nostra hec est, testimonium conscientie nostre, quod in simplicitate et sinceritate Dei, et non in sapientia carnali, sed in gratia Det, conversati sumus in hoc mundo. 1 ad Timoth. 1, 17: Regi seculorum, immortali, invisibili soli Deo honor et gloria. Et Angelus dividens nobis quod nostrum est, et Deo quod suum est, ut dicit Barnardus, dixit: Gloria in altissimis Deo, et in terra pax hominibus bone voluntatis .

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS II. Utrum inanis gloria sit semper peccatum mortale, vel aliquando veniale ?

Secundo queritur. Utrum inanis gloria sit semper mortale peccatum, vel aliquando veniale ?

Et videtur, quod semper sit mortale: usurpare enim quod Dei est, et sibi attri buere, mortale peccatum est: et hoc facit inanis gloria: ergo semper mortale peccatum est.

Contra: Aliquando ex subreptione vel ignorantia tangit aliquem appetitus inanis glorie: et ille est primus motus. Primus autem motus peccatum veniale est. Ergo inanis gloria aliquando peccatum veniale est, et non semper mortale.

Et hoc concedendum est. Solutio. Dicendum, quod inanis gloria aliquando veniale, et aliquando mortale est. Et tunc est veniale, quando quidem illam quis appetit, sed eam finem non ponit: quia tunc gloriam Dei non excludit: licet tunc hoc in quo gloriari appetit, secundum actum ad Dei gloriam non referat: et ideo etiam veniale est: quia actus peccati venialis ad Dei gloriam referri non potest. Si autem gloriam finem ponit: tune Dei gloriam excludit: et mortale peccatum est: tunc enim spreto bono incommutabili, adheret bono commutabili, scilicet gloria.

Ad primum ergo dicendum, quod non licet usurpare quod Dei est: quia usurpare est ut finem accipere, et ut sibi debitum, non Deo: et hoc prohibetur, nus: Non glorietur sapiens in sapientia sua, et non glorictur fortis in fortitudine sua, et non glorietur dives in divistit suis: sed in hoc glorietur, qui gloriatur, scire et nosse me: haec est enim vera gloria que in solo Deo est, qui solus gloriosus. I ad Timotth. 1, 17: Soli Deo honor et gloria, ad quem omnia referenda sunt. | ad Corinth, x, 341: Sive manducalis, sive bibitis, sive aliud quid facitis, omnia in gloriam Dei facite. haec est etiam causa, ul dicit Hieronymus ad Damasum Papam, quod "omnis Psalmus in gloria terminatur."

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS II. Quid sit proprium motivum inanis gloriae ?

Tertio queritur, Quid sit proprium motivum inanis gloria ?

Licet jam in praecedentibus determinatum sit, quod in omnibus desideratis ultimum desideratum est motivum primum desiderii et appetitus: objiciunt tamen quidam sic, quod

1. Appetere laudem vel gloriam est necessariam propter proximum: et sic non malum, sed bonum, sicut paulo ante habitum est: bonum autem non potest esse motivum ad malum. et sic appetitus laudis non potest esse motivum inanis glorie.

2. Fortius objicitur sic: Aristoteles in libro de Laudabilibus bonis dicit, quod virtus est laudabilium bonorum: appetere autem laudari in eo quod secundum se laudabile est, non videtur esse malum, imo bonum: quia tunc attribuitur. rei quod debetur ei: et hoc bonum est et justum: et sic videtur motivum non esse ad malum.

3. Adhuc, Aristoteles in primo Ethicorum dicit, quod honor et laus pre-. mium sunt virtutis moralis et intellectua- ” lis. Tunc multo magis sunt premium virtutis gratuite que honorabilior et laudabilior est. Querere autem illud quod ut premium debetur alicui, nullum malum est, nec motivum ad malum. Ergo velle laudari de virtute, vel de scientia, non videtur esse motivum ad malum: sed inanis gloria malum est: ergo appetere laudem vel gloriam non movet ad inanem gloriam.

4. Adhuc, Aristoteles in II Physicorum dicit, quod vanum est, quod est ad aliquem finem quem non includit. Cum ergo, sicut probatum est, utraque virtus et moralis et intellectualis et etiam gratuita sint ad laudem et honorem sicut ad finem, videtur quod vana sunt, nisi includant eum, et consequantur: si ergo consequuntur laudem et gloriam, hoc non est motivum ad vanam gloriam, sed ad veram gloriam.

5. Adhuc hoc expresse habetur, Eccli. xuv, ! et 6 ubi sic dicitur: Laudemus viros gloriosos, et parentes nostros in generatione sua,... homines divites in virtule, puichritudinis studium habentes, Hoc ergo consequi et appetere non est appetere vanam gloriam, sed veram: et sic motivum non potest esse ad inanem gloriam, sed ad veram,

Socurio. Dicendum, quod movens ad inanem gloriam est appetitus vane laudis et vane gloria, secundum quod glo. ria definitur ab Augustino, super epistolam ad Romanos in fine, quod gloria est clara cum laude letitia. Sic enim accepta gloria et honor et laus soli Deo debentur. Lad Timoth. 1, 17: Soli Deo honor et gloria. Unde quando referuntur ad hominem, qui est creatura vanitati subjecta, ut dicitur, ad Roman. vit, 20: Vanitati creatura subjecta est: tune frustrantur fine debito, et vana sunt, et motiva ad inanem gloriam.

Ad primum ergo dicendum, quod hoc procedit: quia appetere laudem ad gloriam Dei et proximi edificationem non est malum, sed honum: nec est motivum ad inanem gloriam, sed veram. Referre autem gloriam qua Dei est, ad seipsum qui vanitati subjectus est, vanum est et motivum ad inanem gloriam. Et hoc accipitur, ad Galat. 1, 22 et seq., ubi Apostolus loquitur de conversione sua dicens sic: Fram autem ignotus facte Ecclesiis Judee, que erant in Christo. Tantum autem auditum habebant, Quoniam qui persequebatur nos aliquando, nune evan gelizsat fidem quam aliquando expugnabat: et in me clarificabant Deum. Non dicit, clarificabant me, vel se in me, sed Deum qui omnis boni auctor est et causa: illa est enim vera gloria et finis omnis glorie.

Ad aliud dicendum, quod virtus laudabilium est bonorum: sed, ut dicit Augustinus, non propter se, sed propter illum qui est auctor virtutis, Deum scilicet: et ille debet laudari in virtute. Et ideo antiqua opinio fuit Socratis et Platonis, ut in libro Mennonis dicitur, quod virtus intellectualis non est discibile bonum, nec moralis est assuescibile bonum, sed utraque donum Dei.

Ad aliud dicendum eodem modo, quod honor et laus sunt premium virtutis, sed referenda sunt ad Deum, qui est auctor omnis boni.

Ad aliud dicendum eodem modo, quod virtus intellectualis et moralis et etiam gratuita, non sunt laudande in se, sed in auctore qui Deus est. Unde Augustinus in libro de Doelrina Christiana loquens de Stoicis sic dicit: "Quod si virtutes persuadent nobis, quod eas per seipsas amemus, et non propter summum bonum, jam virtutes incipient non esse virtutes: quia nihil propter se amandum est, nisi summum bonum quod est Deus."

Ad uLtimum dicendum, quod viri gloriosi non sunt laudandi in se, sed Deus in eis, sicut paulo ante probatum est per verbum Apostoli, ad Galat. 1, 22. Sic laudati sunt a Sanctis et in Scripturis. Et hoc est quod dicitur, Proverb. x, 7: Memoria justi cum laudibus, et nomen impiorum putrescet. Justus enim est, qui per gratiam gratum facientem inhabitantem habet in se justitia auctorem Deum: sed impii sunt, qui sunt alieni a cultu Dei.

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS IV. In quo differat inanis gloria a superbia?

Quarto queritur, In quo differat inanis gloria a superbia?

Videtur enim idem peccatum esse cum superbia.

1. Gregorius in Moralibus: "Inanis gloria suggerit se preesse, ut pluribus presit, non prosit." Hoc idem suggerit superbia. Ergo inanis gloria et superbia sunt idem.

2. Adhuc, Augustinus super Joannem: "Ambitio humane laudis appetit de se estimari quod in se non habet, et super alios se efferre." Hoc idem appetit superbia. Ergo superbia et inanis gloria sunt idem peccalum.

CONTRA Augustino in libro V de Civitate Dei: "Quisquis sine cupiditate glorie, qua veretur homo bene judicantibus displicere, dominari alque imperare desiderat, etiam per apertissima scelera querit plerumque obtinere quod diligit. Proinde qui gloriam concupiscit, aut vera via utitur, aut cerle dolis aut fallaciis contendit, volens bonus videri esse, quod non est '." Ex hoc accipitur, quod superbia querit preesse: inanis autem gloria excellere in laude: Et haec duo sunt diversa: ergo superbia et inanis gloria sunt diversa, et non idem peccatum. Quod concedendum est: licet diversa sint, tamen frequenter sunt conjuncta: quia inanis gloria est prima filia superbie, ut dicit Gregorius in moralibus. Solutio. Dicendum ad primum, quod Gregorius dicit hoc, non quod inanis gloria suggerat preesse, sed quia superbia preesse suggerit: et hoc nititur per manem gloriam oblinere: et propter hoc, quod sic conjuncte sunt, una videtur esse alia, cum tamen diversa sint.

Ad aliud dicendum, quod per dictum Augustini non probatur, quod sint idem, sed quod sunt peccata conjuncta: et unum per aliud nititur obtinere quod desiderat, ut paulo ante diximus.

Tp guop in contrarium objicitur, concedendum est et procedit. Tamen per dictum illud quod intendit Augustinus dicere, nec probatur quod idem, nec diversa sint, sed quod superbia diversis viis nititur obtinere quod desiderat, sicut dolis et fallaciis et aliis modis.

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS V. Utrum inanis gloria sit generale peccatum mixtum omnibus aliis peccatis sicut superbia, vel non ?

Juxta hoc queritur, Utrum inanis gloria sit generale peccatum mixtum omnibus aliis peccatis sicut superbia ?

Et videtur, quod sic. 1. Chrysostomus super Joannem, Homilia 40 super illud Joannis, v, 44 :. Quomodo vos potestis credere, qui glo-: riam ab invicem aecipitis? sic dicit: "Si avaritiam Paulus vocat idolola triam 2, hujus matrem et radicem fontem omnium malorum dicit." Ergo videtur, quod inanis gloria sit idololatria, et infidelitas: sed peccatum mixtum omnibus aliis. peccatis est mater omnium malorum, et non filia superbie, sed initium peccati sicut superbia.

2. Adhuc, Per eamdem auctoritatem yidetur, quod inanis gloria sit idololatria et infidelitas. Videtur enim secundum dictum Domini esse casus a fide, qui dicit: Quomedo vos potestis credere? Et sic videtur, quod inanis gloria non sit filia superbie, sed generalis quedam idololatria, qua colitur commutabile bonum spreto incommutabili bono.

3. Adhuc, Bernardus: "Velle scire ut scias, studiosa oceupatio est: velle scire ut sciaris, vanitas est: velle scire ut alium doceas ignorantem, charitas est." Ergo videtur, quod aliquando contingit delectari in Jaude ex studio, aliquando ex charitale, et sic non semper pecca tum.

4. Adhuc, Tullius in fine prime Rethorice dicit, quod gloria de per se expetibilibus est. Per se autem expetibile est honestum, ut ibidem dicitur. Honestum vero quod sua vi nos trahit, et sua dignitate nos allicit: et hoc numquam vanum est: quia rationem vano contrariam habet: vanum enim non est de expetibilibus, sed de abominabilibus: quia vanum est quod est ad aliquem finem quem non includit. Et hoc nemo expetit: omne enim expetibile, ut dicit Augustinus, vel expetitur ad utilitatem, vel ad fruitionem: et neutro modo expetitur vanum. Ergo non debet dici vana gloria: quia gloria vana esse non potest si de per se expetibilibus est, gloria.

Apauc queritur, Quare vana gloria maxime ponitur in laude, cum laus sit premium virtutis, quod vanum esse non potest ?

SoLutio. Ad primo quesitum dicendum quod vana gloria dicitur duobus modis. Uno modo secundum quod dicit delectationem in quocumaque vano, spreto bono incommutabili: et sic generale peccatum est, ut dicit Chrysostomus, diffusum in omnibus peccatis mortalibus, sicut superbia, et non est filia superbie hoc modo: omne enim peccatum est, spreto bono incommutabili rebus mutabilibus adherere: omne autem commutabile vanum est: et sic delectari in hoc et quwrere Jaudem in hoc, generalis vana gloria est et mater omnium malorum. Et sic Chrysostomus loquitur de vana gloria. Secundo, dicitur vana gloria specialiter querere excellentiam in vanissima re, que est laus hominum, secundum quod dicit Tullius, quod gloria est multorum ore predicata laudatio, que vanissima est, ut dicit Hieronymus sic: "Si te laudi hominum commitis, necesse est ut aliquando parvus, aliquando magnus, aliquando nullus sis." Ad Galat. 1,10: Siadhuc hominibus placerem, id est, placere quererem, Christi servus non essem, Etin Psalmo tu, 6: Confusi sunt qui hominibus placent, id est, placere querunt: guoniam Deus sprevit eos.

Ab atiup dicendum, quod inanis gloria potest dicere casum a fide formata, vel a fide informi. Primo modo vana gloria est casus a fide et impedimentum fidei, sicut omne mortale peccatum: quia colitur ibi commutabile bonum spreto incommutabili. Et sic intelligitur illud Joannis, v, 44: Quomodo vos potestis credere? Si autem dicat casum a fide informi, que compatitur etiam secum mortale peccatum, et dicitur tides mortua?, et fides demonum, etc.: tune non est casus a fide, sicut nec alia peccata mortalia.

Ad aliud dicendum, quod velle scire ut scias, studiosa occupatio est et nulla vanitas. Sed velle scire ut sciaris, est excellentiam querere in laude humana, que non refertur ad laudem divinam, et est stultissima vanitas. Velle autem scire ut prosis lectione et praedicatione, charitas est: quia refertur ad laudem Dei, et utilitatem proximi: et haec est vera gloria, non vana, ut in prehabitis determinatum est.

Ad aliud dicendum, quod dictum Tulhii intelligitur de vera gloria, que in solo Deo est. Unde dicit Augustinus, quod "nihil est honestum, nec per se expetibile, nisi bonum increatum:" alia enim omnia referuntur ad illud: et (ut ipse dicit) ut utilia diliguntur, ad illud relata, ut ipsum per illa obtineatur.

Ad id quod ultimo queritur, Quare vana gloria maxime in laude ponatur?

Dicendum, quod propter hoc: quia inter omnia vana laus hominum vanior est: quod patet per Hieronymum supra inductum. Laus autem que est premium virtutis, et secundum Stoicos et secundum Sanctos est laus Dei, qui est auctor et dator virtutis in nobis, sine quo nihil possumus facere. Joan, xv, 5: Sine me nihil potestis facere. Et, Isaie, xvi, 12: Omnia opera nostra operatus es nobis, Domine.

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS VI. De speciebus inanis gloriae, et de opposilo ejus.

Ulterius, Queritur de speciebus inanis gloriae quas quidam ponunt.

Et dicunt eas esse quatuor, scilicet affectationem libertatis, auctoritatis, potestatis, et prelationis. Hac enim solent appetere inaniter gloriantes. Unde quidam etiam dicunt, quod he sunt filie inanis glorie et neptes superbie.

Et contra hoc objicitur sic: 1. Libertas est de expetibilibus per se, ut dicit Tullius, sicut et nobilitas; gloriari ergo in illa non est inaniter gloriari, sed vere.

2. Similiter gloriari in auctoritate videtur potius esse ambitionis quam inanis glorie.

3. Adhuc, Gloriari in potestate super alios potius videtur esse superbie quam inanis gloriz.

4. Adhuc, Gloriari in prelatione direcle videtur esse superbie et tumoris: videtur ergo, quod non sit species inanis gloria.

Sotvurio. Dicendum, quod species inanis glorie dupliciter distinguuntur, formaliter, et materialiter. Formaliter non accipiuntur, nisi secundum diversitatem laudis inanis in linguis adulantium et placentia loquentium: quia talis laus pe nitus inanis est: et qui gloriatur in ea,. vaniter gloriatur. Materialiter autem distinguuntur species ejus secundum diversitatem eorum in quibus quis vane querit gloriari: et sic sunt quatuor que inducte sunt: unde materiales ejus species sunt, non formales.

Ulterius Queritur de opposito inanis gloriz, propter verbum Augustini in libro de Conflict vitiorum et virtutum, ubi sic dicit: "Timor opponilur inani glorie, sicut humilitas superbiz.",

Et hoc videtur falsum esse; quia vide- | tur, quod inanis gloria que falsa gloria est, opponatur vere glorie, que est in conscientia, de qua dicitur, If ad Corinth. 1, 12: Gloria nostra hec est, testimonium conscientie nostre. Et, Jerem, 1x, 24: In hoc glorietur, qui gloriatur, scire et nosse me,

Solutio. Ad haec et hujusmodi facile est respondere: ea enim que opponuntur, dupliciter opponuntur. Quedam enim ut forme contrariae et sicut species: et sic inani gloria opponitur vera gloria, que est in conscientia et in Dev. Quadam opponuntur ut dispositiones ad contraria inclinantes: et sic timor opponitur inani gloria. Ad Roman. x1, 20: Noli allum -sapere, sed time. Et Eecli. u, 1: Sta in justitia et timore, et prepara animam tuam ad tentationem. Et Bernardus super Cantica: "Experimento didici, quod nihil tantum valet ad gratiam Dei acquirendam et retinendam et recuperandam, quantum numquam altum sapere, sed timere semper. Scriptum est enim, Jacobi, iv, 6: Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Et, Judith, 1x, 16: Nee superbi ab initio tibt placuerunt: sed humilium et mansuetorum semper tibi placuit deprecalito." Et haec dicta de superbia et inani gloria sufficiant.

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS VII. De reliquis filiabus superbiae, quae sunt praesumptio, arrogantia, et jactantia.

Post haec de aliis filiabus superbie que sunt presumptio, arrogantia, jactantia, sub ino quaestionis articulo inquiremus: quia plura de talibus querere magis est curiosum, quam fructuosum.

Prima est presumptio, quando aliquis presumit aliquid habere ex se, quod non habet nisi ex Deo.

Secunda est arrogantia, quando adscribit propriis meritis quod non habet nisi ex gratia Dei.

1. Et videtur prima non esse peccatum, nec filia superbiae: quia quod homo habet ex se, si adscribit sibi, non videtur esse peccatum, sed potius debitum: nec videtur esse superbia, sed veritas.

2. Similiter, Secunda non videtur esse peccatum: multa enim merentur homines et sibi et aliis: et si adscribunt illa meritis, non videntur peccare, nec superbire in aliquo.

Contra: 1. I ad Corinth. iv, 7: Quid habes quod non accepisti? si autem accepisti, guid gloriaris quasi non acceperis ? Ergo cum nihil habet a se, peccat si aliquid sibi adscribit.

2. Similiter, Objicitur contra secundam, quod sit peccatum. I ad Corinth. xv, 10: Non ego autem, sed gratia Dei mecum. Et ibidem, Gratia Dei in me vacua non fuit. Qui ergo sibi adscribit quod gratiae Dei est, peccat, et superbit contra Deum.

3. Adhuc, If ad Corinth. m, 5: Non quod sufficientes simus cogitare aliquid a nobis quasi ex nobis, sed sufficientia nostra ez Deo est. Qui ergo aliquid adscribit propriis meritis, peccat et superbit contra Deum: usurpat enim sibi quod Deiest.

4. Adhuc, Job, xxx1, 27: Si oseulatus sum manum meam ore meo. Ibi Gregorius in Glossa: "Osculari manum, est bona que habet homo, vel que facit, sibi vel propriis merilis adscribere" et hec est iniquitas maxima, ut ibidem dicit textus, et negatio contra Deum altisstmum. Videtur, quod hoc non tantum sit peccatum superbie, sed etiam infidelitatis.

5. Adhuc, Joan. xv, 5: Sine me nihil potestis facere. Glossa: "Nihil, hoc est, peccatum, illud potestis facere sine me, et nihil boni." Joan. 1, 3: Sine ipso faetum est nihil,

Simititer, Objicitur de jactan ia, scilicet quando aliquis jactat quod non habet, et in hoc superbit; hoc enim videtur potius esse filia mendacii quam superbia.

Juxra hoc hic quieritur de extollentia que plus omnibus jactat se: hec enim videtur non esse peccatum, cum dicat Apostolus, I ad Corinth. xv, 10: Abundantius illis omnibus laboravi.

Contra:

1. Hoc est Antichristi proprium: ergo est peccatum. Il ad Thessal. ir, 4: Ertollitur supra omne quod dicitur Deus, aut quod colitur.

2. Adhuc, Eecli. xxvi, 12: Fornicatio mulieris in extollentia oculorum: Glossa, hoc est, fornicatricis anime. Job, XLL, 25: Omne sublime videt: ipse est rex super universos filios superbix. Et propter hoc superbia dicitur maximum peccatum. Psal. xvitt, 14: Fé emundabor a delicto maximo, Glossa, id est, a superbia,

Solutio. Dicendum, quod omnes ille iliae sunt superbie.

Et quod objicitur de prima, dicendum quod homo nihil habet ex se, ut sepe dictum est, et probatum per auctoritatem Apostoli, | ad Corinth. iv, 7: Quid habes, etc. Et ideo magna presumptio est, adscribere sibi donum quod non suum est, sed Dei. Unde, f Paralip. xxix, 14: Que de manu tua accepimus, dedimus tibt. Quasi diceret Propheta: Nihil a nobis habemus..

Ad aliud dicendum, quod duplex est meritum ex congruo, et ex condigno,. Ex congruo potest aliquis aliquid facere, unde magis congruat sibi dari gratiam, quam alii, sed ex condigno nihil. Et hoc: notaturin auctoritate preinducta que ests: De manu tua accepimus. Etin Psalmo; cxLiv, 16: Aperis tu manum tuam, et; imples omne animal benedictione. Et de: hoc antiqui fecerunt versum, Preepositi-: vus scilicet, "Quidquid habes meriti praeventrix gratia donat, Nil Deus in nobis preter sua dona coronat."

Unde homo nihil potest facere ex condigno, unde Deus efficiatur sibi debitor: et si adscribit sibi, arrogantia est et superbia.

Ad aliud dicendum, quod jactantia mendacium est in actu, sed radix inclinans ad hoc superbia est: et ideo superbia mater est jactantia.

Ad id quod ultimo objicitur de extollentia, dicendum quod peccatum est imitatio primi peccati damonis, qui voluit esse sicut Deus, et extolli super alios Angelos. Et quod dicit Apostolus ', non est contrarium. In labore enim semper debemus crescere, et non in extollentia animi: sed dicere illud Luce, xvi, 10: Servi inutiles sumus: quod debuimus facere, fecomus.