Quaestio 117

MEMBRI PRIMI ARTICULUS I. Quid sit invidia ?

Quaeritur ergo primo, Quid sit invidia ?

1. Joan Damascenus in libro III de Fide orthodoxa dicit, quod "invidia est tristitia de alienis bonis."

2. Adhuc, Augustinus super illud Psalmi crv, 25: Convertit cor eorum, ut odirent populum ejus, diffinit sic: "Invidia est odium felicitatis aliens."

3. Adhuc, Remigius sic diffinit eam: "Invidia est dolor de alieno bono." Et opsicirur contra istas sic: 1. Definitio et nomen ad idem referuntur. Invidia autem dicit privationem in usu rationis, que est potentia rationalis. Ergo deberet diffiniri vel per habitum vel per actum rationalis potentie: dolor autem et odium sunt potentiae irascibilis: ergo male diffinitur vel per dolorem vel per odium.

2. Adhuc, Odium, ut dicit Gregorius, est inveterata ira: hoc autem magis pertinet ad iram, quam ad invidiam: ergo male ponitur in definitione ejus odium.

3. Adhuc, Aristoteles in II et ITT 2thzcorum dicit, quod nemesis et invidia opponuntur. Nemesis autem est tristitia in malorum prosperitatibus. Invidia vero in prosperitatibus bonorum est tristitia. Deberet ergo definiri per tristitiam, et non per odium.

4. Adhuc, Seneca ad Lucillum: "Cum ea ingeruntur oculis que mens refugit, cum dolore videntur. Cum vero ingeruntur que mens appetit, videntur cum gaudio." Ergo videtur, quod invidia definiatur per tristiliam et gaudium que sunt affectiones opposite: et hoc est impossibile: quia opposita in uno non conveniunt.

Solutio. Dicendum, quod in invidia duo sunt. Unum per comparationem ad subjectum in quo est. Aliud per comparationem ad objectum de quo est, quod, est motivum ejus ad actum: quia, sicut dicit Philosophus, actus sunt previil potentiis, et objecta actibus secundum rationem. Unde per comparationem ad subjectum in duplici genere ponitur, propter diversa objecta que causant diversas affectiones. Bonum enim in invidia, est causa doloris et odii in proximo: malum autem visum in proximo, est causa gaudii et amoris. Invidus enim amat malum proximi. Opposita enim objecta oppositarum affectionum sunt causa. Unde propter odium felicitatis proximi, necesse est, quod per odium definiatur et tristiliam: et propter gau dium adversitatis, necesse est, quod gaudium in definitione ponatur: quia aliter non dicere(ur totum quod est in invidia: quia, sicut dicit Aristoteles in Topicis et Ethicis, "Sicut ejusdem moris est amicis benefacere, et inimicis male: ita ejusdem moris est gaudere de bono proximi, et tristari de malo, et gaudere de malis et tristari de bonis." Et propter hoc etiam vitium vocatur, quia bonum morem vitiat.

Dicendum ergo, quod definitiones induct a Sanctis bone sunt, licet in duplici genere affectionum ponant invidiam, propter causam que dicta est.

Ab pRiMuM ergo quo dicitur, quod invidia dicit privationem usus in ralione, dicendum quod hoc verum est secundum Bernardum, quod invidia est quasi intus vidia: pervidet hoc quod videt: et hic est actus ejus quasi preambulus ad actum motum. Sicut dicitur tertio capitulo de Anima, de movente quod in omnibus motivis actus cognitive faciens signum de motu, precedit et excitat motum ad actum: et sic ingestum bonum cognitive invidorum, causa est doloris et odii in invido.

Ad aliud dicendum, quod ad utrumque potest pertinere diversis rationibus: ad iram scilicet, secundum quod odium est inveterata ira in proximum et appetitus vindicte: ad invidiam autem, secundum quod est aversio oculi beneplaciti a bono proximi, et conversio oculi displicentie ad bonum proximi.

Ad aliud dicendum, quod diffinitur per odium et tristitiam: quia odium in talibus causa tristitia est.

Ad urtimum dicendum, quod Seneca verum dicit. Et quod dicitur, quod opposilain uno non conveniunt, intelligitur de formaliter oppositis, sicut album et nigrum: sed de affectionibus oppositis non est verum quando causantur ex oppositis objectis: tune enim in eodem sunt, et ad eumdem motum referuntur secundum doctrinam Philosophorum. Unum enim sequitur ad aliud: quia gaudere de malo proximi, sequitur tristari de bono, et e converso, quia aliter opposila objecta non essent cause opposilarum affectionum.

MEMBRI PRIMI ARTICULUS II. Utrum invidia sit semper mortale peccatum, vel aliquando veniale ?

Secundo queritur, Utrum invidia sit semper mortale peccatum, vel aliquando veniale ?

Et videtur, quod semper sit mortale. 1. Dicitur enim, Matth. xxu, 39: Diliges proximum tuum sicut teipsum. Et contra haec directe venit invidia, que est odium sive dolor felicitatis proximi. Venire contra preceptum semper est mortale peccatum, et maxime contra istud preceptum de quo dicitur, Matth. xxu, 37 et seq.: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et in tota anima tua, et in tota mente tua, Hoe est maximum et primum mandatum. Secundum autem simile esthuic: Diliges proximum tuum sieut teipsum. Ergo invidia semper est mortale peccatum.

2. Adhuc, Apostolus, I ad Corinth. xu, 4: Charitas non emulatur. Glossa, hoc est, non invidet. Ergo invidia venit contra charitatem: venire contra charitatem semper est mortale peccatum: ergo videtur, quod invidia semper sit mortale peccatum.

3. Adhuc, Proverb. xiv, 30: Putredo ossium invidia, Glossa: "Vult, quod per ossa significentur virtutes." Ergo invidia destruit virtutes: quidquid destruit virtutes, mortale peccatum est: ergo invidia semper mortale peccatum est.

4. Adhuc, Sapient. n, 24 et 33: Invidia diaboli mors introwvit in orbem terrarum: imitantur autem illum qui sunt ex parte illius, id est, ex parte invidiz. Imitari diabolum, mortale peccatum est. Ergo invidia semper mortale peccatum est.

Contra: 1. Augustinus et Damascenus dicunt, quod invidia est tristitia de felicitate proximi: tristitia passio est et pcena: ergo invidia passio est vel pcena: sed nec passionibus nec pcenis meremur nec demeremur, cum jnvoluntaria fiant, et omne peccatum cst ita voluntarium, quod sinon sit voluntarium, non est peccatum, sicut dicit Augustinus: et ita videtur, quod invidia non sit peccatum, cum ponatur in genere passionis.

2. Adhuc, Seneca ad Lucillum: "Nequitia que est invidia, sui pcena est. Quanta enim sunt gaudia felicium, tanti sunt gemitus invidentium." Et ideo dicit, quod vellet oculos invidorum esse in toto mundo, ut ubique conspectis gaudiis felictum, semper torquerentur. Ad hoe facit illud Horatii: "Invidia Siculi non invenere tyranni Majus tormentum."

Tormentum pcena est involuntaria. Sed nullum peccatum involuntarium. Ergo invidia non est peccatum.

3. Adhuc, Videtur quod non sit semper mortale peccatum, sed aliquando veniale: quia sicut in aliis peccatis sunt primi motus, ita et in invidia, et primi motus non sunt mortalia peccata, quia ex subreptione surgunt.

4, Adhuc, In omni peccato mortali est aversio a bono incommutabili, et conversio ad bonum commutabile: in invidia non videtur bonum commutabile ad quod convertatur: ergo videtur, quod invidia nec sit mortale, nec veniale peccatum,

Solutio. Dicendum, quod invidia semper est peccatum, et aliquando veniale, et aliquando mortale, sicut objectum est. Qualiter autem sit in genere passionis vel pene, in precedenti articulo questionis satis determinatum est.

Ad hoc autem quod objicitur, quod passionibus vel penis non meremur, quia involuntaria sunt, dicendum quod hoc est verum in quantum involuntaria sunt. In quantum autem virtus est in rationabili ordine passionum et pcenarum, est falsum: quia tunc passionibus et penis meremur et demeremur in corruptione talis ordinis.

Ad primum ergo dicendum, quod venire contra preceplum ex deliberatione et consensu, semper est mortale peccatum, sed ex subreptione et ex primo motu non semper: hoc enim non est conira preceptum, sed preter preceptum.

Eonem modo respondendum est ad sequens: quia primo motu non venit aliquis contra charitatem, sed preter charitatem facit.

Ad aliud dicendum, quod invidia non semper est putredo ossium, hoc est, virtutum: sed quando est ex deliberato consensu cum actu susurrationis, vel detractionis, vel alterius impedimenti, quo impeditur bonum proximi: tune enim corrumpit virtutes.

Eovem modo dicendum est ad sequens: quia non imitantur diabolum in quibus est primus motus subreptionis: sed qui ex consensu et voluntarie impediunt bonum proximi, et gaudent de malo, illi imitantur diabolum.

Ad puo sequentia objecta que sunt in contrarium, dicendum quod jam soluta sunt per distinctionem que paulo ante ponitur in hujus articuli determinatione,

Ab 1p quod objicitur, quod non semper sit mortale, sed aliquando veniale, dicendum quod concedendum est, et procedit, sicut dictum est.

Ad vuntimom dicendum sicut dicitur in Glossa Gregorii super Job, v, 2: Parvu- lum occidit invidia: "Nisi parvulus esset, non timeret equalem sibi preferri, et minorem sibi parificari." Unde omnis invidus propter hoc invidus est quia delectatur in sui excellentia: et hoc est commutabile bonum ad quod convertitur, et timet alium sibi preferri vel equari. Et propter hoc dicit Augustinus, quod individua pedissequa regine superbie, est invidia.

MEMBRI PRIMI ARTICULUS III. Quomodo invidia sit peccatum capitale? et Quomodo ex ipsa oriuntur filiae ?

Tertio queritur, Quomodo invidia sit peccatum capitale? et, Quomodo ex ipsa oriuntur filie ?

1. Quod sit capitale, probatur per Gregorium in Job, xxx1, 1 et seq., ubi dicit septem esse capitalia, ex quibus alia oriuntur, inter que numeratur invidia: ergo invidia est capitale peccatum.

2. Adhuc, Super illud Threnorum, u1, Tet9: Cireumedificavit adversum me, ut non egrediar... Conclusit vias meus lapidibus quadris, dicit Paschasius, quod "quatuor sunt prime affectiones sive passiones animi, scilicet spes, timor, gaudium, et tristitia, quibus diabolus concludit vias hominum ut de peccatis non egrediantur." Et una illarum est tristitia, ut dictam est, circa quam est invidia, quia est tristitia de bono proximi. Cum ergo sit circa unam de primis affectionibus, videtur esse capitale vitium.

3. Adhuc, Amor de bonis proximi charitas est, que precipua virtutum et omnis boni mater et caput est. Gum ergo opposita sint circa idem, dolor de bono proximi erit capitale peccatum, mater et caput vitiorum.

Contra: Dicit Gregorius, quod "ex amore proprie excellenti nascitur invidia felicitatis aliene, dum timet eam sibi parificari vel preferri." Ergo videtur, quod invidia sit filia superbiw et non capitale vitium.

Sotutto. Dicendum, quod invidia capitale vitium est ex quo oriuntur alia, sicut dicit Gregorius, detractio, susurratio, emulatio, et etiam zelus quando aliquis zelat malum alterius. Unde super illud Psalmi xxxvi, 1: Noli emulari in malignantibus, neque selaveris facientes iniguitatem: in Glossa, "“mulari, hoc est, invidere. Et zelare est amare malum proximi."

Unde objectiones inducte ad probandum hoc, procedunt.

Ad id quod contra objicitur, scilicet quod sit filia superbiz, dicendum quod non est directe filia superbie, sed pedissequa ejus, ut dicit Augustinus: quia semper sequitur superbiam sicut pedissequa dominam. Sicut enim dictum est, superbia est amor proprie excellentia: et invidus propter hoc est invidus et dolet de aliena felicitate, quia requiescit in propria excellentia, timens ne alius sibi in hoc parificetur.

MEMBRT SECUNDI ARTICULUS I. Quid sit detractio ?

Primo ergo queritur, Quid sit detractio?

Et dicitur, quod detractio est aliene fame denigratio.

Vel sic, Detrahere est absentem proximum dolose mordere.

Neutra harum definitionum convenire.

1. Contingit enim detrahere peccatori qui non habet famam.

2. Et contingit detrahere terre, sicut dicitur, Numer. xu, 26 et seg., quod exploratores missi a filiis Israel, detraxerunt terre promissionis: et ideo non intraverunt in eam. Unde non est detractio hominum tantum, imo aliarum rerum. Et, Job, vi, 25: Quare detrazistis sermonibus veritatis ?

3. Adhuc, Definitio non respondet rei definite: quia detrahere est de summa alicujus aliquid deponere: et hoc multis modis aliis potest fieri sine denigratione fame.

4, Adhuc, Occultum et apertum non differunt nisi per accidens: sed susurrum est delatio occulta, detractio delatio aperta: ergo videtur, quod non differant nisi secundum accidens per occultum -et apertum: et sic non erunt due filiae invidie, sed una geminata per accidens,

5. Adhuc, Omne peccatum contra aliquod preceptum est: quia peccatum est dictum vel factum vel concupitum contra legem Dei, ul dicit Augustinus. Et videtur, quod susurratio et detractio sint contra idem preceptum: et hoc est, Non maledices surdo. Absens enim surdus reputatur, eo quod non audit ut contradicat. Et sic susurratio et detractio (cum sint contra idem preeceptum) sunt peccatum unum, et non duz filia, quod est contra Gregorium.

Contra: Ad Roman. 1, 29 et 30, ubi Apostolus enumerat susurrationem et detractionem dicens: Suserrones, detractores, Deo odibiles: ubi pro diversis peccatis numerantur. Ergo non sunt unum peccatum, sed. diversa.

Apuvc, Ratione ejus quod dicitur, Levit. xix, 16 et 18: Non eris criminator, nec susurro in populo... Nec memor eris injurie civium tuorum, queritur, In quo differant ista tria, et utrum detractor sit criminator?

Et videtur, quod sic: quia nullus potest denigrare famam alterius, nisi imponat ei crimina: et sic videtur, quod detractor sit criminator.

Solutio. Dicendum, quod definitiones bone sunt ad minus ad describendum detractionem: et tales definitiones sufficientes sunt in moralibus, ubi non requiruntur principia essentialia, sed tantum accidentalia, per que cognoscuntur mores: et ideo satis dictum: est, quod detractio est alienw fame diminutio.

Ad id quod primo objicitur, quod peccator non habet famam, dicendum quod licet non habeat famam generalem virtutis, tamen in omni peccatore est aliquod bonum quod contingit denigrari vel diminui lingua detrahentis.

Ad aliud dicendum, quod detractatio terre redundatin eum qui terram pro misit, quasi verax non fuerit. Similiter detractio sermonum redundat in eum qui dixit sermones, quasi verax non fuerit.

Ad aliud dicendum, quod definitio respondet nomini: quia detractio deponit aliquid de summa fame et laudis ejus eul detrahitur.

Ad aliud dicendum, quod due filie sunt invidie et diversa peccata. Detractor enim plus nocet, quia in plures in+ fundit venenum sue detractionis: susurro autem minus, quia in pauciores diffundit et occulte: uterque tamen nocet, sed non equaliter.

Ad aliud dicendum, quod licet contra unum preceptum sunt, tamen plura peccata sunt, quia diverse malitie sunt. Dicit enim Augustinus, quod malum dicitur peccatum quia adimit: publica autem fama majus bonum est que adimitur per detractionem, quam privala que adimitur per occultam susurrationem. Et hoe est quod dicitur, Eccle. x, 11: Si mordeat serpens in silentio, nihil eo minus habet qui occulte detrahit. Propter quod etiam serpentes dicuntur: quia per linguam sicut serpens venena diffundunt.

Av wiup quod objicitur de epistola ad Romanos, dicendum quod concedendum est: quia diversa peccata sunt, ut dictum est.

Av 1 quod ultimo objicitur, dicendum quod detractor non est criminator: quia criminator tantum est impositor criminum: detractor autem quatuor modis detrahit, scilicet malum quod non est aliquando imponendo, et malum quod est in alios diffamando, et bonum quod est vel negando, vel diminuendo: his enim detrahitur fama proximi: et ista distinctio est Hesychii super Leviticum.

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS II. Utrum detractio semper sit mortale peccatum, vel aliquando veniale ?

Secundo queritur, Utrum detractio semper sit peccatum mortale, vel aliquando veniale ?

Et videtur, quod semper mortale. 1. Prohibitum enim in sacra Scriptura transgressionem habet mortalem. Sed dicitur, Jacobi, 1v, 11: Nolite detrahere alterutrum, fratres. Ibi Glossa: "Non solum debes vitare detractionem ne ut transgressor a Deo judiceris, sed ideo fortasse, quia in nullo precellis illos quos vituperas." Ergo detractio mortale peccatum.

2. Adhuc, Ibidem, Qui detrahit fratri, detrahit legi. Glossa, "Que detractionem prohibuit." Ergo detrahere est legem transgredi: et sic mortale peccatum.

3. Adhuc, Proverb. xxiv, 9: Abominatio hominum detractor. Quod abominationi est, est mortale peccatum. Ergo detractio est mortale peccatum.

4, Adbuc, Isa. v, 20: Ve gui dicitis malum bonum et bonum malum! Ve in sacra Scriptura non est nisi comminatio pene eterne. Ergo detractio habet comminationem pcene: ergo mortale peccatum est.

5. Adhuc, Ad Roman. 1, 29 et 30: Susurrones, detractores, Deo odibiles. Odium Dei non est nisi super mortale peccatum. Ergo detractio est mortale peccatum.

Contra: 1. Augustinus in libro de Correptione et gratia: "Detractio sub minutis pece catis continetur."

2. Adhuc, "Adulatio et detractio opposita sunt." Adulatio aliquando fit veniali peccato, et non mortali. Ergo et detractio.

Sorvtio. Dicendum, quod detractio aliquando est veniale, aliquando mortale: sed in sacra Scriptura miagis accipitur pro mortali quam veniali. Et hee est causa quia, Proverb. xxu, 4, dicitur: Melius est nomen bonum quam divitiz multe, Sed diripere substantiam proximi per furtum vel rapinam, peccatum mortale est. Ergo multo magis diripere famam bonam est mortale peccatum. Hoc facit detractor. Ergo detractio est mortale peccatum tantum. Quia post corru= ptionem homines proni sunt ad maledicendum de se invicem, et ad prodenduin malum quod sciunt de se invicem. Et fama hominis, ut dicit Augustinus, consistit in lingua, que sita est in lubrico et humido: ideo dicit Augustinus, quod inter minuta peccata est et consueta, hoc est, que reputantur minuta.

Et ideo antiqui Magistri distinxerunt sic, quod ille qui detrahit, potest detrahere animo nocendi ex malignitate: et tune peccat mortaliter: quia intendit auferre famam: quia tune est illud quod dicitur in Psalmo xutx, 20: Sedens adversus fratrem tuum loquebaris, et adversum filium matris tue ponebas scandalum, etc. Aliquando fit ex levitate, et non ex malignitate, nec animo nocendi, sed ex lubrico linguxe: et tunc est veniale peccatum.

Er per uac patet sofutio ad argumenta. Primo enim adducta procedunt secundum quod fit ex malignitate et animo nocendi. Tunc vero mortale peccatum est. Et sic loquitur de detractione sacra Scriptura: quia sic filia invidie est.

Argumenta vero in contrarium adducta,loquuntur secundum quod fit ex levitate et loquacitate quadam, que filia cule est, ut dicit Gregorius: et non fit animo nocendi: sed quia non potest spi ritum tenere nisi quia loquatur, dilatat malum proximi ex levitate plus quam ex malignitate. Et hoc est. quod dicitur, Proverb. xxi, 20: Noli esse in conviviis peccatorum, nec in comessationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt. Glossa ibidem, "Carnes ad vescendum conferre, est mollia et infirma proximorum dente detractionis rodere." Job, xix, 22: Quare persequimini me sicul Deus, et carnibus mets saturamini ? Et secundum istum modum procedunt argumenta in contrarium adducta: et tunc est veniale peccatum.

Ad id quod de adulatione objicitur, dicendum quod non est simile: quia adulatio plus se tenet in bono, detractio plus in malo: et ideo gravius est peccatum detractio, quam adulatio.

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS III. In quo differat detractio a susurratione ?

Tertio queritur, In quo differat detractio a susurratione ?

Et videtur, quod in nullo: quia dicunt etiam Sancti, quod detractio est quando per verba occulta denigratur alicujus fama: et idem videtur esse susurratio.

Contra: 1. Super illud Apostoli, ad Roman. 1, 29 et 30: Susurrones, detractores, Deo odibiles. Glossa: "Detractores sunt, qui aliorum bona negant vel invertunt: susurrones inter amicos discordiam seminantes." Ergo differunt susurratio et detractio.

2. Adhuc, Sapient. 1, 11: Custodite vos a murmuratione que nihil prodest, et a detractione pareite linguz: quoniam sermo obscurus in vacuum non ibit. Ibi enumerantur tamquam duo. Ergo differunt.

3. Adhuc, Gregorius super illud Job, xxxIx, 25: Eehortationem ducum, sic dicit: "Ab invidia oriuntur odia, detractiones, susurrationes." Ibi iterum enumerat tamquam diversa. Ergo diversa sunt.

4, Adhuc, Eccli. v, 16 et 47: Non appelleris susurro, et lingua tua ne capiaris et confundaris: super furem enim confusio ef penitentia, el denotatio pesstma super bilinguem: susurratori autem odium, et intmicitia, et contumelia. Ergo videtur, quod differunt: quia ut diversa enumerantur et in textu et in Glossa. Dicit enim Glossa, quod "bilinguis est, qui aliud loquitur de presente, ct aliud de absente."

Sonutio. Dicendum, quod differunt susurratio et detractio, ut dicit Glossa, ad Roman. 1, 29 et 30, que inducta est. Detractio enim diminuit famam aliorum bona negando vel invertendo: susurro autem qui inter amicos seminat discordias, uni de alio mala suggerendo. Propter quod etiam, Proverb. xxtv, 21, dicitur: Cum detractoribus non commiscearis. Dicit Glossa: "Hoc speciali vilio periclitatur pene totum genus humanum." Et Hieronymus: "Hoc malum ideo celebre est, quia in multis regnat hoc vitium." Et adhuc Hieronymus: "Tanta hujus mali libido mentes hominum invasit, ut qui procul ab aliis peccatis recesserunt, in istud quasi in ultimum laqueum diaboli incidant: quia pene ab omnibus libenter auditur."

Juxra hoc queritur, Utrum hoc peccatum fit contra prelatos tantum, vel communiter contra omnes ?

Et videtur,quod contra prelatostantum. 1. Exod. xxu, 28: Duis non detrahes, ef prineipt populi tui non maledices. Glossa, hoc est, Doctoribus vel sacerdotibus. Ergo videtur, quod flat contra prelatos tantum.

2. Adhuc, Eccle. x, 20: In cogitatione tua regi ne detrahas, et in secreto cubiliculi twi ne maledixeris diviti. Glossa: "Simpliciter monet ne ira vel levitate majoribus maledicamus."

Sonurio. Dicendum, quod utrumque, scilicet detractio et susurratio fit contra omnes, frequentius tamen contra prelatos et majores, de quibus dicit Augustinus, quod "sunt positi quasi signum ad sagittam." Et ideo dicit Hieronymus, quod est commune peccatum: lex tamen, et in Ecclesiastico prohibet Salomon ne fiat contra prelatos, quia contra illos frequenter fit.

Et per hoc patet solutio ad totum objectum. Uterque tamen bilinguis, ec licet detractor et susurro: quia aliud Joquitur de presente, el aliud ce absente.

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS IV. Utrum detractor teneatur ad restitutionem fame ejus cui detrahit ?

Quarto queritur, Utrum detractor tenetur ad restitutionem fame ejus cui detrahit ?

Et videtur, quod sic. 1. Proverb. xxur, 1: Melius est nomen bonum quam divitie multe: super argenium et aurum gratia bona, Sed auferens aurum et argentum, tenetur ad restitutionem. Ergo multo magis auferens famam bonam, quod facit detractor.

2. Adhuc, Gregorius: "Multum distant damna morum a damnis rerum corporalium: cum ista extra nos sint, ila autem in nobis." Sed qui aufert exteriora bona, tenetur ad restitutionem.

Ergo multo magis qui aufert interiora bona.

CONTRA: 1. Nemo tenetur ad impossibile:sed potest esse, quod ille qui detraxit, non potest auferre malam opinionem a cordibus eorum qui detractionem audiverunt: ergo videtur, quod in illo casu non tenetur.

2. Adhuc, Malum auditum de uno in alium multiplicabile est in infinitum: infinita non contingit pertransire,ut dicit Aristoteles: ergo non potest reparare: quia impossibile est isti pertransire omnes ad quos devenit mala fama quam seminavit,

Solutio. Dicendum, quod ille qui ex malignitate et deliberatione animoque nocendi detraxit, pro certo tenetur ad reparationem apud eos apud quos detraxit: quia aliter non impleret verbum Domini, ad Roman. vi, 19: Sieut exhibuistis memora vestra servire immunditte et iniquitati, ad iniquitatem, ita nunc exhrbete membra vestra servire Jusiitie, in sanctificationem.

Et in hoc casu loquuntur due auctoritales primo inductee, scilicet Proverbiorum, xxu, 1, et Gregorii.

Ad pRiMUM ergo quod in contrarium objicitur, dicendum, quod non est impossibile, quod apud iilos reparet famam apud quos detraxit.

Ad aliud dicendum, quod licet malum multiplicabile sit in infinitum per auditum, eo quod quilibet ipsum libenter audit, ut dicit Hieronymus: quia proni sunt sensus hominis ad malum, ut dicitur, Genes. vii, 21: tamen etiam per eumdem modum reparatio fame multiplicabilis est in infinitum: et sic potest vulnus detractionis reparari, de quo dicilur, Jerem. 1x, 3: Sagitla vadlnerans lingua eorum, dolum locuta est. Et Augustinus in Regula: "Si autem in tantum processerit malum, ut convitio vel criminis objectu aliquem leserit, non pigeat ex ipso ore proferre medicamenta unde facta sunt vulnera."

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS V. Quid sit aemulatio et in quo differat ab invidia ? et si sit mater omnium malorum sicut videntur sancti dicere ?

Quinto, Queritur de aemulatione, que etiam conjuncta est invidiae sicut filia, de qua duo queruntur, scilicet quid sit emulatio, et in quo differt ab invidia ?

Queritur ergo primo, Quid sit emulatio?

Et videtur, quod sit idem quod indidignatio: quia super illud Psalmi xxxv1, 4: Noli emulari in malignantibus, Glossa, "Inter tales emulari est indignari."

Contra: 1. Chrysostomus super Joannem, Homilia 54, emulationem ponit loco invidie, et e converso. Ergo videtur, quod sint idem.

2. Adhuc, Invidus imdignatur ei cui invidet: si ergo emulatio indignatio est, videtur zmulatio idem esse cum invidia.

3. Adhuc, I Regu, 1, 6, de Anna dicitur et de Phenenna, uxoribus Elcane: Affligebat quoque eam emula ejus, et vehementer angebat, in tantum, ut exprobraret quod Dominus conclusisset vulvam ejus. Et constat, quod Phenenna non emulabatur Annam, nisi quia invidebat ei de majori dilectione mariti. Ergo videtur, quod emulatio et imvidia sjnt idem.

Adhuc, Contra istud Apostoli, ad Galat. v, 19 et 22: Manifesta sunt opera carnis, que sunt... contentiones, emulationes,... invidie. Apostolus emulationem ibi et invidiam tamquam diversa enumerat. Ergo diversa sunt.

Utreriws queritur hic, Utrum invidia sit mater omnium malorum, sicut videntur sancti dicere.

1. Chrysostomus super Joannem, Homilia que prius inducta est: "Fera venenosa invidia est, fera immunda et morbus voluntatis, omnivenia et excusatione indigna, omnium causa et mater malorum '." Ergo videtur, quod invidia sit causa et mater omnium malorum.

2. Adhuc, Sapient. u, 24 et 25: Invidia diaboli mors introivit in orbem terrarum: imitantur autem illum gui sunt ex parte illius. Ergo videtur, quod invidia sit causa et mater omnium malorum: quia hoc quod per invidiam diaboli intravit in mundum, omne malum est.

3. Adhuc, Genes. xxxvu, 33: Fera pessima comedit eum, bestia devoravit Joseph. Glossa: "Fera pessima, id est, invidia, devoravit Joseph, id est, Ghristum tam in se quam in membris."

Sotvrio, Ad primam partem questionis dicendum, quod emulatio diversimode accipilur a Sanctis, et equivoce.

Aliquando enim accipitur pro amore. If ad Corinth. x1, 2: A’muler enim vos Dei emulatione. Glossa, hoc est, amore. Ad Galativ, 17 et 18: Atmulantur vos non bene: sed excludere vos volunt, ut illos emulemint. Bonum autem emulamini in bono semper. Et sic nihil habet invidie, sed est virtus.

Aliquando accipitur pro contentione, quando scilicet duo vel plures contendunt ad idem obtinendum: et tunc habet aliquid invidie, indignationem scilicet: quia non potest esse quando duo ita conten dunt, quin unus indignetur alteri, quasi volenti sibi preripere illud, sicut Phenenna indignabatur Anne, quasi volenti sibi preripere dilectionem mariti. Et sic dixerunt antiqui, quod invidia est in actu interiori, scilicet quando aliquis videt felicitatem proximi, et livet, et tabescit intrinsecus. /Amulatio autem in actu exteriori, quando per actum exteriorem cum indignatione contendit ad ipsum habendum pro quo alium emulatur.

Et ita patet solutio ad omnia que inducta sunt pro hac parte: quia non sunt nisi auctoritates Sanctorum de emulalione diversimode loquentium.

Ab uLTerivs quesitum dicendum, quod vera causa et mater malorum superbia est, sicut in antehabitis determinatum est: sed quia talis regine, superbie scilicet, pedissequa est semper inyidia, ideo hoc etiam attribuitur invidie. Superbia enim diaboli causa est omnis mali, tam inse quam in homine: sed per invidiam malum procuravit in homine, non autem in seipso, quia nemo invidet sibiipsi.

Et sic patet solutio ad argumenta.

Et ad auctoritatem Chrysostomi dicendum, quod fera pessima est invidia, et omnium mater; quia sicut dicit Gregorius in libro XXXVI AMoralium, inter septem vitia capitalia nullum est quin aliquando unum oriatur ex allero, sicut ex invidia superbia, et de superbia ira, et sic de aliis. Et hoc modo loquitur Chrysostomus de invidia.