Quaestio 7

⁋ Cum autem fraterna dilectio sit deus: nec pater est nec filius: sed tantum spiritus sanctus

⁋ Distinctionis decimeseptime questio sexta. REliquum est septimo quaerere. An quis mereatur plus per actum interiorem et exteriorem iunctos quam per actum interiorem solum.

⁋ Circa hanc quaestionem due sunt positiones opposite: quarum vnam tenet quidam de prinia distinctione prima super illo vue bo beati augustini d libero arbitrio. non minus reus est ait) reuera magi reus est. si opus adhibeatur

⁋ Per hoc autem probatur id. quia prohibitum est malam vo luntatem in opus procedere.

⁋ Item quidam subti lis tenet. q. xviii. quodlibetorum quod sic.

⁋ Alia est mul to conior: et apud maiores et inter neotericos: quae tenet partem negatiuam: que rationi naturali a sanctorum au ctoritabus videtur conformior propterea illi magis ad hereo.

⁋ Istam questionem in duas partes partiemur in priori rationes contra priorem positionem adducemus: et eas diluere curabimus. in posteriori parte argumenta doctoris subtilis: et quae nobis occurrunt in oppositum secunde positionis euacuabimus.

⁋ Pro expeditione primi arguitur sic. si actus exterior aliquid bonitatis vel ma litie superadderet actuiin teriori: tunc dabitur de le ge aliquis qui punietur aliquae pena in inferno vel purgato torio pro aliquo tempore in aliquae intensione graduali qui po stea punitetur atrociori pena: sed hoc consequens est falsum. quo et antecedens. consequentiam probo ponendo casum quod duo dirigant duas sagittas contra duos innocentes ad eos occidem dos: et sortes occidat: plato vo vel propter vmbonem interpositum: vel propter arma resistentia non occidat sequeretur quod pius peccaret sortes quam plato. probatur: sunt duo actus interiores equales. sortes occidit: sed per poationem ag gregatum actus intior: et extiori: est peius solo actu interiori ergo sortes pius peccat quam plato.

⁋ Quod si concedas pro pter euentum sequentem. Contra toto tempore quo sagitte volitant in aere sunt in equalibus peccatis: et ante earu emissionem ex arcu: et ponatur interea temporis antequam occi datur ille a sorte quod sortes sit mortuus condemnatus in in ferno tunc propter euentum sequentem maius peccatum eiu imputabitur.

⁋ Respondetur negando consequentiam: nec argu mentum probat conclusionem illatam Triplex autem potest dari argumento imaginatio. Prima talis: non est viator: et sic euentus sequens non imputatur ei ad meritum vel demeritum. secus est vbi maneret suprstes. Tum secundo conceditur quod sortes pius peccat quam plato. et hoc a erat quando primo sagittabat: quia ille actus erat imperatiuus peioris actus. et propterea est peior. Si po- nas quod neminem occidat plusquam plato: tunc ditur quod equa liter peccant. proprie tota magnitudo peccati sortis de pendet ex euentum futuro. Tertio dici potest quod equaliter at peccant: et in vtroque est actus exterior. hoc est quilibbe a se dirigit sagittam ex equali intentione contra viros equales cum ceteris requisitis ad faciendum peccam equalia: modo absonum videtur quod euentus sequens faciat peccatum praecedens augeri vel minui.

⁋ Secundo arguitur contra conclusio nem. actus exterior naturali necessitate imperatur ab interiori: ergo non addit meritum super actum interiorem antecedens patet: nono metaphysice. et experientia docet quod iubente voluntate membris ei parere necesse est. consequenti patet. quia non alias continuatio actus necessaria non impi tatur voluntati que de necessitate sequitur actum elici tum in instanti: vt superius in hac distinctione diximus.

⁋ Ad secundum conceditur antecedens: et negatur consequentia secus est in continuatione naturali eiusdem actus et in actibus distinctis.

⁋ Et quod hoc non solum pugnet contra hanc positionem oespenditur. plerique tenent actus ebriorum impui tabiles ad quos homines necessitate naturali compellum tur: etiam ii qui tenent contradictoriam conclusionis contra quam obiectamus: ergo illud argumentum non est appro priatum contra hanc positionem.

⁋ Item vnus actus exterior continuo dependet ab actu libero: secus est in proposi to.

⁋ Tertio arguitur ponantur duo volentes occidere duos viros iniuste. quorum vnius loco ponatur ido lum hominis: et loco alterius homo percutiant tunc ex equali intentione: et putent in discessu duos occidisse homines: sic casus contingere potest. tunc sic: isti duo equaliter peccant: et tamen vnus occidit: alter vo non. Qui ambo peccent patet ex hypothesi.

⁋ Respondetur quod il la que dicta sunt primo argumento equae facilitate istud eneruant.

⁋ Quarto arguitur secundum anselmum de conceptu virginali cap.o iiii. si de actionibus voluntariis qua iniuste fiunt arguantur membra: et sensus quibus fiunt: sic respondere possunt. domeins nos et ptantem que in nobis est subiecit voluntati: vt ad imperium eius non possumus. non mouere vel non facere que vult. nec nos possu mus per nos illi resistere: nec opera quae facit possent per nos non fieri: domine quam dedit nobis deus nec debemus nec possumus non obedire. Et sequitur quam quam faci ant membra sensus opera: totum imputandum est voluntati. et ideo consequenter ostendit quod non punitur nisi voluntas. et hoc est veritas (vt ipse dicit) habet causam vsus: vt actiones quas facit iniusta voluntas voce mus pecca: quia in voluntate qua fiunt est peccatum nec hoc etiam proprie dicit: vt ibidem patet capitulis iiii. et. v. vbi vult quod simpliciter nullus actus nec in terior nec exterior proprie et per se sit peccatum: nec ali qua essentia propiae est peccatum. et ratio eius est: quia talia esse possunt absque hoc quod sint peccam. igitur.

⁋ Item de prinima distu. prima cap. si cui: volutas remuneratur non opus

⁋ Item hugo in de sacramentis expresse istud tenet.

⁋ Respondetur iste auctoritates probant quod actus exteriori non est peccatum nisi impetur a mala voluntate et non probant contra conclusionem. si quis enim caperet ma num meam et occideret hominem me renitente: iam illud homicidium non imputatur mihi ad peccatum.

⁋ Preter ea actus exterior secluso interiore nullo modo est peccatum. Non est necessarium recipere auctoritatem hugonis: etiam vbi non essent auctoritates in oppositum. sed probabiles rationes. modo hic contingut au ctoritates oppositum insinuantes: vt ex dicendis notum euadet.

⁋ Quinto arguitur sic. ex hac positione sequitur quod dabiles sunt duo equalitr peccam tes: quorum vnus habet actum interiorem intensiorem quam alter circa idem obiectum: vel similia omnibus paribus: dempto actu exteriori in vno a non in alio: signo sor tem qui habet interiorem vt quatuor ad occidendum: sed non occidit: et platonem qui habet actum similiter intensum ad occidendum qui occidat: tunc sic: plato pius peccatquam sortes: signetur excessus peccati platonis super peccatum sortis: et sit vt vnum vel vt dimidium. tunc si sortes in tendat actum exteriorem ad excessum quem habet plato super eum stante actu platonis vniformiter vt quattuor: sicut erat a principio. tunc equaliter peccabunt. igitur.

⁋ Respondetur vt supra concedendo conclusionem propositam: stat enim quod equaliter peccent et si augeatur actus exterior non aucto interiori illud contingit. vel adi ciuitatem refugii: quod actus exterior et interior non sunt comparabiles in ratione malitie.

⁋ Sed ibi est difficultas non aspernanda an actus exterior imparatus ab actu interiori malo intensio sit peior quamsimilis actus imperatus ab actu interiori malo remissiori. Et praet dici quod sic: sed non oportet quod si duo actus interiores se habeant in proportione sesquialtera vel superpartienti: quod actus exteriores se habeant in tali proportione inter se. sed bene erit aliquis excessus primi actus super secundum: qui nos fugit.

⁋ Similis difficultas prae fieri si a duobus actibus interioribus equalibus imprentur duo actus exteriores inequales: et simi liter dici potest. nec currendum est preter legem ad in finitatem actus imperati vel eliciti.

⁋ Sexto argui tur (et erit replica contra tertiam imagiationem quae non nihil coloris habet respondendo ad primum argumentum ponamus duos: quorum vnus occidit alter vellet oc tidere si haberet gladium: sed operationem exteriorem non facit. Iam arguo sic: secundus tantum peccat quantum prior.

⁋ Si forte dicas non habet volitione: efficacem et categoricam volendo occidere. ponatur quod offeratur ei manubrium in extremitate vagie: sic scilicet quod credit esse ensem inclusum. Iam iste habet volitionem ita efficacem ad occidendum sicut alter: e tantum peccat quantum alter.

⁋ Forte dices. facit actum exteriorem trahendo ensem.

⁋ Contra: ponatur quod dum deberet extrahere alius auferat ei brachium vel alius extrahat pro eo.

⁋ Illud solum oppugnat (et si tertiam imaginationem expugnet) alie vie relinquuntur.

⁋ Quito arguitur sic. Marci quinto: qui viderit mulierem ad concupiscendum eam: iam mechatus est in corde suo.

⁋ Et vulgariter dicitur: voluntas reputatur pro facto.

⁋ Respondetur concedendo quod mechatus est mentalitur. sed non tantu quantusi exerceret opus exterius. Et vulgare dictum intelligitur quod voluntas reputatur pro facto: quia volens male agere vel bene agere a non faciens / meretur vel demeretur ac si opus faceret: sed non tantum.

⁋ Et si dicasbeatus August. primo libro de libero arbitrio cap.o iii. dicit. si cui non contingat facultas concumbendi cum coniu ge aliena: planum tamen aliquo modo est eum cupere: et si po¬ testas detur esse facturum: non minus reus est quam si in ipso facto depehenderetur. licet illa auctoritas sit be ne apparens potest exponi: non minoritate generica. regorius enim in fine sui secundi contra hanc positione: argumentatur sic. si actus exterior aliquid malitie super addit interiori: pari ratione actus ex: erior diu continua tus pius pene demeretur quam actus per breue tempus con tinuatus. et sic qui longiori mora hominem suffocaret: vel aliter interficeret / maiorem penam promerebitur quam is ui in breui mora occidit. hoc autem nemo diceret.

⁋ hoc argumentum nullum est. diximus circumstantiam temporis actum reddere peiorem: et non inconuenit illud illatum ab eo. vt alibi in hac materia dictum est, nec hoc debuit ipsi incutere timorem. et nego quod id nemo dice ret: quaestione enim praecedenti hoc dixi: nec adhuc penitudine illius assertionis ducor.

⁋ Alia positio est negativa. Sed vt ipsa apertior appareat arguitur sic prio. si actus exterior nihil bonitate superaddat actui interiori: sequeretur quod incassum poneretur actus exterior: cum non ponat imnumerum meriti. hoc est inconueniens quia tunc sufficeret velle dicere horas nihil dicendo: et velle ieiunare nihil ieiunando. et ita de talibus. istd liquet esse falsum.

⁋ Respondetur quod hoc argumentum procedit ex non intelligentia: si quis habuerit velle efficax exeudi in actu exteriore non posito impedimento prohibente is in actum exteriore protinus exit. bene enim sedntur iste hvelle efficat ad factendum a: et nullum est impedimentu intrinsecum nec extrisecum: ego facita. Eodem mod bene se quitur: iste habet volitionem efficacem faciendi b: ergo facit bi vel ponitur impedimentum. ergo construis incompossibilitatem in arguendo. et propterea si quis non faciat a non habet velle efficax faciendi a: non posito impedimento.

⁋ Sed dices non sequitur. hericus habet velle bene comedem di et bene bibendi: ergo benebibit et bene comedit toto isto ano.

⁋ Respondetur: locutus sum de opere quod conplementum capere potest stante actu interiori et imperatiue ab eo: potes autem ponere tantam diuturnitatem requi ri in opre exteriori quod iste actus voluntatis non sufficit ad sufficienter exeundum in illud. vt in scribendo magno volumine: sed ad perficendum opus requiritur positio aliorum actuum voluntatis.

⁋ Secundo arguitur contra istam conclusionem sic. aliquis est actus exterior bonus et merutorius cui nullus actus interior respondet: ergo non totam bonitatem capit actus exterior ab interiori. consequentia claret: probatur autem antecedens ponendo quod sortes velit dicere horas propter deum: et inter dicendum sit distractus: iam talis non meretur propter hoc quod dicit totaliter citra actum voluntati quem habebat in principio. Quia daoppositum quod mereatur.

⁋ Contra: sortes dicit horas distractus: ergo non meretur. idem enim est nihil dicere et dicere distracte.

⁋ Simile argumentum potest fieri de illo qui adiit sanctum Iacobum si in eoactus exterior sine actu interiori fuerit. talis non meretur plusquam volens proficisci ad sanctum Iacobum et postea impeditus vel mutans propositum: quod in principio videbatur efficax.

⁋ Respondetur negando quod sit aliquis actus exterior bonus: cui nulla interior bonitas respondet. et negatur quod ille qui distractus dicit horas mereatur per hoc quod ex habibitu vocaliter enunciat sine actu voluntatis. idem enim est non dicere et distracte dicere quo ad non me reri. et interdum dicere horas est de praecepto a homo satisfacit: sic celebrando sic quod non est preuaricator eiusdem precepti dato quod interdum distrahatur: non enim situm in facultate nostra dicere longas horas quin nonnum quam distrahamur ab extrin seco. Eodem modo respondetur de illo qui proficiscitur ad sanctatum Iacobum: si talis ex voto habeat vel ex praecepto visitare sanctantum Iacobum dato quod in itinere distrahatur: non tamen contemnit votum vel praeceptum de adeundo sancto Iacobo. sed melius est transire quam non transire: quando iste operationes sunt de consilio plerum que renouantur boni actus interiores.

⁋ Si petas quid mouet hominem quando non aduertit.

⁋ Diter quod causatur impetus in membris: sicut in proiecto post emissionem a manum proiicientis: qui mouet hominem ipso non aduentente. et quando est magnus: mouet hominem ad longam distantiam termini ad quem. sed homo potest se sistere illo impetu existente intenso: quando vult per nolle vlterius progredi: et tandem corrumpetur impetus ipse vel principium motiuum sicut in bruto mouet transeuntem non aduertentem¬

⁋ Tertio arguitur melius est illi qui vult sumere eucharistiam. et eam sumit quam illi qui vult eam sumere sed neminem habet ad sibi dandum eucharistiam: sed hoc non est nisi propter actum exteriorem: igitur. consequentia tenet cum minore. probatur maior. nain illi datur gratia virtute operis operati: et gloria ei respondens. et tantum gratie datur ei pro opere operante sicut alteri. supponimus actus interiores esse equamles. Sic possumus argumentari in reliquis sacramentis: de extrema vnctione / de ordine / confirmatione et similibus Eodem modo probatur quod pro actu exteriori alicui confertur gratia. tollitur culpa illi qui non habactum interiorem: patet in baptismo paruulorum.

⁋ Respondetur ad tertiam concedendo maiorem minorem et conclusionem. Sed distinguo quod actus exterior aliquid bonitatis superaddat: vel quando prouenit bonitas virtute operis operati: et sic con cedo: vel virtute operis operantis: et sic nego. primum contingit in sacramentis. in hoc ambe positiones conuenire habent: quaniam Sacramentum est inuisibilis gratiae visibilis forma. sed contenditur de operationibus non sacramentalibus: et non priuilegiatis.

⁋ Sed dices: si quis elinguis presbyter vellet consecrare corpus christi: et non proferens verba debita non consecrat: sed veba proferens consecrat: ergo actus exterior aliquid bonitatis superaddit Sed solutio pater ex dicte.

⁋ Quarto arguitur. decimo tertio de trinitate cap. quinto. "mala etiam voluntate vel sola quisque miser efficitur: sed miserior potestate qua dei siderium male voluntatis impletur".

⁋ Respondetur quod actus exterior crebro est causa quare intenditur actus interior: etiam est noua deliberatio: et re nouatio actus interioris in executione actus exte rioris. sic homo fit miserior per actum exteriorem vt li per dicat circunstantiam cause efficientis. et non circunstantiam cause formalis. Sed istud non est contra positionem. debet enim argumentum caperduos habentes duos actus interiores equales: et cum hoc toto tempore quo vnus facit actum exter orem capere actus interiores eius de nouo elicito vel libere continuatos vel intensos: ponendo quod ita fe at in actu interiori alterius qui non facit opus exterius: alioquin cetera erunt imparia. Etia actus ex teriores generant malos habitus in membris. et redi dunt homines procliuiores ad peccam quam antea: vel pro pter expertam libidinem (vt in intemperantia) vel quia diminuitur eorum fama que retrahit a peccato. et patet per beatum augustinum octauo confessionum capitulo quinto ante medium. ex voluntate praua factam est libi do: et dum seruitur libidini facta est consuetudo: et dum consuetudini non resistitur / facta est necessitas.

⁋ Quinto arguitur. beata lucia dicebat ad pascha sium. si inuitam me violaueris castitas mihi duplica bitur ad coronam: et non nisi per actum exteriorem: igitur.

⁋ Ad quintum aliqui dicunt quod duplicabitu corona: quia vna per patientiam: altera per castitatem. sed hoc non valet. quia tunc falsum esset dicere uod castitas duplicaretur.

⁋ Dicitur quod intelligit per intensionem actus interioris: seruando enim propositum vginitatis in illo actu exteriori fuisset actus diffi tilis: et non poterat esse remissus in ea si fuisset intem us habitus genitus.

⁋ Sexto arex ista positiono sequitur quod vidua euangelica luce. xii. ponens duo minuta in gazophilatium domini non pius meruit quam con stantinus magnus vel ita diues sicut cresus rex lydorum maiora ponens: consequens est falsum. probo consequentiam supposito quod alii habuissent actus in teriores equales in gradu cum vidua.

⁋ Septimo arguitur: sequeretur quod domeins dans eleemosynam seruis suis dandam pauperibus non pius mereretur per hoc quod seruus det vel non det: et per consequens seruus debet vel potest illam pecuniam sibiipsi applicare

⁋ Ad sextum dicitur negando consequentiam. hoc autem argumentum potest equaltr retorqueri contra alios. actus enim interior erat difficilior a maiorem feruorem dandi habebat quam alii diuites qui nihil faciunt pusillam pecuniam: egre enim ad donationem illius ad uertunt. pauper autem munusculum tribuens cum pondere voluntatis dat.

⁋ Ad septimum concedo quod domins equaliter meretur directe siue seruus dederit siue non: non enim putandum est quod gratia augeatur in domino dormiente per hoc quod seruus tunc pecuniam tribuat pauperi.

⁋ Dixi directe. quia eleemosyna induceret pauperem ad orandum pro domino: et sic mereretur citius praeseruari a peccato a iuuari vt exat in actus bonos ad merendum: sed nego quod seruus posset sibi illam pecuniam appopriare. furtum ei committeret quia alienum caperet clanculum inuito domino. et ad illius eleemosine restitutionem teneretur. et sic lucrum acquireret in archa: et tamen non in anima: sed potius dam num.

⁋ Dctauo arguitur: ponendo duos sortem scilicet et platonem sic quod sortes det centum perauperibus ad prandum pro defuncto: plato vellet tantundem dare sed non habet) ad orandum pro alio defuncto: tunc defunctus sortis citius liberabitur quam defunctus platonis: et non nisi ratione actus exterioris. igitur

⁋ Nono arguitur: qui vellet dare quinque duodenos ad lucrandas venias eas non lucratur cum sit pecuniarum indigus: vbi alius pecuniam dans lucratur eas: et id non fit nisi ratione actus exterioris. igitur.

⁋ Ad octauum admisso casu: conceditur quod defunctus sortis citius liberabitur a faucibus purgatorii quam defunctus platonis. non enim inconue nit actum exteriorem aliquid facere ad liberationem pene: vbi solus actus interior non satisfaceret: et hoc lucidius patebit in solutione argumenti sequentis: sed nego quo ad augmentum gratie vel glorie. Unde quantum ad nonum arg. volens lucra ri venias tantum meretur quantum eas lucrans: dummodo vellet equae efficaciter cum alio: sed non assequitur. remissionem tante pene: quia venie dantur conditionaliter pu ta dantibus talem quotam: extante itaque conditione tenent et ea seclusa non ponuntur.

⁋ Sed non silentio abeundum est: quod plerique nihil habentes false iudicant si haberent bona fortune quod magnifice et liberaliter illa in vsus pios exponerent: sicut bene norauit Martialis in quo dam epigrammate de auaricia Sceuole. Si dede rint superi decies mihi milia centum: Dicebas num dum sceuola iustus eques. Qualiter o viuam quam lar ge / quamque beate. et sequitur. Sordidior multo post hoc toga penula peior. Sed in solutione ad octauum ponuntur plures volitiones interiores in orantibuquam in illo cui deficit pecunis.

⁋ Sed dices ex isto sed tur. quod conditio pauperis est deterior quam conditio diuit vt patet quia non potest lucrari indulgentias: nec potest esse magnificus patet quarti ethicorum secundo: vbi postquam aristoteles de magnificentia difseruit corollarium infert. Quocirca pauper non erit magnificus: quippe cum ei non sint ea quibus multo decore faciat sumptus v⁋ Respondetur quod non inconuenit maiorem virtuter aliqua bona circunstatia vacare que conuenit alteri virtuti: virginitas castitatem coniungalem repudiat qua constat esse vertutem: et martyr vel morte oppetens in acie belli iusti iudicat se esse priuatum multis bonis faceret si supruiueret: sed non propterea male agit. si cut diues laudabiltr facit aliqua quae non facit paup. Sed voluntarie pauper in abiecta casa humiliter tramquillus qdescit: vbi diues in iugo montis positus ven to a grandini a multis procellis exponitur. paup potest habere magnificetias conditionales: et iste actus est bonus: vellem construere edem diue vergini vel hospitale pauperibus si haberem sumptus: ergo generatiuus virtutis: quia infallibiliter quilibet actus bonus est pro ductiuus virtutis. vt patet per diffinitionem virtutisecundo ethicorum. et talis virtus spectat ad magnificem tiam. Sed forte categoricos actus non potest hare cum alio habente sumptus: hunc cibum condiuimus pe forte.

⁋ Decimo arguitur: occidens in dementia ve in plena ebrietate peccat nouo peccato quo occidit: et tamen talis non habet actum interiorem tempore quioccidit. ergo actus exterior aliquid bonitatis vel ma litie supperaddit interiori. vel erit aliquis actus exte rior malus cui nullus respondet in voluntate. Sed forte dices respondet ei actus malus interpretatiuus pater ta actus quo voluit ebrietatem. vel potus quo ebrietatem voluit.

⁋ Contra hoc sic arguitur: sint duo temu lenti cum ceteris positis que sufficiunt ad equalem temulentiam culpabilem sortes et plato: occidat sortes non autem plato: sed dormiat: sicut aliquibus temulentir contingit. tunc sic: omnes actus interiores eliciti sunt es lia peccata: et omnia peccata ante ebrietatem erant equi lia in eis (vt suppono) sed sortes in fine est peior quam plato: ergo hoc prouenit ratione actus exterioris: cum omnes actus interiores sint equales.

⁋ Sed quaere solutionem ab iis qui facta ebriorum tenent imputabilia: et cum hoc istam conclusionem contra quam obiicimus: quia actus ebriorum hucusque tenui non imputabiles.

⁋ Undecio arguitur. sequeretur quod si actus exterior nihil bonitatum superadderet actui interiori: quod anima christi tantum mi ruit volendo pro nobis pati quantum patiendo: et per con sequens non opus erat quod pateretur mortem.

⁋ Duc decimo. sequeretur quod ille qui vellet occidere infinitos ho mines tantum peccaret quantum ille qui infinitos occideret falsitas consequantis patet: quia occidens infinitos homines infi nite peccat: volens tot occidere non infinite peccat. igitur.

⁋ Ad vndecimum dicitur quod si anima christi voluin efficaciter pati. et non erat impedimentum patiebatur: sic imaginitio argumenti est nulla. Etiam passio secumdum aliquos requirebatur per modum precu non meriti quia ianua aperiebat quando precium soluebatur Si loquri de lanceatione christi post morte: poterat christs illam acceptare ad quodcumque premium quod volebat. et sic passionem christi et eius actus nolumus coartare cum legibus communibus.

⁋ Ad duodecimum re spondetur: sequelam ceteris paribus negando potest enim contingere quod quis occidat infinitos ho mines: et solum finite peccet. quando habet actum confusum circa eos omnes: pono semper cetera pa ria. homicidio enim determinato adiungit homicidium distinctum interius. et nulla est difficultas

⁋ Tertiodecimo arguitur: sequeretur quod martyrium laurentii vel vincentii non esset pius laudandum quam cipriani vel alicuius mortui in carceribus consequens videtur inconueniens. ergo et antecedens consequentia patet. quia habebant actus interiores equales nolendi derelinquere opus honestum non obstante quacunque conditione mortis.

⁋ Quarto decimo arguitur sequeretur quod si aliquis negaret fidem ore dissentiens tamen in mente: dicendo inter machometanos quod vult eorum secte adherere: non peccaret: consequens est falsum. quia ad romanos decimo. "corde creditur ad iustitiam: ore fit confessio ad salutem". Et patet consequentia: quia qualibet actus quem habet est bonus: et solum habet istum: volo manere christianus.

⁋ Ad tertiundecimum dicitur consequentia est nulla. cum enim sit actus laudabilis in non deserenda fide: in praesentia maiorum periculorum erat difficilior propterea melior: stat enim quod aliqui non resilientes a fide in praesentia per uorum periculorum: retrocessissent in praesentia maiorum. et licet aliqui sancti oceisi in cruciatibus conibus parati erant perferre omne genus tormenti: etiam quocunque genere mortis applicato: tamen nos iudicamus ab exterioribus: talium autem voluntates a deo cognoscuntur.

⁋ Ad quartundecimum dicitur quod talis peccat. potest enim quis tacere verum pro loco a tempore sine peccato: nunquam tamen abnegare christum quocunque genere mortis applicato: secumdum illud Matthei. x. qui me negauerit coram ho minibus negabo eum coram patre meo qui in celis est. talis enim preponit suum corpus amori et honori dei: et peruerse peruertit ordinem charitatis: sed sicut iste peccat exterius ita interius per actum quo vult proferre negationem christi.

⁋ Quintodecimo arguitur. qui percutit clericum violenter ec facto est excommunicatus. xvii. q. iiii. capitul. si quis suadente diabolo "manus violentas iniecerit in clericum": et tamen qui vult percutere clericum non est exconicatus: modo exconicatio aggrauat peccatum.

⁋ Sextodecimo arguitur. qui occidit hominem qui habet multos liberos et consanguineos alere pius peccat quam alius volens talem occidere: et non nisi ratione actus exterioris. Quod plus peccet patet: quia ad plura tenetur. quia ad alendos liberos aut parentes occisi quos ille nutriuerat.

⁋ Ad quintundecimum dicitur quod percutiens clericum exconicatus est: et non est exconicatus tantum volens prercutere: sed isti duo equaliter peccat coram deo: et si sic decede rent equali pena punirentur. supposito quod actus interior non percutientis proportionabiliter cum actu percutientis augea tur. et set pius puniatur in hoc mundo exconicatus (qui priuatur sacramentis et societate homnium quam non exconmunicatus: non sequitur quod grauius peccet coram deo. prudentes ei legumlatores pro minori culpa maiores adhibent penas. quis ei occiditur pro furto praesuptus in corrigibilis et pro rapina: non autem pao inuidia vel uphia. peccam em que perturbant rempublicam et pa tenter constant in hoc mundo: licet minora sint gra uius puniuntur quam reliqua maiora: vel equalia: istud autem non contingit in foro dei.

⁋ Ad sextundecimum dicitur: negando quod pius peccat: immo equaliter pec cant ceteris paribus. sed verum est quod ad pius tenetur quia pius damni ficauit proximum actualiter. Ad pius autem teneri non arguit grauius esse peccatum. ecce sortes vult efficaciter furari centum: sed impeditur ab extrinseco: plato vult furari decem et non impeditur: et ita plato ad pius tenetur: quia habet alienu actu alt non tenetur restituere quicquam: quia nihil babet: quic quam inquam de temporali bono: tamen tenetur detestari peccatum

⁋ Sed contra istud arguitur: isti per te equaliter pec⁋ cant. ergo tenentur confiteri peccata equalia: sed suf ficit vni confiteri a actum interiorem: ergo sufficit alteri confiteri b actum interiorem: dicendo quod voluit hominem perimere.

⁋ Respondetur: concedendo quod equaliter peccant: et concedo quod sufficit vni confi teripeccatum interius: sed hoc alteri non sufficit. quia non sufficienter exprimit circunstantiam aggrauantem suum peccatum: quia enim produt in opus exterius debet confiteri homicidium exterius: ettam ex praesuppositione aliud peccatum reserat.

⁋ Septimodecimo arguitur sic. sint duo vtputa sortes et plato: quorum prior in publico frangit ieiunium e scandalizat: pla toni nihil datur ad comedendum. sed ita instanter petit cibum ad frangendum ieiunium sicut alius: iam per te isti duo equaliter peccant cum actus interiores sint equales: sed hoc est falsum: cum vnus committat scandalum a non alter. ergo duplici peccato virtua liter peccat: et non nisi per actu exteriorem. igitur.

⁋ Ectauodecimo sequitur: quod si vnus vellet occide re hominem et eum occidat quod pius peccat quam alius quo intendit ei amputare brachium precise: et non vltra: sed a casu occidit. consequens est falsum. igitur vterqua est homicida.

⁋ Ad decimunseptimum dicitur. vel alter cui nihil datur ad comedendum laborat ad co medendum in publico sicut alter: et tunc tantum pec⁋ cat quantum alius: quia scandalizare vult sicut alius Scandalum enim debet diffiniri per occasionem velle dare ruine: si vero vellet comedere in occulto iam cetera sunt imparia: et minus peccat.

⁋ Ad deci- mumoctauum dicitur: concedendo quod vterque est homicida: sed vnus pius peccat pro homicidio quam alter. alter enim tantum: quia dederat operam rei illicite peccabat per homicidium. Et sic dicatur de duobus bereticis vel heresiarchis: quorum vnus auertit plurimos a fide (vt Arrius vel Machometus) et alt paucos: faciens tamen quod in se est ad tot auertendos: isti equaliter coram deo peccant. Nec obstat illud vulgare beati Augustini: nescitur pens rrii: quia nescitur quot duxit ad inferos. hoc itel igitur de pena accidentali et de noua infamia quam abebit de descensu eorumad inferos: quos a fide auerterat.

⁋ Vel sic: quia verisile erat quod poterat mul tos auertere a fide: ideo peccatum eius est maius: sed qui non possumus cognoscere determinatum numerum eorum quos a fide auerterat: non cognoscimus ma gnitudinem peccati eius.

⁋ Decimonono arguitur sic. illa sunt diuersa peccata que diuersis prohibitio nibus prohibentur: sed actus interior et exterior diuersis prohibitionibus prohibentur: ergo sunt diuersa peccata. consequentia tenet cum maiore. et minor patet Exodi. xx. Non mechaberis / non furtum facies / non concupisces domum proximi tui: nec desi lerabis vxorem eius.

⁋ Vigesimo arguitur: ex isto equitur quod dans scutum deauratum pauperibus quod credit esse bonum scutum: tantum meretur quantum alius dans bonum scutum: sed hoc est inconueniens igitur. Quod sequatur patet. quia habent actus interiores equales.

⁋ Ad decimumnonum dicitur: concedendo quod sunt diuersa peccata sicut inferius pa tebit) sed homo non est peior per vtrumque actum quam per alterum tantum. Fiunt autem distincte prohibitio nes: quia plerique sapientes hebreorum existimarunt actu interiorem non esse peccatum. propterea Jose phus. xii. antiquitatum recitans opinionem Polybu historiographi persarum dicentis: quod Antiochus illustris mortuus est miserabiliter eo quod voluit expoliare templum Diane: contra eum dicit: quod nullatenus egit peccatum: sed tantum cogitauit nullo reatu et cetera. proterea illic concludit: quod mortuus fnit propter peccata que fecit in hierusalem. cui onsonat glosa ad Philippenses. iii. dicens. quod lex vetus prohibebat manum non animum. cui etiam concordat dictum apostoli ad Romanos. vii. "pecatum non cognoui nisi per legem". vbi loquitur de concupiscentia mundi. propterea date sunt diuerse prohibitiones tam respectu actus interioris quam exterioris. Sed dices: quare in istis plusquam in aliis

⁋ Respondetur: quod eadem est questio apud aduersarios: sufficit autem in istis pro aliis. ita quod illud quod dicitur in vno intelligatur in alio: etiam homines sunt proniores ad concupiscentiam libidinis: et ad concupiscentiam bonorum temporalium quam ad alias Propterea hic est specialis questio de vtroque actu.

⁋ Ad vigesimum conceditur: quod illi duo equaliter merentur.

⁋ Vigesimoprimo arguitur. iste est error damnatus contra Petrum abelardum. inter enim illius articulos dicitur hic esse vnus. Nos vero dicimus: quod sola voluntas a deo eternaliter remuneratur: siue ad bonum siue ad malum: nec propter opera peior vel melior efficitur homo. nisi forte dum opera tur in aliquo voluntas eius augmentatur.

⁋ Vigeimmosecundo arguitur: ponendo casum quod deus probibeat actum exteriorem non interiorem: iam actus exterior est malus et non interior.

⁋ Ad vigesimumprimum dicitur: quod ille error non reperitur inter omnes quos beatus Mernardus colligit. nullo etiam pa cto est error. qui illud dictum pro errore colligeret loio triticum coniungeret. habetur precise sic quod propter opera nec melior nec peior efficitur homo: quod est falsum.

⁋ Ad vigesimumsecundum dicitur: quod in illo casu actus exterior est malus. et interior a quo inperatur non est malus: sed casus est preter legem qua conclusioni prefate non obuiat.

⁋ Vigesimotertio arguitur. ex ista positione sequitur quod adulterium non est naius peccatum ( immo nec incestus)/ quam fornicatio simplex. consequens est absonum: ergo a antece lens. probo consequentiam: transeant duo vtpote sortes et plato ad lupanar: et sortes cognoscat consanguineam vel affinem in gradu consanguinitatis vel affinitatis propinquo: et plato solutam. vel sortes coniunctam et plato solutam ex equali negligentia. Iam arguitur sic. sortes et plato equaliter peccant: sortes adulteratur vel committit incestum: et non plato.

⁋ Forte dices: quod postquam sortes dat operam rei illicite imputabitur ei ad culpam: et non platoni qui illi actui operam non dat: sed respectu alterius parsone.

⁋ Contra vterque equali negligentia procedit.

⁋ Vigemoquarto argumen posito quod sortes habeat vnum panem quo potest releuare indigentiam vnius hominis tantum: et sint cicero et plato indigentes. praecipiat ei deus quod vtriusque indigentiam velit releuare. sed quod det panem platoni et non ciceroni. Isto casu posito si sortes dat ciceroni panem perperam agit: et tamen actus interior est bonus: et exterior malus. igitur.

⁋ Ad vigesimuntertium respondetur: concedendo quod non est inconueniens quod aliquod adulterium aliqua fornicatione non sit maius: vt in casu dato. Potest dici qui cognoscit coniunctam non suam est adulter siue sciat siue non: equaliter peccant adulterans et simplicem fornicationem faciens in illo casu. sed adulterium cognitum tale fornicatione simplici ceteris paribus est maius. vterque istorum pius peccat quam simplex fornicator: et minus quam adulter. supposito quod transiens nullatenus vellet cognoscere coiunctam si sciret eam talem. sed coniuncta mentiendo dicit se solutam: sed cum dant eperam rei illicite videtur quod pius peccat quam simplicitur fornicando

⁋ Ad vigesimumquartum respondetur: quod male agit dando ciceroni panem propter prohibitionem dei: et velle efficax est peccatum quo vult ei dare interius. Si ponas quod deus precipiat ei habere velle efficax dand panem vtrique prohibendo ei quod det ciceroni. Casus est irrationabilis: velle enim efficax sine impedimento imperat actum exteriorem: et sic deus praeciperet antecedens et eius oppositum. potest tamen habere volitiones conditionatas vtrique subueniendi vel non efficaces. etiam conclusio intelligitur secundum legem vbi est consonantia actus exterioris ad interiorem

⁋ Vigesimoquinto arguitur sic. impossibile est hominem saluari sine fide: sed ista positio hoc euacuat quia ponatur quod sint duo equales volitiones habentes credendi aliquem articulum: alter credat: et alter impediatur propoter perturbationem cerebri vel tardiora naturalia. vnus qui habet fidem saluabitur. ergo a alter per positionem.

⁋ Vigesimosexto arguitur actus interior et exterior sunt res distincte quarum vtraque est peccatum: ergo sunt duo peccata.

⁋ Ad vigesimumquintum dicitur: quod fides infusa sufficit: et concedo quod iste volens credere cui displicet rebellio in oppositum laborans quantum in ipso est ad credendum licet non credat) quantum meretur sicut credens stat enim quod duo equaliter velint credere: sed propter motum cerebri et perturbationem ingenii vnus non ita cito credit sicut alter: absit quod talis omni via an helans ad credendum damnaretur. deus enim finaliter eum iuuabit. credere autem non est actus meritorius nisi tanquam actus imperatus: est actus intellectus: licet imperetur ab actu voluntatis.

⁋ Ad vigesimunsex tum solent homines dicere quod est tantum vna malitia.

⁋ Contra hoc arguitur sic. actus interior est malitiat vt ipsi concedunt: et actus exterior est peccatum: et malum demeritorie. modo malum non distinguitur ab actu malo.

⁋ Concedo quod sunt due malitie: et duo peccata. vt patet per glosam super illud ad Romanos primo. "Plenos inuidiam et homicidiis". bene inquam dicit homomicidiis pluraliter: quia plura sunt homicidia: quia voluntatis et operis. et hoc idem patet super illud psalmi lx viii. appoione iniquitatem. qui malum opus addit male voluntati iniquitatem addit iniquitati.

⁋ Item probatur ratione: actus exterior imperatus ab actu interiori malo vel est peccatum vel non peccatum. si secundum est actus indifferens vel actus bonus. sed neutrum illorum dici potest: ergo primum vioce quod est peccatum.

⁋ Item vigesimosecundo contra Faustum. beatus Augustinus diffiniuit peccatum sic. Est dictum factum vel concupitum contra legem dei. modo hoc totum conuenit actui exteriori. Sed tunc dices. ergo tunc faciens actum interiorem et exteriorem simul est peror quam ille qui facit solum actum interiorem.

⁋ Distinguitur. vel extensiue: et sic conceditur: vel intensiue. et sic negatur.

⁋ Vel sic (et lucidius) distinguo quod duo peccata habet vel quorum vnu malitiam habet vel bonitatem ab actu interioriet sic conceditur. et hoc non reddit hominem peiorem: vel peccata non subordinata: et sic negatur.

⁋ Sed contra totum istud argumentor: actus interiores in sorte habente solum interiorem: et in platone vtrumque actum habente. igitur sunt equales et peccata equa lia.

⁋ Dices quod habet malitiam ab interiori.

⁋ Contra. ergo est malus. et peccatum. et pro eo debetur pena distincta ab interiori: sicut actus interior ab exteriori distinguitur.

⁋ Respondetur. concedendo actus interiores esse pariles in malitia. et concedo quod actus exterior platonis est peccatum et distinctum realiter ab interiori: sed nego quod respondeat ei pena quaecunque alia a pena actus interioris. de pena inflicta loquor. et causa est quando dependet ab interiori naturali sequela: et interior actus est mere spontaneus. sic enim nullam penam habet distinctam a pena interioris. sicut tota malitia eius ab interiori emergit.

⁋ Sed contra. actus exterior est peccatum. ergo ex solutione oportet dare vnum peccatum: pro quo nulla pena infligetur: quia actus interiores sortis et platonis equaliter puniuntur. et vocetur pena pro actu interiori sortis a quatuor graduum: pena pro actu interiori platonis ber totidem graduum. Iam sic vel plato punitur aliqua alia pena a b vel non. si primum. ergo plato est sorte peior. si non: habebitur ali quod peccatum impunitum etiam non remissum in hoc mundo vel purgatorio.

⁋ Respondetur. concendendo quod actus exterior est peccatum. et negatur quod sit aliquod peccatum pro quo nulla pena infligetur vel in hoc mundo vei in alio: quia pro peccato quolibet erit aliqua afflictio. et dico quod be pena non est se lum pena respondens actui interiori platonis: sed actui interiori et exteriori simul. hoc est copulatim sicut dicimus quod actus exterior non habet aliam malitiam a malitia actus interioris: sed mere naturasiter ab eo dependet. nec sequitur quod actus exterior manebit inultus. quia penab tam actui interiori quam exteriori in casu nostro respondet.

⁋ Sed contra istud argumentor. actus exterior punitur ex solutione: vel igitur minus acerbe quam actus interior: et sic erit minus malus: vel ita acerbe sicut actus interior: et tunc sequitur quod actus exterior esset ita malus sicut interior: et tamen exterior est naturalis et interior liber.

⁋ Forte dicis: non est ita malus sicut interior: immo non distinguitur ab interiori. hoc non est in pugnatione dignum: constat enim quod sunt res realit distincte.

⁋ Respondetur. concedendo quod actus exterior ita acerbe punitur sicut interior. immoo eadem pena precise: nec alia respondet ei: et est actus ita malus sicut actus interior: et peccatum distinctum realiter ab interiori: sed non habet aliam malitiam. hoc est habens exteriorem cum interiori non est peior quam habens interiorem tantum: sed non est ide peccatum. immo aliud peccatum. sicut res alia: et alia malitia. et alia difformitas ab actu interiori.

⁋ Sed contra dicatur actus exterior c arguitur sic: b est ita magnum peccatum sicut a: ergo tanta pena punietur in inferno: ergo pro c infligetur noua pena: vel manebit aliquod mortale inultum apud inferos.

⁋ Respondetur: quod penarespondens b est ita mala sicut pena respondes ar et tota pena respondet b peccato: et illa eadem respondet e peccato. nec inconuenit duo peccata realiter distincta puniri eadem pena. dumodo vnum peccatum naturaliter ab alio scateat. alioquin concedere oportet auqud esse mortale pro quo nulta pena infligitur in inferno. Sed ex isto modo loquendi concedere oportet platonem decedere in duobus peccatis: scilicet b et cuom et sortem in a. et quod b est equale ipsi a: et tamen isti duo equaliter puniuntur: pono quod non decedant in peccatus aliis: quod concedo.

⁋ Sed contra. ex isto sequitur quod actus exterior insequitur interiorem quo ad rationem peccati maioris vel minoris: sicut tumor maris sequitur lunam: hoc autem est falsum. Quod probo. stat actum interiorem remitti actu exteriori intenso augnentato: tunc sic: actus. exterior augetur: actus exterior est peccatum sortis: ergo peccatum sortis augetur.

⁋ Dico quod remittitur peccatum sortis: dato quod peccatum exterius augeatur. remittitur exterius peccatum sicut corrumpitur similitudo: et nulla similitudo corrumpitur. sed actus exterior aduentitium modum peccati suscipit. nunc est peccatum. nunc idem manens non est peccatum: sed meritum. nunc neque meritum neque demeritum. et istud crebro contingit. sed illud non conuenit actui interiori. qui si semel est peccatum conitermanet tale quando est in rerum natura.

⁋ Altisiodorensis concedens: quod si pater a filius assumerent eandem naturam humanam essent idem homo: concedere haberet quod actus interior et exterior sunt idem peccatum cum autem doeter sunt vnum peccatum ibi vnum cadit super connotationem termini peccatum: et non super materiale significatum: si duo homines haberent eandem anima vel albedine essent vnum albu: vel vnum animatum. Et aliquis proteruiendo potest hoc logice sustinere: tamen hoc mihi non placet. si actus interior et exterior sunt vnum peccatu: ergo hoc vnum peccatum vel illud: posita constantia. descensus enim est disiunctiuus sub termino stante determinate: et qualibet singularis est falsa. quocumque enim demonstrato non sunt hoc vnum peccatum: demonstrando actum interiorem. nec hoc vnum peccatum: demonstrando exteriorem. Propteres concedo: quod sunt peccata realiter distincta: et equal ter mala. nec iuuat (vt patet intelligenti) volare ad suppositionem confusam tantum.

⁋ Vigesimoseptimo arguitur sic. ex ista conclusione sequitur quod tantum meretur volens mereri quantum ille qui meretur: et eodemmodo quod ille qui vult pius mereri quam alius: plusmeretur quam alius: sed hoc est falsum. ponatur enim quod sortes velit mereri. et plato velit pius mereri quam sortes: tunc si plato pius mereatur quam sortes: eodem modo cicero volens pius mereri quam plato: pius merebitur quam plato. Quod si concedas ponatur rnrsus quod plato velit pius mereri quam cicero: petendo quis eorum pius meretur. consequentia autem patet ex positione.

⁋ Vigesimooctauo arguitur sic. aliquis est actus exterior malus non inperatus ab aliquo interiori malo: ergo positio nulla Antecedens patet ponendo quod sortes dirigat sagittam contra platonem: per quam plato intereat: sed quancito sagitta est emissa de manu sortis penitudine ducatur quod sagittam direxerit contra innocentem. tunc actus exterior est malus: quoniam iniuste occiditur sortes quem supponimus innocentem: vel saltem innocenter occiditur: licet sit in peccato occulto mortali: et nocens tamen in nocenter occiditur: et tamenactus interior est bonus: cum sagitiarium subeat penstudo antequam sagit ta attingat platonem. Vel ponatur casus sic: quod sortes percutiat ciceronem in die dominiccui moriatur gratia vulneris die mercurii: et interea sortem peniteat: tunc sic: mors ciceronis sorti imponitur: et tamen actus interior non est malus. igitur.

⁋ Respondetur non oportet quod ille qui habet tale velle: ego volo pius mereri quam sanctus Petrus: pius mereatur quam sanctus Petrus et dato quod operam adhibeat / vix decimam parte meritorum beati petri attinget. nec istud impugnat pos tionem: quia vult quod aggregatum ex actu interiori et exteriori ei respondente non est magis meritum quam so lus actus interior: quia paro isto sensu est pugna inter sapientes. modo per illas volitiones nulla est apparentia contra illum sensum. nolumus enim concede re quod quis tantum mereatur sicut vellet mereri.

⁋ Si dicas: voluntas reputatur pro facto. Distinguo. vel quod homo mereatur tantum qauantum vellet nereri: et sic nego. vel quod volitio efficax faciendi aliquid sit ita bona: dato quod opatio exterior non sequatur quando impedimentum duenit ab extrinse co: et sic cocedo. nec oportet quod ille qui vult pius mereri pius mereatur. stat enim quod volens minus mereri habeat actum intensiorem merendi: sed de reciprocatio ne eorum quorum vterque vult pius mereri quam alter dicatur sicut dicemus in secundo de duobus quorum vter que vult esse peior reliquo.

⁋ Ad vigesimumoctauum respondetur: quod aliquid est certum in hoc argumento vilicet quod iste qui penitet antequam sagitta tangat platonem non peccat: quando sagitta tangit platonem. et siue tangat siue non: non imputabitur ei ad culpam: et est in gratia. sed an actus ille exterior debeat dici malus an non malus: res non est ita lucida. et dicitur quod ille actus exterior est malns. et ratio est: quia ad malitiam actus exterioris sufficit quod imperetur ab actu interiori ma lo: et hoc est verum in prposito.

⁋ Sed contra hoc arguitur. incurrens ebrietatem ex culpa sua cui displi cet temulentia futura antequam summe coalescat non facit actus exteriores culpabiles: hoc autem est propter culpam emendatam per penitentiam. et cum hoc tenendo facta ebriorum esse imputabilia. sed sic est in proposito.

⁋ Insuper iste iniuste occiditur: quia innocens ergo alter eum iniuste occidit: ergo peccauit in occi sione.

⁋ Respondetur quod tales actus nec sunt demerita imputabilia nec merita pius quam actus brutorum: nec est smile hincinde: cu vnus actus exterior impere tur a volitione formaliter imala: aliter autem non.

⁋ Ad aliud concedo: quod iniuste occiditur: quia per actu iniustum: et alter iniuste occidit eum. Concedo istam conclusionem: aliquis iniuste occidit hominem: et est in gratia et iustitia tempore quo alter capit viilnus letale.

⁋ Sed contra istud arguitur capiatur totum tempus quo vult occidere: et dicatur a in isto tempore adhuc non occidit: quia non infligit vulnus letale: ergo non iniuste occidit. et post istud tempus nullum actum iniustum habe bit: ergo non occidet iniuste.

⁋ Respondetur: admisso casu dico quod in a tempore occidit. habet enim homicidium memtale. sicut Matthei. v. de mechari contingit. Et si dicatur non vocetur homicidium nisi sequatur mors

⁋ Dico quod sic: capiendo terminum. hoc enim dependen ex euentum futuro: et ad homicidium sufficit inferre vul aus actu vel proinquam: sicut ad esse patrem sufficit diffu¬ dere semen. Dixi proinque: quia si periodus vite soris esset viginti annorum et quis ei ex ictu vitam abbre uiaret per vnam horam: non vocaretur apud coniter loquentes homicida. sed quam propinque hoc dependeat ab vsu in hoc consule vulgus. Uulgo autem tenetur: si quis post vulnera accepta viuat. iiii dies: non impu tetur moros eius percussori: sed malo regimini percussiScimus consimiliter quod in aliqua distatia homo no potest consecrare: sed vbi est status nos fugit.

⁋ Sed dices: nemo est pater nisi nascatur filius: ergo nemo est occisus antequam habeat vulnus inflictum vel ante quam est mortuus: et tum vis sic vti termino.

⁋ Respondeo nomnina significant ad placitum: et sic capiendo occisio non est mala nec fniusta. nec aliquis iniuste infert il lam. Exemplum in simili. vnus actus interior primo po test imperari ab actu malo: et postea a bono: et sic in priori malus: in posteriori perte temporis actus erit bonus: sic potes dicere quod postquam non iuperatur ab aliquo actu interiori nec est bonus neque malus morali er.

⁋ Vigesimonono arguitur sic. nihil est actus exte rior: ergo nullum peccatum est actus exterior. quod contradicit conuertenti praeconcesse. scilicet quod actus exterior est peccatum. consequentia tenet a supiori ad inferius consequentialiter: sicut sequitur aqua non est potus: er to non est potus humidus. primo priorum. et antecedens ptr querendo quid est.

⁋ Tricesimo arguitur. probando quod aliquis actus exterior est malus cui nullus actus ma us interior respondet: et hoc sic. ponendo quod aliquis puta sortes videat christianum a machometistam contem dentes in limitibus septem castrorum: sortes tendat arcum intendens occidere machometistam ad liberandum christianum qui alias occideretur: non data diligentia sufficienti occidit christianum platonem: tunc sic. hic actus exterior est malus: puta hoc homicidium: et est peccatum: cui nullus actus interior malus respon det. quod si negas: da vnum actum interiorem malum cum olum habeat istos actus: volo liberare christianum: volo perimere machometistam propter deum: vt liberem christianum vel in defensionem fidei christiane. isti enim actus interiores sunt boni: et pono quod nullum actum alium habeat: tunc patet deductio.

⁋ Ad vigesi- mumnonum vbi petitur que res est actus exterior vel actus imperatus.

⁋ Dicitur quod frequenter est pomo vel eius organum. quando enim homo occi dit homicidium est volitio qua vult occidere hominem poprie: et ille est actus elicitus. homo occidens prachium vel ferrum est actus exterior. actus est res agens que non est anima nec anime inherens. actus exterior est operatio transiens in obiectu exterius. et operatio actiua est res operans: homicidium ex terius nihil aliud est quam homo actualiter applicans organa per que mediate vel immediate occidit. comestio extertor est homo cibum per os assumens: et ita in aliis suo modo dicatur.

⁋ Sed de actu imperato dicitur: quod omnis actus ab actu elicito ema. nans est actus imperatus. stat autem brachiu meunm esse actum imperatum ab alio qui me renitem. te mea manu alium ferit. Si dicas quod ex hoc sequit quod aliquod peccatum habet vxores et liberos: patet de homirne. item quod aliquod peccatum peccat: aliquod peccatum erit in ceio. aliquod peccatum est regens Physicorum. peccatu peccati est regens. et sic de talibus propositionibus: que absurde videntur.

⁋ Concedo propositiones illatas: intelligenti non sunt absone. hec omnia concedo de peccato omissionis: et super hoc amplius in secundo. Satius est ita procedere quam per priuationes aliorum quas non vocant res: sed reru priuationes. vel ad chimerina complexe significabilia ui enim ponit cecitatem oculi esse oculum cecum: non debet esse territus impresentiarum. sed vnum concedens aditum ad aliorum concessionem aperit. ia visio quae ex actu elicito dependet est actus imperatus et actus interior.

⁋ Ad. xxx. dices. virtualiter vel interpretatiue est actus interior malus.

⁋ Vel sics(et apparentius) quod ille actus exterior est malus: et nullus actus interior malus ei respondet. nec hoc est contra positionem. nam positio est: datis actu exterio ri et interiori aggregatum ex eis: nec est peius: nec melius solo actu interiori. et oppositum non contingit in hoc argumento. volo istum occidere demonstrando machometistam qui est ex parte orientis: et volitio interior est imperatiua homicidii exterior: christiani: qui relicta occidentali parte pugne ponit se in locum celeriter vbi erat machometista. et conceditur quod volitio qua volo occidere istum demonstrando machometistam cum negligentia mea est imperatiua actus exterioris homicidii christiani.

⁋ Sed contra dices: numquam actus exterior malus emer git a solo bono actu interiori.

⁋ Dices hoc verum esse: nisi sit negligentia culpabilis qua impsentiarum contin git. non enim adhibeo diligentiam. sed siue sagitta christianum occidat siue machometistam equalitur pecco: quia equaliter facio quod in me est semper ad occidendum christia num.

⁋ Sed contra: si machometista fuisset occisus actus exterior esset bonus. patet: quia est imperatus ab actu interiori bono nihil malitie habenti.

⁋ Re spondeo quod actus interior est bonus: sed semper deficit diligentia: et machometistam occidens cum tali negligentia peccaret. et siue occisio exterior dicatur bona fine mala in idem redit. idem enim actus exterior praet proficisci a bono actu voluntati et a malo.

⁋ Tertio sic dicitur (et forte melius) quod actus interior est malus quo vult hoc modo dirigere sagittam contra machometistam: ac si haberet hunc actum volo occidere hunc machometistam hoc modo. hoc est volo dirigere sagittam nunc ontra machometistam. tales actus sunt mali. cum dubium sit de occisione christiani.

⁋ Ex totoistopatent similes pro positiones corollarie. Duo ex equali negligentia di rigunt duas sagittas extra domum: et vnus occidit: ale no. equaliter tamen peccant.

⁋ Secundo equaliter pec canat si vnus occidat regem vel episcopum. et alter subul xum: supposito quod nesciebant qui essent in vico a mutuo sagittabant et equali fortuna in aera: ignari quem occiderent.

⁋ Aliud corollarium: non pius peccat in illo casu duos occidens quam vnum.

⁋ Aliud corollarium plus peccat proiiciens grossam petram per fenestram et nullum occidens quam proiiciens lapillum et occidens. batet quia erat verisimilius quod pius damnificaret: pono enim quod non videant transeuntes.

⁋ Aliud corollarium: plus peccat qui proiicit lapidem in locum in quem multi solent congredi quae quie proiicit lapidem in locum in quo pauci ince dut. non oportet tamen istos proiicientes per fenestram se con fiteri quod hominem occiderunt: dum modo non audiunt rumo rem vugi de homicidio. et nullum constat eis esse occisum

⁋ Potest fieri argumentum sic: si actus exterior ni hilbonitatis superadderet actui interiori: hoc ideo esset: quia de necessitate ab eo dependet naturaliter: et interiori posito non potest non poni actus exterior. sed hoc non sufficit. quia tunc si voluntas velit efficaciter odium dei vel dilectionem dei: sequitur quod nec dilectio dei nec odium dei erit opus meritorium v demeritorium noue pene vel primii.

⁋ Dices non esse idem let semper sit productio naturalis: quia odium potest esse imput bile sine illo actu interiori quo quis vult producere odium dei: et dilectio dei potest esse meritoria sine illo actu interiori: secus est de actu exteriori / qui nullius meriti est vel demeriti sine actu interiori: quemadmodum si odire: deum tempore quo diligere debeo bis pecco: quia sine odio poterat esse omissio dilectionis dei. Potest quis dicere actus exterior est meritorius vel demeritorius antecenter: licet naturaliter imperetur a voluntate: at hoc sufficit ad meritum vel demeritum sicut dicimus de factis in ebrietate

⁋ Secundo forte actus interior non naturaliter imperat actum exteriorem plusquam voluntas actum elicitum.

⁋ Tertio voluntas forte sine actu elicito imperat actum exterio rem sicut facit actum interiorem.

⁋ Potet fieri argumentum de sorte qui non prohibet passionem vel actum naturaliter sequentem cognitionem sensitiuam: sed faciente actum ex teriorem puta occidendo vel aliquid simile faciendo: talis enim actus exterior est peccatum: et nullus est actus interior ei respondens malus: quia nullus est liber Quod hoc liceat patet de bruto occidente hominem: et de temulento vel amente.

⁋ Forte negabis casum esse posibilem in eo qui vtitur ratione: vel dices id non inconueni re quando est omissio in faciente: capio esse in secunde intentionaliter: vel loquor vt plures: quia in talibus oporte concedere aliquid esse peccatum vbi nullus est actus interior malus.

⁋ Non oportet prosequi casum Lametul occidendo Cayn putando occidere feram: quia erat igno rantia vincibilis: et soluitur perinde sicut nunc superius: nec credendum est quod illo peccato pius peccauit quam Cari occidendo Abelem: sed de pena septuagesies septies: di citur quod septuaginta et septem anime quae egresse fuerant de⁋ Lameth in diluuio perierunt.

⁋ Trigesimoprimo argumentor. comestio pomi vetiti in Adam erat pecca tum mortale: et tamen actus interior ei respondens non erat peccatum mortale: ergo actus exterior est malus alia malitia quam actus interior: quam non capit ab actu interiori: consequentia claret cum maiore: minor patet. quia Adam et QEua Genesr. iii. non erubuerunt de nuditate sua ante comestionem: nec connexuerunt sibi peri: omata.

⁋ Respondet postillator delira quod iustitia originalis est gratia gratis data quae mortale compatitur. brugensis in addi tione dicit quod preceptum fuit datum Ade: et opus exte rius solum prohibebatur et non actus interior. Neutru horum valet: licet enim ab aliquibus doctoribus admittatur quod iustitia originalis veniale compatitur non tamen admittunt quod mortale compatiatur. Secundum non valet: quia licet actus exterior esset prohibitus: voluntas tamen faclendi illud erat peccatum: hoc vtrobique ve rum habet: et sic non saluatur quin peccauerit volendo comedere antequam comedit: et etiam Eua.

⁋ Pri pterea dicitur cum primum Adam voluit comedere pomi et similiter Eua iustitia originalis erat amissa: ita qud si actus fuisset elicitus per primum instans esse illud fuit primum instans non esse iustitie originalis: si pure partibiliter. iam iustitia originalis habebat vltimum instans sui esse: sed voluit deus quod cognoscere tur in opere exteriori comestio vel nata fuisset cogno sci antequam auferebat hunc effectum iustitie originalis palam est enim quod Mathias in replica non saluat de li ra prout putat) per illos effectus: quia postillator te net inconcusse quod originalis iustitia compatitur mortal peccatum. cui rugensis contradixit: sed in contrad cendo non daliquit: sed in male soluendo solum. Mathias faciat ita bonam pacem inter illos duos sicut est ip ter bafiliscum et mustelam.