Lectio 107, de Libertate

Consequenter remanserunt aliqua quae videntur apparere scrupulosa multum et ideo ad declarationem materiae inducuntur aliqua argumenta quia dictum est quod verbis non debet attribui efficacia nisi naturalis secundum modus praedictos

valet contra quia verba sacramentalia convertunt panem in verum corpus christi et in baptismo inducunt caritatem et gratiam quia sacramenta novae legis nedum sunt significativa gratiae sed etiam effectiva / et per hoc illa differunt a sacramentis legis antiquae / eapropter verba possunt habere multiplicem sive numeralem efficaciam

3o oratio dominica in collectione herbarum praestat verum curandi morbos igitur etc

Item capitula evvangelii gestata vel audita sive etiam prolata inveniuntur profuisse pluribus igitur verbis attribuenda est efficaciam 3o oratio dominica in collectione herbarum praestat verum curandi morbos igitur etc

Item 4o salberiensis ait quod cinbolumsymbolum apostolorum demonicum curavit gestatum ab aliquibus

5o gubertus evangelium iohannis approbat infirmis et sanabantur probat recitat policraticus libro 2o capitulo 4o

Deinde arguitur quod sors et augurium habeant efficaciam de sorte habetur actuum primo quod apostoli dederunt sortes eis et sors cecidit super mathiam quia erant duo quorum unus erat eligendus scilicet ioseph quod vocabatur iustus et mathyas sed mathyas fuit electus et cecidit sors super igitur apostoli usi sunt sortibus et per consequens sors est licita Et in veteri testamento illud nam habetur iosue 7mo quod furtum nachor repertum est in sorte nam iussu diu miserunt sortem primo super tribus / deinde super familias deinde supra personas et repertum est quod nachor erat reus Et de iona simuliter q et saul etiam reprehendit ionatham mel comedisse sorte ut apparet primi regum 14mo et luce primo zacharias sorte exiit ut poneret incensum igitur attentes homines usi sunt sancti sortibus ergo sortes licite et habent efficaciam

de augurio scribitur genesis 44mo ubi dicitur quod ioseph dicit fratribus suis ait "An ignoratis quod non sit in me in augurando scientia" igitur artem illam vocat scientiam et per consequens augurium habet efficaciam et sic licitum est Deinde probatur quod de omnibus est fides quia eventus plures docuerunt aliqua esse bona et aliqua mala ut apparet nam valerius fecit de hoc titulum in libro suo et policraticus libro primo capitulo finali

Item de avibus et earum motibus volatu motibus et vocibus et praenoscitatibus quae fiunt ex auditu vocum earum et ponit salberiensis multa exempla ubi notat quod per volatum et vocem avium cognoscitur futura et per consequens augurium tunc est licitum

/ Unde de alcione dicit quod dum incipit iudificari non est dubium quin quindecim diebus sequentibus sint dies serem

Item cum aves fluviales avidius immergi aspicies ymbres expecta

Item cum clamorem fecerit cornix matutinum pluviam petit

Item policratus libro 2o capitulo 4o ponit signa quae praecesserunt innuite ierosolymarum exilio ut eclipsis lunae 12 dies succedentes verbi per quod prodigium signatur iudeorum perfidia et per eclipsis signatur obscuratio errorum eorum quia nolebant recipere verum lumen a christo et ideo luna eclipsata est per multos dies / ut eorum per vitia denotaretur Et sic in caelo et in avibus sunt signa praenoscitativa unde de luna quae significat iudeos dicitur stultus mutatur ut luna et cum sole sapiens permanebit

Pro solutione istarum rationum est advertendum per dicta non reprobatur esse efficacia esse in verbis sed illa efficacia reprobatur quam magici eis attribuunt / ymmo positum est quod verba habent multiplicem efficaciam ut sunt verba debite combinata in oratorio quantam vim habeant in passionando iudices apparuit ex factis romanorum Quia tullius movebat ad nutum iudices Et sic verba possunt inclinare ad aliquid fugiendum vel prosequendum Nam per verba homines silvestres sancti sunt domiti et civiles Et ideo legitur de quod philosopho suadente efficaciter animae immortalitatem quapropter multi interfecerunt se ut haberent vitam futuram

Et praeter modos iam tactos est notandum quod quibusdam verbis attribuitur maxima efficacia ut videlicet verbis sacramentalibus potest attribui vis donativa gratiae quae est qualitas supernaturalis excedens omnem facultatem naturalem non quid ex natura propria sed miraculose elevando actus animae vel vim verborum et activitatem supra naturae facultatem et haec est opinio magistri dicentis in 4o quod "sacramento novae legis realiter efficiunt quod figurant" Et sic esset bonus modus ultra praedictos de efficacia verborum

2us modus potest esse per modum meriti / et verba prolata essent meritoria opera ita quod per modum meriti sint vel gratiae vel alicuius boni temporalis acquisitiva et ideo oratio dominica est meritoria gratiae vel boni temporalis ut sanitatis ut impetrativa per modum meriti et sic non est inconveniens dicere pater noster in collectione herbarum petendo sanitatem conferri per modum meriti Et ideo ait apostolus "Omnia quae facitis in nomine domini facite" et sic colligendo herbas dicendo pater noster nulla est superstitio

Ex quo patet quod verbum prolatum isto modo haberet efficaciam et maxime tenendo quod actus exteriores nihil addunt bonitatis vel malitiae habitibus interioribus

3o potest ymaginari quod verba habeant efficaciam per modum causae sine qua non et isto modo ymaginatur de verbis sacramentalibus respectu gratiae non quod eam producant sed ex ordinatione divina igitur statutum est et quod etiam ad baptismi prolationem et ante infusionem cum certis circumstantiis debet infundi gratia et infunditur a deo se solo / Et isto modo verba dicuntur esse causae gratiae sine qua non / quia nisi ponerentur verba non daretur gratia quamquam tamen ipsa verba non producant

4o verba habent efficaciam ex speciali dei providentia in suplementum defficientium virtutum corporalium / quia forte vires corporales inclinatae sunt morbo et deus et natura de singulis sufficienter providerunt et forte in isto climate deest herba quae morbi illius esset sanativa Ideo ex divina providentia verbis datur efficacia herbarum quae forte sunt in alio climate nec ex hoc sequitur superstitio si loco herbarum defficientium homo utatur verbis pro sanitate recuperanda

5o possunt verba habere efficaciam ex potestate faciendi miracula unde quis potest uti certis verbis in exequendo tanquam mediis causis ad quorum prolationem sequitur sanitas ex habitudine illorum verborum ad veritatem faciendi miracula nam illa verba non haberent efficaciam ex seipsis sed ex potestate data ad faciendum miracula quae principaliter cum verbo habet efficaciam.

6o dicitur quod oratio dominica applicata aliter quam per modum orationis meritoriae et devotae et euvangelium ad infirmum ubi non refertur ad deum praecipue peccatum est et superstitiosum sicut malefici consueverunt libros sacros et sacramenta ad maleficia applicari et orationes devotas

2o dicitur quod in tali casu oratio dominica non haberent efficaciam nisi per accidens quod scilicet taliter applicans ex suo peccato a deo desereretur et applicando talia dyabolus faceret cum eo mirabilia ex eo quod tantum delirat rem sacram suis maleficiis applicare

Ex quo apparet de veritate verborum quia in illis est quaedam virtus supernaturalis et alia naturalis Et si contingat quod reperiatur notabilis effectus hoc est propter minimum abusum in maleficiis sacra illicite applicando

Sed ad argumentum de sorte Respondetur quod sors capitur multipliciter sed si capiatur puta quando proferens verbum aliud dicit ad investigandum occulta quando effectus est sine deliberatione vel electione humana decretum de hoc ait 26a quaestione prima et distinguit quod superstitiones quaedam sunt licitae aliae illicitae Illicitae sunt factae cum certis invocationibus coniurationibus vel figuris ut in geomantia quia a casu sit punctorum proiectio et omnia ista sunt dampnanda nec eis visus est aliquis sanctus uti

Alia est causa necessitatis ut ubi esset peritas vel indeterminatio humanae diligentiae / et in illo casu non est inconveniens committere divinae providentiae illud quod hoc habet agere quia deus nihil facit a casu licet quantum ad nos forte faceret sortem vel nostra providentia non se extenderet ad eliciendum hoc vel illud nisi providentia divina faceret vel determinaret

Est tamen notandum quod propter speciem mali ecclesia in electionibus hoc prohibuit propter propinquitatem ad abusum sortilegorum et haec habetur in 26a quaestione prima et tales sortes in sacra scriptura omnes fuerunt licite et fuerunt factae causa mandati dei et necessitatis et ex utriusque causa fuit licitum sic uti Unde omnes rationes scriptae de iosue et aliae quae sunt in veteri testamento et novo similiter procedit quod sors in casu necessitatis et adveniente divina dispositione sunt licita et hoc conceditur

de augurio ad rationem de ioseph dicitur quod augurium est prohibitum nam levitici 19 habetur "non augurabimini non observabitis somnia"

Item deuteronomii 18vo "non invenietur in te qui observet sompnia et auguria" Sed ad ioseph qui ipsemet dicit se esse augurem quod non faceret si augurium esset res ficta

Respondetur secundum unam postillam quod ioseph ibi speciem pro genere cepit nam ipse habuit spiritum propheticum ad cognoscendum futura per revelationem factam et habuit gratiam et artem cognoscendi futura et illam expressit sub vocabulo contracto et vocavit augurium

2o dicunt aliqui quod iocose loquitur fratribus et quasi derisorie

3o dicitur quod propositio illa non est assertiva sed interrogativa pure nec ex ea sequitur aliquid cum sit dubia quaestio

4o solvitur augurium reprobando nam ioseph a fratribus nolebat cognosci et sciens quod populus electus mare augurium detestabantur ne videretur esse de populo ideo dicebat quia iacob summe haec ociebat / Ex hoc sequitur quod nulla sit scientia augurandi

5o dicitur quod non est inconveniens concedere quod patres sancti aliquando peccassent aliquando sicut legitur de apostolis quia petrus negavit christum verum est tamen quod ultima non tantum approbatur sicut aliae 4or

Circa tamen materiam augurii est advertendum quod in volatu avium in vocibus motibus et operationibus earum ex istis potest naturaliter futurum praenosticare sine superstitione

Ubi est notandum quod animalia bruta quia non habent prudentiam nec considerant de futuris nec in eis est sollicitudo nec occupatio sicut in hominibus qui per varias passiones vehementissime considerant obiecta ideo a minima mutatione bruta percipiunt mutationem temporis caeli et influentiarum ubi non perciperet homo quia circa multa occupatus est et igitur notabilis immutatio in aere movent aves ex qua mutatione mutant suas operationes et non sunt impeditae circa alia ideo minima mutationem experiuntur ex qua earum operationes faciliter mutantur et in motu locali et in voce et pugnant adinvicem unde ex pugna cornorum praenosticantur bella futura quia ratione vigentis influentiae calefactivae colera generatur et ex consequenti sequitur bellum / et quia influentia est generalis non quod ex hoc debeat sequi pugna quia semper liberum arbitrium habet corrigere senservatem sed est quaedam dispositio ad iracundum ex qua communiter sequitur bellum et quantum ad hoc non esset augurium illicitum

Restat tamen respondere de omnibus de quibus dicitur quod