Lectio 108, de Libertate

Consequenter circa materiam de fatis sit haec prima propositio liberum arbitrium esse in homine nedum a catholico fideli sed etiam morali est concedendum patet primo experientia apud omnes nam quilibet potest experiri motum digiti ad quantumcumque dicere ponere

Et arguitur 2o probandum nam nisi sit subverteretur communis pollitia Item ex alio philosophus ponit quod operans nisi occurrat aliud libere agit vel mediate libero arbitrio Item tullius ponit quod oportet alterum istorum concedere vel quod omnia de necessitate eveniant vel quod tollatur liberum arbitrium / Et augustinus ad idem

modo experientia est ad oppositum ut est iam dictum et patet etiam per almachanum in libro de assumptis quaestionibus dicentem in nobis esse libertatem arbitrii

Et hoc idem satis lucide denominavit salvator noster christus Matthaei 26 "an putas quia non possum rogare patrem meum et exhibebit mihi plusquam 12 legiones angelorum"

Item radix negantium libertatem arbitrii

negat a quolibet

quoniam si ex divina providentia sequeretur tunc quod tempus praeteritum de non potuisset

Item salvator ad oppositum habetur ubi dicit "non potuistis una hora vigilare mecum" / quasi dicere vellet ymmo potestis quia libertatem arbitrii in hoc habetis Item alibi dicitur qui potuit transgredi et non transgressus est Ex quibus omnibus patet quod in nobis est arbitrii libertas

unde sequitur error iulii firmici qui ponit constellationem syderium et influxum esse fatum necessitans serimur respectu cuius cumque operationis / apparet error quoniam ipse arbitrii libertatem tollit quod quid non est tollendum ut satis est ostensum et haec in sacra scriptura satis apparet

/ Et ex alio probari potest quoniam actus immateriales non deppendent ex materialibus ut spirituales ex naturalibus igitur etc

Similiter sequitur error iacob alikindi ponentis quod in caelesti armonia relucent omnes effectus

Et infert idem quod non est differentia inter possibile et necessariam nisi propter causarum differentiam vel ex nostri ignorantia

Unde infert quod qui caelestem armoniam perfecte cognosceret omnia distincte cognosceret Et sic tollit arbitrii libertatem et expresse vadit contra sacram scripturam Et non solum contra eam sed etiam contra astrologiam maxime contra ptolomeum qui inter omnes astrologos epti?vit pn?tia nam idem ptolomeus dicit quod astrorum iudicia sunt inter necessariam et possibile Et quae propositione septima dicit videlicet quod sicut bonus colonus vel agricola potest causa pu indispositum ad fructiandum iurare ita bonus astrologus aerem indispositum sive male immutare Et hoc satis est evidens maxime de physicis aerem materis calidum alterantibus per appositionem herbarum frigidarum in camina alicuius infirmi et per hoc disponitur magis aer ad infirmi sanitatem sic a simili de bono astrologo nam per suam providentiam potest bene iuvare sive pertur?re aliquam mala est fluentiam et ergo non necessario eveniet / Et pro tanto dicitur quod vir sapiens dominabitur astris

Ulterius sequitur contra tullium et suos sequaces dicentem quod cum immutabilitate divinae potentiae et providentiae stat executionis contingentia patet quia sua copulativa eius opposita est a catholico concedenda ymmo a quolibet philosophus debite phante Et de modo explicandi patebit ulterius in processu / Ex quo etiam patet error aliquorum necessitatem fati assignantium unde dicunt aliqui quod divina providentia statuit omnia sed addit quod non possunt aliter eveniri quia series causarum mutaretur Et haec vocant fatum scilicet executio divinae providentiae et dicunt hunc esse immutabilem deus incommunicabiliter omnibus providet et contingenter evenit illud quod accidit, prima pars est concessa et deducta et conceditur ab omnibus.

Ex quo patet error illorum qui ex hac radice fatum necessario assentiunt res necessitative. unde imaginatio aliquorum fuit quod divina providentia ab aeterno vidit et disposuit de futuris et illud eis conceditur. Sed ipsi addunt aliud quod non conceditur, scilicet, quod non stat deum aliqualiter facere quam disposuerit. primo quia ipse mutaretur ex suo consilio. secundo quia ipse eligeret peius et deordinationem universi quod est malum modo utrumque istorum ei repugnat.

Ex ex hoc ista imaginatio infert quod series causarum et effectuum est absolute necessaria, nam vocat fatum executionem divinae providentiae, sed patet quod iste sit error, nam quamquam divina providentia sit immutabilis nihilominus cum libertatem arbitrii quidquid praevidit futurum potest non fore sine sui mutatione.

Sequitur ulterius error dicentium quod contingentia facit necessitatem esse sicut de nativitate puerorum vetulae miserrimae dicunt aliqua fata et talia credo ab ipsis miserrimis vetulis originalem hab?rt quae quis vetulae matribus causa adulationis dicebant et daemones aliquotiens ipsis faventes et eas decipientes dictis favebant et sic mulieres quibus dicebant bene haec esse fatum credebant

Ulterius est sciendum quod dictum dei nullam imponit necessitatem nec arguit in dictum fallaciam ut postea salvabitur

Ulterius sequitur error aliquorum philosophantium dicentium quod ymarnenes se habet per modum seminantis id est necessitatis per quod intelligitur causa superior unde se habet quod modum seminis vel germinis et ordo per modum fluxus ut ait hermes in libro de verbo aeterno b

Et haec videtur retractare albertus dicens quod aliqua sunt propter semen sicut cor caelestiam immutabilia quo ad aliquid et nisi esset ex parte materiae fluitantis omnia de necessitate evenirent sed haec videtur erroneum et falsum dicit ipse quoniam haec tolleret libertatem primae a quae non potest tolli et resolvit contingentiam in aliud quam debeat resolvi Et sic patet quod factam est erroneae fictum

Et ex hoc apparet quod omnibus praedictis modis fatum nihil est immo oppositum ponere est imaginatio haeretica et deceptio erronea.

Sed tamen potest capi multipliciter ut in alia lectione videbitur deo duce

Secuntur conclusiones textuales supra distinctionem 28vam 3ii libri quod est vanitates et menda?a

/ 2o dicitur quod per accidens potuit contingere quod ad tale quid sequitur effectus non per se sed per accidens Si ab aliqua tali causa contingeret loco effectus oppositi

3o dicitur quod deverunt homini exigentibus creatura aliquando illuditur a diabolo ut dicit salberiensis tamen divina providentia ad terrorem peccatorum et revocationem ad honestatem morum consueverit facere signa et per digia ut terreantur fideles et hoc habetur in libro salberiensis capitulo Xo et allegat ibi ideo sephum et spant? de hiis quae non possunt fieri per naturam ut de eclipsi luce per 12 noctes

Ultimo dicitur quod textu decreti condempnatur astrologia sed haec intelligitur quantum ad fabricationem ymagini et ad horas ibidem abservatas et alia superstitiosa quilibet homines alios decipiunt / Et etiam usus astralabii reprobatur quantum ad applicationem concerta coniuratione non tamen condempnatur in praedicto textu scientia astrologiae quantum ad modum et iudicia de quilibet forte deo favente aliquid dicetur et in hoc terminatur ista lectio ad quam et alias duas non fuit quia infirmus de febri?bus eram valde sed ad subsequentes fi?i deo gratias