Table of Contents
Reportatio A Sentences Commentary
Principia
Principium II
Principium III
Principium IV
de Fide
Lectio 18, De fide
Lectio 19, De fide
de Notitia
Lectio 20, de Notitia
Lectio 21, de Notitia
Lectio 22, de Notitia
Lectio 23, de Notitia
Lectio 24, de Notitia
Lectio 25, de Notitia
Lectio 26, de Notitia
Lectio 27, de Notitia
Lectio 28, de Notitia
Lectio 29, de Notitia
Lectio 30, de Notitia
Lectio 31, de Notitia
Lectio 32, de Notitia
de Fruitione
Lectio 34, de Fruitione
Lectio 35, de Fruitione
Lectio 36, de Fruitione
Lectio 37, de Fruitione
Lectio 38, de Fruitione
Lectio 39, de Fruitione
Lectio 40, de Fruitione
Lectio 43, de Fruitione
Lectio 44, de Fruitione
Lectio 45, de Fruitione
Lectio 46, de Fruitione
Lectio 47, de Fruitione
Lectio 48, de Fruitione
Lectio 49, de Fruitione
Lectio 50, de Fruitione
Lectio 52, de Fruitione
Lectio 53, de Fruitione
Lectio 54, de Fruitione
Lectio 55, de Fruitione
de Trinitate
Lectio 56, de Trinitate
Lectio 57, de Trinitate
Lectio 58, de Trinitate
Lectio 59, de Trinitate
Lectio 60, de Trinitate
Lectio 61, de Trinitate
Lectio 62, de Trinitate
Lectio 63, de Trinitate
Lectio 64, de Trinitate
Lectio 65, de Trinitate
Lectio 66, de Trinitate
Lectio 67, de Trinitate
Lectio 68, de Trinitate
Lectio 69, de Trinitate
Lectio 70, de Trinitate
Lectio 71, de Trinitate
Lectio 72, de Trinitate
Lectio 73, de Trinitate
Lectio 79, de Trinitate
de Caritate
de Libertate
de Incarnatione
Lectio 114, de Libertate
Propositiones Bradwardini de contingentibus
Consequenter circa materiam praetactam restat solvere rationes brodouardin quae sunt quasi 12cim Sed prius sciendum est quod praedictus doctor in 4o capitulo suae summae videlicet 4ae partis distinguit contingens ad utrumlibet quod est actus agentis liberi primo et per se / quo posito cum omnibus dispositionibus naturaliter praemiis non necessario illum produci sed utralibet partium potest stare universaliter / Et in capitulo 5o ponit aliquas propositiones quas deo duce recitabo
quarum prima est / propositiones de contingenti ad utrumlibet convertuntur in oppositam qualitatem et ista est communis viter lo?cos
9na nullus actus creaturae dicitur simpliciter contingens aequaliter sed tantum indeterminatus genere parva respectu causarum inferiorum
Resolutio opinionis Bradwardini
Certissime istae propositiones sunt valde mirabiles nam videtur quasi cantare ad distantare quoniam modo concedunt modo negant
Resolutio tamen ipsarum stat in hoc quod ipse videtur velle quod qualitercumque ab aeterno deus disposuerit taliter erit et quantum ad hoc satis communicat nobiscum
2o dicit quod non poterit aliter esse vel non esse ymmo necesse fore / et quantum ad hanc partem 2am non coincidit nobiscum sed expressa ponit haeresim unde bene concidit quod deus ab aeterno ordinavit antichristum sed infert quod ergo inevitabiliter eveniet quod tamen passibile est ipsum non fore
4o dici quod ex parte rei res possunt contingenter et ad utralibet disponi unde lapis est ad utrumlibet ut quiescat in loco suo naturali et actus etiam nostri sunt indifferentes ut producantur a nobis vel non
5o ponit quod voluntas humana quantum est de se habet realiter libertatem contradictionis ita quod ponentis omnibus causis requisitis ad actus voluntatis productionem voluntas quantum est de se haberet facultate exeundi in alium actum et maxime ponitis inferioribus causis praeter primam Et sic intrinsece esset voluntas contradictoriae libera
Aliud dictum suum quod istis non obstantibus voluntas in omni actu suo necessitatur non quidam a causis 2is non tamen quin sit libera intrinsece sed sibi aliunde accidit scilicet ex parte praeventionis divinae causae quae prima est immutans eam ad unam partem et necessitat et determinat
Consequenter dicit quod eius libertas satis salvatur et sufficienter ex causis iam dictis quia non potest necessitari a 2is Et vocatur libera ex eo quod non quam agit nisi volens / nam potentia dicitur libera eo quod facit quicquid vult facere et non quando non et sic est libera quia volendo agit et per consequens suae operationes sunt in sua potestate
/ Et ex consequenti ponit quod libertas et necessitas non repugnat patet clare / quia operatio voluntatis est necessaria necessitate antecedentis et tamen libera quia agit libere quod vult agere Et sic habet quoddam actum in sua potestate / Et ex consequenti concedit quod cum haec stat meritum et demeritum nam male agendo voluntas male agit licet sit adhuc coacta
/ et ponit tale exemplum Sit ita dicit ipse quod sortes vadata ad ecclesiam et velit dare elemosynam deinde subveniat aliqua virtus latens ad hoc etc sic sortes aeque merebitur Et tunc necessitatem talis non tollit meritum nec excusat culpam Sequitur demerita potest poni per oppositum scilicet quod sortes velit interficere platonem superveniat necessitas removens parum tunc tamen volens facit igitur etc
Adducit enim iste bradouardin ad sui dicti considerationem destructionem in numerales sanctorum et doctorum solvit auctoritates / sed quicquid adducat rationes suae solvuntur modica distinctione licet dicat suam materiam resolvendo quod voluntas non necessitetur necessitate violente nec alio modo nam excusaretur dicit ipse a culpa et tolleretur ad hac meritum et in hoc vult salvare suam positionem et respondere ad auctoritates sanctorum et doctorum Sine dubio iste ipse fuit subtilis et valde ingeniosus verum etiam sophistice loquens unde semel in quadam disputatione anglicana nesciens bono?o solvere cuiusdam alterius doctoris rationem elatione et despectu motus prorupit sustinere omnia necessario evenire et coincidit cum materia sua sed ne videretur plenarie haec ponere sub terminis inconsuetis vel modo inconsueto loquitur
Argumenta contra Bradwardini
Solutio tamen sua consequentia dat de necessitate antecedentis facit veritas libere quicquid vult sive bonum sive malum
Sed arguitur contra signando volitionem bonam vel malam quam sortes habet cras producturus et quaeritur utrum possit hanc evictare per quamcumque potentiam vel non si non potest nullo modo peccabit quia ad impossibile sibi est ymmo ad deum si potest tunc necessitate antecedente quia deus poterit non concurrere ergo etc deinde ponit quod quicquid deus ab aeterno posuit vel ordinavit non potest alio modo fieri Et tunc si sicut quaeratur ab eo si non ergo sortes non poterit se transferre ad oppositum et sic inevictabiliter eveniret quod videtur falsum
Item frustra loquitur de contingentia quia nulla per eum est contingentia conclusio ad hoc unde frustra ponitur libera ab intra quia non est in nostra potestate Et sic suae distinctiones sunt sophisticaae et hoc tali modo ponit ne videatur aliqualiter fidei contradicere
/ Et quod dicit a causa 2a falsum est quia determinata est ad ipsam voluntatem et ab aeterno sunt ordinatae et sic necessitatem potentiae trahit in effectum qua propter propositiones suae multos involvunt terminos quibus incidit in errorem Unde tota radix quam habet reducitur ad duo
/ primum est quod ex divina praescientia et providentia divino proposito omnia futura inevitabiliter evenient
2m quod est error quod voluntas divina necessitat voluntatem creatam in omnibus actibus suis praeveniendo et de hoc satis visum est superius quia non duratione nec successione ymmo magis est libertatem quam necessitatem Sed quia ista materia est contra fidem nolo plus discutere sed ad rationes suas prius factas pro posse respondere
Responsiones ad rationes Bradwardini
Ad primam
Ad primam igitur cum dicebatur nisi esset necessitas consequens et dicere oppositum esset error pelagii
hic dico aliqua primo quod pelagius et augustinus praetendebat de praeventione divina per dona gratuita et sic suum dictum non est ad propositum et negatur sibi illa necessitas antecedens quia nos loquitur de praeventione qua ad causas et effectus ab eis dependentes
2o dicitur quod voluntas circa praeventionem gratiae non praeventa generaliter non sufficit in actu dilectionis dei super omnia
3o dico quod voluntas informata caritate sine spiritus sancti vivificatione speciali non sufficit in actum dilectionis dei super omnia nam sicut dictum in materia de caritate caritas non exit in actu nisi spiritu sancto assistente et concurrente specialiter
5o dico quod sufficit cum hiis ad iutoriis in actibus meritoriis patet nam potentia ut duo iuvante alia fortiori levabit naturaliter ut mille Ita conformiter voluntas vita caritate et spiritu sancto vivificante sufficiet exire in actu suum Ex quo sequitur quod specialis die praeventio per caritatem et spiritus sancti assistentiam augebat libertatem voluntatis quantum ad executionem nam voluntas habet in pura sui libertate producendi aliquem effectum quem non habebat in potentia propinquam ergo etc Ex quo infertur quod sicut praeventio naturalis auget libertatem ita praeventio divina per dona gratuita magis quam si non praeveniretur Ex quibus patet quod non impediunt praeventio naturalis nec gratuita / sed potius promovent et augent resolvent quare sequitur quod sua prima ratio non valuit
Ad secundam rationem
Ad 2am quando dicebatur deus vult a effectum b producere b actum etc Respondetur quod ista ratio est parvi ponderis Unde distinguendum est quid vocetur esse in potestate voluntatis creatae unde si voluntas habeat divinum suum plenum super hoc isto modo nihil est in potestate voluntatis creatae sed solius increatae scilicet dei / sed si vocetur sub eius divino scilicet quod voluntas creata sit sub divino voluntatis increatae quia in libertate habet ponere vel non ponere
positis omnibus aliis causis ad productionem actus habet haec voluntas in suo divino naturalius bonum etc et ideo isto modo concedendum est esse in potestate voluntatis deinde dicitur 3o modo quod illud dicitur esse in potestate voluntatis quod sic se habet quod ad volitionem ponitur et ad non positionem non ponitur / Et sicut deum velle agere voluntatem a velle b actum est in potestate voluntatis concedendum est eo modo / Et sic ista distinctio est valde facilis et solvit satis rationem vel potest dici aliter quod antecedens non est in potestate voluntatis auctoritative licet sit illative
Ad tertiam rationem
Ad 3am rationem quando dicebatur quod nisi sic / voluntas faceret deum esse mendacem etc negatur sibi breviter Et quando dicitur tunc sortes potest facere vel non facere dicitur quod potest non facere ergo dicitur quod si deus revelaverit eo modo non potest esse falsum nec falli et sic materia pertinet ad revelationes ideo boetius de ea videbitur et quando quia potest non esse verum ergo dictum suum falsum negatur quia fides et prophetia sunt de ista latitudine unde quaelibet talis notitia sequitur repraesententdo intrinsece reputationem divisui dici et est nobilis perfectio dignitatis et excellentiae
Ad quartam rationem
Ad 4am rationem quando dicebatur quaelibet potentia fortior potest necessitare debiliorem dicitur quod ista ratio defficit
nam non potest necessitare ad agendum sicut patet de igne non necessitatur sed quantitas fortior agit in debiliorem
dico 2o quod non est ad propositum nam conclusio sua est de fato et ipse assumit quod deus potest necessitare et sic consequentia si negaretur
3o dato quod in quolibet necessitaret contingenter adhuc necessitaret et tamen ipse habet probare necessario necessitare voluntatem
4o dicitur magis ad propositum quod de possibili implicat contradictionem absolute primam causam necessitare voleuntatem concurrere active sed utrum per modum finis vel ac videbitur alias deo duce / Cuius ymaginatio nam quando aliqua conditio est intrinseca non potest deus eam aufferre / unde non posset facere quin homo esset nihil nec naturam lapidis intelligere vel ridere / sic a simili dicitur ibi quia sunt dicere oppositae
5o diceretur quod licet voluntas divina faceret voluntatem creatam concurrere ad actum suum libere taliter quod non posset resilire dicitur quod necessitaret ut naturalis et non ut libera / et sic habet aliquem gradum naturalis et aliquam libertatem quibus da? faceret concurrere secundum modum naturalem et non libertatem Ubi ymaginandum est quod caritas et naturalis quantum ad actus affectionis haberet duos gradus videlicet unum infirmum et alium superiorem / primus esset secundum quem poneretur activitas libertatis divinae creatae et 2us secundum quem poneretur activitas libertatis increatae in fruitione obiecti beatifici.
Conclusiones
Secuntur ergo conclusiones distinctionum 32ae conclusionis et 33ae et est de virtutibus cardinalibus scilicet de iustitia temperantia fortitudo et iustitia prudentiam de istis satis habetur in 4o ethicorum / unde prima dicit quod rationalis virtus informetur per prudentiam rationem informantem Alia est concupiscibilis indigens temperantia ad motus carnales referendos et alios / Alia est pusillanimitas quae indiget fortitudine Iustitia est alia quae communis est
2a conclusio aliis virtutibus cessantibus in via iustitia adhuc remanebit patet satis Et tenendum est quod virtutes in propria remanebunt et sunt quasi arma / ad animae decentiam non sicut armatus decentius et melius ad vitam suam deffendendam propter arma suae videtur esse contra inimicos et noxias sic anima virtutibus armata nobilius perfectius et melius videtur esse quam si non esset sic ornata
33a distinctio cuius conclusio prima de donis spiritus sancti unde licet dona sancti spiritus sit pura tamen idem est spiritus vel idem est spiritus licet dona eius multa
2a conclusio dona sancti spiritus fuerunt in christo et in angelis sed tamen christus plenitudinem omnium donorum habuit ? nec fide nec spem ? habuit haec in via distinguit post magister de timoribus scilicet de mundano et spirituali unde mundanus est dispositivus ad meritum sicut esset terminor peiorum infernalium / alius est terminor servilis quo timet quis facere contra dominum
3a conclusio de differentia inter sapientiam et prudentiam sapientia hic accipitur pro scientia sive notitia divina sed tamen capiuntur aequivoce nam licet sapientia sit principaliter de divinis est tamen inferius speciei nam ipsa sapientia divinitus revelata multo limpidius repraesentat quam humanitus acquisita quae quidam inflat et inducit ad superbia ut ad experientiam modernis videmus temporibus et haec delectione
