Table of Contents
Reportatio A Sentences Commentary
Principia
Principium II
Principium III
Principium IV
de Fide
Lectio 18, De fide
Lectio 19, De fide
de Notitia
Lectio 20, de Notitia
Lectio 21, de Notitia
Lectio 22, de Notitia
Lectio 23, de Notitia
Lectio 24, de Notitia
Lectio 25, de Notitia
Lectio 26, de Notitia
Lectio 27, de Notitia
Lectio 28, de Notitia
Lectio 29, de Notitia
Lectio 30, de Notitia
Lectio 31, de Notitia
Lectio 32, de Notitia
de Fruitione
Lectio 34, de Fruitione
Lectio 35, de Fruitione
Lectio 36, de Fruitione
Lectio 37, de Fruitione
Lectio 38, de Fruitione
Lectio 39, de Fruitione
Lectio 40, de Fruitione
Lectio 43, de Fruitione
Lectio 44, de Fruitione
Lectio 45, de Fruitione
Lectio 46, de Fruitione
Lectio 47, de Fruitione
Lectio 48, de Fruitione
Lectio 49, de Fruitione
Lectio 50, de Fruitione
Lectio 52, de Fruitione
Lectio 53, de Fruitione
Lectio 54, de Fruitione
Lectio 55, de Fruitione
de Trinitate
Lectio 56, de Trinitate
Lectio 57, de Trinitate
Lectio 58, de Trinitate
Lectio 59, de Trinitate
Lectio 60, de Trinitate
Lectio 61, de Trinitate
Lectio 62, de Trinitate
Lectio 63, de Trinitate
Lectio 64, de Trinitate
Lectio 65, de Trinitate
Lectio 66, de Trinitate
Lectio 67, de Trinitate
Lectio 68, de Trinitate
Lectio 69, de Trinitate
Lectio 70, de Trinitate
Lectio 71, de Trinitate
Lectio 72, de Trinitate
Lectio 73, de Trinitate
Lectio 79, de Trinitate
de Caritate
de Libertate
de Incarnatione
Lectio 116, de Libertate
Quare difficultas est intelligere concordiam divinae praescientiae respectu futurorum contingentium
Consequenter circa manuductionem generalem materia divinae praescientiae cum futuris contingentibus refertur ut dictum est ad immensitatem divinam quam ignorat intellectus noster pro cuius evidentia sciendum est quod ista materia limites transcendit nostrae cognitionis et per scrutationis / Sed tamen dicitur quod locus ab auctoritate est potissimum argumentum in hac materia limites transcendit nostrae cognitionis et perscrutationis / Sed tamen dicitur quod locus ab auctoritate rationis et illustratio specialis docentium in hac materia ex alia parte nam et talis locus locum etiam habet in artificiantibus quoniam experti artificis alter artifiex suae auctoritati videtur assentire
Rationes fundamentales pro concordia praescientiae et libertatis
Prima ergo erit ista / haec consequentia est bona in lumine naturali / deus est universaliter perfectus igitur omnisciens et contradictoriae liber patet consequentia ut dictum est nam esse perfectum et contradictoriae liberum dicunt perfectionem et antecedens patet etiam per omnes elevatos philosophos in hoc concordantes nam ponunt quod est spera cuius centrum est ubique Et ex consequenti sequitur ergo compossibilitas futurum contingentium cum divina praescientia quia nulla veritas deum latet ut sequitur ex consequente et etiam quod est contradictorie liber Ex quo etiam sequitur quod a indifferenter potest producere igitur apud quemlibet philosophum non male affectatum evidenter concluditur possibilitas futurum continuum cum divina praescientia
2a propositio deus est omnium gubernator optimus ergo praescit mala contingenter evenire Ista consequentia clara est in lumine naturali quoniam non obstante et eo ipso non necessitat ad peccandum igitur si contingat mere libere et contingenter eveniunt per creatam libertatem
3a propositio est deus est omnisciens et sortes libere producit a actum igitur praescientia divina est futuro contingenti compossibilis consequentia clara alius patet quia ex nulla sequitur quod habeat scientiam de omnibus quae fiunt etc ex 2a patet nam in potestate mea habeo levare festucam vel non levare et istud est argumentum plus apparens in tota materia
4a propositio ad universaliter et perfecte cognoscendum spectat res cognoscere secundum omnes suas habitudines et proprietates igitur deus cognoscens res contingentes cognoscit eas esse contingentes et per consequens divina praescientia est illativa et conclusiva futurum contingentium et non incompossibilis ymmo compossibilis Confirmatur nam cognitio rei contingentis non est erronea igitur divina contingentia non repugnat rei
Rationes oppositae: contra concordiam
Nunc videndum de rationibus in contrarium fieri solitis et ponuntur sic in claris terminis ut ab ignorantibus melius percipiantur prima ratio sit ista deus ab aevo haec novit demonstrando futurum contingens igitur necessario Ista consequentia videtur apparentissima quoniam ut aliquid deo competit ab aeterno videtur invariabile et immutabile maxime deceptis propter earum ignorantiam
Responsiones ad rationes contra concordiam
unde circa primum si advertantur ea quae dicta sunt ratio est sophistica et defficiens ratione deffectus materiam considerantis prima declaratur nam deus uniformiter se habens adaequate potest incipere scire aliquam propositionem et aliam desinere scire igitur non repugnat sibi successive cognoscere contraria et contrariorum notitia per idem adaequate / unde et omnes habent concedere haec scilicet antichristus non est / per totum tempus ante ipsius per durationem deus scivit eam et tamen in illa est scientia de contrario quia ista antichristus est et ita considerata divina praescientia habetur propositum praetactum Et in hoc stat materia
Item quo ad 2m est sophisticum scilicet ab aeterno deus scivit etc nam posito quod deus nihil cognosceret ad extra sibi futurum est quod antichristus erit et ab aeterno futurum fuit et tamen est contingens quia potest non fore igitur poterit esse quod nonquam fuit futurum et sic illud argumentum est totaliter inpertinens quo ad futura contingentiam nam posset ita esse quod aliqua propositio ab aeterno esset vera quae tamen posset esse falsa et nihilominus non posset mutari de veritate falsitatis igitur non mirum si deus ab aeterno scivit antichristum esse et tamen praeter non esse et non obstante propositio non potest mutari de veritate falsitatis Et sic non est mirum si tales propositiones concedamus / Et sic hoc habito tota falsitatis materia radix in hac materia deperibit
Conclusiones negativae
Tamen pro maiori materiae declaratione de modo cognoscendi futurum contingentiam et praescientiam ponuntur aliquae propositiones quarum prima
Prima propositio negativa
divina praescientia divina non per hoc omnino cognoscit futura contingentia quia eius aeternitas coexistat toti fluxui temporis ymaginarium
Unde quorumdam fuit oppinio ymaginantium quod totum tempus ab utraque sui parte est totaliter praesens ad ipsam divinam essentiam ratione aeternitatis nam aeternitas claudit tota temporis latitudinem / ratione cuius habitudinis omnium talium productionum effectus sunt secundum beneplacitum ipsius divinae voluntatis Et hoc ponit ancelmus in suo libro de concordia
Sed contra arguitur poenitentia creaturae est totaliter impertinens ad hoc quod a deo cognsocatur igitur etc consequentia clara antecedens patet quia creata non concurrit in aliquo genere causae eo quod nec mediante nec immediate a rebus creatis nullo modo dependent
2o defficit eo quod non capit habitudinem eariaeternitatis ad tempus a rebus creatis nullo modo dependet sit per modum correspondentiae ut quo in eodem genere coextendantur aeternitas et tempus quantum addu?nem sed hoc falsum est
3o fortius sequeretur ex hoc quod tanta esset libertas divinae voluntatis respectu praeteritorum sicut respectu futurorum vel praesentium consequens est contra articulum parisiensem et etiam omnis doctores tenent quod licet deus omnia possit non potest facere praeteritum non fuisse praeteritum / antecedens tamen est nomen nam deo est aeque praesens praeteritum sicut futurum a econtra quia potest facere quaedam non fuisset sicut antichristum non fore Et damascenus vel damascus concedit quod possibile est praeteritum non fuisset sicut de corrupta virgine reintegrare lapsum et dicit possibile esse non fuisse esse corrupta scilicet quo ad aeternitatem temporis respectu divinae voluntatis quae trahit secum necessitatem
Secunda propositio negativa
2a propositio quae est negativa scilicet quod nulla intrinseca contingentia cognoscit deus futura contingentia quod est contra quorumdam oppinionem qui dicunt quod sicut contingentia futura possunt non esse ita cognitio divina potest non esse sive scientia aut ratio sed est contingens a parte rei
Unde ymaginatur quod deus per intrinsecam et essentialem rationem non cognoscit futurum contingens quia hoc esset inpertinens nam staret tota latitudo inmensitatis divinae absque quod esset aliquod futurum contingens igitur ymaginatur quod non est deo intrinseca licet sint idem realiter quod deus et sic illa scientia accidentalis deo potest adesse et abesse
primo quia in deo a parte rei circumscriptis quibuscumque terminis In deo nullo modo potest esse contingentia patet quia simpliciter est aeternus et immensus et simpliciter necesse esse igitur nulla est realis in eo contingentia
Item in aeternis non differt posse et esse igitur illa quae sunt deo necessario sunt ergo si aliqua contingentia sit deus semper est deus
Item signetur talis contingentia et sit a tunc sic a est contingens et haec res a potest desinere esse ergo deus potest desinere esse quod videtur erroneum absurdum et contra divinam mundi machina maiestatem
Contra primam conclusionem
Contra secundam conclusionem
Responsio ad argumenta contra conclusiones
Ad primum argumentum respondetur quod intentio boetii et ancelmi salvari videntur ex immensitate divinae praescientiae et perfectionis eius et non quo ad fluxum temporis salvatur divina praescientia cum futuris contingentibus / unde circa hoc quo ad ordinationem et mutatione creaturarum ponuntur enim exemplum de circulo et oculo intra circulum ipsum existente / unde si ab oculo progrediatur semidyametricaliter concurrerent adaequate et oculus quemlibet intueretur licet una dyametricaliter distaret ab alia habitudine tamen eandem habitudinem a centro haberent quia immediate a centro egrederentur salvata habitudine aeternitatis sic est de contingentibus futuris cum divina praescientia unde etiam albertus videtur sentire Et intentio doctorum reducta fuit ad dei immensitatem et inmutabilitatem
Ad rationem circa 2am conclusionem quando in arguitur sic secundum nullam rationem etc negatur et ad probationem quia quacumque data et sic conceditur ergo illa ratio non potest esse etc negatur consequentia et causa est quia limitatio tanta est quod potest esse respectu alicuius et potest etiam non esse et sic eadem ratio potest esse et non esse sed hoc non est ratione notitiae creatae / et sic apparet quod ancelmus fuerit deceptus
2o arguit signata ratione etc dicitur hic quod illa ratio est sophistica scilicet de esse rationis nam si exprimat sic ratio cognoscendi quod antichristus est est igitur erit consequentia est simpliciter necessaria sed tamen consequens est contingens et antecedens etiam et tamen illa scientia qua scitur antichristus esse est simpliciter necessaria Sed si signet per terminum absolutum negatur consequentia scilicet dividendo haec scientia est ergo antichristus erit consequentia est falsa quia consequens est falsum et antecedens mere contingens quare non procedit ratio sua
Conclusiones
Secuntur ergo conclusiones distinctionis 37mae distinctionis prima est de mendaciis / nam aliqua menda fuerunt ab abstetricibus in egipto facta et quaeritur utrum peccaverint vel non communis oppinio doctorum est quod venialiter peccaverunt / Sed est una difficultas de de mendacio quantocumque zelo fiat utrum sit peccatum / et respondetur quod sic et fundatur responsio supra dictum apostoli dicentis "Bonum non est faciendum ut inde malum eveniat" ex quo detestatur mendacium Ex alio patet in psalmo "perdes omnis qui locuntur medacium" / et in penthatuco "non mentieris" et philosophus in 3o ethicorum "omne mendacium est de se pravum" Ex quo sequitur quod inditum est naturaliter hominibus credere ratione cuius ad mendacium ut in pluribus inclinatur secundum modum conservandi qui requirit credulitatem sine evidentia ymmo et infirmus medicus credit exponendo vitam suam pro sanitate recupedenda Unde mendacium dat suppositionem sine testimonio
2o mendacium est excusatum omnium vitiorum et istud est principium omnium malorum maxime in iuventibus et nedum ipsis nocivum sed totius religionis subversim et est sufficiens ad omne bonum tollendum et sic maximum malum istis consideratis dicitur breviter quod mendacium est occasio omnium malorum et deberet summo gradu pro uniri Unde magister ponit multa genera mendaciorum / primum est grave et est in religione et fide et in primo gradu fungibilitatis
4m quod ex corruptela peccati originalis consurgi quaedam delectatio ad mentiendum dato quod nullum finem intendatur
Alia conclusio est de iacob et esau mentienti patri suo ysaac et dicunt doctores aliqui quod illud mendacium fuit peccatum / Tamen excusatur a doctoribus propter significatione status ecclesiae et synagoge unde dicunt dispensationem dei ibi fuisset quapropter non capitur ad litteram sed mistice magister tamen dicit quod iacob non peccavit quia matri obedivit
