Table of Contents
Reportatio A Sentences Commentary
Principia
Principium II
Principium III
Principium IV
de Fide
Lectio 18, De fide
Lectio 19, De fide
de Notitia
Lectio 20, de Notitia
Lectio 21, de Notitia
Lectio 22, de Notitia
Lectio 23, de Notitia
Lectio 24, de Notitia
Lectio 25, de Notitia
Lectio 26, de Notitia
Lectio 27, de Notitia
Lectio 28, de Notitia
Lectio 29, de Notitia
Lectio 30, de Notitia
Lectio 31, de Notitia
Lectio 32, de Notitia
de Fruitione
Lectio 34, de Fruitione
Lectio 35, de Fruitione
Lectio 36, de Fruitione
Lectio 37, de Fruitione
Lectio 38, de Fruitione
Lectio 39, de Fruitione
Lectio 40, de Fruitione
Lectio 43, de Fruitione
Lectio 44, de Fruitione
Lectio 45, de Fruitione
Lectio 46, de Fruitione
Lectio 47, de Fruitione
Lectio 48, de Fruitione
Lectio 49, de Fruitione
Lectio 50, de Fruitione
Lectio 52, de Fruitione
Lectio 53, de Fruitione
Lectio 54, de Fruitione
Lectio 55, de Fruitione
de Trinitate
Lectio 56, de Trinitate
Lectio 57, de Trinitate
Lectio 58, de Trinitate
Lectio 59, de Trinitate
Lectio 60, de Trinitate
Lectio 61, de Trinitate
Lectio 62, de Trinitate
Lectio 63, de Trinitate
Lectio 64, de Trinitate
Lectio 65, de Trinitate
Lectio 66, de Trinitate
Lectio 67, de Trinitate
Lectio 68, de Trinitate
Lectio 69, de Trinitate
Lectio 70, de Trinitate
Lectio 71, de Trinitate
Lectio 72, de Trinitate
Lectio 73, de Trinitate
Lectio 79, de Trinitate
de Caritate
de Libertate
de Incarnatione
Lectio 117, de Libertate
Tertio propositio
Consequenter circa materiam restabant adhuc aliquae propositiones faciendae et sequitur 3a in ordine et est quod non est ponendum futura in se intrinsece esse contingentia et necessaria relata tamen ad divinum intuitum unde aliqui ymaginatur quod futura in se considerata sunt contingentia
et istam viam tenuit sanctus thomas fultus auctoritate boetii in qua dicitur "fatebor rem quamdam solidissimae veritatis sed cui vix aliquis nisi divini speculator accesserit Respondebo namque idem futurum cum ad divinam notionem refertur necessariam cum vero in sua natura perpenditur verbum atque absolutum prorsus videri"
Rationes pro conclusione et contra opinionem Sancti Thomae
pono tamen propositionem pro modum conclusio non oppositae quoniam si sic sequeretur quod deus necessario produceret mundum consequens est absurdum antecedens tamen probatur nam ante mundi constitutionem mundus erat producibilis in relatione ad divinam voluntatem praecise poterat contingenter produci vel necessario et tunc sequitur consequens illativum
Pono tamen propositionem pro modum conclusio non oppositae quoniam si sic sequeretur quod deus necessario produceret mundum consequens est absurdum antecedens tamen probatur nam ante mundi constitutionem mundus erat producibilis in relatione ad divinam voluntatem praecise poterat ab aliquo igitur habet necessitatem / unde cumque ipsa recipiat ergo si effectus capiat a deo necessitatem est necessarias et per consequens non contingens
3o articulus parisiensis est quod dicere "nihil contingenter eveniat ponendo omnes causas ad hoc requisitas error" ergo etc
Responsio ad opinionem Boetii
Tunc ergo restat respondere ad auctoritatem boetii / Ad quam dicitur quod in 5o de consolatione causalis finali duplicem distinguit necessitatem talibus verbis "duae et enim sunt necessitates simplex una veluti quod necesse est omnes homines esse mortales"
"Altera conditionis ut si aliquem ambulare scias eum ambulare necesse est" Quod enim quisque novit id aliter esse ac notum est nequit sed haec conditio minime secum illam simplicem trahit Subdit post hanc necessitatem non propria facit natura / sed conditionis adiectio haec ille loco et capitulo praeallegatis Et sic diceretur quod in se considerata est simplex et absoluta / alio modo non nisi necessitate conditionis Si autem sanctus thomas istum intellectum habuerit bene si non male
Advertendum est tamen quod augustinus ancelmus multique alii dicunt omne futurum necesse esse futurum sed hoc est intelligendo necessitate conditionali et non simplici Et etiam auctoritates aliorum doctorum debent similiter intelligi de necessitate conditionali si a sit futurum quod ergo sic scilicet necessitate conditionali quia potest non esse nam deus posset suspendere actum essendi et nedum illum verum etiam actum beatorum annihilare
Advertendum est super hoc quod ancelmus dicit omne futurum necesse esse futurum sicut patet demonstrando antichristum dicendo antichristus erit et tamen dicit non necesse est hoc est futuram Et ad hoc respondet adam quod ancelmus posuit differentiam inter propositiones ubi idem praedicatur de seipso et inter propositiones ubi non et ideo concedit unam et negat aliam unde recitat omnes in qua idem praedicatur de se ipso tamquam necessitas ut si haec erit hoc futurum erit futurum et non istam futurum erit futurum Sed melius resolvetur ad hoc quod aliqui reputaverunt propositiones necessitas ubi idem praedicatur de se ipso sicut ista homo est homo hic sortes est sortes In scolis tamen non debent concedi necesse est futurum esse futurum licet vero
Quarta propositio
4a propositio negativa contra henricum de gandaco et scotum deus non congoscit futura contingentia per determinationem suae voluntatis quam materiam doctor sollmenis magis particularizat Unde ymaginatur quod divina essentia primo comprehendit res apprehensive et praesentat eas sub habitudinibus suis absque assensu et tunc intellectus divinus praesentat ipsas res voluntati divinae deinde voluntas ipsa praesentatione facta se determinat ad id vel illud quod intellectum praesentatur et isto modo voluntas exit in assensum et elicit quod a erit vel non erit etc sequitur quod assensus scientificus nullam rebus imponit necessitatem sequendo voluntatem liberam non tamen quod ibi successio et ista est grata ymaginatio
nam intellectus ordine naturali est prior voluntate adhuc consequens suos actus producendos igitur ordine quo actus intelligi non sequitur voluntatem liberam
2o intellectus huiusmodi habet aliquorum scientiam ad quae non praecedit divina voluntas vel eius determinatio probatur antecedens maxime de culpis et motibus viciis de quibus intellectus habet determinata scientiam quae tamen divina voluntas non vult
3o non evadit difficultatem nam aequalis difficultatis est de concordia divinae voluntatis cum futuris contingentibus sicut de scientia illa ergo etc consequentia tenet et antecedens patet quia aeque est aeterna nam eius determinatio ab aeterno fuit et aeque mirabilis fuit sicut et alia igitur ex ea aequaliter concluditur necessitas futurum quia non plus potest mutari in sua volitione quam cognitione
4o decreto divinae voluntatis si aliquid debeat sufferri ponetur libera et indifferens ad sui effectus productionem sicut tactum est igitur haec erit quia divina voluntas erit ad utrumlibet igitur intellectus divinus non poterit per voluntatem determinari ad effectuum productionem / nec poterit iudicium elicere de contingentibus
Quinta propositio
5a propositio negativa futurum contingens non est determinate verum vel confertur ad divinam praescientiam cum futura contingentia ergo etc Ad salvandum hoc dixerunt aliqui quod propositiones de futuro contingenti nec sunt vere nec f?e / sed hoc non videtur valere / non volo tamen negare quin deus indi?rit apud se an antichristus erit vel non / Et de hoc facio quadam rationes et signo istam antichristus erit haec propositio est vera vel falsa
2o ex descriptione propositionis falsae et significat aliquid esse vel fore qualiter non erit Item arguitur ipsa est de fore igitur non simpliciter vera et per 3s fides non obligat ad credendum quod non est verum
Item sequeretur ultimum iudicium non esse verum patet quia illa propositio est de futuro ultimum iudicium erit et sci est de fore modo fides non obligatur ad haec
Item nullus deberet timere poenam peccatorum nec iudicium si sic esset ergo etc Et sic secundum istam positionem multa sequerentur talia quae bradouardin recitat in 3a parte summae suae a duodecimo libro usque versus finem et ibi recitat quod nihil est futurum et hoc sortitur ratione antiquae lo?ce quia non ponitt amplicationem in illo termino futurum / quapropter plumeton ponit istam esse falsam antichristus est futurus
Obiectiones
Circa tamen positionem negantem propositiones de contingenti esse veras vel falsas sunt duae rationes ponendae
prima est Si propositio de futuro contingenti esset vera sequeretur quod eius veritas esset immutabilis nam signata veritate huius propositionis antichristus erit / pro toto tempore ante positionem in esse fuit vera si fuisset formata et non poterat pro toto tempore ergo necessaria et per consequens non contingens
2o ratio est philosophi in primo peryarmenias ubi dicit quod qualitercumque propositio significat ita inesse enim esse scilicet propositio de praesenti de praeterito et de inesse et in futuris de singularibus non sic / nam data propositione quaecumque sit illa oportet quod ita sit sicut per eam significatur et per consequens non contingens ymmo necessaria
Responsiones
Ad rationes de immutabilitate
pro quo 2o dico quod talis licet sic non est immutabilis ymmo mutabilis quia in instanti suae positionis in esse potest transire sic sicut dictum est
unde tales sunt concedendae ante instans rei positionem in esse talis propositio potest esse falsa in quolibet instans ulteriori et tamen in nullo instans priori impossibile est eam esse falsam
2a propositio talis veritas non est falsa et tamen potest esse falsa et tamen non potest esse in aliquo instans falsa scilicet illius temporis
3a propositio talis propositio potest esse vera et falsa in illo instans et tamen nec simul nec successive in illo eodem totali tempore licet bene in alio Ubi advertendum est quod istud consurgit ex modo enunciandi et non ex necessitate rei / Et ista materia satis confertur ad intellectum praescientiae divinae cum futuris contingentibus si bene inspiciatur / unde dicitur quod deus ratione continentiae enuntiantis continet omnes modos enuntiandi Et ergo patet de ratione prius facta quod nihil concludit contra dicta de dei praescientia
Ad rationes aristotelis
Nunc autem veniendum est ad rationem Aristotelis et breviter aliqui doctores dubitant utrum illam auctoritatem de futuris contingentibus non est determinata veritas pro intellexerit de contingentibus Tamen dicit doctor subtilis quod hoc non est revocandum in dubium / Et respondet sic doctor subtilis quod differentia magna est inter propositiones de praesenti et praeterito ex una parte et de futuro ex alia nam illae de praesenti causam habent suae verificationis et de praeterito irrevocabiliter si sint mere de praeterito quoniam necesse est suam causam fuisse positam sicut est de ista adam fuit non est in potestate aliqua tollere causam suae veritatis vel positionis tenendo proportionaliter quod omne dum est quando est necesse est esse
unde ista consequentia est bona A est ergo antecedentem est esse vel fuisse Sed de futuro non est sic nam capiamus istam antichristus erit effectus istius ponetur et tamen potest non poni Et ergo est in potestate creaturae verificare tales propositiones vel falsificare quia causa suarum verificationum non est necessaria
Et tunc ad rationem si talis esset vera esset determinante veritatis dicitur hic si li determinante sumatur pro necessitate non est hoc verum sed alio modo etc Et quando dicitur ultra sicut propositio de praesenti et de praeterito requirunt verificationem ita de futuro dico quod non est simile sicut tactum est
Ad 3am sicut a parte est quod effectus ponatur vel non etc conceditur consequens et totum et quod se habuit propositiones proportionaliter ad res unde aeque bene potest esse vera sicut falsa licet in mente divina stet eius determinatio et ista satis confertur ad materiam praescientiae divinae confirmatur contingenitubs nam homines decipiuntur propter veritatem de futuro credentes quod sit ac si iam esset versa in praedicatum et in praescientia divina quod quasi esset in praeteritum lapsus Et haec proventi ex deffectu logicae considerandi
Conclusiones
Secuntur ergo conclusiones ultimarum distinctionum libri 3ii sententiarum prima conclusio de periurio nam omne periurium est fugiendum patet quia includit mendacium et nedum sed blasphemiam contra deum et primam voluntatem vel quia creatura est quoddam vestigium dei et sic inducere creaturam ad iudicandum non est bonum
2a conclusio diversa sunt iuramentorum genera Aliqua sunt licita alia illicita / et hoc erat in antiqua lege inductum ut iurare per ydola tolleretur / sed in nostra lege materia magis prohibitum / Advertendum est tamen quod aliquod iuramentum quod non est adimplendum In aliis adimplendus est
