Table of Contents
Reportatio A Sentences Commentary
Principia
Principium II
Principium III
Principium IV
de Fide
Lectio 18, De fide
Lectio 19, De fide
de Notitia
Lectio 20, de Notitia
Lectio 21, de Notitia
Lectio 22, de Notitia
Lectio 23, de Notitia
Lectio 24, de Notitia
Lectio 25, de Notitia
Lectio 26, de Notitia
Lectio 27, de Notitia
Lectio 28, de Notitia
Lectio 29, de Notitia
Lectio 30, de Notitia
Lectio 31, de Notitia
Lectio 32, de Notitia
de Fruitione
Lectio 34, de Fruitione
Lectio 35, de Fruitione
Lectio 36, de Fruitione
Lectio 37, de Fruitione
Lectio 38, de Fruitione
Lectio 39, de Fruitione
Lectio 40, de Fruitione
Lectio 43, de Fruitione
Lectio 44, de Fruitione
Lectio 45, de Fruitione
Lectio 46, de Fruitione
Lectio 47, de Fruitione
Lectio 48, de Fruitione
Lectio 49, de Fruitione
Lectio 50, de Fruitione
Lectio 52, de Fruitione
Lectio 53, de Fruitione
Lectio 54, de Fruitione
Lectio 55, de Fruitione
de Trinitate
Lectio 56, de Trinitate
Lectio 57, de Trinitate
Lectio 58, de Trinitate
Lectio 59, de Trinitate
Lectio 60, de Trinitate
Lectio 61, de Trinitate
Lectio 62, de Trinitate
Lectio 63, de Trinitate
Lectio 64, de Trinitate
Lectio 65, de Trinitate
Lectio 66, de Trinitate
Lectio 67, de Trinitate
Lectio 68, de Trinitate
Lectio 69, de Trinitate
Lectio 70, de Trinitate
Lectio 71, de Trinitate
Lectio 72, de Trinitate
Lectio 73, de Trinitate
Lectio 79, de Trinitate
de Caritate
de Libertate
de Incarnatione
Lectio 118, de Libertate
Rationes illorum dicentium non esse concordiam praescientiae ad futura contingentia
Consequenter circa materiam praescientiae divinae cum futuris contingentibus antequam descendatur ad materiam in speciali inducuntur aliquae propositiones per modum argumentorum
/ unde primo arguitur sic / primo per boecium in 5o de consolatione, prosa 4ta "nam si cuncta prospicit deus neque falli ullo modo potest evenire necesse est quod providentia futurum esse praeviderit / quare si ab aeternon non facta homini modo sed etiam consilia et voluntates praenoscit nulla erit arbitrii libertas" haec ille
2o si ita sunt futura quem evenire necesse est quae providentia potest debeant ut aeque fieri vel non fieri omnia cognoscat haec praescientia quae nihil praescientiae cognoscat sive stabile comprehendit aut quod hoc praeter ab illo ridiculo tyresiae ut quidam erit aut non
Item magister guillelmus altissioderensis arguit sic deus infallibiliter cognoscit futura ergo necessario
item sic homo potest scire a fore ergo necesse scit a fore modo scientia hominis non est aequalis scientiae divinae ymmo totaliter inaequalis quia deus immutabilis est
Item numerus praedestinatarum est incompletus et implicat contradictionem quod perpetuo remaneat incompletus ergo necessario ali futuri sunt boni et salvandi consequentia tenet et antecedens patet per decretum ecclesiae sed quod implicat contradictionem patet quia sequitur evidenter numerus elementorum est incompletus ergo aliqui alii salvabuntur
Item arguit sic quidam ybernicus scientia divina repraesentat antichristum evenire necessario ergo necesse est sic evenire consequentia tenet et antecedens patet quia non minus repraesentat quam scientia sive notitia creata
Item >unus alter qui vocatur rogniton arguit sic deus non aliter novit quam fienda sed necessario illa novit ergo necessario fient consequentia tenet et antecedens est augustini sed facta sic novit quod necessario iam ea facta sic novit
Item arguitur ad idem sic sit aliquid praescitum tunc ergo potest illud salvari vel non tunc si primum potest mereri suam praedestinationem modo consequens est falsum ergo etc
Item ad idem divina voluntas respectu alicuius producibilis ab aeterno est determinata ad ipsius producitonem nam haec consequentia est bona voluntas est sic determinata ad alicuius futuri productionem ergo necessario erit aureolus facit istam consequentiam et dicit eam esse bonam quia non potest cadere indeterminatio supra voluntatem divinam et tamen sequitur quod effectus necessario erit
Ultimo arguitur quo ad haec sit aliquod futurum contingens sicut hoc antichristus erit vel ergo est dare maximum in quo sit vel minimum in quo non si primum tunc qua arguitur sit signato instanti primi temporis potest libertas inferre oppositum et tunc sequeretur quod alia ratione posset in alio instanti produci
/ Etiam sequeretur quod idem corruptum posset miere reparari quod est falsum si sit dare minimum quod non tunc arguitur contra quia quocumque tempus dato illud esset infinitum et interminatum a parte post / sed quocumque dat datur minimum infinitum Ita quod non potest esse futurum Sed tamen ista consequentia est bona a est minimum tempus per quod b non potest esse futurum ergo b non est futurum item probatur quod per infinitum tempus potest esse antichristus futurus quia per a instans potest et sic de aliis igitur etc
Sed contra
In oppositum tamen arguitur scilicet de concordia divinae praescientiae cum futuris contingentibus sequitur es fide unde deus est liber libertate contradictionis igitur futura contingenter eveniunt et per consequens non necessario consequentia patet nam significato aliquo instanti quaero an in illo habeat libertatem producendi a vel non et signo tempus et quaero utrum producat in illo si sic tunc erit si non tunc contra fidem quia tunc non libere ageret
Via solvendi difficultatem de concordia praescientiae ad futura contingentia
Circa tamen praesentem materiam sciendum est primo quod licet deus sit res simplicissima ut testatur tam philosophia quam theologia et cum ita quod sit idem vivere et velle in eo propter tamen nostrae cognitionis infirmitatem sicut deum in complecte cognoscimus ita etiam aliqua vocabula diversa sibi imponimus propter necessitatem imperfectionis nostrae naturae quia non est conceptus possibilis nobis cognoscendi deum Et ideo ponendo effectum in esse secundum quod experimur vocamus eum volentem et secundum quod ordinatissime agit vocamus eum sapientem et sic de aliis praedicatis quae sibi attribuimus Et iterum secundum quod varie consideramus eum in ordine ad res vocamus eum notitiam iudicativam et sic de aliis quorum videri potest distinctione 25a libro distinctionum magistri in qua diversitate est maxima aequivocatio ut praescientiam restringatur ad scientiam malorum futurum Sed tamen doctores non debent in hoc stare nec multum minori quia materia est resolvenda ad conceptus
Prima via
Nihilominus pro generali responsione ad huius materiae difficultatem prima via est ista quod articulus de libertate divina est articulus fidei et ideo est aenigmaticus et non habens evidentiam ut est quod deus sit contradictoriae liber unde communis natura humana ex puris naturalibus non potest scire adhuc nullum nisi longa exercitatione praevia Et sic propositiones deductae particulares in hoc articulo circumscripta speciali evidentia extrinseca sunt eiusdem generis id est sunt aenigmatice et minus evidentes / apparet haec ex processu doctrinali In unaquaque doctrina nam priora sunt potestatibus notiora nisi superveniat alia extrinseca evidentia et hoc est de doctrina philosophi dicentis quod oportet principia scientiarum esse notiora
Et ex hoc diceretur quod concordia futurum contingentium cum praescientia divina est particularis consequentia sequens ex fide / et ideo debet esse minus evidens et recipi cum propositione fidei quia ex fide deducitur solum et ista via sufficit pro simplicibus quia nullo modo est ab eis cognoscibilis
Secunda via
2a via quae aliquantulum magis elucidat est talis videlicet quod rei infinitate competunt proprietates oppositae quod quidam alias est deductum unde et in ysaia legitur "non enim cogitationes meae cogitationes vestrae neque viae mea viae vestrae" dicit dicens scientiae enim finite naturaliter causatae repugnat contingentia unde sequitur sortes scit a igitur a est necessariam / de scientia autem increata consequentia nulla / et hoc resolvendum ad proprietatem aliam quam sit limitate vel finite Et illo considerato debet intellectus quietari quod haec capulativa est possibilis deus scit a fore et tamen potest non fore licet scientia sua sit immutabilis non obstante quod contingens sit a fore non est tamen copulativa impossibilis nec laesiva intellectus / consideratis proprietatibus dei aliis a nostris quoniam hanc habet proprietatem quod est contradictoriae liber ut dictum est unde beatus dyonisius 2o de divinis nominibus dicit quod deus immutabiliter cognoscit mutabilia et indivisibiliter divisibilia quae prima facie viderentur non intelligentium oculos clan?re Iuxta quam viam debet unus quisque rationabiliter contentari
Tertia via
3a via contentandi magis particularis notat quod compositio et divino sunt ratione imperfectionis in nobis quia partialiter res creata cognoscimus ideo partiales assensus formamus secundum quod possumus concludere In deo autem nulla imperfectio sed eius essentia simpliciter est perfecta ymmo perfectissima et simplicissima et omnium veritatum contentiva Et iuxta hanc radicem facile eset dicere ad praesentem materiae difficultatem quia scientia dei non est compulativa nec proprie assentiva sed omnium veritatum possibilium et contingentium contentiva Et iuxta hanc viam dicitur quod non est compositiva neque divisiva et tunc deus est necessario notitia huius antichristus erit et si absolute est notitia tunc est intuitus eius deus includit omnes rerum modos et possibilitates ad contrarium et successiones
Unde pro clariori intellectu materiae et ut debetur modus respondendi talis propositiones deus scit antichristum fore etc debent tales distingui nam si sumatur absolute absque hoc quod includat talem antichristus erit ?li?s est necessaria deus scit antichristum non fore 2o potest summi scilicet quod eus habet perfectam scientiam circa hoc complexum deus scit antichristum fore etc copulativa convertibilis cum ea est contingens respectu 2ae partis et remanet circa hanc contingentia quia eadem scientia dei ab intra stat cum utroque contradictorum Et sic haec consequentia non valet deus scit antichristum fore ergo antichristus erit quia antecedens necessariam et consequens mere contingens Communis tamen modus est quod sumatur 2o modo et quod concludat ista duo scilicet perfectionem plenitudinis scientiae circa contradictorium et cum hoc includat a parte rei quod ita erit et ideo conceditur quod est contingens respectu 2ae partis posset tamen dici probabilius apud me quod haec propositio deus scit antichristum fore primo modo est vera et haec neganda deus non scit antichristum fore ad divinam scientiam relata
Sed restat difficultas resolvendo ad divinum intuitum quare ergo sic sumitur Et dicitur breviter quod haec est resolvendo et referendo ad immensitatem perfectionis divinae / Ita quod ymaginatio stat in haec videlicet quod essentia divina non cognoscit compositive neque indicative ymmo simplicissimo intuitu et perfectiori modo in infinitum quam assentive etc unde doctor sollempnis tenet et chaton sit et resolvunt materiam de praescientia isto modo unde hanc propositionem dicitur scit antichristum fore sic resolvunt name si intelligatur quod deus habeat notitiam perfectam et cum haec intelligit quod antichristus erit prima pars est necessaria et 2a est contingens prima enim stat cum utraque parte contradictionis et limitata et 2a non est limitata unde limitatio divinae voluntatis stat sine disiunctione ad voluntatem contradictoriae
Quarta via
4a via sicut intellectus noster / circa singularia et et contingentia repperit modum infallibilem vel per distinctionem vel per alium modum procuraverit sibi scientiam secundum rationes unibiles vel secundum alios modos secundum quod contingit de mu?bus intellectum divinum procurare Ita ymaginandum est concurrere intellectum divinum vel se habere respectu omnium veritatum circumscripta habitudine imperfectionis habebimus quod distinctissime cognoscit contingentia et immutabilia sub hac forma abstrahendi confusione et salvabitur quod divina notitia est summa et inmediata / Et ex intrinseca suae perfectionis habitudine habet modum cognoscendi et hanc viam secutus est guillemus altissidiorensis parisiensis in 2a parte de universo nam dicit quod haec propositio altum istorum contradictorum est verum ymmo et hoc scit intellectus noster sed cum quadam conclusione / ymaginatur enim quod distinctissime deus sciat / quia sine antichristum scit fore sine non distinctissime cognoscit nos autem non sic tamen subiectum supponit pro contingente quia illa pro qua supponit est mere contingens
Quinta via
5a via est quod natura divina respectu futurum contingentium est scientia praedicata mere libera unde ymaginandum est quod sicut voluntas est mere libera respectu effectus producibilis ita de scientia praedicata respectu eiusdem nec est mirabile resolventi quia idem est voluntas et intellectus in deo nec provenit hoc mirabile nisi ex deffectum nostrae cognitionis visa divinae perfectionis immensitate unde per eamdem notitiam vult antichristum fore vel non fore et tamen non elicit novos actus / et ideo vocatur libera et hoc ratione suae immensitatis et tamen nullo modo mutatur / et ita de scientia sua / quia eadem est qua scit antichristum esse et qua ipsum scit non esse undee si bene materia resolvatur eadem est difficultas quod deus volens producere a uniformiter et aequate vult a fore et primo non fortius quam ad producendum quam praescientiam quia talem voluntatem habet ad res qualem nostra non habet et sic vocatur libera et habet modum mere libertatis respectu futurum contingentium sciut non sequitur voluntas divina vult quod hoc fiat et ante hoc non erat igitur voluntas divina mutatur consequentia non valet Et ita de scientia potest dici quod non est sicut de nostra sed disperitas maxima de 6ta deo concedente videbitur in alia lectione
Conclusiones
Secuntur ergo conclusiones distinctionum primae 4ti libri sententiarum cuius conclusio prima quod sacramentum sacrae rei significatum verum est tamen quod sacramentum vocatur aliquotiens di?tis sed tamen pro signo sentientur
2a conclusio aliter sumitur sacramentum secundum augustinum si quod est invisibilis gratiae visibilis forma et hoc et tenet hugo de sancto victore
3a conclusio triplici de causa fuerunt instituta sacramenta legalia et seriose sunt ministeriorum christi significativi unde et in filia haec contingebant illis et sic erat aliqualiter dispositiva
4a conclusio triplici de causa fuerunt infinita sacramenta primo propter humanitatem et iustificationem sicut est contempnere se ipsum
Alia est de circumscriptione videlicet quod circumcisio fuit data ad peccatum originale tollendum et tamen licet esse reme?m non conferebat gratiam sicut ait magister / Et quaeritur tunc si talis habens circumcisione decessisset ubi esset / unde respondetur quod non esset inconveniens quod esset aliquis status medius vel etiam parentes potuissent mereri aliquem gradum gratiae
