Lectio 99, de Libertate

quarum prima est Quamvis cuiuslibet creaturae rationalis primaeva et naturalis tendentia semper sit recta ex corruptela tamen peccati magis ad contrarium inclinantur humana fragilitas

Ista contingit duas partes satis claras et fuerunt alias in sua potestate licet recitate faciant ad fundamentum materiae

/ prima enim pars dicit quod naturalis tendentia est semper recta ita quod rationalis potentia ex primaeva sua inclinatione fertur in primam veritatem propter se adhaesive vel nata est ferri et in quamlibet aliam veritatem fertur propter primam et in ordinem ad eam sic et potentia concupiscibilis ex primo instinctu fertur in summum bonum propter se et irascibilis inclinatur primaeva inclinatione ad diligendum ultimam bonitatem propter se et non diligit nisi in ordine ad ultimam bonitatem Et ita de aggressu honorificentiae et ex actibus exibitur divinae honorificentiae Et ista propositio fundatur in dicto philosophi declarato per albertum et alios commentatores cum ait aristoteles quod "omnia bonum appetunt" quoniam ultimus appetitus creaturae rationalis est semper rectus et bonus ut ait boetius 3o de consolatione dicens quod "semper recta est naturalis tendentia et intentio" / Et ante dicit "omnium mortalium cura ad unum finem beatitudinis nititur pervenire" Et illud idem tullius declarat in libro de tusculans quaestionibus ubi ponit lumen naturale rectum ymmo "si permittatur creaturam ducere illam ad beatam duceret vitam"

2a pars dicit quod ex corruptela peccati creatura inclinatur ad contrarium suae salutis Ita quod maior est inclinatio prava ad oppositum primae ve?tis et summae bonitatis quam primaeva et naturalis inclinatio probatur ex scriptura quia natura humana ab adolescentia sua prona est ad malum quod non est intelligendum de naturali et primaeva inclinatione sed de inclinatione secundaria quam prodita est originalis iustitia quod ita fuerit nedum in fragilitatibus et hominibus imperfectis sed etiam in viris perfectis paulus nobis insinuat qui confessus est se habere legem carnis repugnantem legi mentis suae et multo fortius quam primaeva inclinatio erat

Ex quo sequitur quod proportionaliter ex cupiditate vel corruptela peccati voluntas magis inclinatur ad malum quam ad bonum et ita rationalis potentia inclinatur licet non sub ratione fati nec voluntas inclinatur ad malum sub ratione mali nam istae inclinationes scilicet primaeva et naturalis tendentia et alia inclinatio consurgens ex peccato sic se habent quod 2a inclinatio magis movet ad oppositum naturalis obiecti debiti et ad oppositum salutis igitur naturalis inclinatio semper tenderet in oppositum contrarium fini ultimo et debito

2o sequitur radix inclinationum intellectus ad multas falsitates Etiam quare creatura rationalis sibi communiter derelicta magis inclinatur ad assentiendum quod habitudo planetarum necessitabit natum ad stuprum furtum homicidium et sic de aliis vitiis quae consueverunt dici a delirantibus astrologi quam inclinetur ad assentiendum quod talis sit proportio corporum caelestium inter se et tanta magnitudo et tanta ipsorum distantia a terra nam de corporibus caelestibus sunt demonstratae veritates ut de quantitate solis et de proportione eius ad totam terram et de eius distantia ab ea et de proportione ipsius ad alias stellas Et de aliis habitudinibus de quibus habetur scientia demonstrativa quae si praeponerentur vulgo dissentiret Sed si praeponeretur ei veritas sacrilegii sacrilegii statim non assentiret videlicet quod mars existens in tali signo necessitabit natum sub eo ut sit homicida et de aliis falsitatibus quibus vulgus assentiret Tamen veritatibus effectuum illorum planetarum ex suis motibus nullo modo assentiret Et ex eadem radice apparet causa quare vulgus magis credidit ymagini fabricatae sub certa constellatione quae haberet vim ad curas morborum et ad fortunandum vel ad infortunandum et ad procurandum divitias et honores et ad inimicum prosternendum Unde magis credidit quod illa ymago magis conferat ad morbum curandum quam vere medicine quae ad rei veritatem resolvitur et ad naturalia principia / nam magis credit constellationi quam prudentum consilio

3o sequitur radix facilitatis ad credendum contra christi legem nam creatura rationalis ex corruptela peccati inclinatur ad credendum absque ratione unde si proponatur quod lex christiana salutaris introducta est in terrorem et poenarum acerbitatem et proportionaliter ut peccato evittenter Et ad huiusmodi falsitatem est applausus facilis nisi deus iuvet fides elevet et intellectus a deo illuminetur nam intellectus inclinatur ad falsitates quia videtur ei quod sunt sibi naturales et convenientes et ex hoc consurgit falsa credulitas circa animae immortalitatem et corporum resurrectionem

4o sequitur quod ydolatria sit quodammodo naturalis vel falsa credulitas et hoc vocando naturale secundum statum naturae nunc currentis ex inclinatione innata ex corruptela peccati Et haec deduxit guillelmus parisiensis in libro de fide et legibus vocando naturale quod competit creaturae secundum statum talem ut ex consuetudine nutritus malo cibo vel veneno quod fit ei conveniens et naturale per consuetudinem Exemplum ponit de quadam muliere quae assuefactione utebatur veneno et sic secundum consuetudinem venenum quod prius erat sibi innaturale factum est sibi cibus naturalis Ita proportionaliter diceretur de ydolatria quod naturalis fit naturae corruptae secundum suae corruptionis dispositionem et ideo non debet intelligi naturale simpliciter quia primaeva inclinatio est naturalis et semper recta et secundum hoc inducit quod ydolatria sit naturae corrumptae naturalis Et probat 4or rationibus primo ex eius universitate nam fere apud omnes viget malus cultus / nam omnes exercent se quasi ad omnem cultum non debitum et sic fere apud omnes viget idolatria nisi gratia dei specialiter elevaret ad virtutes theologicas et 2m quod fortificaret 3es potentias praedictas et refrenaret ut irascibilis refrenatur per caritatem concupiscibilis per spem et rationalis per fidem

2o probatur ydolatriae naturalitas scilicet ex perpetuitate et continuate nam ab initio mundi viguit ydolorum cultus et semper durat igitur cum sit semper videtur quodammodo naturalis secundum conditionem naturae corrumptae et quod perpetuo sit et semper appaeret per sacram bibliam et per hystoriam gentilium ubi ponitur idolorum cultus semper fuisse apud quosdam

3o probatur ex remotionis difficultate nam superstitio ydolatralis tam difficulter a creatura rationali removetur quod vix potuit populus israel dilectus a deo quin in ydolatriam prorumperet licet specialiter diligeretur a deo et a moyse igitur difficultas remotionis arguit quamdam naturalitatem per assuefactionem in disposito ut apparet per exempla veteris testamenti quia moyse petente legem pro filiis israel propter eius moram in monte fecerunt vitulum conflatilem et adoraverunt scultile et gratiam ei reddebant de beneficiis a deo impensis dicentes hii sunt dii tui israel qui eduxerunt te de terra egipti nam constitutiones et serimoniae quae fuerunt eis datae habuerunt quamdam similitudinem ad ritus ydolorum ut de immolatione animalium et de talibus nam plures eorum ratione inclinationis pravae nisi habuissent serimonias similes ydolatriae non suscepissent legem Et sic apparet quod vehemens inclinatio est ad falsum dei cultum quae non poterat evelli a populo dei.

Ex quo apparet quod multum timenda est originalis peccati corruptela etiam in perfectis viris quantumcumque in gratia habundantibus quia magna est eius activitas / quoniam non obstante caritate immittit cogitationes malas contra fidem quae non sunt peccata si per fidem actualiter refrenantur

4a ratio est ex curialitatis prostitutione experimur enim in nobis quod omnes vires animae q fornicentur dimisso sponso quia prima veritas est sponsus rationalis potentiae prima bonitas est sponsus potentiae concupiscibilis prima magnificentia seu potestas est sponsus potentiae irascibilis sed circa vanam gloriam rationalis occupatur et concupiscibilis tanto amore in temporalibus occupatur quod non potest evelli nec trahi nisi vix ad amorem dei propter se / et irascibilis occupatur taliter in temporalibus quod nullo modo poterit evelli quin ea diligat et appetat quae adhaesio seu dilectio si non sit in contemptum dei sic quod non diligat bona temporalia propter se sed propter deum tunc non excludit caritatem sed forte si talis dilectio esset in maiori gradu respectu temporalium non esset caritati compossibilis

Ex quo sequitur causa introductionis sacrilegarum artium sine veritate et fundamento seu ratione scilicet quare artes sacrilegae receptae sunt a vulgo / nam haec est corruptela virium / primo rationalis magis inclinatur in veritatem sacrilegam et veritatis inpertinentis saluti quam veritatibus ad salutem pertinentibus quibus si assentiat hoc est difficulter et sub istis artibus continetur in geomantia geomantia pedomantia etc quae sunt artes in libris scriptae

/ Ex hoc patet causa quare plures student in sanctiis superbatiis posset quam in sapientia nam dicit virgilius quod ad indecentius divertimur facilius

Et ex hoc patet quare maior est multitudo non tenentium fidem quam tenentium quia maxima est inclinatio ad veritates sacrilegas unde plures in talibus falsitatibus prolabuntur et variae quia unicus est modus attingendi signum sed infiniti sunt modi defficiendi

Ex quibus apparet facilitas introductionis antichristi quia minima ratio movet vulgus ad ea quae sunt contra fidem Ex quo sequitur maxima legis christi probatio / quia eius introductio fuit contra inclinationem universalem et corruptam et cum hoc praedicabat christus sobrietatem et veritatem et illa quorum executio est contra corruptelam tam irascibilem quam concupiscibilem et erat contra inclinationem virium corruptarum Et introducta per homines simplicissimos igitur deo operante et legem approbante

Et sic ex istis apparet radix facilitatis introductionis de facto mendacii et ipsius receptionis fati sine ratione et fundamento prout apud vetulas fata?o dicitur praeordinatio necessaria fortunii vel infortunii

Et ex haec patet quare facilius credit vulgus fortunam esse deam quamdam cuius una facies est pulchra quae denotat prosperitatem et alia obscura denotans adversitatem qua quaelibet vetula credat vel sciat capere distinctionem causarum accidentalium a causis per se nam si iste inveniat thesaurum illud debet resolvi ad causas per se / nam a proposito Plato posuit ibi illud illum thesaurum et a proposito sortes fodit aegrum igitur ex concursu et combinatione causarum contingit effectus per accidens quae quidem combinatio et concursus nihil aliud sunt quam fortuna Econverso nota hic ubi scilicet effectus est fortuitus et non intentus / nam si resolvatur quod fortuna sit divina providentia tunc effectus non erit fortuitus respectu ipsius sed quare una domus est fortuita potest reduci ad causas per se

Unde si sit aliquis dispositis in domo erit humilior ad operationes suas exercendas quam in alia nec oportet ibi superstitiones fingere Et sic esse fortuitum reducitur ad aliquid per se / ut vetulae intendunt quod aliquis sit fortuitus et omnium illorum errorum est iam tacta radix