Liber 5

⁋ Sequuntur autori. v. libri metaphysice Aristo.

Ot modis dicitur principium quot modis dicitur causa. quia omes cau se sunt principia sed non econuerso

Principium et primum idem sunt. quia omne principium est primum

Quattuor sunt cause scilicet materialis. formalis. efficiens et finalis.

Aliqui sibiinuicem poaeset esse cause vt exercitium est causa sanitatis et econuerso.

Idem se aliter habens est causa oppositorum sicut gubernator nauis per suam praesen tiam est causa salutis nauis: sed per suam absentiam est causa perditionis eiusdem

Finis est optimum rei

Causa secundum actum et effectus simul sunt Causa et effectus debent esse proportionata

Materia omnium liquefactibilium est aqua.

Necessarium vnomon dicitur sine qui res non potest esse. vt animali non potest esse si¬ ne cibos nec viuere. Scono modo sine quo suo potest deile esse. vt viuere sine ve stimentis. Tertio modo idem est quod violentum. et sic dicitur ista res necessa rio proucitur extra nauim id est violenter Quarto modo dicitur necessarium quod non contingit aliter se habere

Continuum est cuius motus est vnus

Eadem numero sunt quorum materia est vna Eadem specie sunt quorum forma est vna

Ens est duplex scilicet per se et per accidens

Uno modo ens per se est quod significat decem praedicamenta. Alio modo significat veritatem vniuscuiusque

Ens per accidens est quando vnum accidens dicitur de alio. vt album est musicum. vel accidens de subiecto. vt hom est alibus vel subiectum de accidente. vt album est homo. musicum est homo

Unum in substantia facit idem

Unum in quantitate facit equale

Unum in qualitate facit simile.

Prius est quod principio est propinquius.

Potentia actiua et passiua ad inuice se resplciunt

Unde quaelibet potentia actiua correspondet potentie passiue et econuerso.

Quantum est quod est diuisibile in partes. quarum vnaquque est hoc aliquid in actu

⁋ Commentator.

Perfectum est extra quod nihil est. et est duplex. scilicet perfectum simpliciter. extra quod nihil est simpliciter et hoc est quod dicit commentator. quod illa est dispositio primi principii in ouo sunt peaefectiones et nobilitates omnim enti um nobiliori modo quam in seipsi

Sed perfectum in genere est extra quod nihil est alicuius determinati generis.

Mors metaphorice dicitur finis

Quotiens est principium. totiens dicitur terminus. et adhuc amplius. quia quod est. principium est terminus initialis et non econuerso

Omne attingens suum finem est perfectum.

Quedam ralativa dicuntur esse natura. quorum esse est ad aliud essentialiter comparatum