Quaestio 1

Irca distinctionem secundam et tertiam in quibus mgiter ostendit trinitatem personarum diuinarum cum vnitate essentie ex sacris scripturis et ex creaturis. Quero vtrum omnis fidelius cognoscens deum esse trinum et vnum cognoscat aliquod in telligibile

/ quod non cognoscit infidelis ignorans deum esse trinum et vnum.

¶ Quod sic quia deum esse trinum et vnum est quoddam determinatum intelligibile obiectiue credibile. Hoc autem fidelis cognoscit et credit: et infidelis ignorat: igitur

¶ Contra. Illud intelligibile nec est creatura nec de us: quia infidelis ignorans deum esse trinum et vnum cognoscit deum esse: ergo cognoscit intelligibile quod est deus.

Prima conclusio. Intelligibile significabile conplexe quod est deum esse trinum et vnum est simpliciter et formaliter hec res significabilis incomplexe que est deus. Probatur deum esse trinum / et vnum est deum esse. sed deum esse est formaliter / et identice ipse deus Probatur primo: illud est deus quod est causa effectiua independenter omnis entitatis: et per creationem / et a quo dependet et conseruatur omnis creatura: sed deum esse est huiusmodi: igitur. Maior probatur: quia illa soli deo conueni unt / specialiter esse productiuum per creationem pa tet per Augustinum tertio de trinitate 8 et libro 12d de ciuitate dei. ca. 2 4o. Neque enim fas est vllius natu re quemlibet minme creatorem nisi deum credere / et dicere: et quia tale est omnipotens: igitur est deus: aliter essent duo omnipotentes: et due cause prinme totales Et ita altera superflueret Minor probatur: tum quia esse creature exigit deum esse: et indiget quod deus sit: et quod conseruetur a deo: sed deum conseruare est con plexe significabile: igitur dependet a complexe signi ficabili. Tum quia deum velle. b. angelum esse est cau sa quare. b. angelus est sed deum velle est significabile complexe. et est idem quod deum esse per magistrum libro primo distinctione quadragesima quinta capprimo / et secundo.

¶ Tum quia si non causat nec conseruat creaturam: igitur nullius est poten tie / et virtutis formaliter: igitur non reputo esse meum esse illi subiectum / et ab illo dependere: igitur non teneor preferre deum esse huic quod est me esse: et licite possem velle magis tolli deum esse: quam tolli meum esse. Tum quia creaturam esse est causa bile: igitur deum esse est causa vel causatiuum. An tecedens patet quia est dependens. Habet enim creatura esse dependenter. Consequentia patet: quia si complexe significabili non repugnat causari: igitur nec causare. Et si complexe significabili non repu gnat dependere: igitur alicui complexe significabili non repugnat terminare dependentiam: tum quia si non est causatiuum nec causabile videtur figmentum per eadem. probatur: quod deum creare est deus: quia deum creare est causa effectiua per quam angelus est Iode enim. b. angelus est: quia deus creat. et dat esse: et conseruat

¶ Per idem arguitur quod deum velle / et scire .b esse est deus.

¶ Secundo sic. b. angelum esse est. b ange lus igitur deum esse est deus: antecedens probatur: quia .b. ange lum esse est nouum positiuum: et non nisi a deo causaliter effectiue: et per creationem. Sed nullum positiuum est nunc a deo causaliter effectiue per creationem. nisi. b. angelus vt supponitur. Unde arguitur sic. Deus causando effectiue precise .b. angelum facieffectiue. b. angelum esse: igitur. b. angelum esse est b. angelus: vel includitur vt pars in eo. Consequen tia patet: quia ex opposito consequentis sequitur oppositum antecedentis. Si enim non est. b. ange lus nec pars eius: igitur faciendo hoc et illud non facit precise hoc.

¶ Confirmatur. Deus nunc facit causaliter. b. angelum: et facit causaliter. b. angelum esse: aut igitur tanquam vnicum effectum eundem et pro positum: aut vt duo distincta causabilia effectiue: et hoc non: quia deus non posset causare aliquod positiuum simplex: quin causaret necessario extra se plura po sitiua etiam alterius rationis: quorum hoc non esset realiter / et simpliciter illud. Si dicatur quod. b. angelum esse non est causabile.

¶ Contra. omne positiuum incansabile est deus: quia vel est deus vel dependens a deo / et exigens deum esse: igitur est causabile effectiue.

¶ Item. b. angelum esse est in infinitum nobilius: quam. b. angelus: quia positiuum actuale independens a deo / et incausabile igitur pro portionabiliter deum esse esset in infinitum nobilius quam deus.

¶ Item. deus poterit sine contradictionem producere. b. angelum absque hoc quod. b. angelus sit. pro bo. Sit .a. hoc intelligibile significabile complexe: quod est. b. angelum esse: tunc sic / positiuum absolu tum quod non est a. nec dependens ab .a. nec inclu dens .a. potest sine contradictione deus producere sine. a. Sed. b. angelus est positiuum absolutum nec includit .a. quia vel neutrum includit alterum / vel saltem .b. non includit .a. sed potius econtra: et ita ef set prius: igitur. Maior patet quia inseparabilitas non esset nisi vel propter identitatem vel propter inclu sionem / vel propter dependentiam vel propter relationem

¶ Confirmatur: aut eadem productione / et destructione producitur et destruitur. b. angelus: et. b. ang lum esse aut alia et alia. Si primum / igitur sunt idem secundum processum philosophi. 4o methaphisice vbi hoc probatquod homo et ens homo / et vnus homo sunt idem Si secundum / igitur deus potest producere hoc po ductione propria non producendo illud productionem alia / vel econtra: quia non sunt per se correlatiua: vel quia aliter non posset deus producere rem simplice et indiuisibilem / quin ponerentur plures productiones quarum quelibet haberet proprium / et distinctum terminum productum.

¶ Item si. b. angelum esse includit .b. angelum: et non est. b. angelus: igitur addit aliquid praeter .b. et vl tra. b. illud non positio esse aliquid complexe vel incomplexe causibile. Contra conclusiont. alhominem vel Metrum esse petrum esse petrum non est petrus: igitur deum esse tri num / et vnum non est deus pari ratione. Antecedens probatur: quia remoto petro per annichilationem ad huc manet petrum esse hominem cum sit verum ne cessarium: et similiter remoto asino manet asinum esse animal iuxta determinationem domini cardinalis.

¶ Secundo petrum bene viuere non est petrum viuere: igitur pari ratione in proposito. Antecedens probatur primo: quia melius / et eligibilius aliquo non est idem illi. Sed be ne viuere est melius / et eligibilius quam viuere secundum Aristotelem 3o thopicorum circa medium. Secundo. viuere non est per se virtuosum / et laudabile: sed indifferens sed bene viuere est ex se virtuosum / et laudabile.

¶ Tertio. petrum viuere est possibile cum influentia dei generali vel influentia speciali: sed petrum bene viuere non est vniuersaliter possibile: igitur.

¶ Tertio principaliter. quod deum esse trinum / et vnum non sit deum esse: quia deum esse est formaliter obiectine certum / et scibile naturaliter vt per se obiectum certitudinis / et scientie: sed deum esse trinum / et vnum non est formaliter certum: nec per se / et formaliter obiectum certitudinis et scientie: quia sciremus naturaliter deum esse trinum et vnum.

¶ Quarto Angelus est deum esse et non est deus: igitur. Prima pars antecedentis probatur. Angelus est esse deum aut non est esse deum Si primum igitur est deum esse: si secundum / igitur supposita constantia subiecti angelus est non esse deum: igitur angelus est deum non esse: quia non esse deum et deum non esse conuertuntur: sicut esse deum / et deum esse: sed consequens est falsum. scilicet angelus sit deum non esse: quia deum non esse est impossibile: et quia faciens angelum faceret deum non esse.

¶ Confirmatur principale antecedens: aut a gelus est deum non esse: autem non deum non esse: si primum. Contra vt prius: si se cundum / igitur eum due negationes equipollent vni af firmationi: sequitur quod angelus est deum esse Negatur antecedens spe

¶ Ad primum cialiter existente petro. Ad probationem: si petro annichillato illa foret falsa pe trus est homo / vel petrus est petrus patet falsum esse quod sumitur: quod scilicet remoto petro maneat petrum esse hominem. Si vero sit vera tunc diceretur quod eti am petro remoto verum est quod petrum esse hominem est petrus. Et cum arguitur quod petro remoto manet et non remouetur petrum esse hominem. Dicen dum quod petro remoto proprie loquendo remouetur pe trum esse hominem: quia petrum esse hominem existe bat et ponebatur realiter in actu: et postea non existit. Sed large / et improprie loquendo diceretur non tol li non quia maneat realiter in actu vt prius: sed quia adhuc verum est petrum esse hominem: et consequen ter isto modo petrum esse hominem remaneret petrus: sed hoc non esset secundum proprietatem rei aliquid remanere: quia talis veritas hoc non exigeret. De hoc dictum est aontra vltima questioe prologi.

¶ Ad secundum negatur antecedens: sicut enim bene viuens est viuens ita bene viuere est viuere.

¶ Ad probationem primam negatur de vi verbi quod bene viuere sit melius quam viuere: sicut nec dicendum quod bene viuere sit melior que viuens supposito quod terminus comparatiui gradus confundat. mobiliter et distributiue terminum communem sequentem significantem terminum comparationis

¶ Philsophus autem intendit quod bens viuere est melius quam viuere praecise absque bene viuere: vt petrum bene viuere est melius quam sortem viuere qui non bene viuit. Hec autem propositio / eligibilius est bene viuere quam viuere potest habere duplicem sensum. Unus est quod electio secundum quam formaliter eligitur be ne viuere est potior / et praeferenda electioni secundum quam eligitur formaliter absolute viuere: et hic sensus est verus / et magis importatur quando terminus eligen di praeponitur termino significanti obiectum eligibile dicendo magis eligendum est bene viuere quam eligendum sit viuere: et non infertur nisi distinctio / et diffe rentia electionum. Alius sensus est illud quod rea liter est bene viuere est eligibilius obiectum quam illud quod est viuere: et quod nullum viuere est tam eligibile quam aliquod bene viuere: et sic necatu. Et hic sensus magis denotatur quando terminus obiecti eligibilis preponitur: et terminus eligendi postponitur dicendo bene viuere est melius / et eligibilius quam viuere. proportionabiliter est dicendum de istis duabus. Magis no tum est mihi illud esse animal: quam notum mihi sit illud esse hominem et illud esse animal est mihi magis notum que illud esse hominem.

¶ Ad secundam probationem antecedentis / propositio sitiones sunt de actu signato / et ter mini supponunt simpliciter virtute determinationum additarum: ideo non infertur nisi distinctio praedicabilium / vel non concluditur nisi negatiua de mo quod viuere non est per se / et ex se bene viuere.

¶ Ad tertiam per idem arguitur quod petrus bene viuens non est petrus viuens: quia petrum viuentem possibile est poni absque gratia speciali: non autem petrum bene vit uentem.

¶ Per idem etiam arguitur quod petrum esse album non est petrum esse coloratum: quia petrum es se coloratum est possibile poni sine albedine / et circunscripta albedine: non autem petrum esse album Dicendum igitur quod cum dicitur petrum banen viuere non est possibile absque gratia dei / vel circuscripta gratia dei si hec additio absque gratia dei / vel circumscripta gratia sit determinatio dicti: sic conceditur maior / et minor: quia non est pos sibile quod petrus bene viuat sine gratia dei sed tuno illa additio habet poni in conclusione: quia se tenet ex parte maioris / et minoris extremitatis / et conceditur sic conclusio: quia petrum bene viuere sine gra tia non est petrum viuere sine gratia nec econtra Si vero illa additio sit determinatio modi: sic negatur minor: quia non posita actualiter gratia de peciali adhuc est tunc verum quod petrum bene viue re est possibile: vel potest dici quod minor est falsa in sen su diuisionis. In sensu autem compositionis est ve ra: et non concluditur nisi conclusio de possibili.

¶ Ad tertium principale / hec propositio deum est le trinum / et vnum non est tibi certum habet duplicem sensum. Unus est: illud obiectiue quod vera citer est deum esse trinum et vnum non est formali ter obiectum certitudinis: et non est formaliter / et simpliciter idem quod obiectiue certitudinaliter iu dicas: et sic negatur. Alius sensus est. Non habens actum certitudinis correspondentem / et conformen sti propositioni deus est trinus / et vnus: ita quod hec apprehensio in te formata non est cognitio certa fa ciens assensum: et sic conceditur: et tunc non valer discursus nisi ad inferendum distinctionem actuum non in eo quod est deum esse et deum esse trinum / et vnum. Iste secundus sensus magis denotatur: cum terminus obiecti sequitur terminum cognoscendi dicendo non es certus deum esse trinum / et vnum

¶ Ad quartum negatur prima pars antecedentis. Ad probationem dicendum quod in hac propositione ingelus est non esse deum. Si sit negatio infinitans conceditur. Angelus enim est aliquid et non est hoc quod est esse deum: et tunc non sequitur quod angelus it deum non esse. Sicut angelus est non ens deus nec tamen sequitur quod sit deus non ens. Si vero su nitur negatio vt proprie / et pure negans: sic negatur quod angelus sit non esse deum: quia importaret per angelus esset: et quod esset non ens vel quod esset deus non ens: et quod angelus esset / et deus non esset: et sic sequeretur quod angelus esset deum non esse. Ad confirmationem: dicendum quod angelus non est deum non esse. Et eum dicitur quod due negationes equipollent vni affirmationi: dicendum quod non est vniuersaliter verum due negationes qualitercunque posite in propositione / equiualent affirmationi ex eisdem terminis. Sicut non sequitur Ego non vidleo lignum non album: igitur video lignum album Similiter non sequitur petrus non est lignum non album: igitur petrus est lignum album. Similiter non sequitur petrus non bonus currit non velociter: igitur petrus bonus currit velociter. Quando igitur in propositione ponuntur due negationnes sic yr prima preponitur totali subiecto: et secunda pre ponitur immediate verbo facienti compositionem rincipalem: tunc equipollent vni affirmationi. Si vero prima negatio ponatur inter partes subie cti: vel secunda negatio ponatur inter partes prelicati tunc non equiualent affirmationi: vt non se quitur petrus non albus est non currens: igitur pe trus albus est currens. Si vero prima negatio praepo natur immediate copule / et secunda negatio postponatur immediate copule: tunc due negationes equi pollent vni affirmationi supposita duplici conditio ne. Prima est constantia subiecti / seu rei significate per subiectum. Si enim petrus non sit: non sequitur tunc petrus non est non currens: igitur petrus est currens. Pri ma enim est tunc vera: quia eius contradictoria est falsa: scilicet petrus est non currens. Secunda conditio quod quamuis in figura loquendi secunda negatio postponatur immediate copule cum implicite / et equiualenter non contineat sensum secundum quem negatio poneretur post copulam mediate. sicut licet angelus sit / hec est vera hic angelus non est nullum asinum esse nec ex hoc sequitur: ergo hic angelus est aliquem asinum esse Prima autem est vera vt ly nullum asinum esse resolui tur et exponitur per istam hunc asinum non esse et illum asi num non esse etc.

¶ Consimiliter in proposito / hec propositio angelus non est non esse deum: conceditur vt est ne gatio proprie / et pure negans: vt equiualet isti angelus non est nullum deum esse. quia non est hunc deum non esse

Secunda conclusio. Omnis propositionis simpliciter af firmatiue vere de inesse et de praesenti / et praedicationis pro prie / et directe subnmum vere affirmatur de dicto equiualente / seu correspondente illi propositioni: vt si pe trus sit albus: petrum esse album est petrus: et petrum esse filium pauli est ipse petrus: probatur petrum est se album est petrum realiter / et actualiter existere album t hoc est petrum existere et esse: et hoc est petrus vt probatum est in superioribus.

¶ Confirmatur petrum esse hoc album / est hoc aldum esse petrum: et hoc est esse petrum: et hoc est petrum esse: et hoc est petrus.

¶ Preterea quod lignum esse hoc album sit hoc album. probatur sic quod est idem huic albo est hoc album: sed lignum esse hoc album est idem huic albo. probo. quia lignum esse hoc album est lignum esse idem huic albo. Sed esse idem huic albo est idem huic albo. quia esse idem ipsi .b. est idem ipsi .b. non enim est distinctum ab ipso .b. quia esse idem alicui esset esse distinctum ab illo et illud cui conueniret esse idem cum .b. esset distinctum ab ipso .b.

¶ Preterea. quod est hoc corpus est hoc album est identitas huius corporis ad hoc album est hoc corpus esse hoc album: sed corpus album est huiusmodi igitur. maior patet. quia corpus esse album non dicit nisi corpus et album et vnitatem seu identitatem corporum ad album. Copula enim non importat vltra extrema nisi iden titatem vel vnitatem huius ad hoc. minor probatur. quod vnumquodque est vnitas et identitas secundum quam est vni et idem ei cui est vnum et idem.

¶ Preterea. lignum esse album est esse album: sed esse album est album. igitur lignum esse album est album et non aliud a ligno. igitur est lignum minor principalis. et quod esse album sit album. probatur multi pliciter. Primo. quia esse album est esse. igitur est album antecedens patet: quia non sibi conuenit non esse. consequentia probatur. quia in hoc quod dico esse album non minus per se et formaliter includitur album quam esse

¶ Secundo. quod non est album non est esse album: sed per te esse album non est album. igitur esse album non est esse album. conclusio est falsa. et non maior. igitur minor. maior probatur. tum per locum a to to in modo: quia esse album non est aggregatum ex deter minabili et determinatione distrahente. Tum quia quod non est album non est ens album. igitur quod non est album non est esse album. consequentia probatur. quia esse album non ma gis componitur ex determinabili et determinatione di strahente quam ens album. Tum quia quod non est esse non est esse album. igitur quod non est album non est esse album nec est album esse. consequentia probatur. quia sicut ly album non distrahit de esse. ita esse non distrahit de albo. quia albustaret cum non esse.

¶ Tertio. probatur idem. scilicet quod esse al bum sit album accipiendo semper esse verbaliter. Sic aut hoc quod dico esse album est aggregatum ex determinabili et deterinnatione seu additione distrahente et diminuente aut non. Si secundum. igitur pars verificar de toto. Si primum. igitur de quocumque verificatur illed aggregatum verificatur altera pars licet non vtraque patet. de quocumque enim verificatur esse hominem mortuum ve rificatur esse hominem vel esse mortuum. et de quocumque ve rificatur esse hominem in potentia seu in opinione veri ficatur esse hominem vel esse in potentia seu in opinione igitur cum esse album verificetur de hoc quod est lignum esse album. sequitur quod lignum esse album sit album et ha petur propositum. vel est esse et non album. igitur est esse non album et per consequens esse album est esse non album.

¶ Pre terea. petrum esse album est aliqua entitas simplex vel composita vel alique entitates. quia existit et ponitur actualiter et presentialiter alicubi in certo loco in quo etiam videtur ab angelo. et quia est effectus causalita tis effectiue: aut igitur est ipsa res que est petrus a bus et habetur propositum / aut est ipsa res que est albe do et hoc non. quia si ponatur esse altera istarum duarum re rum conuenientius ponitur esse petrus ens albus quam esse albedo. quia petrum esse hominem album est esse hominem album. hoc autem non conuenit albedini sed petro. aut est compositum ex petro et albedine et hoc non. primo. quia esse petrum esset illud compositum. probo. quia petrum esse hoc album est hoc album esse petrum et hoc est esse petrum. Sed cundo. quia tunc albedinem inherere petro non esset al pedo inherens petro: sed esset illud idem compositum et ille due res simul iuncte. Ex quo sequitur quod petrum esse album et albedinem inherere petro sint idem forma liter et simpliciter. Sed hoc est falsum. tum quia esse subis ctum albedinis et inherere essent idem et sustentare ac cidens et dependere per modum accidentis essent idem. Tum quia albedinem esse et petrum esse essent idem. quia albedinem esse inherentem est albedinem esse et petrum esse subiectum albedinis est petrum esse.

¶ Tertio. non potest poni tale compositum in aliis probationibus vt hoc esse maius illo. quero igitur. an hoc esse maius illo sit hoc ens maius illo et habetur propositum vel est illud minus. Et patet quod non. aut est hoc et illud simul sumpta. Sed contra quia illud esse minus isto esset pari ratione iste due res. igitur hoc esse maius et illud esse minus essent idem. et esse idem maiori esset esse idem minori. quia esse maius est esse idem. maiori et excedere esset excedi. et esse nobilius esset esse ignobilius et perfectius esset imperfectius. Et per idem arguitur. quod hoc distare ab illo vel hoc locari ab ille vel hoc esse superius illo non sit hec plures res sic se habentes quia esset hec res. igitur locari esset locare esse locum esset esse locatum et esse sursum esset esse deor sum. patet per sillogismum expositorium. quia quodlibet esset hec res sit se habentes. primo .a. subiectum fiat de albo nigrum. Contra. Tunc sic .a. non cedit nec vertitur in suum oppositum nec ei succedit suum oppositum scilicet a. esse nigrum. igitur a. esse album non est. a. Deductio patet. quia quod vertitur in suum oppositum non est illud quod non vertitur in suum oppositum.

¶ Confirmatur .a. non opnitur nec repugnat huic quod est .a. esse nigrum. Sed a. esse album opponitur et repugnat huic quod est .a. esse nigrum. sunt enim incompossibilia. igitur.

¶ Secundo. a. esse album seu esse album est terminus ad quem alteractionis motus. Sed .a. vel a. esse non est terminus ad quem alterationis. quia preerat. et quia non opponitur termi no a quo: sed est subiectum commune vtrique termino. igitur maior patet. 7. et. 8. metha. forma non est per se termi nus ad quem nec per se terminus a quo nec per se fit Sed lignum esse album ex ligno nigro fit.

¶ Tertio quod est naturaliter prius aliquo non est illud sed distin guitur ab illo. Sed petrus et petrum esse est naturaliter prius quampetrum esse album. igitur. vel sic. patrus pre supponitur albedini tamquam subiectum petrum esse album et album non presupponitur albedini igitur. per idem otest argui in multis.

¶ Confirmatur .a. esse causam ipsius .b. causati non est .a. probo. quia .a. est naturaliter prius quam sit .b. causari. Sed .a. esse causam ipsius .b. non est naturaliter prius quam .b. causari. immo sunt simul natura quia sunt correlatiua et simul sunt et non sunt. 2. phi.

¶ Quat to. quod causatur effective ab aliquo a quo non causatur. non est. a. sed a. esse calidum causatur effective ab e. calefactiuo. quia e. facit causaliter a. esse calidum. sed a. vel esse a. non causatur effective ab. e. sed a. esse calidum est effectiue ab e. igitur. Unte potest sic argui .a. non est effectiue ab. e. igitur a. esse calidum non est. a. Eodem modo. sit. o. illud a quo generatum est prius substantialiter .a. Tunc sic .a. est cau satum effectiue ab. o. Sed .a. esse calidum non est cau satum effectiue ab .o. immo contingit .o. tunc non esse igitur.

¶ Quinto .a. vel a. esse non est effectus forma lis ipsius albedinis. sed .a. esse album est effectus formalis ipsius albedinis. et albedo est causa formalis illius. igitur.

¶ Sexto. sequitur quod .a. esse hominem. et a. esse album. et a. esse calidum. et .a. ee quadratum. et .a. esse sursum. etc. omnia ista essent idem simpliciter. consequentia patet. quia essent idem ipsi a. falsitas consequentis probatur multipliciter Primo. quia hoc causatur effectiue ab aliquo a quo non causatur illud vt supra .a. enim esse album causatur ab. e. effectiuo albefactiuo. et a. esse calidum causatur ab o. calefactimo. et a. esse quadratum causatur ab arte. etc. aliquod enim agens fecit a. esse album. et aliud agens fecit .a esse calidum. etc.

¶ Secundo .a. esse album est terminus par se dealbationis non calefactionis. sed .a. esse calidum est per se terminus calefactionis non dealbationis. etc. igi tur.

¶ Tertio. vnum est causa alicuius cuius reliquum non est causa et vnum assignatur conuenienter causa et propter quid alicuius cuius non est reliquum. Si enim .a. sit album et calidum et calefaciat .b. tunc .a. est causa calorum b. non. quia a. sit album / sed quia sit calidum. Similiter pe trum esse hominem. non est per se causa et ratio sufficiens vituperii / et punitionis / sed ipsum esse adulterum vel homicidam et petrus diligitur a ine. quia est propinquus vel bonus non quia est simus vel niger.

¶ Quarto. esse album datur ipi .a. formaliter per albedinem: sed esse calidum non datur ipsi .a. formaliter per albedinem. et econ tra. esse calidum datur formaliter ipi .a. per calefactionem sed non esse album. igitur.

¶ Confirmatur. forme distin cte habent per se effectus formales distinctos. igitur tur dant formaliter esse distincta.

¶ Quinto .a. esse album est possibile sine calore / vel circumscripto calore. sed a. esse calidum non est sic possibile.

¶ Sexto. idem esset petrum sentire et intelligere et diligere. patet. quia essent idem ipsi petro. consequens est falsum. quia sentire est per sensum non per intellectum. Similiter. sentire est organicum et est ignobilius quam intelligere. Similiter. diligere est liberum et meritorium. non autem sentire. et quia melius sentire non est melius intelligere. nec est melius diligere

¶ Confirmatur. diligere et odire essent idem sicut idem est odies et diligens et odire et odiri sicu / idem est odiens et oditus. consequens est falsum quia diligi et odiri non est in potestate tua / sed diligere et odire quod iterum consequens sit falsum. etiam respectu diuersorum obiectorum. quia diligere .b. potest esse licitum. et odire .c. est illicitum et prohibitum ex quo potest sic argui.

¶ Septimo. petrum diligere .b. est bonum et preceptum vel licitum et lau dabile: sed petrum esse vel currere / vel esse album vel esse ebriosum / non est bonum / vel preceptum vel laudabile sed prohibitum et vituperabile. igitur. vnde non videtur phiberi vel precipi per se et directe nisi complexe si gnificabile et non aliqua res incomplexe significabilite quia idem preciperetur et prohiberetur.

¶ Confirmatur. petrum esse peccatorem est oditum et reprobatum a deo et non est a deo. nec deo imputandum. Sed petrum esse hominem. est a deo nec a deo reprobatum: immo deo ascribendum. igitur.

¶ Ex quo vltra arguitur ad principale. quod b. actum actu positiuu esse malum et viciosum non est b. actus positiuus quia deus est causa illius positiui et dat illi esse illud quod est cum sit quedam bonitas naturalis. sed deus non facit causaliter hunc actum esse malum nec est causa qua re actus sit malus. quia esset causa peccati vt peccatum est et culpa / vt culpa esset referenda in deum et attribu da et imputanda deo.

¶ Octauo. petrum esse audientem et petrum esse cecum essent idem. consequentia patet. quia essent idem petro consequens est falsum. quia habere sensum auditus est ei bonum naturale. Sed esse cecum et priuatum visu / est ei malum naturale et est imperfici. Eodem modo de scientia et ignorantia in anima respectu diuersorum.

¶ Nono. idem esset mouere et moueri: agere et pati. consequens est contra philosophum 3o. phisi. et quia agere est nobilius quam pati: sed agens non semper est nobilius patiente. tum quia interdum idem. Ti quia interdum est ignobilius vt cum aqua corrumpit ignem.

¶ Decimo. Aug. 5 de trini. c. 4. humano animo non est hoc esse quod fortem esse aut prudentem esse aut iustum aut temperantem. potest enim esse animus et nullam istarum habere virtutem. Et cap. 5 in anima aliud est artificio sum esse aliud acutum esse aliud memorem esse. patet igitur multipliciter falsitas consequentis.

¶ Septimo principaliter contra conclusionem peccatum intelligi prohiberi vituperari / puniri esset peccatum.

¶ Confirmatur. falsum esse falsum vel opponi vero esset falsum.

¶ Octauo principaliter .a. corpus esse album est compositum ex corpore et albedine. igitur non est corpus. consequentia patet. quia corpus non est compositum ex corpore et albedine. antecedens probatur. tum quia contradictio est opponi vel intelligi sine illo et econ tra. Tum quia vtrunque est terminus totalis alterationis non sunt autem duo termini totales.

¶ Nono .a. non esse album non est .a. non album. licet propositio sit vera. igitur .a esse album non est .a. album licet propositio sit vera. consequentia patet. quia proportio nabiliter se habent .a. non esse album ad .a. non album. et .a. esse album ad .a. album. et sicut propositio affirmatima ad dictum affirmatiuum conforme et correspondens. sic nega tiua ad negatiuum. et quia si petrus albus et petrum esse album conuertuntur. igitur proportionabiliter petrus non albus et petrum non esse albu conuertuntur. antecedens probatur primo. quia petrum non esse album ponitur destructo petro. quia tunc verum est petrum non esse album et ita ponitur in re sicut huiusmodi significat propositio. Sed petrus non albus non poneretur tunc. quia petrus non albus est petrus aliuo colore coloratus et ita hoc intelligibile est positiuum non autem illud. Secundo. quia .b. asinus non est petrus non albus et tamen est petrum non esse album. probo dupliciter. Pri mo .b. asinus est nullum hominem esse album. igitur est hunc homiem scilicet petrum non esse album. antecedens probatur. quia nullu hominem ese album est b. asinus. quia contradictoria huius est falsa. igitur .b. asinus est nullum hominem esse album consequentia probatur per locum a toto in quantitate. quia nullum hominem esse album et hunc hominem vel aliquem hominem non esse album. se habent proportionabiliter. sicut omnem pominem esse album et hunc hominem vel aliquem hominem esse album. Secundo .b. asinus non est petrum esse albume igitur est petrum non esse album. consequentia probatur. Tum quia supposita constantia subiecti ad negatiuam de extre mo affirmatiuo sequitur affirmatiua de extremo ne gato vel infinitato. Tum quia alterum contradictoriorum dicitur de ilibet subiecto supponente pro ente actum existente.

¶ De cimo principaliter. omnem hominem esse album et omnis homo albus non sunt idem. igitur proportionaliter petrum esse al bum. et petrus albus non sunt idem. quia proportionaliter se habent hec et illa. antecedens probatur. quia omnem hominem esse album non ponitur modo in actu. quia verum esset omnem ho minem esse album et per consequens omnis homo esset albus cuius oppositum nunc supponitur. Sed omnis homo albus po nitur in re et est aliquid existens in actu quamuis vnus tantum homo sit albus. vel duo. probo. quia petrus albus est aliquid in actu et plato similiter. Sed possibile est quod omnis homo albus sit petrus vel plato.

¶ Confirmatur. omnem albedinem inherere petro et omnis albedo inherens petro non sunt idem. probo. quia omnem albedinem inherere etro est naturaliter impossibile. Sed omnis albedo inperens petro est possibilis et est aliquid naturaliter. quia a. albedo est omnis albedo inherens petro. igitur per idem arguitur quod corpus non es Ad primum album. et quod esse corpus album non est. esse corpus. et quod album non est sua similitudo. Dicendum igitur. quod hec propositio album seu .a. esse album cedit vel succedit suo opposito vel vertitur in suum op positum est distinguenda secundum compositionem et diuisio nem. quia equiualet isti album desinit vel incipit nigrum fieri: que est falsa in sensu diuisionis / ratione propositionis negatiue de praeterito vel futuro quam implicat. quia illud quod erat album non desinit esse nec eius oppositum in cipit esse sed erit postea. In sensu autem compositionis vera est. quia prius est verum quod album est et postea non est verum. sed erit verum. quod nigrum est in sensu autem conpositionis non sequitur conclusio negatiua de praesenti sed esset figura dictionis. Sed inferenda est tantum conclu sio negatiua de praeterito vel futuro aliter non valet vt hic. petrus erit ambulans petrus sedens non erit ambu lans. igitur petrus sedens non est petrus.

¶ Ad confirma tionem. per idem arguitur quod nullum corpus est album. quia album opponitur et repugnat nigro. Per idem etiam arguitur. quod esse album non est esse coloratum. quia esse coloratum et esse nigrum non opponuntur nec repugnant.

¶ Dicendum igitur quod si accipitur opponi vt est proprietas signorui siue complexorum siue incomplexorum tunc non arguitur nisi distinctio signorum. Si vero vt est proprietas rea lis significabilium. tunc propositio in qua ponitur huiusmodi ter minus oppositionis est implicite de possibili et negi tiua. licet in figura loquendi sit affirmatiua de inesse hec igitur propositio .a. esse album opponitur et repugnat huid quod est a. non esse album: est distinguenda. quia equiualer isti a. album non potest esse .a. non album. licet idem successiue posset esse prius .a. album et postea esse .a. non album prima pars in sensu diuisionis falsa est. immo idem nu mero potest esse album et postea nigrum et sic in eodem sensu falsum est quod album opponitur nigro. immo sunt eiui dem rationis scilicet illud ens quod est album et illud ens quod est vel erit nigrum. et in sensu autem compositionis vera est. et tunc non sequitur conclusio negatiua de inesse et de pates ti. Sed conclusio de possibili et negatiua non de mo do.

¶ Ad secundum. per idem arguitur quod lignum non est lignum album. quia lignum non est per se terminus ad quem alterationis. sed lignum album ex. 7. et. 8. me.

¶ Per idem etiam arguitur quod esse album non est esse coloratum. quia esse coloraratum non est per se terminus ad quem denigrationis. quia non contrariatur termino a quo: sed est commune vtrique termino sicut primo. phisi. dicitur quod non per se ex animali fit animal. quia iam animal erat. dicendum est igitur quod hec propositio album vel esse album est terminus alterationis non est mere affirmatiua de praesenti. quia equiualet isti album vel esse album fit nouiter et acquiritur nouiter per alteratio nem et ad hoc erat alteratio vt esset album. sicut hec pro positio est distinguenda / ens album fit et acquiritur no uiter per albedinem. sic et ista ens album vel esse albuest terminus alterationis. Unus sensus est. illud quod est ens album vel esse album non erat / sed capit esse pe alterationem et sic esset falsa. Alius sensus est illud quod prius non erat album fit per alterationem album. ita quod quamuis prius esset illud quod est non. tamen prius erat tale quale nunc est post alterationem et sic est verum et tunc non val t discursus / sed est figura dictionis mutando quid in quale in discursum ex praemissis non de praesenti. vel si se quitur conclusio aliqua non est conclusio negatiua de praesenti sed de praeterito. puta quod corpus non erat prius esse album. Potest etiam assignari fallacia accidentis: quoniam ex ed quod idem est illud quod ipsum est substantialiter et est taleet taliter se habens concluditur quod si pouiter est tale per aliquid sit nouiter illud quod est ipsum substantialiter per illud

¶ Ad tertium per idem arguitur quod petrum esse hominem album et simum non sit petrum esse / nec petrum esse hominem / nec sitpetrum esse album.

¶ Per idem etiam arguitur. quod petrus non est petrus albus. quia petrus naturaliter est prior petro albo. sed petrus albus non est prior naturaliter petro albo.

¶ Dicendum est igitur. quod secundum Aristo. 5. metha. plato vsus est quodam modo prioritatis: secundum quemprius natura alio dicitur quod sine illo alio potest esse non econtra. hec igitur propositio petrus vel petrum esse est naturaliter prius quam petrum esse album est implicite due propio sitiones de possibili ex sua propria expositione et equi¬ ualet istis duabus propositionibus / petrus vel petrum esse potest esse et poni absque hoc quod petrum esse album po natur et sit seu quamuis petrum esse album non positionatur. sed petrum esse album non potest poni nisi ponatur petrus et petrum esse. minor igitur est distinguenda ratione sue prine exponentis scilicet petrus potest poni. licet petrus albus seu petrum esse album non sit. Unus sensus est. petrus potest esse licet illud non sit quod modo est de facto petrus albus vel petrum esse album. et sic negatur. Alius sensus est. petrus potest poni licet nihil sit petrum esse album: et sic conceditur. Consimiliter posset distingui secunda exponens secundum compositionem et diuisionem in sensu autem in quo mi nor est vera non sequitur conclusio nisi de possibili. quia premisse sunt de possibili. Si vero inferatur negati ua de inesse et de praesenti. tunc est figura dictionis mutando quid in quale in discursu ex premissis de pos sibili. vnde quamuis illud ens quod est naturaliter prius ali quo ente. puta .b. non sit illud ens quo est prius. tamen aliquid quod est nam et tmpre prius illud quod est / quam sit tale vel taliter se habens est tale et taliter se habens et idem est prius hoc et poste rius est tale et est illud quod est prius et est tale quale po sterius. Aliter diceretur et in idem redit quod maior proprie sum pta est vera. sed minor non debite sumitur sub maiore maior autem improprie sumpta negatur in hoc scilcet sensu quod est prius ens et aliquid quam.b. huiusmodi se habens non est. b. huiusmodi se habens. iterum potest dici quod mi nor est neganda loquendo proprie. quia petrus non est prior petro albo. sicut nec deus est prior deo creante. nec deus creans est prior quam deus saluans. Sed minor impro prie dicitur vera in similitudine et proportions ad quas dam alias propositiones significantes prioritatem naturalem de aliquo. quia minor potest exponi per quasdam proposi tiones similes aliquo modo illis per quas exponuntur propositiones significantes vnam rem esse priorem naturaliter alia re. sicut enim hoc ens naturaliter esset prius illo ente importat quod hoc ens potest esse simpliciter. licet illud ens non sit. licet non econtra. ita aliquid potest esse absque hoc quod sit tale non econtra. et tamen ipsum est tale nunc de facto. Unde de prioritate secundum consequentiam non conuertibile yma ginamur quasi significari entia habentia prioritatem naturalem.

¶ Ad confirmationem per idem.

¶ Ad quartum. per idem arguitur quod petrus non est ens album neque est esse album. sumendo ly ens nominaliter. et quod hoc ens album non est hoc ens calidum. quia hoc calidum est ab. e. calefa ctiuo. hoc album non est ab. e calefactiuo. igitur vel ab e. calefactiuo est calidum ab e. calefactiuo non est album igitur huiusmodi. igitur sillogismi sunt similes istis. hic lapis est a natura hec ymago seu hoc artificiatum non est a natura. igitur hec ymago non est hic lapis. vel sic / hec ymago est ab arte et est opus artis. hic lapis non est ab arte nec est opus artis. igitur hic lapis non est hec ymago. vel aqua est naturalis. balneum est aqua. igitur balneum est naturale. vel ignis facit .b. calidum. sed b. calidum est substantia et corpus quantum igitur ignis fal cit substantiam et corpus quantum. Si dicatur ad huiusmodi paralogismos quod hec ymago quatinus ymago et secundum quod ymago est ab arte non secundum quod lapis. Et similiter hoc calidum secundum quod calidum est ab. e. calefactiuo non secundum quod album: non videtur sufficiens responsio. quia si praemisse in forma qua accipiuntur sunt simpliciter et absolu te vere. igitur debet concludi simpliciter conclusio et abso lute nisi ostendatur defectus in forma. Si vero altera. premissarum sit falsa in forma / quia simpliciter et absolute accipitur debet negari vel distingui et ostendi quare in sensu vero non sequatur conclusio.

¶ Ad tales igitur paralogismos: est quadruplex via respondendi. Primus modus est quod hec propositio hec ymago est ab arte vel hoc esse calidum est ab e. calefactiuo habet duplicem sensum Unus est. illud quod est hec ymago est effectiue ab at te et illud quod est hoc calidum vel hoc esse calidum est effectiue ab e. calefactiuo et sic negatur. Alius sensus est. illud quod est ymago est ymago ab arte. et illud quod est hoc calidum vel quod est hoc esse calidum est ca idum. et est hoc esse calidum ab. e. calefactiuo et sic conce ditur. Primus sensus videtur sensus materialis. Secundus formalis. Primus est sensus quem sufficienter facit propositio. Secundus est in quo fit et in secundo sensu non valet discursus ad inferendum quod hec ymago non est hic lapis. sed tantum quod hec ymago non est lapis ab arte vel quod hic lapis non est hec ymago a natura et non erit for ma sillogistica ad aliam conclusionem.

¶ Secundus modus respondendi est hec propositio. hec ymago est ab arte non a natura vel hoc esse calidum est ab. e. calefactiuo est simplici ter falsa vel est truncata et imperfecta. simpliciter enim falsum est quod hoc calidum sit ab. e. calefactiuo. si illud quod est realiter hoc calidum sit ens non causatum ab.e. calefa ctiuo. Si vero perficiantur huiusmodi propositiones vt reducantur ad veritatem. tunc non erit forma sillogistica vel inferetur conclusio manifeste concedenda que non erit contra: predicta habent autem sic perfici. hec ymago est ab arte ymago. et hoc calidum est ab. e. calefactiuo effectiue calidum. Et tunc arguendum est sic. hec ymago est ab arte non a natura ymago. hic lapis non est ab arte sed a natura ymago. igitur hic lapis non est yma go: sed minor est falsa.

¶ Potest etiam sic argui. hoc est ab arte non a natura ymago. hoc non est ab arte: sed a natura hic lapis. igitur quod est ab arte ymago non est ab arte lapis. vel quod est a natura lapis non est ab arte lapis et conceditur. et non sequitur quod hec ymago non sit lapis. vel quod hoc esse album non sit hoc esse calidum sed quod ab. e. calefactiuo esse calidum non est ab e. cali factiuo esse album. ita quod in conclusione debet poni illa specificatio ab .e. quia se tenet ex parte copule / vel maioris / vel minoris extremitatis. sic igitur hec propo sitio / hec ymago est ab arte est truncata. quia ly ab arte est determinatio predicati subintellecti quod si exprimatur apparet quod forma concludit verum vel altera praemissarum est maniur este falsa.

¶ Tertius modus respondendi. quod tales discursus peccat in forma per falla tiam figure dictionis mutando vnum genus praedicatio nis in aliud in discursum ex praedicationibus cum determinatis ex specificabilibus causalitatis et perseitatis. Si cut enim comittitur fallatia figure dictionis mutan do vnum genus predicationis in aliud in discursum ex premissis de praeterito vel futuro vel possibili. ita in discursu ex premissis cum specificabilibus et nota cau salitatis et perseitatis. quia non sequitur / petrus est risibilis: quia est homo. igitur quia est animal / vel quia est homo ab bus / vel homo est albus per albedinem. igitur est cal dus per albedinem. licet albus sit calidus. quod autem huiusmodi modificationes ex ab per notent quandam perseitatem. patet quia notant quendam modum causalitatis. patet etiam quod philosopheam 1. phi. negat ens fieri ex eo quod est aut ex eo quod non est. quia hoc significat fieri ex ente secundum quod ens vel fieri ex non ente secundum quod non ens.

¶ Dicendum igitur quod in argumento principali est figura dictionis. quia licet il lud quod causatur effectiue ab aliquo a quo non cau satur .a. non sit .a. tamen illud quod est ab aliquo causali ter tale et taliter se habens a quo non causatur .a. secundum illud quod est potest esse .a. et .a. est taliter se habens ab ali quo. a quo tamen non est. a. simpliciter. et ideo non sequitur quod idem sit effectiue ab aliquo et non sit effectiue ab eodem vel quod aliquid sit causa alicuius et non sit causa eiusdem sed tantum quod aliquid est ab aliqua causa tale et taliter se habens. a qua tamen non est illud quod est essentialiter:

¶ Quartus modus respondendi est: quod talis discursus peccat in forma per fallaciam accidentis. hoc enim esse illud quod est essentialiter et hoc esse tale et esse tantum et taliter se habens sunt vnum per accidens. et alterum dicitur de a tero. Et ideo infertur quod si ab aliquo habet esse tale habeat ab eodem esse tantum et taliter se habere vel esse illud quod est. Et ex hoc etiam infertur quod qui cquid di citur de vno cum quadam specificatione dicatur de alio cum eadem specificatione. hoc autem non oportet maxime cum modus et specificatio est talis quod non idem importe retur per praedicationem eiusdem praedicati de subiecto / et de accidente cum eadem specificatione. Et ad hanc falla ciam videtur reducere philosophus huiusmodi paralogismos i. et. 2. elenchorum.

¶ Ex his patet ad formam quarti argumenti. Si vero arguatur sic. ars facit hanc yma ginem. ars non facit hunc lapidem non sequitur. igitur hic lapis non est hec ymago: sed sequitur quod aliquod raciens hanc ymaginem non est faciens hunc lapidem Si vero arguatur sic. illa distinguuntur quorum vnum facit ars et reliquum non facit ars sed natura. sed. etc.

¶ Responsio. mutatur quid in quale vel in huiusmodi. licet enim illud quod facit ars / non sit illud quod non facit ars sed natura. et econtra. tamen illud quod natura facit est tale quale non facit ipsum natura. sed ars. et .a. natura non fit tale sed ab arte.

¶ Ad quintum principale per idem arguitur. quod .a. esse album non sit .a. esse nec sit esse ca lidum. accipiendo ly esse nominaliter quod est falsum. si ens album sit ens calidum

¶ Dicendum igitur quod esse album conuenit subiecto albedinis et conuenit composito ex subiecto et albedine. et vtrumque conuenit per formam: sicut esse animatum conuenit corpori et composito ex corpre et anima. subiectum igitur esse album est subiectum ens al bum et compositum esse album est compositum ens album. Cum igitur dicitur quod esse album est effectus formalis albedi nis. si accipitur esse album vt conuenit composito ex subiecto et albedine conceditur. quia cum causalis formalis causalitas sit intrinseca compositum ex forma et subie cto est effectus cause formalis. et conceditur quod esse album isto modo non est idem subiecto nec conuenit subiecto nec sic accipitur cum dicitur subiectum esse album. Si vero esse album concipitur pro illo intelligibili pro quo personaliter accipitur cum dicimus .a. esse corpus album negatur quod .a. esse album sit vere et proprie effectus for malis albedinis. illud enim quod est .a. esse album non est illud compositum .b. sed est subiectum albedinis quod est album. tamen in quadam similitudine dicitur esse effectus albedinis. quia .a. est album formaliter per albedinem et albedo est forma per quam .a. est album. et ita esse album intelligitur quasi nouus effectus albedinis vt cause formalis. tamen secundum proprietatem rei aliter accipitur esse album cum vere dicitur esse effectus formalis albedinis et cum dicitur .a. esse album. de hoc iterum infra.

¶ Ad sep tum. conceditur consequens. sunt tamtum per accidens et contingenter idem sicut contingenter et per accidens hoc album est hoc calidum et grammaticum. etc. quod autem consequens sit verum. probatur. quia sicut ens album ad ens calidum sic esse album ad esse cas lidum. Sed ens album est ens calidum. igitur. iterum pe trum esse album est petrum esse. et petrum esse sanum est petrum esse. igitur sunt idem cuidam. igitur sunt idem inter se iterum hunc hominem esse album et sanum est hunc hominem esse sanum. et hunc hominem esse sanum est hunc hominem esse album. igitur hunc hominem esse album est hunc hominem esse sanum. iterum sit petrus albus et sanus. tunc sic petrum esse sanum est petrum album esse sanum. sed petrum album esse sanum est petrum album esse petrum sanum et hoc perconuersionem est petrum sanum esse petru album. et hoc est petrum esse po trum album et hoc est petrum esse album. igitur de primo ad vltimum petrum esse sanum / est petrum esse album.

¶ Ad primam igitur improbationem consequentis. et secundam. patet supra. ad tertiam. negatur assumptum. Ad probationem. per idem ab guitur quod petrum esse hominem album non sit petrum esse hominem coloratum. et quod petrum esse hominem agentem male non sit petrum esse hominem agentem et quod homo propinquus non sit nimal simum. petrus enim diligitur a me quia homo propinquus non quia animal simum

¶ Dicendum igitur. quamuis .b. sit calidum ab. a. quia .a. est calidum. et non quia .a. sit album. et idem sit .a esse album. et a. esse calidum. non ex hiis sequitur quod aliquid sit causa alicuius et non sit causa eiusdem vt in praecedenti dictum est. Non sequitur ars est causa ymaginis et non est causa lapidis et ymago et lapis sunt idem. igitur aliquid est causa alicuius et non est causa eiusdem. Si ve ro reducitur sic. hoc esse album non est cansa calefactionis. hoc esse calidum est causa calefactionis. igitur hoc esse calidum non est hoc esse album. Dicendum quod maior est fal sa. sicut falsum est quod hoc album non sit causa calefactionis. tamen communiter non recipitur: sed respuitur tamquam falsa. quia impropria et per accidens. non enim est causa ca lefactionis secundum quod album et quatinus habet esse album. immo hoc posito et circumscripto hoc esse calidum non esset causa calefactionis et circumscripto hoc esse album nihilo minus esset causa calefactionis. ideo hoc est magis per se et propria. a. calidum vel a. esse calidum est causa ca lefactionis. et .a. esse album non est proprie propositio causalis nec est conueniens et sufficiens ratio seu responsio causalis ad questionem propter quid b. est calidum ab a.

¶ Contra hoc esse album non est per se causa calefactionis vel similitudinis. Sed hoc esse calidum. est per se causa calefactionis et similitudinis ad .b. igitur hoc esse calidum non est hoc esse album. illud enim quod est per se causa alicuius non est illud quod non est per se causa illius.

¶ Respondetur. quod huiusmodi determinationes per se vel secundum quod sunt ponende in vtraque premissa et in com clusione et debet inferri quod hoc non est per se illud non quin sit simpliciter illud.

¶ Contra. immo sequitur conclusio sim pliciter negatiua de inesse sine huiusmodi modificatione. quia quod est per se causa alicuius non est simpliciter et absolu te illud quod non est per se causa illius. hec enim propositio est eque euidens sicut ista. illud quod est causa alicui non est simpliciter et absolute illud quod non est causa in lius. quia veritas vtriusque fundatur super euidenti primi principii. eque enim impossibile est quod idem sit per se et non sit per se causa. sicut quod idem sit absolute causa et non sit absolute causa. igitur si .a. est per se causa alicu ius. puta c. et b. non est per se causa ipsius .c. sequitur quod b. simpliciter et absolute non est. a. Item. falsum est quod ta lis discursus vniuersaliter teneat si hec determinatio per se ponatur in premissis et in conclusione. quia hic discursus non valet. homo est per se rationalis et risibilis. homo est per se animal. igitur animal est per se rationale et risibile. sicut hoc esse album est per se propter quid et qua re hoc assimilatur b. albo: hoc esse albu est per se colora tum. igitur hoc esse coloratum est per se propter quid et quia hoc est simile albo. conclusio est falsa. quia non esset conueniens responsio causalis. Item. si per accidens poni tur in premissis et conclusione non ex hoc valet discur sus sicut hic. album est per accidens calefactiuum hoc ca lidum est per accidens album. igitur hoc calidum est per accidens calefactiuum. ideo aliter respondetur a quibus dam concedendo quod album et esse album est per se causa ca calefactionis. et conceditur iste sillogismus. calidum est per se causa calefactionis hoc album est calidum. igitur hoc album est per se causa calefactionis vel edifi cator per se edificat. album est edificator. igitur album per se edificat. Aliter respondeo huiusmodi determinationes per se vel per accidens. possunt sumi dupliciter. Uno modo vt sunt de terminationes logice et sunt termini secunde intentionis et sunt determinationes et modi dicendi et praedicandi potius quam essendi et sunt determinationes compositionis et copule et faciunt propositionem esse realiter et implicite de actu signato: et sic accipitur 1 posterio. per se primo et secundo modo. Sic etiam dicitur 1 metha. quod homo sanatur per accidens. sed sortes sanatur per se. Notatur enim. quedam perseitas predicationis et locutionis in vna propositio ne que non in alia. alio modo possunt esse determina tiones et modificationes methaphisicales et denotant modum essendi et sunt termini prime intentionis et sunt determinationes extremi positi in propositione et non fal ciunt propositionem esse de actu signato. sed stat quod sit de actu exercito et sic accipitur. 5. phisic. c. 1 vbi dicitur quod aliquando totum mouetur per se et pars per accidens. et ali quando econtra. Et. 4. phi. tractatu de loco. dicitur quod quedam mouentur per se / quedam per accidens seu secundum accidens. et eorum que mouentur secundum accidens / quedam nata sunt moueri per se vt partes corporis et clauus in na ui. quedam autem solum per accidens vt albedo et scientia. iten 2. phisi. fortuna est causa per accidens. iten. 5o. metha. superficies est primo et secundum se alba. non autem substam tia. item. 2. de anima. color videtur per se et non substantia sed per accidens. et licet in propositionibus predictis sit aliqua perseitas praedicationis enunciando hoc praedicatum de hoc subiecto que non sit in enunciando idem predica tum de alio subiecto. tamen est etiam perseitas essendi vel causandi. et mouendi et non est necesse propositiones pre dictas esse tantummodo veras vt sunt de actu signato: sed vt sunt de actu exercito terminis supponenti bus personaliter et significatiue.

¶ Ad propositum cum arguitur sic. esse calidum est per se causa calefactionis esse album est esse calidum. igitur esse album est per se cau sa calefactionis / si ly per se accipitur vt est determinatio logica nec valet deductio nec concluditur nisi distinctio signorum. Si vero sit determinatio methaphisicalis et prime intentionis non sumitur vniformiter in conclusione et maiore. et si illa determinatio ex plicetur apparebit quod non erit forma sillogistica / vel concludetur conclusio vera apud omnes. cum enim dicitur calidum per se calefacit vel est per se causa caloris equi ualet isti. calidum calefacit per calorem et eo quod calidum quia ly se est pronomen relatiuum et reciprocum. cum autem in conclusione. dicitur igitur album per se calefacit equalet isti album calefacit per albedinem et in eo quod album. quia ly se est relatiuum et antecedens quod refert est ly album. et ita ly per se sumitur difformiter et loco alterius determinationis in premissa et in conclusione. ideo est fallacia accidentis ex identitate termini vel orationis existimare simpliciter identitatem significationis. Sicut arguendo sic. hic canis est tuus et est pater. igitur est tuus pater / ly tuus enim sumitur difformiter. quia in ma iore sumitur possessiue in conclusione generatiue et productiue.

¶ Similiter arguendo sic. iste est clericus et est magnus. igitur est magnus clericus / ly magnus aliud denotat in conclusione et in premissa. Si vero ly per se sumatur vniformiter in vtraque propositione sequeretur conclusio vera. arguendo sic. calidum est cau sa calefactionis per calorem. et ita in eo quod calidum. sed album est calidum. igitur album est causa caleractionis per. calorem et in eo quod calidum et conclusto conceditur.

¶ Ad quartam improbationem consequentis per idem arguitur quod esse album non sit esse calidum sumendo esse nominaliter quod est falsum. si ens album sit ens calidum. et per idem etiam arguitur sic. hoc per albedinem formaliter est album. hoc per albedinem formaliter non est calidum. igitur calidum non est album. Dicendum quod in isto argumento / quamuis lyper albedinem formaliter videatur in figura loquendi et in modo enunciandi esse pars medii et consequeter videatur non esse ponendum in conclusione. tamen realiter et implicite se tenet ex parte extremi praedicati vel copule tanquam deter minatio. ideo debet poni in conclusione. Et concedi tur quod album formaliter per albedinem non est calidum formaliter per albedinem. Eodem modo ad argumentum supra positum cum dicitur esse album datur formaliter per albedinem et hec locutio est impropria et methaphori ca et equiualet isti hoc est formaliter per albedinem ens album et dicendum est vt prius quod ly formaliter per albedi nem. licet videatur pars medii. tamtum implicite et inter pretatiue se tenet ex parte extremitatis et habet po ni in conclusione et infertur quod esse calidum formaliter pin albedinem non est esse album formaliter per albedinem. vel quia maior est locutio impropria et potest distingui. Unus sensus est. illud quod est esse album est effectus forma liter causatus per albedinem tanquam per causam formalem. et ita quod esse album sit effectus cuius causa formalis sit albedo et sic negatur. quia ille effectus est con positum ex subiecto et albedine. esse autem album non est illud compositum sed subiectum albedinis cui attribuitur personaliter esse album. Alius sensus est .a. esse album formaliter per albedinem seu quod albedo est forma secundum quam hoc est album et conceditur et consequenter quod non est par albedinem calidum. Et ex hiis infertur quod album per albe dinem non est calidum per albedinem. Si vero esse album sumatur pro composito ex subiecto et albedine: patet supra quid dicendum respondendo ad quintum.

¶ Ad confirmationem. conceditur quod effectus per se et adequate formalium causarum distinctarum sunt distincte. sed esse album et esse calidum non sunt per se effectus forma: les huiusmodi formarum nisi in similitudine quadam. quia effe ctus formalis est compositum ex forma et eius subiecto Compositum autem ex subiecto et hac albedine precise est per se effectus formalis albedinis et hoc composi tum ex hoc subiecto et hoc calore precise est effectus cuius calor est causa formalis et illa composita demon strata distinguuntur. vnde difformiter accipitur esse album vt attribuitur subiecto et vt attribuitur composito

¶ Ad quintam improbationem consequentis patet supra respondendo ad secundum contra primam conclusionem.

¶ Ad sextam acci piendo sentire et intelligere. etc. pro esse sentientem et esse intelligentem. etc. conceditur consequens. sunt tamen idem per accidens et contingenter sicut idem est ens sentiens / et intelligens et currens. Si autem intelligere / et sentire. etc. accipiantur tantum pro actibus / negaretur consequentia.

¶ Ad improbationem consequentis dicendum quod proprie loquendo senti re id est esse sentientem non est per sensum. quia hec equinalet isti esse sentientem est ens per sensum licet sen tire id est sensatio sit per sensum in sensu. Cum ergo di cimus quod sentire est per sensum vtimur concreto verbali pro abstracto nominali.

¶ Contra. homo sentit / et est sentiens per sensum. igitur sentire et esse sentientem est per sensum / non autem esse intelligentem.

¶ Confit matur. illud quod conuenit homini per sensum non est il lud quod non conuenit homini per sensum. et illud quod homo est per sensum non est illud quod homo non est per sensum. i ad homini conuenit esse sentientem per sen sum. et homo est sentiens per sensum. non autem intelli gens per sensum.

¶ Ad primum. negatur consequentia. sicut non sequitur homo est sentiens per sensum. igitur homo sentiens est ens per sensum.

¶ Ad secundum. mutatur quid in quale. licet enim illud quod homo est per sensum non sit illud quod homo non est per sensum. tamen illud quod est tale et taliter se habens per sensum potest esse iliquale et aliqualiter se habens quale et qualiter se habens non est per sensum. sicut quod est tale per albedinem potest esse tantum quantum non est per albedinem. cum autem additur quod diligere est liberum. non autem intelligere / vel sentire. si accipitur pro actu non infertur nisi distinctio actuum. si pro esse sentientem et diligentem. Per idem arguitur quod esse hominem diligentem non sit esse hominem vnde distinguenda est ista. petrum esse diligentem est liberum. sicut ista petrus diligens potest esse et non esse se cundum libertatem petri. et petrus diligens est in libera potestate petri vt sit vel non sit

¶ Ad confir mationem. si sumuntur pro actu negatur. si pro esse odien tem et esse diligentem negatur respectu eiusdem. sed re spectu diuersorum conceditur tamen per accidens et contingenter sunt idem. Multe autem propositiones. licet possunt habere aliquem sensum verum. quia tamen sunt valde improprie et per accidens sensus in quo secundum communem vsum fiunt est fal sus et possent esse occasio erroris. ideo absolute negam ter anquam false. et econtra. alique propositiones de vi verbi false interdum recipiuntur in sermone communi propter similitudinem et proportionem ad quasdam alias vt dicimus quod deus intelligit per intellectum et per intelligere non per voluntatem et velle. et quod ccontra vult per volunta tem et velle non per intellectum vel per intelligere. et quod deus odit per odium non per amorem vel per amare cum tamen omnia ista sint vnicus actus in deo. Similiter quod deus punit per iusticiam et parcit per minam non econtra. et quod deus habet iusticiam / et sapientiam et quod iusticia et sape entia est in deo. et non dicimus quod deus habet deum vel quod deus est in deo pro huiusmodi locutionibus. vnde Ansel. de casu diaboli. c. 5. et. 11. et. 12.

¶ Cum autem arguitur septimo. quod odire et diligere respectu diuersorum non sunt idem. quia hoc est prohibitum / illud non.

¶ Per idem argui tur. quod petrum esse hominem homicidam non sit petrum esse hominem. et petrum esse hominem iustum non sit petrum esse hominem. Et quod petrum ambulare velociter non sit petrum ambulare. quia hoc potest esse prohibitum et illud preceptum vel concessum vel licitum. et hoc mihi placeti et illud mihi displicet.

¶ Dicendum igitur quod si .a. esse prohibitum non sit .a. non est contra coclusionem posi tam. quia non sunt predicationes proprie et directe. si cut ista .a. intelligitur vel est dilectu. non enim signifi cant aliquid esse formale ipsius .a. sed esse prohibitionis et quod lex et ordinatio talis praeceptoria vel prohibitoriai est posita. in conclusione autem principali addebatur praedi catois proprie et directe vel potest dici quod hec propositio petrum esse auctorem boni est praeceptum et petrum esse percussorem vel esse stantem est prohibitum vel non praeceptum possunt su mi dupliciter vel in sensu in quo fiunt communiter et quem habent ille propositiones proprie et directe in quas habent tesolui / et per quas habent exponi. et ordinatio facta est in qua formaliter statuitur hominem esse actorem boni. sed non est facta ordinatio qua formaliter statua tur hominem esse percussorem vel stantem et sic vere sunt Alius sensus esset. id quod est hominem esse actorem bo ni est obiectum illius ordinatomnis praeceptorie quod conce ditur. Sed cum dicitur petrum esse stantem vel percusso rem non est preceptum. si intelligitur quod illud quod est ho minem esse stantem vel percussorem non est obiectum il ordinationis illius negatur interdum in casu quo talis homo est stans vel percussor. tamen hoc est verum improprie / et per accidens et contingenter et vt nunc nec quatinus stans vel percussor. sic etiam per accidens et improprie concedi tur quod petrum esse hominem est malum et est modo difforme recte rationi et cuidam ordinationi. non tamen proprie. quia non est repugnans nec difforme per se ordinationi qua prohibeatur petrum esse et qua statuatur formaliter quod petrus non sit. videtur tamen conuenientius quod huiusmodi propositio nes non concedantur. quia sunt false in sensu in quo fiunt et earum concessio posset esse occasio erroris. negande sunt igitur habendo in intellectu secundum sensum in quo sunt false et non sunt concedende nisi cum determina ta modificatione.

¶ Ad confirmationem per idem. non enim sunt praedicationes proprie et directe sicut in superioribus dictum est. q. 2. prolo. respondendo ad. 7 contra conclusionem. 4. ad illud additum non infertur quod hunc actum esse viciosum non sit hic actus sicut petrum esse hominem homicidam est petrum esse hominem. et petrum esse hominem attribuitur deo. non autem esse hominem homici dam. dicendum igitur sicut supra ad quartum. Per idem arguitur quod viciosus actus non est actus.

¶ Ad octa uam. improbationem consequentis si esse audientem accipitur pro auditione vel potentia auditiua discursus non va let. si sumitur pro eo quod est petrum esse audientem vel esse habentem sensum auditus. sic conceditur consequens. tamen est lo cutio per accidens et impropria. quia petrum esse hominem cecum est petrum esse et petrum esse hominem audientem est pe trum esse.

¶ Ad improbatione per idem arguitur quod pe trum esse hominem cecum et priuatum visu non est petrum esse hominem. potest igitur dici quod sicut petrus carens visu habet aliquod bonum naturale secundum sensum auditus et petro ceco bene est secundum sensum auditus. ita per accidens et improprie petrum esse priuatum visu est quoddam bonum non quatinus priuatus visu neque secundum sensum quo priuatur. et sicut petrus habens auditum male habet secundum aliquid et ei male est secundum aliquid. scilicet secundum cecitatem ita per accisens et improprie petrum esse audientem est quoddam malum per accidentalem concomitantiam: sed quia huiusmodi propositiones non sunt proprie nec fiunt in isto sen su secundum communem vsum et in communi sermone. ideo ne gande sunt et concedendum est quod priuari visu est malum id est priuato visu male est quatinus est priuatus visu et secundum illum sensum quo priuatur et habere sensum auditus est bonum. quia sensus auditus est bo num naturale et habenti illum bene est secundum illum. et ex hoc non sequitur nisi quod sensus auditus non est cecitas vel per se et proprie loquendo carere visu non est ha bere auditum. licet per accidentalem concomitantiam et identitatem materialem / vel quod sensus iste non est ille in petro.

¶ Ad nonam. Arist. intendit quod. a. mouente. b. vel agente in. b. licet vnus et idem sit motus et actus qui est in hoc et qui est ab illo. non tamen sequitur quod. a. mouere vel agere sit. a. moueri et pati. tamen si interdum idem moueat et moueatur agat et patiatur sicut tunc contingenter et per accidens. idem est agens et patiens et mouens et motum. ita contingenter et per accidens esse agens et esse patiens sunt idem et agere et pati. et licet vtraque locutio sit impropria et per accidens. tamen hec est magis impropria agere et pati sunt iden quia non est ibi nisi identitas materialis et subiectiua quae magis denotatur per agens et patiens esse idem. et cum dicitur quod agere est nobilius quam pati. Responsio ita dicit philosophus quod agens est nobilius patiente. si igitur ter mini sumantur personaliter non est vniuersaliter verum. sed intellectus illius dicti est quod vbi agens et patiens di¬ stinguuntur agens est nobilius ceteris paribus vel saltem est nobilius secundum quid quatinus dominans et vicens vel intelligitur quod agere non infert imperfectionem in eodem de quo verificatur sicut pati. istud etiam argumen tum potest reduci contra alios. quia si agere est nobilius igitur habet determinatum gradum nobilitatis. igitur entitatis. igitur est aliqua entitas demonstrabilis incom plexe.

¶ Ad. 10. Aug. accipit concretum pro abstracto vnde ibidem. c. 6 immediate subdit. aliud leticia. aliud tristicia. Et probat quia anima est mutabilis secundum ista et hec conueniunt anime separabiliter. et per hoc intendit ponere differentiam inter animam cui hec conueniunt contingenter et mutabiliter et deum cui conueniunt identice et immutabiliter et conformiter. si Aug. alicubi inueniatur dicere quod in creaturis aliud est esse quantum aliud esse coloratum vel. etc. accipit concreta pro abstractis vel per huiusmodi alietatem intelligit contingentiam et separabilitatem per negationem identitatis per se et proprie et necessa rie.

¶ Ad septimum principale. contra conclusionem se cundam patet ex superioribus. ille enim non sunt praedicatio nes directe. et licet in figura loquendi videantur significare quoddam esse ipsius obiecti formaliter. tamen realiter significant esse legis et ordinationis prohi bitorie vel actus punitiui vel vituperantis. etc.

¶ Ad confirmationem. patet supra secunda questione prolo. responden do ad tertium et quartum contra conclusionem secundam

¶ Ad octauum principale negatur antecedens. Ad probatio nem primam. per idem arguitur quod corpus habens albedinem est illud compositum et similiter albedo inherens corpori.

¶ Dicendum igitur quod hec est falsa in sensu diui sionis. corpus esse album non potest poni sine illo compo sito. Ad secundam probationem conceditur quod esse terminum ad quem totalem motus alterationis verificatur de vtroque. sed aliter et aliter. illud enim compositum non erat prius simpliciter et absolute et capit esse simpliciter per alterationem vt totalis effectus. sed corpus album vel corpus esse album erat prius et non acquiritur loquen do secundum sensum diuisionis: sed iuxta sensum dictum supra respondendo ad secundum

¶ Ad. 9. negatur antecedens. si a. non existente hec sit vera. a. est. a. si vero non sit vera. adhuc negatur antecedens pro tempore quo. a. actualiter existit quod tamen non est al bum Si vero. a. non existat nec verum sit a. esse .a. tunc conceditur antecedens. et negatur consequentia. nec est simile de affirma tiua et negatiua. quia veritas negatiue non exigit exitentiam rei significate per subiectum.

¶ Ad primam probationem antecedentis. negatur proprie loquendo quod petrum non esse album ponatur destructo petro. sicut nec ponitur pe trus non ens album actu. nullum enim intelligibile ponitur actu quod sit petrum non esse album. Ad probationem quamuis petro destructo hec sit actu vera. petrus non est albus: non sequitur quod proprie loquendo ponatur pe trum non esse album. quia negatiua proprie non significat aliquod intelligibile poni: sed non poni. et ideo veritas eius non exigit intelligibile significatum per eam actu poni: sed sufficit quod intelligibile non ponatur / quod poni significaretur per affirmationem. large enim loquendo diceretur poni petrum non esse album. quia non ponitur petrum esse album et propter non positionem illius intelligibilis verificatur negatiua propter cuius posi tionem verificaretur affirmatiua.

¶ Ad secundam probationem. negatur secunda pars antecedentis. ad primam probationem conceditur. quod. b. asinus est nullum hominem esse album quia. b. est nunc hominem esse album. et est non illum hominem e est album. etc. Negatur consequentia scilicet igitur. b. est hunc homi nem vel aliquem hominem non esse album nec est locus a toto in quantitate nec locus a superiori negatiue cum vtraque sit simpliciter affirmativma: sed sequitur igitur .b. asi nus non est aliquem hominem currere vel est non hunc hominem currere.

¶ Si vero aliquis dicat quod singala res huius vniuersalis .b. est nullum hominem currere. sunt iste .b. est hunc hominem non currere. etc. tunc ne gandum est quod .b. sit nullum hominem currere et correspon dentur. falsum est quod nullum hominem currere est .b. asinus quia falsum est quod .b. asinus. sit hominem non currere. et tunc contradictoria istius. nullum hominem currere est b. asinus non esset ista. aliquem hominem currere est .b. asinus: sed ista nullum hominem currere non est .b. asinus vel non nullum hominem currere est .b. asinus vel aliquem ho minem currere non est .b. asinus. Sed non videtur quod sic accipiende sunt singulares illius vniuersalis. quia ipsa est negatiua simpliciter. singulares vero forent affirmatiue. et quia singulares istius: nullus homo currens est b. asinus non sunt iste plato non currens est .b. asinus etc.

¶ Ad secundam probationem negatur consequentia. ad primam probationem verum est si negatio ponitur immediate post copulam. et ad secundam negatur quia nec petrus est chime ram esse aliquid nec petrus est chimeram nichil esse.

¶ Ad decimum principale sumpto antecedente personaliter et supposito quod omnes vel plures homines currant. conce ditur antecedens. et negatur consequentia. quamuis enim petrus currens sit idem petro currenti: et aliquis homo currens sit idem alicui homini currenti. falsum est tamen quod omnis homo cur rens sit idem homini currenti quia petrus esset idem omni homini currenti. non est igitur similis proportio. quia hic conparatur vnum singulare sibiipsi. ibi aut comparatur vnum singulare omnibus vel pluribus aliis. conceditur tamen quod omnis homo currens et omnem hominem currere sunt oraitiones conuertibiles sumptis terminis personaliter sic quod omnis homo currens est aliquem hominem currere et omnem hominem currere est aliquis homo currens. Si vero solus petrus currat. tunc licet petrus sit omnis homo currens: non tamen videtur concedendum quod petrum currere sit omnem hominem currere / licet sit ome quod est hominem currere. vnde hoc dictum omnem hominem currere potest exponi per hanc. omne quod est hominem currere et sic petrum currere esset tunc omnem hominem currere. Nec sequitur quod omnis homo currat. Sicut licet petrus sit omnis homo currens et omnis homo currens sit aliquis existens in actu. Non tamen verum est tunc quod omnis homo sit currens. Si vero exponitur per istas ofones hunc hominem currere / et illum hominem currere etc. vel omne quod est hominem currere sic falsum est tunc quod petrum currere sit omnem hominem currere.

Ad confirmationem per idem. Ad pleniorem intellectum eorum que spectant ad hanc materiam. sciendum quod si propositio ca thegorica affirmatiua de inesse sit vera. Puta .a. est .b. tunc dictum predicatur de subiecto et econtra. quia .a. esse .b. est .a. ens .b. et .a. ens .b. est. a. Si vero sit falsa et impossibilis / vt petrus est irrationalis tunc petrum esse irrationabilem non est petrus nec est aliquid nec actu neque potentia. Si vero sit falsa tamen possibil vt petrus est albus tunc petrum esse album non est ali quid in actu sed potest esse aliquid: quia potest esse petrus et quia petrus potest esse ens album. Si vero sit pro positio negatiua falsa vt petrus non est homo tunc petrum non esse hominem non est aliquid. Sicut petrus non ens homo seu non idem homini non est tunc aliquid. Si vero propositio negatiua sit vera vt .a. non est .b. aut igitur a. est actu aut non. Si primum tunc .a. non esse .b. est aliquid: puta .a. siue .b. sit siue non sit. S icut tunc verum est quod .a. non ens .b. seu non idem .b. est ali quid. Si vero .a. non sit in actu / aut igitur non potest esse et tunc .a. non esse .b. nich il est nec actu nec potentia. vt petrum irrationalem non esse asinum non est alquid nec actu nec potentia. Aut a. non est actu sed potest esse et tunc auta. potest esse et non esse .b. et tunc .a. non esse .b. est aliquid in po tentia quia possibile est quod .a. non esse .b. sit. a. et sit idem ipsi .a. aut .a. non potest esse quin sit .b. vt petrus non potest esse quin sit viuens et conseruetur a deo et tunc .a. non esse b. non est aliquid in actu nec in potentia nisi forte in sensu diuisionis. Hec enim propositio petrum non viuere seu petrum non conseruari a deo est possibile videtur distinguenda secundum compositionem et diuisionem. Sicun ista petrus non habens vitam potest esse ens actu seu petrus priuatus vita potest viuere: in sensu diuisionis vera est: in sensu compositionis falsa.

¶ Ad argumentum in principio quaestionis patet ex dictis. Ad argumenta con tra primam conclusionem.