Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Commentarius in Libros Sententiarum

Prologus

Quaestio 1 : Quero utrum deum esse nobilissimum omnium aliorum entium sit aliqua essentia per se vna

Quaestio 2 : Utrum deum querum esse specialem adiutorem hominis fideliter in theoloogia studentis sit aliquid per se vnum totaliter ab omni creatura distinctum.

Quaestio 3 : utrum aliquem fidelem meruisse per studium sacre theologie sit aliquod intelligibile distinctum ab omnibus rebus / actu vel potentia existentibus.

Distinctio 1

Quaestio 1 : utrum omnis intellectus cognoscens formaliter ens medium in respectu ad finem intelligat utrumque vnico actu simplici.

Quaestio 2 : utrum intellectus noster per actum per se vnum et simplicem in essendo apprehendat formaliter quod deus est summum bonum quo fruendum est:

Quaestio 3 : utrum voluntas referens illud quo vtitur in illud quo fruitur velit utrumque per vnicum actum simplicem.

Distinctiones 2-3

Quaestio 1 : utrum omnis fidelius cognoscens deum esse trinum et vnum cognoscat aliquod intelligibile

Quaestio 2 : utrum sola veritas affirma tiua sit per se obiectum assenssus secundum quem formaliter assentimus quod deus est vnus essentialiter et trinus personaliter

Quaestio 3 : utrum scientia per quam ex creaturis scimus deum esse habeat pro obiecto per se scibili solam conclusionem demonstratam

Quaestio 4 : utrum a nobis viatoribus possit ratione naturali sufficienter probari deum esse.

Quaestio 5 : utrum impossibile sit plures deos esse.

Distinctio 8

Quaestio 1 : utrum ratione naturali sufficienter probari possit deum esse substantiam simplicem et inextensam.

Quaestio 2 : utrum solus deus sit ens indiuisibile essentialiter summe simplex.

Quaestio 3 : utrum deus sit ens omnino immutabile.

Distinctio 8

Quaestio 1 : utrum intellectus paternus intelligat aliquid per intellectionem realiter distinctam a deitate.

Distinctio 10

Quaestio 1 : utrum voluntas diuina velit aliquid per velle realiter distinctum a deitate.

Distinctio 14

Quaestio 1 : utrum ad hoc quod viator fiat nouiter iustus et deo carus requiratur noua caritatis et gratie supernaturalis infusio.

Quaestio 2 : utrum aliquam charitatem habere sit viatori necessarium ad salutem

Distinctio 17

Quaestio 1 : utrum spiritus sanctus posset esse caritas secundum quam formaliter homo iustus diligit deum.

Distinctio 19

Quaestio 1 : utrum ens nobilissimum sit vltimus finis omnium.

Distinctiones 20-21

Quaestio 1 : utrum ens primum habeat vim conseruatiuam omnium aliorum entium

Quaestio 2 : utrum sufficienter probari possit vltimum finem omnium esse primum principium effectiuum omnium.

Distinctio 22

Quaestio 1 : utrum ad omnem per se effectum positiuum cause secunde deus concurrat per se effectiue.

Quaestio 2 : utrum ad effectus humanos qui sunt mali: concurrat effectiue potentia summi boni

Quaestio 3 : utrum diuina voluntas possit esse causa productiua actuum malorum vt mali sunt.

Quaestio 4 : utrum deo et creatura agentibus eundem effectum. deus in infinitum perfectius agat et influat quam creatura.

Quaestio 5 : Utrum deo et creatura concausantibus effectiue eundem effectum: deus prius naturaliter agat ad illum: quam creatura.

Quaestio 6 : utrum diuina potentia secundum generalem influentiam concausans voluntati create prius naturaliter agat ad actum voluntatis create: quam voluntas creata.

Quaestio 7 : utrum ad actus bonos voluntatis create potentia dinina prius naturaliter agat: quam voluntas creata.

Quaestio 8 : utrum diuina potentia ad actus voluntatis humane qui sunt mali prius naturaliter agat quam voluntas humana.

Distinctiones 1-31

Quaestio 1 : utrum essentia diuina distinguatur ex natura rei a proprietate personali relatiua.

Quaestio 2 : Utrum cum identitate essentiali deitatis stet distinctio realis personarum diuinarum.

Distinctio 32

Quaestio 1 : utrum sapientia et intellectus patris et filii distinguantur aliqualiter ex nam rei

Quaestio 2 : utrum diuina sapientia distinguitur secundum ra tionem ab essentia et bonitate diuina.

Distinctiones 33-34

Quaestio 1 : utrum patrem in diuinis generare et habere filium sit aliquod intelligibile complexe significabile distinctum a patre et ab omnibus entibus incomplexe nominaliter significabilibus

Distinctio 35

Quaestio 1 : Utrum secundum lumen rationis naturalis ponendum sit deum formaliter intelligere aliud ab ipso.

Quaestio 2 : Utrum deus formaliter intelligat omnem quidditatem specificam secundum omne verum scibile de illa.

Quaestio 3 : Utrum deus formaliter intelligat distincte omnia singularia secundum actum vel potentiam existentia

Distinctio 36

Quaestio 1 : utrum respectu diuersorum intelligibilium sit in deo formaliter pluralitas ydearum tanquam exemplarium ex natura rei distinctorum

Quaestio 2 : utrum diuino intellectui representetur aliquem quod per se intelligibile obiectiserue significatum per veritatem affirmatiuam quod non significetur per negationem contradictoriam.

Distinctio 37

Quaestio 1 : Utrum deus sit actualiter extra celum praesens spacio infinito ymaginario.

Distinctiones 38-39

Quaestio 1 : Utrum omne ens aliud a deo ideo sit: quia deus scit et vult illud esse.

Quaestio 2 : utrum creatura que potest esse et non est ideo non sit: quia deus vult eam non esse: aut quia deus non vult illam esse.

Quaestio 3 : utrum creatura que non est et potest esse ideo possit esse: quia deus potest illam facere esse

Quaestio 4 : utrum illud quod impossibile est fieri vel esse ideo sit impossibile quia deus non potest illud facere vel econtra

Quaestio 1 : utrum omne quod erit et non est ideo sit determinate futurum quia deus determinate scit et vul illud fore.

Distinctiones 40-41

Quaestio 1 : Utrum deus ab eterno quosdam predestinauit ad beatitudinem propter merita eorum prescita futura.

Quaestio 2 : utrum deus ab eterno reprobauerit aliquos propter eorum demerita futura prescita.

Quaestio 3 : utrum reprobis in gratia existens per bona opera mereatur vitam eternam.

Distinctiones 42-44

Quaestio 1 : utrum in lumine rationum naturalium ponendum sit deum esse potentie actiue formaliter infinite secundum vigorem

Quaestio 2 : utrum per rationes humane philosophie capiendo humanam philosophiam pro illa quod humanus intellectus possit acquirere ex causis naturalibus cum influentia dei generali secluso super naturali dei auxilio facto per reuelationem interiorem vel exte riorem. utrum inqua per rationes humane philosoprhie possit sufficienter probari. Primum ens esse nobilitatis essentialis formaliter infinite.

Distinctiones 45

Quaestio 1 : utrum ratione naturali possit a nobis sufficienter demonstrari vniuersum a primo principe regi libere libertate contingentie

Quaestio 2 : utrum in lumine rationum naturalium probabilius sit ponere vniuersum regi a deo libertate contingentie quam naturali necessitate

Quaestio 3 : utrum ratione naturali possit euidenter probari voluntatem humanam habere libertatem indifferentie in actibus suis

Quaestio 4 : utrum innitendo precise rationibus naturalibus et experientiis sit probabilius ponere voluntatem humanam agere libertate contingentie quam naturali necessitate

Quaestio 5 : utrum stando in lumine rationum naturalium praecise repugnantia sit libertatem contingentie conuenire voluntati humane in agendo et non conuenire prime cause

Quaestio 6 : utrum ea que fuerunt possibile sit per diuinam potentiam absolutam nunquam fuisse

Quaestio 7 : Utrum stando in lumine rationum naturalium ponendum sit cuiusibet contradictionis de futuro contingenti alteram partem determinate esse veram.

Quaestio 8 : utrum cuiuslibet contradictionis de futuro contingenti alteram partem determinate esse veram deus distincte cognoscat

Distinctiones 46

Quaestio 1 : utrum cum diuina praescientia et praeordinatione futurorum stet deum agere ad extra libertate contradictionis antecedente

Quaestio 2 : utrum deus habeat scientiam immutablem de euentu futuri contisigentis

Quaestio 3 : utrum de cuiuslibet futuri contigentis euentu deus habeat scientiam certam et infallibilem

Quaestio 4 : utrum deus possit dare intellectui creato noticiam certam et infallibilem de euentu contingentis futuri.

Quaestio 5 : utrum omni reuelationi facte a deo de euentu futuri contingentis sit firmiter credendum.

Distinctiones 47

Quaestio 1 : Utrum diuina prescientia et praeordinatio futurorum necessitet antecedentur voluntatem humanam ad agendum

Quaestio 2 : Utrum omne quod est futurum eueniet de necessitate simpliciter absoluta.

Distinctiones 48

Quaestio 1 : Utrum omne bonum aliud a deo sit contingentur bonum ex ordinatione libera diuine voluntatis.

Quaestio 2 : utrum omne quod est creature rationali malum culpe: ideo sit malum: quia a deo libere et contigenter prohibitum

Quaestio 3 : utrum ad rectitudinem humane voluntatis requiratur ipsam conformiter velle id quod deus vulto

Quaestio 4 : utrum respectu cuiuslibet voliti a deo possit voluntas viatoris per aliquod velle rectum vel non iniustum conformari diuine voluntati in obiective volito

Prev

How to Cite

Next

Quaestio 2

utrum sola veritas affirma tiua sit per se obiectum assenssus secundum quem formaliter assentimus quod deus est vnus essentialiter et trinus personaliter
1

SEcundo circa distin ctionem secundam vsque ad octauam. Quero vtrum sola veritas affirma tiua sit per se obiectum assenssus secundum quem formaliter assentimus quod deus est vnus essentialiter et trinus personaliter.

2

Quod sic. quia illud solum est obiectum alicuius assensus cui per illum assensum assentimus. sed hec est propositio veridica secundum rem vel se cundnm apparentiam. probo. quia illi assentimus quod con cedimus et illi dissentimus quod negamus sed solam enunciationem concedimus vel negamus. igitur.

3

¶ Con tra. per assensum fidei assentimus illi vt per se obiecto cui credimus et quod credimus per huiusmodi assensum: sed hoc est deus trinus et vnus. igitur

4

Prima conclusio. Per se obiectum assen sus et iudici quo forma liter assentimus vel iudicamus deum esse trinum persona liter non est hec affirmatio veridica deus est trinus personaliter nec est aliqua propositio seu apprehensio comple xa significans deum esse trinum et vnum. et conformiter in telligendum est de ceteris iudiciis et de propositionibus illis correspondentibus. probatur. per se obiectum iudicii quo iu dico deum esse trinum est necessarium et eternum. iudico enim deum esse eternaliter et necessario trinum. sed nulla propositio mentalis vel signum complexe significans hoc est necessarium et eternum. igitur.

5

¶ Preterea. per se obie ctiue iudicatum a me per huiusmodi iudicium ponitur extra animam circumscripto opere intellectus patet. certus enim sum petrum currere extra. immo illud ponitur in certo si tu et distantia a me. non autem huiusmodi propositio vel signum complexum. non dico quod sum certus circumscripto opere in tellectus: sed sum certus petrum esse huiusmodi circumscri pto opere intellectus.

6

¶ Preterea. per se obiectum apprehensionis complexe qua formaliter apprehendo pe trum esse est extra. igitur et iudicium. quia idem per se et di recte apprehendo et iudico cum apprehendo petrum esse / et ly petrum esse in vtraque tenetur personaliter et pro eodem

7

¶ Preterea. per se obiectum iudicii et assensus preerat mee apprehensioni et assensui et remanebit cessante mea apprehensione vel iudicio. iudico enim .a sse illud quod preerat et quod postea erit.

8

¶ Preterea. pi se obiectum assensus et iudicii quo iudico .a. fuisse vel fore huiusmodi non est propositio vel apprehensio vel signum com plexum formatum vel formabile. igitur nec per se ob ectum iudicii quo iudico. a. esse huiusmodi. antecedens probatur quia obiectiue per se iudicatum a me per huiusmodi iudicium est preteritum vel futurum et non est praesens. quia vere iudico ob iectum fuisse vel fore huiusmodi et non esse nunc huiusmodi. mea autem propositio et apprehensio est presens.

9

¶ Confirmatur. per se obliectum assensus / et iudicii recordatiui non est propositio quam format sic iudicans quia per se obiectum re cordationis et illud de quo obiectiue recordor est praeteritum.

10

¶ Preterea per se obiectum iudicii ne gatiui non est propositio negatiua: igitur consimiliter de iudicio affirmatiuo. Antecedens probatur: quia interdum illud nichil est: et accidit illud esse: vt cum iudico petrum non esse.

11

¶ Preterea illud quod est per se obiectum iudicii cuiusdam intellectualis est sensibiliter / et experimenta liter notum. de eodem enim iudico intellectualiter quod ex perimentaliter et sensibiliter video vel vidi: et ideo sic iudico / et testimonium perhibeo sic esse: quia vidi sic esse: puta petrum currere. Confirmatur: quia illud intel lectualiter iudico quod apparet mihi et bruto: et quod estimatur per brutum.

12

¶ Preterea idem iudico hodis quod heri quando iudico et credo deum esse trinum: sed non iudicarem idem: quia non eadem est propositio formata a mo heri / et hodie.

13

¶ Preterea. idem est per se obiectum iu dicii mei et iudicii tui. Iudicamus enim omnino idem / et testimonium perhibemus super omnino eadem: sed non est eadem propositio mei et tui: nec eadem cognitio: quia nihil cogitas de actibus meis. vnde nulli duo idem iudica rent / et crederent: nec super eodem testimonium perhibe rent.

14

¶ Preterea. de illo eodem de quo prius dubitabam sum modo certus: sed non eadem est apprehensio con plexa nunc et prius: quia nunc est intuitiua et euidens: Ideo enim sum certus: quia intuitiue cognoscitur modo sic esse

15

¶ Preterea eidem obiective assentio cui plato dissentit sed pluro non dissentit per se obiectiue propositioni formate a me: quia de me nihil cogitat: igitur. Maior patet cum enim assentio quod petrus est albus et plato dissentit: contradicimus nobis: et sunt iudicia contraria. igitur iste assensus et ille dissensus sunt respectu eiusdem. si dicatur quod nunc iudico idem quod prius / vel idem quod plato / vel illud cui plato dissentit non quia per se immediatum obiectum vtriusque iudicii sit formaliter idem: sed quia est equiualenter idem: quia propositiones ille quibus per se et imme diate obiectiue assentimus: significant idem. Proposi tio autem per se est obiectum assensus: non vt est quidam qualitas naturalis: sed vt est signum et exemplar / et imago ab terius.

16

¶ Contra. si ideo dicimur iudicare idem equiua lenter: quia significatum illorum complexorum est idem Aut igitur huiusmodi iudicia feruntur obiectiue tantum super illud signi ficatum non super huiusmodi propositiones. aut super propositio nes tantum / et non super significatum ipsarum. aut super vtrunque simul. si primum / propositum. si secundum contra. tum quia superfluum est ponere vtrunque. Ex quo enim significatum extra est natum esse per se obiec tum assensus sufficienter poterit poni obiectiue iudi catum ex parte significati. sicut enim significatum ex tra est totale / et sufficiens obiectum apprehensionis complexe / qua apprehendo petrum esse hic. pari ratione poterit esse obiectum sufficiens iudicii conformis. idem enim apprehendo et iudico: cum apprehendo et iudico petrum esse hic. tum quia partim iudicaremus idem: partim diuersa et iudicaremus: parti sic esse extra animam. Tum quia non contradiceremus nobis: nec essent iudicia contraria diuersorum huiusmodie si se cundum: igitur nec formaliter nec equiualenter iudicamus idem:. sed omnino diuersa: sicut actus nostri omnino sunt diuersi: immo alterius rationis: quia vnus est assensus alter dissensus. vnus est certitudo / alius dubitatio. vnus apprehensio cla ra / alius est apprehensio obscura. Item contra rensionem. Si huiusmodi iudicium est obiectiue respectu .a. signi complexiexistentis in mente. Aut igitur intellectus iudicans vtitur. a. complexo propter se ibi sistendo et terminando iudicium. aut non sed pro alio et pro significato. si secundum propositum: quia significatum esset principa le obentum assensus: et est illud quod vltimate iudico: et cui ob iectiue terminatiue assentio. si primum / contra. tum quia sequitur quod neque formaliter neque equiualenter idem iudico nunc et heri: quia omnino aliud / et aliud obectum. nec intellectus vt iudicans vtitur illo: vt signo / sed vt vltimato terminatimo iudicii: et tu et ego iudicamus omina diuersa situ distantia: et nul lo modo idem. tum quia falsum esset iudicium qua iudicarem deum esse trinum et vnum: quia per illud iudico illud esse obiective trinum et vnum quod est in anima non res ad extra. hoc autem est falsum vnde arguitur sic. Illud est obetum huius iudici de quo obiective iudico ipsum esse trinum et vnum: sed res extra est huiusmodi: quia de illo obiectiue iudico ipsum esse trinum et vnum: quod est rea liter trinum et vnum: alioquin deciperer: sed solus deus existens extra animam et nihil aliud est trinum et vnum etc. igitur.

17

¶ Item contra responsionem: quia proportionabiliter / et vni formiter iudicamus ideo sicut apprehendimus ideo: sed apprehendi mus idem formliter cum ego apprehendo petrum esse in tali loco / et tu similiter et testimonium perhibemus super eodem nunero formliter Preterea: illud de quo iudicamus est obetum vel pars obiecti sed illud est res extra significata: quia de hoc demonstrato in hoc loco iudico ipsum esse huiusmodi. Preterea. petrum esse album est per qeu se obetum iudicii: et est id cui obiectiue assentio: sed petrum li esse album non est signum complexum veridicum: sed intelligibile in extra animam. probo: quia est prius et causa veritatis complexe secundum arist. in praedicamentis ca. de priori. et. 9. metha. Non propter nostra vere existinare te esse album: tu es albus: sed propter te esse album nos hoc dicentes verum dicimus. probatur iterum: quia causa naturalis facit petrum esse album: non autem facit propositionem

18

Secunda conclusio. hec affirmatio veridica deus estrinus personaliter non est obintum totale neque partiale iudicii vel assensus / qua forliter et adequate iudicamus / et assentimus deum esse trinum et vnum probatur ex multis. mediis supra positis. Preterea sit .a. omplexum mentale seu apprehensio complexa: per quam forma liter et adequate apprehedit intellectus: quod binarius est par. Tunc sic possibile est intellectum iudicare et assentire binarium esse parem ipso .a. non cognito: igitur .a. non est obiectum totale nec partiale huius iudicii / vel assensus. consequentia patet: quia intellectus iudicaret obiectum / non cognitum Antecedens probatur: quia circumscripta omni noticia refle ca ipsius .a. non cognoscitur .a. ab intellectu in quo est vt nunc supponitur. et probatur alibi. Sed possibile est intellectum habentem .a. actum iudicare binarium esse parem circumscripta omni alia noticia reflexa ipsius. a. igitur possibile est iudicare binarium esse parem ipso .a. non cognito Secunda pars antecedentis probatur: quia intellectus euidem ter cognoscens et binarium esse parem. aut assentit natu raliter / et necessario: aut assentire potest circumscripta alia noticia priori quam sit iudicium illud. sicut. enim intelle ctus apprehendens hominem esse asinum dissentit naturaliter: ita de contrario sensu. Si enim clara et euidens et certa noticia quod sic est non sufficiat ad iudicandum / et assentiendisic esse. nullum principium erit per se notum / et nulli intellectui erit per se notum sic esse sicut significatur per principium: quia ad assentiendum requireretur alia noticia: sed intellectus per .a. actum euidenter cogscit binarium esse parem. supponatur enim talis apprehensio qulis est de per se / et ex se notis: igitur. praerea esto quod a. esset formliter noticia suiipsius. adhuc iudicium quae formiliter et a lequate iudico hunc binarium esse parem non habet .a. pro aliquo sui obiecto: quatenus est huiusmodi iudicium probo primo: quia .a. qute nus est noticia sui: non est noticia veridica / nec falsidica. si enim esset veridica: tunc omnis noticia complexa esset veridica / et si esset falsidica sequitur quod omnis propositio mentalis esset falsidica: quia: quelibet est equaliter / et vniformiter apprehensio sui: et conformis sibi ipsi Secundo. quia totale obiectum illius iudicui est binari um hunc demonstratum esse parem. Sed .a. non est bi¬ narium hunc esse parem / nec pars eius: quia signum eius vt significati extrinseci: igitur.

19

¶ Preterea si: a est obiectum partiale alicuius iudicii / quo intellectus iu dicat de paritate binarii maxime videretur de iudicio quo intellectus iudicat quod .a. complexum est verum. vel conforme rei extra seu suo significato vel aliquod equiualens. Patet. non enim est obiectum totale huius iudicii. Si igitur est partiale obiectum aliquid sibi attribuitur. vel ipsum alteri in habitudine ad bina rium: quod non videtur nisi quod est verum: et confor me tali significato. sed illud iudicium non est iudicium quo formaliter et primo iudicatur binarium esse parem: sed est iudicium posterius / et presupponens assensum quo formaliter assentio binarium esse paren probo multipliciter prmo binarium esse parem est signum con ilexum hoc significans esse verum: et vnum est prius / et causa alterius secundum Aristotelem in praedicamentis: igitur re spectu eorum nati sunt esse diuersi assensus et diuer a iudicia. respectu enim diuersorum obiectiue cognoscibilium complexe et veridice nati sunt esse varii ab sensus.

20

¶ Item quod vnus assensus sit prior et causa pa tet quia ideo iudico et assentio .a. complexum esse verum vel esse conforme suo significato: quia assentio et iudico binarium esse parem. iudicare enim hoc signum esse conforme rei: presupponit iudicium quo iudicatur sic esse a parte rei sicut de complexo vocali vel scripto si iudicetur esse verum. item diuersis propositionibus: quarum vna est naturaliter prior et notior altera: et dicit propter quid respectu alterius correspondent diuer si assensus / et iudicia: alioquin non esset alius habi tus correspondens conclusioni et principio. hec propositio / seu apprehensio binarius est par qua sit .a. et hec propositio .a. complexum est veridicum seu conforme rei sunt diuerse propositiones. Patet primo: quia praedicatum vnius non est idem cum praedicato alterius: nec subie ctum cum subiecto: quia esse verum est praedicatum vnius nec est conuertibile cum subiecto: sed commune om ni propositioni vere. patet etiam: quia in propositionibus vocalibus / vel scriptis correspondentibus aliud est subiectum in hac / et in illa. Item subiectum huius est praedicabile de genere substantie interdum. Subiectum autem illius vel praedicatum de genere qualitatis vel relationis. Subiectum etiam huius et predicatum sunt termini prime intentionis: sed illius sunt secunde inten tionis. huius etiam supponunt pro rebus extra. illius autem pro actu anime

21

¶ Secundo: quia circunscripto intelle ctu ponitur ita esse in re sicut significatur per istam. Non autem ita ponitur sicut per alteram significatur. Tertio quia vna spectat ad scientiam arismetice: altera ad sci entiam logice: scilicet quod hoc complexum sit verum. hic enim terminus veridicum spectat ad logicam: et causat as sensum mediante medio logico comuni omni pro positioni vere: scilicet quia est conforme suo significatio

22

¶ Quarto. quia contingit quod vna sit apprehensio singuaris / et intuitiua respectu singularis demonstrati in tuitiue cogniti puta hoc .a. est verum. Altera autem est apprehensio vniuersalis. Quinto. si eadem est propositio / et apprehensio in mente: quod binarius est par quae sit .a. et quod .a est propositio vera igitur pari ratione et quod .a. est propositio caihegorica affirmatiua vniuersalis vel indefinita / etc. vel quod non est falsa nec ne gatiua etc. consequens est falsum: quia praedicata sunt di uersa: et quia vna est affirmatiua / et altera negatiua

23

¶ Sexto. pari ratione eadem erit apprehensio homo est asinus: quae sit .b. et quod .b. non est vera: nec conformis rei. consequens est falsum: quia vna est affirmatiua / et falsa. altera est negatiua et vera. consequentia probatur: quia formata .b. non minus est euidens ipsam esse fal sam quam formata .a. euidens est .a. esse veram. Ex istis patet quod quamuis .a. propositio mentalis esset formaliter seipsa apprehensio sui adhuc non esset apprehensio p quam formaliter apprehenditur .a. esse verum. Et con firmatur: quia omnis propositio vera formata in men te cognosceretur formaliter seipsa esse vera. consequens est falsum: quia contingit intellectum habentem illam esse dubium vel neutrum: de hoc consequentiam probatur: quia quaelibet erit equaliter et vniformiter noticia in tuitiua suiipsius: igitur non est ratio quare vna ostendatformaliter seipsam esse veram magis quam alia ex hoc quod est noticia sui

24

¶ Item propositio contingenter vera non est apprehensio qua apprehenditur esse vera contin genter: igitur pari ratione nec de alia: quia non minus erit noticia sui hec quam illa. antecedens probatur: quia ipsa eadem manens potest nunc esse vera: nunc esse falsa propter mutationem in re. Patet igitur multipliciter quod huiusmodi ap prehensiones sunt distincte: quod autem vna sit prior et no tior: et causalis respectu alterius. probatur: ideo enim .a. signum complexum est verum: quia binarius est par et ideo prima est vera: quia secunda est vera: et prima est de monstrabilis per secundam: quia ab eo quod res est vel non est oratio dicitur esse vera / vel falsa: et in praedicamentis capi. de priori. prius natura est homine esse quam orationem hoc si gnificantem veram esse. Et. 9. methaphisice. non propter nos vere etc. Ex his patet quod quamuis quaelibet noticia in tellectus esset formaliter noticia intuitiua sui adhuc assensus quo formaliter assentio binarium esse parem non esset assensus quo formaliter assentio .a complexum esse verum: et per consequens ille assensus vt est assensus quod binarius est par non habet .a. pro obiecto. Primo Contra duas conclusiones assentio et iudico quod binarius est par et assensus seu iudicium est respectu eius quod binarius est par: sed quod binarius est par est propositio: magiter.

25

¶ Confirmatur. Illud est obis ctiue creditum / et iudicatum quo conuenienter respondetur ad stionem qua quaeritur de aliquo quid credit / et iudicat sed conuenienter respondetur per hoc complexum immo ter nihil aliud conuenientius respondetur: puta cum respondetur quoniam credit / et iudicat quod binarius est par.

26

¶ Secundo intellectus non assentit nisi vero simpliciter / vel apparenter nec dissentit nsi falso simpliciter vel apparenter d est ei quod est vel apparet verum vel falsum: sed so lum complexum est verum vel falsum. veritas enim / et falsitas sunt proprietates signi complexi: igitur. Maior probatur: quia aut iudicando erramus / et decipimur / et tunc iudicamus falsum. aut non: et tunc iudicamus vel rum.

27

¶ Et confirmatur per Augustinum ench. 17 non est conueniens vt continuo aliquis erret si aliid nescit: sed quisquis existimat se aliquid scire quod nescit pro vero quippe approbat falsum / quod est erroris officium et proprium. Confirmatur: sicut bonum / et malum ad volutatem: sic verum et falsum circa intel ectum: sed voluntas non consentit nisi bono simpli liter: aut secundum quid seu existentis aut apparentis: igitur. Sid distinguitur de vero vt est passio signi complexi: et vt est passio entis conuertibilis cum ente.

28

¶ Contra quia chy meram esse figmentum vel nihil esse / nec posse esse non est ens hoc esse tale / et esse tantum: et tamen assentioquod chymera ni chil est et quod .b. fuit et non est. igitur si verum est cui assentio et non verum quod est ens sequitur quod verum complexum.

29

¶ Confirmatur. concedis id cui assentis et negas illud cui dissentis sed non concedis nisi complexum quod apparet tibi verum nec negas nisi complexum quod apparet tibi falsum

30

¶ Tertio principaliter intellectus assentit naturaliter ei quod est per se notum et euidens: sed multe propositiones ex actibus nostris sunt per se note et euidentes circum scripta reflexione: igitur illis intellectus obiectiue asse tit. Maior patet quia noticia certa / et euidens: vel est assensus vel sufficiens causa assensus respectu eum denter noti. Tali enim intellectus assentit propter se: Minor probatur de principiis scientiarum per se notis

31

¶ Confirmatur. intellectus non assentit naturaliter nisi ei quod est per se notum vel ex per se notis deductum vel ex probabilibus: sed huiusmodi solum sunt principia et conclusiones illate. igitur.

32

¶ Quarto. sit .a. hoc comple xum binarius est par: tunc sic. Assensus quo assen tio et iudico .a. esse verum est obiectiue respectu ipsius .a. complexi: igitur et assensus quo assentio quod binarius est par. Consequentia probatur: quia idem assensus et iudicium est quo assentio quod binarius est par: et quo assentio hoc complexum esse verum. probo primo: quia si sint assensus diuersi / et respectu diuersorum: igitur possibile est istum esse sine illo igitur esse cum opposito dissensu: et ita idem poterisimul assentire quod binarius est par et dissentire hoc complexum esse verum: et assentire quod est falsum. pro bo: quia non erunt assensus et dissensus contrarii sed tantum disparati: quia respectu obiectorum dispa ratorum etiam situ distantium: quorum vnum est si ne alio.

33

¶ Secundo probatur: quia idem est binarium esse parem et verum esse binarium esse parem: si enim non sunt idem: igitur vnu esset prius et causa alterius: sed hoc est falsum: quia nul lo genere cause patet inductiue.

34

¶ Quinto. Assensus fidei catholice est respectu propositionum: igitur pr ri ratione de aliis. Antecedens probatur: quia per assensum fidei credimus articulis fidei: puta quod christu resurrexit: sed articulus est propositio vera / et credibi lis: et numerantur secundum numerum quarundam propo sitionum.

35

¶ Sexto. assensus conformis / et correspon dens propositioni particulari vel indefinite signifi canti immediate res extra non est obiectiue respectu rerum significatarum: sed respectu complexi: igitur pari ratione de assensu vniuersali vel singulari. an tecedens probatur: quia formato isto complexo aliquis ho mo dormit / vel currit potest aliquis assentire: non autem assentit obiective alicui extra significato per illam. probo quia de nullo homine singulari demonstrabili scit / vel assentit ipsum dormire. Quero igitur quod est illud ob iectiue cui assentit: si illud complexum: habetur propositum Si hunc singularem hominem demonstratum dor mire / aut illum.

36

¶ Contra: quia nec de hoc credo ipsum dormire: nec de illo / aut hunc hominem et illum dormire. Et patet quod non: aut hunc / vel illum: et hoc non quia non format disiunctiuam. Et quia adhuc restat qua stio de obiectiue iudicato: quia vel est quodliet significatum per partes dsiunctiue: vel nullum / vel aliquod / et aliquod non. et patet quod non. aut est propositio disiunctivma et habetur propositum Est paralogismus accidentis: Ad primum quia hoc quod dico binarius est par in maiore stat personaliter / et significatiue: et in mino / ti stat simpliciter / et materialiter.

37

¶ Ad confirmatio nem illud per quod conuenienter respondetur potest di ci: et ipsa responsio seu dictum responsale vel significaum per se per illam. Si primo modo. negatur maior: quia tunc hec vox / Iohannes / esset causa homicidii: quia si queritur quis fecit homicidium: conuenienter resper detur / iohannes. Si secundo modo negatur minor

38

¶ Ad secundum. Uerum / et falsum possunt sumi vt sunt passiones propositionis. Alio modo vt verum est passio entis et falsum non entis apparentis: tamen esse huiusmodi vt .a. dicitur verum aurum / et .b. dicitur falsum aurum et proprie loquendo potest dici quod verum secundo modo est passio obiectiue significabilis: quatenus significabile per complexum verum / et falsum est passio obiecti significabilis vt significabile per complexum falsum: vt si petrus est petrum esse est verum: quia est ens sic significatum: sed si petrus non est petrum esse est fal sum. vnde Aristot. quinto methaphisice. ca. de ente dicit quod esse / et ens vno modo significat: quia verum non esse: aut quia non verum sed falsum. Similiter autem est in affirmatione / et negatione: et capitulo de falso dicit: quod falsum dicitur vno modo res falsa: et hu iusmodi hoc quidem per non componi: vt te sedere: aut per impossibile esse componi: vt dyametrum esse commensurabilem. alia vero dicuntur falsa: quae sunt quedam entia et apta nata videri: sed non qualia sunt vt sonia / et ymbratica. hec enim sunt aliquid: sed non quorum faciunt fantasiam. Res igitur false dicum tur. aut quia non sunt ipse: aut quia ab eis fantasia esset. hec Aristo. Et consequenter loquitur de falsitate orationis.

39

¶ Ad rationem igitur accpiendo verum vt est proprietas signi complexi. Negatur maior licet possit reduci in aliquam veram. Intellectus en im non assentit nisi habeat apprehensionem veram realiter vel apparenter id est nisi vel appareat secundum illam et sic esse sicut significatur per illam: et in hoc sensu ad cipiende sunt huiusmodi propositiones: scilicet secundum sensum intran sitiuum. sed ille modus habuit ortum ex communi ima ginatione / qua homines imaginantur propositiones esse obiecta apprehensionis complexe: quo modo imaginam tur obiecta vniuersalia correspondere intentionibus vniuersalibus. ideo communiter dicimur intelligere vniuersale: quia intelligimus vniuersaliter per intentionem vniuersalem. Sumendo autem verum secundo modo sic proprie sumendo verum vt est ens. adhuc negatur maior: quia de non entibus formantur apprehensiones / et iudicia vera: tamen impro cprie / et in similitudine / et trassumptione conceditur: quia sicut dicimus quod quicumque propositione vera demonstrata ita ponitur in re sicut significat: ita dicimus esse verum et ens hoc esse vel non esse. huiusmodi tamen proprie non oportet quod sit ens.

40

¶ Ad ter tium. aliquid esse per se notum / et euidens intellectui dicitur dupliciter: vel proprie scilicet obiectiue / et transitiue: et sic negatur minor. Atio modo improprie et intransitiue non obiectiue: quia est noticia certificans et euidenter notificans sic esse: et euidenter notum faciens anime: et sic solet dici propositio per se nota: quaeita euidenter ostendit sic esse quod intellectus habens illam assentit naturaliter sic esse circumscripta alia noticia: et sic est intelligendum dictum commune: quae dicitur de principiis quod sunt propositiones per se note. Tante magis proprie dicerentur per se no tificantes: et per se euidemper certificantes: vel possunt dici per se note: quia si anima velit de illa iudicare: statim notum est illam esse veram: et prius tamen notum est sic esse in re. hoc secundo modo negatur maior si intelligitur vniversaliter

41

¶ Ad quartum negatur conequentia. Ad probationem negatur assumptum. Ad primam probationem dicendum quod euidens est naturalter omni intellectui: quod si ita est in re propositio enuncum anedens sic esse est vera: et est consequentia necessaria et euidens. ideo naturaliter impossibile est assentire sic esse in re: et dissentire signum complexum esse verum vel assentire esse falsum. quia virtualiter contrariantur

42

¶ Ad secundam probationem. Non est simpliciter et proprie realis causalitas: sed in similitudine et propor tione et posset reduci ad causalitatem materialem circa quam / vel ad causalitatem effectiuam quia sic proprie realis causalitas: sed in similitudine et propor tione: et posset reduci ad causalitatem materialem esse in re videtur quasi conseruatiuum veritatis: et quia habitudo obiecti ad noticiam veram est quasi habitudo mensure ad mensuratum quinto methe phisice. Mensura autem quantum est ex se si generaret noticiam sui in intellectu disposito imprimeret ve ram representationem / et similitudinem sui / et sibi conformen. Posset etiam reduci ad causalitatem for malem: quia sic esse in re est quasi illud per quod pro positio denominatur vera: et ad illius variationem variatur huiusmodi denominatio et ponitur in diffinitione veri.

43

¶ Ad quintum. assensus fidei potest esse respectu propositionum / qua dicuntur articuli / et re spectu significati per illas: sed sunt varii assensus respectu diuersorum: licet vterque sit sensus catholic et veritas vnius inferat euidenter veritatem alteri us: tamen assensus quo assentio formaliter / et dircte christum resurrexisse non est per se respectu com plexi.

44

¶ Ad sextum. negatur antecedens. Ad pro bationem dicendum quod illud cui obiectine assentitur per illum assensum non potest conuenientius ex plicari: quam per hanc orationem hominem dormire vel aliquis homo dormit: quia sunt orationes quia bus conformiter correspondet ille assensus: vt signa adequata et conformia.

45

¶ Cum autem queritur quod est illud intelligibile vel illud ens vel illa res cui assentio etc.

46

¶ Respondeo. questio hec potest va rie intelligi. Aut enim queritur quod est illud intelgibile: quod obiectiue representatur per illum assen sum / vel ad quod terminatur obiectiue ille assensus et sicut dicendum quod omne illud intelligibile ad quod terminatur obiectiue illa apprehensio complexa cui correspondet: et est conformis. et potest dici quod illud intelligibile est hunc hominem dormire: et illum ho minem dormire: et sic de singulis que sunt intelligi bilia entia actu / vel potentia: nec sequitur igitur pir assensum illum assentio formaliter hunc homines dormire: quia hec propositio importaret: quod habeo at sensum singularem conformem huic propositioni hic homo dormit. et quia determinate et distincte iu dico hunc hominem dormire nec etiam sequitur quod ad veritatem illius iudicii et assensus requiratur hunc hominem dormire: quia hunc hominem dormire significatur per huiusmodi apprehensionem / vel assensum confuse / et indefinite vel particulariter: sic quod nulli illorum significatorum requiritur ad veritatem ill us apprehensionis / et iudicii / et quodlibet sufficit: aut ad eius veritatem requiritur hoc vel illud animal do mire. Si vero questio intelligitur. Quod est illud ens vel illud obiectum intelligibile pro quo verifi catur ille assensus: et quod sic se habet qualiter se ha bere verificat sufficienter huiusmodi iudicium. Di cendum quod illum hominem dormire qui realiter dormit: nec sequitur quod assentias formaliter hunc hominem dormire: sicut nec apprehendis formaliter hunc hominem dormire: licet illud quia est hunc. hominem dormire sit aliquo modo signifi catum per illam communem apprehensionem. vt de argumentum potest reduci contra alios ponen tes quod huiusmodi obiectum est complexe significabile representatum per huiusmodi assensum: quia ob iectiue iudicatum erit complexe significabile / pro qui verificatur illud iudicium. Sed petrum dormire est complexe significabile pro quo verificatur illud iu dicium: igitur petrum dormire erit intelligibile ob iectum per se iudicatum per illud iudicium: igitur per illud iudicium tu iudicas petrum dormire: quod est falsum: quia vt ipsi arguunt tu iudicares et dubitares idem s. per se obiectum assensus et Textia conclu. ad iudicit quae formaliter assentitur et iudicatur: quod deus est trinus personaliter est intelligibile significatum per huiusmodi complexum vel ridicum puta deum esse trinum sumendo dictum per sonaliter / et significatiue / et conformiter de ceteris propositionibus ex actibus rectis rerum extra et de assensibus et de iudiciis correspondentibus. probatur. quia vel est ipsamet propositio / vel eius significatum Non primum patet supra.

47

¶ Preterea adhoc sunt rationes multe posite ad primam conclusionem

48

¶ Pre terea illud est per se et directe obiectum assensus et iudicii: quod est per se directe obiectum apprehensioniveridice causantis immediate illum assensum: aut qui propter sui euidentiam est ille assensus. ideo enim apprehendo per huiusmodi apprehensionem iudico: sed illud est significatum apprehensionis: vt cum apprehen do / et iudico petrum esse album.

49

¶ Preterea appraehendat / et iudicet petrus quod .a. est huiusmodi / et consequeter velit .a. esse huiusmodi. Tunc sic. a. est per se obiectum iudiciitus et volitionis consequentis / et conformis. idem est enim per se obie ctum dictamins / et volitionis conformis illi dictamin: sed significatum propositionis / et non propositio est per se obiectum illi volitionis: quia per huiusmodi volitionem volo .a. substam tiam huiusmodi esse extra animam. probatur etiam de nolitioe et odio correspondente quia contingit quod assentio .a. esse huiusmodi: et odio et nolo .a. esse huiusmodi sed mea propositio non est nolita / vel odita a me: sed libere et complacenter forma tur et conseruatur obiectum autem iudicatum. est nolitum et oditum

50

¶ Confirmatur. dicat / et assentiat intellectus .a fore vel fuisse huiusmodi / et voluntas desideret / vel speret: vel timeat .a. fore huiusmodi. Tunc idem iudicatur ab itelleo tu et desideratur vel sparatur vel tinetur a voluntate: sed non huiusmodi complexum presens igitur.

51

¶ Preterea sic est de obie cto fidei probatur super illud Ephe. 4. vnus deo vna fides. Glosa. Aliud sunt ea que creduntur al ud fides qua creditur illa: quippe in rebus sunt: qua vel esse vel fuisse / vel futura esse creduntur. fides autem qua cre ditur in animo credentis est qua in fidelibus vna est: non nunero sed genere quia similis. Et iterum ibidem fides dicitur illud quod creditur / et illud quo creditur. si accipitur pro eo quod creditusensus est vna est fides quia iubemur idem credere et vnum et idem est quod creditur a cunctis fidelibus. hec accipiuntur ab augusti. 13. de trini. ca. 2. et idem. 14. de tri. ca. 8 rse obiectum adequa¬

52

¶ Quarta conclusio tum iudici et assensus quo formaliter / et adequate assentit / et iudicat intelleus quod deus est trinus personaliter non est aliquod intelligibile significabile omplexe distinctum ab omnibus rebus / et entibus significabilibus incomplexe. probatur: quia per se obiectum / est intelligibile significatum per huiusmodi dictum deum esse trinum sed hoc est deus ens trinus nec est intelligibile distinctum ab omnibus rebus incomplexe si gnificabilibus vt probatum est multipliciter in superioribus.

53

¶ Preterea quod propter actus iudicandi non oporteat po nere tale intelligibile significabile complexe distinctum abentibus incomplexe significabilibus. Probo: idem omnino intelligibile sigbile complexe correspondet certitudina et dubitationi / vel ignorantie in eadem: igitur propter huiusmodi differentiam actuum non oportet ponere differentiam obiec torum complexe significabilium correspondentem. Antecedens probatur. quia iudico petrum esse coloratum: non tamen iudico: sed dubito ipsum esse album: licet in re petrum esse co loratum sit petrum esse album / et econtra. Similiter credo petrum esse album: sed ipsum esse album in 4 gradu dubito licet contingat quod in re sunt actu idem Similiter iudico aliquem hominem currere: et dubito pe trum currere licet petrum currere sit quendam hominem curre re. Similiter certus sum astra esse: sed dubito astra paria esse: dubito etiam astra imparia esse: tamen in re astra esse est astra paria esse / vel imparia esse: quia astra vel sunt astra paria / vel sunt astra imparia: igitur idem obiectiue correspondet variis differentiis iudicii.

54

¶ Item hominem esse risibilem non esset ant mal rationale esse risibile: quia hoc est mihi euiden tius quam illud quia se habent vt conclusio et principium

55

Contra duas conclusiones vlti mas sequitur quod fides nostra est de ni hilo: et per eam credimus nihillo: quod est falsum quia esset vana Consequentia probatur: quia contingit significatum exi tra nihil esse: puta quia resurrectio / vel iudicium erit

56

¶ Secundo sequitur quod aliquod iudicium est verum et tamen iudicatum per illud est impossibile: et quod aliquod iudicium est falsum: et tamen obiectum per se iudicatum per illud esset necessarinm. probo: quia forma ta ista petrus est asinus dissentit intellectus: et iste dissensus est iudicium verum: quia est iudicium contra rium assensui falso quo quis assentiret petrum esse asinum: et tamen petrum esse asinum est impossibile et econtra formata ista petrus non est asinus intellectus dissentiat iste dissensus erit iudicium falsum et per se obiectiue iudicatum erit necessarium.

57

¶ Tep tio specialiter contra quartam conclusionem. Illud est sufficiens et conueniens obiectum iudicii: et asse sus quo conuenienter respondetur ad interrogationem qua queritur quid homo credit / et iudicat: et cui asse tit: et non illud quo non conuenienter respondetur Sed nulla re extra mere incomplexe significabili respondetur conuenienter. Non enim conuenienter dicitur assentio lapidi / vel iudico / et credo lapudem: sed lapidem esse / vel esse huiusmodi.

58

¶ Quarto sequitur quod iudicans credens et assentiens quod deus est trinus / et iudicans quod deus non est trinus iudicarent et crederent omnino idem et assentirent precise et penitus eidem. Consequens est falsum: quia iudicata repugnant: sicut et iudicia sunt contraria: et quia infidelius non omnino credit idem cum fideli: et quia consequenter volens .a esse huiusmodi et volens .a. non esse huiusmodi vellent omnino idem quod est falsum: quia volita se interimunt: et vnus per velle suum tolleret id quod alter poneret: et quia idem esset .a. esse / et .a. non esse. Consequentia priucipalis probatur: quia totale obiectum primi assensus erit res que est deus: obiectum autem secundum assensus non erit propositio / nec aliquod significa bile complexe distinctum a rebus incomplexe signi ficabilibus sceundum te: gitur non erit nisi res / que est deus.

59

¶ Confirmatur. sequitur quod iudicia contraris sibi contradicentium erunt simul vera. Probo: quia non minus ponitur in re extra obiectum iudicatum per vnum quam obiectum iudicatum per alterum. probo. quia iudicii quod petrus est paulus et iudicii quod petrus non est paulus: totale obiectum non erit nisi res que sunt petrus / et paulus: et hec ponunt extra animam.

60

¶ Quinto sequitur quod tum assentis simul et dissentis omnino et praecise eidem et simul credis et discredis eidem. Consequens est falsum. non enim credis illud quod discredis: et quia assentire alicun et dissentire eidem sunt opiniones contrarie ex quan to methaphisice. Consequentia probatur: quia si assentis quod deus est: et dissentis quod deus non est obiectum non erit nisi res que deus est: quia non aliqua alia nec propositio nec complexe significabile distinctum ab intelligibilibus incoplexe significabilibus secundum te.

61

¶ Per idem arguitur quod firmiter dissentis et discredis deo: quia formato hoc complexo deus non est finitus non minus firmiter dissentis et discredis quam credas formato hoc complexo deus est deus.

62

¶ Confirmatur. sequitur quod simul scis et opina ris et ignoras / et dubitas omnino idem: et quod circa idem et respectu eiusdem simul habes certitudinem et er ras / et deciperis. Probo. scis deum esse / et opinaris ipsum esse intelligentem extra se: et credis ipsum esse trinum personaliter / et erras credendo ipsum esse finitum secundum potentiam / et obiectum totale cuiuslibet istorum non erit nisi res extra que est deus. Dices. licet idem obiectum sit: tamen sub alia et alia ratione. Contra. aut hec alia et alia ratio se tenet formaliter ex parte obiectiue iudicati: et habetur propositum / aut non: igitur non iudicatur sub alia ratione. Et vltra sequitur quod iudicia / et volitiones con trarie sunt respectu omnino et precise eiusdem non comparati ad diuersa: quia intellectus et voluntas non comparant illud ad suum actum circunscripta reflexione.

63

¶ Sexto. sequitur quod credis et assentis dyabolo ita firmiter sicut deo. Probo: quia formato isto complexo dyabolus est dpabolus: non minus credis et assentis quam credas formato isto deus est deus. sed obiectum illius iudicii primi non erit nisi res que est dyabolus: sicut obiectum secundi assensus est res que est deus: igitur.

64

¶ Septimo. dissensus ve ri de re extra obiectum totale / et adequatum non est aliqua res extra incomplxe significabilis: igitur nec assensus veri de re extra. Consequentia patet: si enim res extra sit totale obiectum assensus quo as sentio deum esse deum pari ratione: et dissensus / qua dissentio deum non esse deum. huiusmodi enim dissen sus veri non erit per se obiectum alia res a deo. An tecedens probatur. quia aliter licite possem odire de um. probo. quia formata ista deus est ens finitum et me dissentiente tunc idem odio et detestor / cui dissentio et idem est obiectum odii et dissensus. Patet quia idem dictum est conneuiens explicatio eius quod odio / et cui dissentio. Si igitur totale obiectum assensus est res extra quae est deus: sequitur quod est obiectum odii liciti. vnde potest sic argui. Dissensus conformis vni par ti contradictionis non habet pro obiecto totali rem ex tra: igitur nec assensus conformis alteri parti con tradictionis. Consequentia patet: quia idem formaliter / vel equiualenter iudicatur per vtrunque. si enim a sentio et credo petrum esse album: etu dissentis et discredis ipsum non esse album: sequitur quod idem forma liter / vel equiualenter credimus. Antecedens pro batur vt prius.

65

¶ Octauo. Si res extra incomplexe demonstrabilis sit sufficiens et completum obiectum iudicatum: sequitur quod habitasola noticia incomple ca illius rei poterit intellectus habere iudicium / et assensum / vel dissensum. Consequens falsum est: quia talis apprehensio non est vera neque falsa: igitur nec sequitur iudicium verum / vel falsum: et quis si incomplexa sufficit ad iudicandum: igitur frustra formantur apprehensiones complexe Consequen tia probatur: quia noticia clara et euidens de totali on iecto iudicabili sufficit ad aliquod iudicium de obiectiue iudicabili.

66

¶ Confirmatur. si noticia complexa sufficit: et noticia incomplexa non sufficit. aut gitur hoc est quia noticia incomplexa non ostendit omnino et precise idem quod noticia complexa ostendit: nec ostem dit totaliter obiectum iudiciabile: et habetur propo situm: aut quia noticia complexa ostendit idem perfectius Sed contra quia illa noticia incomplexa ponitur esse clara / et euidens: et quia potest fieri clarior / et perfectior et econtra complexa poterit fieri imperfectior: et stat pro positum: quia equei / vel magis perfecte ostendet illud noticia incomplexa: et quia si imperfectio noticie impedit iudicium creatum: tamen non impedit assensum probabilem / vel dubitationem: et quia diuina noticia est simpli cissima non complexa / vel composita: et tamen est iudicatiua: igitur non impeditur intellectus iudicare habens noticiam incoplexam ex eo quod illa noticia sit incomplexa si ipsa ostendit clare obiectum totale iudicabile et credibile. I

67

Ad primum. sicut berum est quod secundu tales apprehensiones apprehendimus nihil sic quod huiusmodi apprehensiones sunt de nihilo: ita de assen um vel fide. si igitur nihileitas referatur ad intelligere / vel iudicare: negatur consequentia. sic autem solet coni ter accipi cum dicitur petrus nihil intelligit: vel ni chil iudicat / et nihil credit. Si vero nihileitas se te net ex parte obiecti sic accipiendo proprie aliquid pro to quod est ens in actu: et nihil pro eo quod non est posi tiue actu: sic conceditur quod interdum apprehensio / et iudi cium: verum est de nihilo: non quod apprehendatur vel ludicetur esse: sed fore / vel fuisse: vel posse esse vel non esse: ideo est iudicium verum: licet illud obiectum intel igibile non sit aliquid actualiter positiue. accipiendo autem large / et improprie aliquid et nihil vt aliquid dicatur quodcunque intelligibile esse huiusmodi quod est huiusmodi: et intelligibile non esse huiusmodi quod non est huiusmodi: et intelligibile fore huiusmodi quod erit huiusmodi. etc. Et si nihil dica tur generaliter intelligibile esse huiusmodi quod non est huiusmodi: vel intelligibile non esse huiusmodi: quod tamen est huiusmodi: iuxta dictum philosophi. 5. methaphisice: quod ens vno modo dicitur vt verum: et non ens vt falsum: sic per omne iudicium verum iudicatur aliquid: et per omne iudicium falsum iudicatum nihil est.

68

¶ Ad secundum. eque reducitur contra alios: quia ille dissensus erit iudicium verum: cuius per se terminus / et obiectum erit petrum esse asinum: igitur talis iudicat iudicio vero petrum esse asinum. Dicendum igitur negando consequen tiam accipiendo proprie iudicium vt communiter accipitur et accipiendo impossibilitatem obiecti: secundum quam sit impossibile esse intelligibile huiusmodi cuiusmodi esse exigit veritas illius iudicii.

69

¶ Ad probationem. dicendum quod proprie loquendo dissensus respectu alicuius non dicitur iudicium respectu illius: et dissensus conformis alicui enunciationi non dicitur iudicium conforme illi enunciationi: sed potius iudicium conforme enunciationi contradictorie: quia dissentire et discredere petrum currere non dicitur iudicare petrum curre re: sed potius est formaliter / vel virtualiter / et equi ualenter iudicare petrum non currere. Accipiendo autem large iudicium et loquendo de impossibilitate secundum quam intelligibile esse huiusmodi cuiusmoi exigit veritas talis enunciationis impossibile est. Conced tur consequens de iudicio dissensiuo / et discreditiuo: quia iudicium non assensiuum sed dissensiuum huius quod dico petrum esse asinum est verum.

70

¶ Ad tertium. Si per illud quo conuenienter respondetur intelligitur responsio seu dictum responsiuum: negatur maior: si vero intelligitur importatum per responsionem concedi tur maior: et negatur minor. Tamen non qualibet expli catio / et expressio illius est conueniens / et sufficiens re sponsio. Iudicium enim non est nisi de cognito con plexe per determinatam apprehensionem formaliter si gnificantem intelligibile esse vel non esse huiusmodi: ideo non conuenienter / et sufficienter respondetur respondendo illud obiectum qualitercumque et sub quacumque forma explica tum sed explicatum complexe et dicendo iudico lapidem vel assentio lapidi. aut est locutio falsa / aut impro pria et inepta / et truncata. Hec enim propositio videtur importare quod iudicium / habetur de lapide vt apprehenditur mere incomplexe non veridice nec falsidice. idem igitur obiectum significatur per signum quod non est forma conueniens quaestionis vel responsionis: et par signum quod est forma conueniens quaestionis vel respon sionis

71

¶ Questio etiam querens quid iudicas non solum querit de materia obiectiua: sed etiam de forma et qualitate iudicii. Unde ad quaestionem qua quaeritur quid est illud intelligibile quod est obiectiue iudicatum et cre ditum potest dici quod est quastio truncata: quia proprie loquen do nec iudico / nec credo aliquod intelligibile: sed ego credo et iudico aliquod intelligibile esse vel non esse huiusmodi: ideo si questio fiat conuenienter / et perfecte debet sic formari. quod est illud intelligibile: quod obiectiue iudico esse vel non esse: et tunc respondem dum est quod est petrus vel lapis. si vero quaeritur quid est per se / et complete / et adequate iudicatum et creditum per illud iudicium / quo iudico petrum esse album / vel quod petrus est albus

72

¶ Respondeo. questio offert quod querit et respondit ad illud quod querit. Illud enim est petrum esse album / vel quod petrus est albus: nec po test conuenientius explicari / quam per complexum conforne iudicio vel per dictum correspondens. habes igitur et offers illud quod queris. Si vero queris quid est petrum esse album: patet quid respondendum ex superioribus: siue quaratur que res est vel fuit petrum esse album. siue queratur quasi diffinitiue. quid est pe trum esse album. Dices habetur propositum: quia si non iudico a. sed .a. esse huius igitur a. esse. huius est intelligibile distinctum ab .a.

73

¶ Respondetur. negatur consequentia nec est iudicare et non ludicare idem: sed est habere hoc iudicium et non habere iudicium conforme cognitioni mere incomplexe non veridice nec falsidice: sicut iudico aliquem hominem esse bo num: et non iudico petrum esse bonum: sed dubito vel gnoro licet petrum esse bonum: sit de facto aliquem hominem esse bonum: sic etiam iudico petrum esse coloratum: et non iudico petrum esse album / vel sanun licet hoc actu sit illud.

74

¶ Aliter potest responderi ad quae stionem qua quaeritur quid sit per se et adequate iudicatum per iudicium / quo iudico quod .a. est huiusmodi. aut enim questio quaerit quod intelligibile exhibetur / et repraesentatur vel offertur obiectiue terminatiue complete per actum udicii / et assensus: aut pro quo intelligibili verificatur / vel falsificatur iudicium huius: aut quod est il lud intelligibile quod est a. esse huiusmodi: seu quod est illud intelligibile de quo verificetur personaliter tale dictum explicans sufficienter obiectum iudicatum. Si primum quaeritur. Respondendum quod omnia intelligibilia que significantur per illud complexum conforme iu licio vel per partes eius. Si secundum quaeritur. dicendum quod est hanc rem esse huiusmodi vel tale intelligile sic se habens. Si tertium quaeritur. sic dicendum quod illud intelligibile aliquando est ens actu praesens: vt cum est iudicium verum affirmatiuum de inesse et de praesenti: aliquando au tem est tantum aliquod ens in potentia. aliquando est aliquid praeteritum: aliquando futurum: aliquando nihil est actu vel potentia: et nullum intelligibile potest dari pro quo verificetur tale iudi cium vel propositio ei conformis: nec tali dicto corespondet aliquod quod intelligibile de quo vel pro quo verificetur tale dictum

75

¶ Ad quartum. negatur consequentia. Ad probationem reduo posset etiam contra alios quia crederent idem saltem quo ad deitatem: et quo ad omnem entitatem incomplexe significa bilem actualem / vel potentialem. Dicedum igitur quod consequenti est falsum: quia non solum importat quod omne ens extra animam quod est materiale obiectum huius fidei: sit materiale obiectum illius fidei. et quod omne obiectum materiali ter terminans per se huiusmodi fidem sit naturali ter terminans illam fi ilem: sed et importat similitudi nem fidei / et iudicii / et similem / et vniformitatem propositionum quibus correspondent: et sunt conformes illi. assensus importat etiam consequens quod obiectum se hus vt requiritur et sufficit ad veritatem vnius fidei sit idem obiecto se habenti / et enti vt requireretur et sufficeret ad veritatem alterius fidei: et ita consequens importat quod deum esse trinum vnum est idem ei quod est deum non esse trinum et vnum: quod est falsum: quia nullum obiectiue et materialiter per se intel ligibile terminatiue est deum non esse trinum et vnum: si cut nullum obiectum per se intelligibile terminatiue est deus ignorans: sed in quadam transsumptione et sim litudine deum non esse trinum dicitur quoddam intelligi bile: quia possibilis est intellectio conformis illi ora tioni cuius veritas exigeret aliquod intelligibile esse quod foret deus non ens trinus et vnus. Si tamenm par consequens non plus intelligeretur nisi quod res quae est obiectum materiale vnius iudicum est etiam obiectum materiale al terius. Tunc concederetur: quia creditur idem materia liter obiectiue: sed aliter et aliter. Ex hoc patet quod vo lens .a. esse huius / et volens .a. non esse huiusmodi: non volunt proprie idem: quia obiectum ens tale / vel taliter se habenquale et qualiter se habens placet vni: et est conforme ad tui vnius: et eius positio esset adimpletio vnius volitio nis: non est huius respectu alterius volitionis

76

¶ Ad confirmationem. negatur consequentia. ad probationem. si per obetum iudicatum poni intelligiter quod obiectum tale ens / et ta liter se habens quale requiritur ad veritatem illius iudicii: ponitur negatiue quod obiectum iudicatum per vtrunque po natur sed interdum impossibile est poni: nec alteriiu dicio correspondere potest aliquod tale intelligibile: si vero intelligitur intelligibile poni: quod materialiter obie ctiue terminat illud iudicium: sic conceditur obiectum vtriusque poni. sed non sequitur quod vtrunque sit verum: quia illud obiectum non est totaliter se habens qualiter se habens exigeretur ad veritatem illius iudicii: et pro eodem obiectiuo materiali est vnum iudicium verum et alterum falsum / sicut assensus et dissensus sunt respectu om nino eiusdem intelligibilis etiam complexe: et tamen assen sus respectu illius est iudicium verum: et dissensus respe ctu illius est iudicium falsum: sic pro eisdem rebus mate rialiter obiective verificatur quod sortes non est. Plato. et falsificatur quod sortes est plato

77

¶ Ad quintum. Negatur consequentia proprie loquendo: et secundum sensum in quo so¬r let fieri et accipi consequens. Argumentum etiam potest reduci com tra alios: quia saltem omnino eidem intelligibili quod est deitas assentires / et dissentires: et omnino eidem totali intelligibili significabili complexe.

78

¶ Dicendum igitur quod consequens est falsum: quia importat non solum quod illud intelligibile quod est obiectum materiale assensus est obiectum materia le dissensus exhibitum per iudicium et ad quod termina et super quod obiectiue materialiter fertur: et in quod tendiille dissensus: sed etiam importat quod habes assensum com formem tali complexo: et quod simul habes dissensum com formem eidem coplexo: et hoc est habere assensum / et dissensicontrarium importaret et quod idem omnino obectum est tale ens vel taliter se habens / quale vel qualiter se habens requi¬ reret veritas propositionis / et dicti conformis / et correspondenter illi assensui: et est tale ens / et tali ter se habens / quale / et qualiter exigeret verifica tio prostinis / et dicti conformis illi dissensui et hoc est importare quod .a. esse huiusmodi sit idem ei quod est .a. non esse hu iusmoi. et quod .a. ens huiusmodi sit idem ipsi .a. non enti huiusmod quod est falsum.

79

¶ Ad probationem consequentie probat solum quod ide intelligibile est obiectum materiale vtriusque: sed non ex hoc sequitur consequentia: cum etiam dicitur quod obie ctum dissensus quo dissentio deum non esse deum erit deus: et non erit nisi deus. Dicendum quod si intelligis quod res que deus est sit obiectum. materiale huius iudicit et nullum aliud intelligibile: quin etiam sit obiectum assensus quo assentio deus est. Conceditur de obiecto materiali per se et proprie terminante intellectionem nec ex hoc sequitur quod assentio et dissentio eidem: quia illa res non est tale ens nec idem tali enti quale exigit verificatio propositionis et dicti conformis illi dissen sui. Si vero per illam propositionem deus est totale obiectum illius dissensus intelligo quod deus est ens suffi cienter tale et taliter se habens vel quod est idem obiec to tali et taliter se habenti quale / et qualiter se habens sufficeret totaliter ad verificationem dicti conformis negatur: imo nullum tale intelligibile ei correspondet: nec correspondere potest nisi in quadam similitudine / et fi gura. Ad illud additum negatur consequentia: quia dissenti re / et discredere deo non solum importat quod deus sit ob iectum materiale terminative mei dissensus: sed etiam quod habeo iudicium difforme dictis dei: et contrarium iudicio conformi dictis eius.

80

¶ Ad confirmationem. Negatur consequentia: quia consequens importat quod habeo iudicium / et dubitationem conformiter et correspondenter eidem propositioni et eidem apprehensioni complexe. Sed argumentum potest reduci contra alios: quia iudico et assentio aliquem hominem esse bonum / et non iudico sed dubito hunc petrum esse bonum et tamen contigit quod petrum esse bonum sit realiter aliquem ho minem esse bonum. et ita dubitarem de intelligibili com plexe significabili: quod est intelligibile significabile con plexe: pro quo verificaretur certitudo mea / et iudicium meum certum. Similiter deum esse potentie infinite non esset deum esse potentie alicuius: et quod petrum moueri non esset petrum moueri velociter.

81

¶ Responsio ibi po sita concedi potest quod large loquendo assentis et dissentis eidem obiectiue materialiter: et sub alia et alia ratio ne: et secundum aliud et aliud praedicabile.

82

¶ Ad improbatio nem dicendum quod hec alia et alia ratio se tenet ex parte intellectus licet alietati predicationum: si vere esset necessarium esset correspondere alietatem vel non identitatem rei.

83

¶ Ad sextum. negatur consequen tia. Potest enim reduci contra alios quia etiam as sentires dyabolo / cum dyabolus non sit minus ob iectum huius assensus quam deus sit obiectum illius a terius assensus. Consequens igitur importat non solum quod deus vel dyabolus sit materialiter obiectum tui assensus. Sed quod assentis / et acquiescis dyabol dictis: et eius monitioni / et suggestioni: et quod credis res ita se habere / vel ita esse agendum: qualiter eas se habere / vel qualiter agendum dictat dyabolus

84

¶ Ad septimum. Licet antecedens possit distingur vt statim ponetur: negatur tamen antecedens. Ad pro probationem. negatur consequentia: ita enim potest reduci contra alios: quia dens erit partiale obiectum illius odii: immo totale in ordine totalis obiecti incomplexe significabilis: et ita deus partialiter odiretur

85

¶ Ad probationem consequentie dicendum quod hec propositio deus est totale obiectum dissensus quo dis¬ sentio deum non esse vel odii quo odio deum non esse potest dupliciter intelligi. vno modo quod deus est obiectum il lius dissensus vel odii: et nullum aliud ens seu nullum aliud obiectum intelligibile. Et in isto sensu licet sit falsa non tamen sequitur igitur dissentio deo et odio deum sicut nec sequitur si deus sit partiale obiectum illiu dissensus et odii: igitur per hoc odium odio partialiter deum sicut deus est obiectum odii quo ipse odit peccato res / et tamen non oditur illo odio. sicut etiam si ac tus quo odio petrum propter deum / habet deum pro partiali obiecto non sequitur quod partialiter odiam deum et si actus quae diligo creaturam in relatioe ad deum sit vsus et habeat deum pro partiali obiecto: non sequitur igitur vtor deo par tialiter: non sequitur igitur odio deum non esse: et hu ius odii deus est obiectum: igitur odio deum sed po tius sequitur oppositum: et est fallacia secundum quid ad simpliciter per determinationem distrahentem quae ponit op positum in adiecto vt vellem te non esse mortuum: igitur tur vellem te non esse vel vellem te esse mortuum ergo vellem te esse. Alio modo potest intelligi dictis propositio quod deus non solum est obiectum illius dissensus vel odii: sed est totaliter obiectum tale ens et taliter se habens: quale displicet: et quod respuitur et quod tolleretur per illud odium quantum est ex ratione illius odii si esset efficax: et quod est obiectum ta le ens / et taliter se habens: quale sufficit / et requiritur ad veritatem enunciationis conformis et corresponden tis illi dissensui vel odio: et sic negatur: imo nullum obiectum intelligibile ei correspodet: nec correspon dere potest nisi in similitudine et transumptione. intelligi mus enim et volumus vel nolumus quasi corresponderet tale obiectum intelligibile terminatiue quod nihil sit neactu / nec potentia.

86

¶ Ad octauum. negatur conse quentia: quia etiam de intelligibili illo complexe signifi cabili: quod ponit contraria opinio potest haberi apprehensio incomplexa. que non sufficit ad indicium Patet de noticia correspondente istis terminis si gnificabile / intelligibile etiam complexe obiectum totale assensus etc.

87

¶ Ad improbationem negatur ni si loquendo de sufficientia secundum potentiam accidentalem quia illa habita potest anima statim formare aliquas ap prehensiones complexas diuersas: et habere assensus

88

¶ Ad confirmationem. hoc est propter naturam / et diffe rentiam talium apprehensionum et talium effectuum / et concedo quod propter aliquem modum imperfectionis. quia modus apprehendendi affirmatiue vel negatiue veri dice est perfectior in nobis ceteris paribus. De noticiautem dei licet sit simplex et non complexa et composita: tamen est formaliter veridica et est equiualenter et eminen ter omnes apprehensiones complexe vere: et per eam deus cognoscit formaliter hoc esse vel non esse huiusmodi / et continet omnem perfectionem apprehensionum comple xarum et iudiciorum circun scripta imperfectione.

89

¶ Ad rationem in principio quaestionis patet ex dictis ad secundum contra secundam conclusionem.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 2