Quaestio 3

Tertio circa distinctionem octauam quero vtrum deus sit ens omnino immutabile.

Quod non. quia deo accidunt multa ex qaue tempore vt esse dominum creature et causam effi et cientem et finalem secundum Aug. 9. de tri. ca. vlti.

¶ Confirmatur. ad aliquam mutationem creare se quitur mutatio in deo. probo per Ambro. super Lucam Nouit deus mutare sententiam si tu noueris emenda re delictum. et patet Hiere. 18. si penitentiam egerit gens illa a malo suo agam et ego minam super malo quod co gitauit facere. Et Ione. 2. Si quis scit se conuertere ignoscat deus et reuertatur a furore ire.

¶ Contra. Malach. 3. Ego enim dominus et non mutor. et Iaco primo. Apud quem non est mutatio nec vicissitudinis obumbratio. Et Nume. 23. Non est deus sicut homo vt menciatur / aut filius hominis vt mutetur.

¶ Notandum. quod non dicitur mutabile illud de quos et pro quo contingit successiue praedicata contradictoria verificari quia hoc non infert vere mutari. album enim prius non simile dicitur nunc esse simile sine sui mutatione. ideo ad re lationem non est mutatio nisi secundum accidens. 4. phi si. et secundum Aug. 9. de trini. cap. vlti. et secundum Ansel. mono. 42. Sed in proposito mutatio dicitur vno modo nouitas et inceptio vel desitio essendi simpliciter. et sic versio seu transitus de non esse ad esse et econtra diceren tur mutatio. Alio modo pro receptione forme prius non habite vel deperditione forme prius habite manem te subiecto successiue sub forma et eius priuatione. et sic est triplex genus mutationis. scilicet vel secundum formam substantialem vel secundum qualitatem vel secundum quantita tem. Alio modo pro acquisitione situs et loci non praehabiti vel de perditione prehabiti stante in esse nunc et prius vtroque extremo. scilicet loco et locabili.

Prima conclusio Natura diuina non est mutabilis substantialiter probatur. quia cum sit immortalis et ens necesse esse formaliter non potest destrui vel minui substantialiter. nec potest esse subiectum informabile per formam substantialem cum non possit esse pars totius compositi. hec est ratio August 1 de tri. c 1. et. 5. de trini. c. 2. Item. psralmus. Ipsi pe ribunt tu autem permanebis. etc.

¶ Contra. illud est mu tabile substantialiter quod incipit esse aliquid substam tialiter quod prius non erat deus est huiusmodi. igitur. ma ior patet. sicut illud est mutabile qualitatiue quod incipit esse tale quale non erat et sicut illud est mutabile quam titatiue quod incipit esse tantum quantum non erat prius. m nor probatur. quia deus ex tempore incipit esse homo substantialiter.

¶ Confirmatur. illud quod transit de con tradictorio in contradictorium secundum predicatum substam tiale in quid et praedicamento substantie est mutabile substantialiter deus est huiusmodi. igitur. maior patet. sicut il lud est mutabile qualitatiue quod transit de contradi ctorio in contradictorium secundum predicationem qualis. Et illud mutatur quantitatiue quod transit de contradictorio in communi tradictorium secundum prdicationem de genere quanti tatis. minor probatur. quia filium dei esse hominem est praedi catio in quid non in quale vel quantum cum sit realiter habere vniuoce nobiscum.

¶ Confirmatur. deus incipit esse substantia et esse aliquid. igitur est substantialiter mu tabilis. antecedens probatur. quia incipit esse homo. igitur in cipit esse substantia vel aliquid per locum ab inferiori Se cundo. deus potest non esse. igitur est substantialiter mu tabils. antecedens probatur. deus creans potest non esse. igitur deus potest non esse per locum ab inferiori ad superius vel per locum ad partem a toto in modo. antecedens probatur. primo. quia hec est possibilis / deus creans non est. igitur deus creans potest non esse. consequentia ista patet. quia propositio de inesse inferi propositionem de possibili in eisdem terminis. Secundo. nunc est verum quod deus creans est et postea erit verum quod deus creans non est. igitur deus cre ans potest non esse. Tertio deus creans modo est et deus creans non necessario est igitur deus creans potest non esse. quod enim est et non ne cesse est potest non esse et non posse non esse et necessario esse equipollent. Scunda propositio probatur. quia si deus creans ni cessario est. igitur deum creantem necesse est esse. igitur necesse est deum creantem esse. igitur hec est necessa ria deus cre ans est verum est si incipit esse aliquid subAd primum stantialiter per transitum et vera sationem sue substantie et essentie de non esse ad esse vel per nouam receptionem forme substantialis / et per nouam informationem et actualitatem a forma et actu substanmtiali. et sic negatur minor. Si vero incipit esse aliquid substantialiter per vnionem hypostaticam vnius nature Ad aliam. negatur maior.

¶ Ad confirmationem per idem. verum est enim si sic transit quod prius non esset actua liter quid substantiale. Notandum tamen quod per commun cationem ydeomatum posset concedi. quod deus secundum naturam humanitatis assumpte est mutabilis substantialiter et qualitatiue et localiter quod christus filius dei dicitur passus et mortuus et resurrexit et ascendit in caelum. quod deba sic intelligi quod deus erat hypostasis cuiusdam nature que est sic et sic mutabilis.

¶ Ad aliam confirmationem negatur antecedens. Ad probatione. licet in figura loquendi et sub forma verborum videtur locus ab inferior iad superius affirmatiue. tamen realiter et implicite arguitur ab inferiori negatiue quia ratione termini icipiendi implicatur hec consequentia non erat prius homo. igitur prius non erat substantia sicut hoc corpus incipit esse album. igitur incipit esse coloratum et quale non sequitur. Ad secundum negatur antecedens. Ad probationem respondent aliqui concedi do consequentiam. et negando antecedens probatur. quia nec deus qui est creans nec deus qui fuit vel qui erit creans nec de qui potest esse creans potest non esse. igitur non est verum quod deus creans potest non esse. consequentia probatur. quia subiectu respectu huius verbi potest denotatur supponere / ve pro eo quod est huiusmodi vel pro eo quod fuit vel erit vel potest esse huiusmodi. Item deus creans potest non esse hic pater diuins est deus creans. igitur hic pater potest non esse. Item in media quibus probatur esse vera eque probaretur esse vera deus qui est creans potest non esse.

¶ Contra hanc responsionem. primo si consequentia que conceditur valeret sequeretur quod etiam ista deus potest non esse deus creans. igitur deus pot non esse deus. quia non minus erit hic locus ab infi riori quam ibi vel sic. deus contingenter est deus creans. igitur deus est contingenter deus / vel sic deus incipit esse deus creans. igitur deus incipit esse deus. Item com tra motiuum propter quod negatur antecedens. quia hic pate est nouiter deus creans / aut igitur est nouiter deus qui est creans aut est nouiter deus / qui fuit vel erit cre antecedens. Item. hec propositio in aliquo sensu est vera. corp album non potest esse nigrum vel sortes sedens non potest ambulare vel sortem sedentem necesse est non ambulare et tamen posset eodem modo argui. aut corpus quod est album / aut corpus quod fuit vel erit vel potest esse album. Quod autem aliqua dictarum propositionum in aliquo sensu sit vel ra probatur. quia eius contradictoria het duplicem sensum in quorum vno est vera / et in alio falsa. Respondeo igitur aliter ad secundum quod hec propositio deus creans potest non esse est distinguenda secundum compositionem et diuisionem sicut et omnis propositio de possibili cuius subiectum est compositum ex determinabili et determinatione contingenter sibi conueniente. sensus compositionis est quod propositio de inesse composita ex to to subiecto et praedicato sit possibilis. Sensus diuisio nis est quod propositio composita ex parte subiecti determina bili vel ex aliquo conueniente rei. pro qua stabat su iectum et ex predicato sit possibilis istius. igitur propositionis deus creans potest non esse. Sensus diuisionis est illud ens quod est actu vel potentia deus creans potest non esse seu quod hec est possibilis deus potest non esse / sic negatur. Sensus autem compositionis est iste / hec propositi est possibilis et possibile est sic esse sicut eius veritas exigit. deus creans non est. Eodem modo de ista de creans est nouiter et sic conceditur illud antecedens. et negatur consequentia. quia arguitur implicite ab inferiori ad superius nega tiue vel a parte in modo ad totum negatiue sicut hic possibile est deum non esse deum creantem. ergo possibile est deum non esse deum. probationes istius antecedentis procedunt secundum sensum compositionis. sed ad primam eius impro bationem positam pro predicta responsione negatur consequentia. quia solum probat quod non est in sensu diuiso vera. ille enim sunt expositiue sensus diuisionis sicut de ista sortes sedens non potest ambulare. Ad probationem consequentie / cum dicitur quod subiectum non potest supponere nisi pro eo quod est deus creans vel quod fuit vel quod potest esse deus creans concedo. Nec ex hoc sequitur. igitur illud ens quod est deus creans potest non esse sicut in ista deus est nouiter creans praedicatum non stat nisi pro eo quod est deus et tamen deus non est nouiter deus. Ad aliud. fallacia compositionis est sicut hic / hominem sedentem impossibile est ambulare sortes est homo sedens. igitur sortem impossi bile est ambulare. sumpta igitur maiore in sensu ve ro non valet discursus. nec minor accipitur debite sub maiore. quia in tali discursu mutatur vnum genus predicamenti in aliud vel maior in sensu vero est inpropria. si vero proprie resoluatur apparebit non esse forma sillogistica. Ad aliud negatur. sensus enim di uisionis est impossibilis.

Secunda conclusio. Deus secundum deitatem non est proprie mutabilis localiter. probatur. quia est vbique nec potest esse locus sine eo. igitur est immobilis localiter. hoc deducit ma gister. 37. distin. primi. sed hoc numquam potest probari in lu mine naturali Arist. videtur probare. 7. et. 8. phisi. quia "omne quod mouetur ab alio mouetur". igitur erit actu alis processus in infinitum vel erit status admouens im mobile. sed vt supra ex primitate mouendi patet quod non sufficienter probatur deum non esse corpus mobile sed po tius ex primitate essendi. Ex hac primitate non vide tur probari in lumine naturali. quin deus sit mobilis par accidens sicut sposuns hominis vel sicut intelligentia appro priata alicui planete nobilissimo. potest igitur sic probari. esse mobile localiter est imperfectionis. quia motus est actus impefectionis et entis imperfecti et entis in potentia. 3. phisi. Motus etiam est acquisitiuus vel deperditiuus. Item. immutabilitas est conditio entis no bilior quam mutabilitas. igitur est deo attribuenda. Item aut est praesens vbique. et sic non mouetur / aut est praesens maximo et nobilissimo corpori. scilicet vltimo celo et ita non mouebitur nec per se nec per accidens ad motum illius corporis cum sit indiuisibilis. Item non est ratio quare est magis in hac parte celi quam in illa / vel quare esset in tanta parte praecise et non in maiori. igitur est praesens toti celo vltimo. igitur non mouetur / nec par se / nec per accidens.

¶ Contra. possibile est deum esse in aliquo loco in quo prius non erat vel non esse vbi prius erat. igitur potest mutari localiter. antecedens probatur. tum quia si .a. locus nouiter creetur deus fiet nouiter illi pre sens. et si nouiter destruatur fiet deus illi non presens cui prius erat praesens. Tum quia cum extra caelum modo nihil si deus non est extra caelum. et tamen posset ibi esse siue tanquam in vacuo / siue in creando ibi corpus.

¶ Respondeo. aliquid esse nunc vbi non prius potest esse dupliciter. vel quia nunc est in aliquo loco et prius non erat in loeo eodem formaliter. sed in loco alio formaliter: et tale mouetur localiter secundum leges positas. Alio modo. quia nunc est in aliquo loco et prius non erat in loco eodem materialiter. licet iam esset in eodem loco formaliter vel virtualiter. et tale non oportet moueri / sicut palus fixus in aqua stat immobiliter. et tamen fit continue in loco alio et alio matraliter. et ita deus fit no uiter praesens loco / cum ille locus materialiter incipit esse Item. aliquid fieri nouiter in loco in quo non prius contigit dupliciter. vel per nouum aduentum illius entis ad locum praexistentem. et tale mouetur vel non: sed per nouam positionem rei que est locus. et sic deus incipit fieri praesens huic loco non per mutationem sui sed rei qui est locus. et econtra de corruptione loci. et sic deus proprie non decedia loco nec deserit locum: sed locus deserit deum per hoc quod locus desinit esse. et sic respondet magister ad primam pro bationem antecedentis. dist. 37. c. penul. Ad secundam probatio nem. dicetur infra. dist. 37.

Tertia conclusio Deus est immutabilis secundum qualitatem et quantita tem. probatur. quia non est subiectum vnum suceptiuum acci dentis vt questio ne praecedenti probatum est. Item Aug. 5. de tri. 1. c. "Intelligamus deum sine qualitate bonum / sine quantitate magnum / sine situ presentem sine actione ni hil patientem sine vlla sui mutatione mutabilia facien tem". et idem habetur 1 de tri. Etiam. 9o. de tri. "Sic alie substantie capiunt accidentia quibus in eis fiat muta tio. deo autem aliquid huiusmodi accidere non potest". et cap. vl ti. "deo nihil accidit temporaliter. quia non mutabilis". et infra "dei nature nihil accidit quo mutetur".

¶ Item. hec onen dit Ansel. monolis. 24.

¶ Preterea. hoc idem probatur in lumine naturali. quia deus non est in potentia ad aliquam perfectionem acquirendam vel deperdendam. posset enim esse imperfectius ens nunc quam prius

¶ Preterea. non est mutabilis secundum locum ex praecedenti questione. igitur nec secundum motum alterationis vel augmentationis. consequetia proba tur per Arist. 8. phisi. vbi ostendit quod licet motus loca lis respectu eiusdem indiuiduigenerabilis sit posterior ceteris motibus. tamen est simpliciter prior et perfectior cete ris motibus. quia non mutat substantiam rei nec abiicit anime suam formalem et intrinsecausa dispositionem absolutam nec est proprie passio. Ex quo concludit quod si primum mo ueretur maxime moueretur motu locali et si non mo tu locali. igitur nec aliis. Et idem. 12. metha. cap. 12 Prima substantia est impassibilis et inalterabilis. omnes enim motus alii posteriores sunt ab eo qui est se cundum locum.

Quarta conclusio. Solus deus est simpliciter et omnino immutabilis. probat Aug. 5. de tri. c. 2. dicens. "Sola essentia que deus est incommutabilis est."

¶ Item. 7. de tri. c. 9. "Omnis creatura mutabilis est" solus deus inmutabilis.

¶ Item 2 de ciui. c. 10. "Deus est itaque bonum simplex et ob hoc solum immutahile quod est deus ab hoc bono creata sunt alia bona sed non simplicia et ob hoc mutabilia".

¶ Item I. ad Thi. vlti. "Solus deus est immortalis". quod exponens Aug. dicit 1 de tri. 1 .c. "immortalitas vna immutabilitas est quam nulla potest habere creatura".

Contra has conclusiones sunt multa argumenta quibus in sequentibus conclusionibus. probatur quod deus intelligit et vult intellectione et volitione distincta a sua essentia. sed praeter ista: arguitur nunc sic: I ducat nouiter deus a creaturam vel nouiter moueat illam et sit .c. hec propositio deus vult producere .a. nunc. et pro nunc vel deus est producens .a. et dans esse ipsi .a. tunc sic transitus contradictionis seu propositionis de falsitate in veritatem exigens mutationem seu alietatem et nouita tem realem fit propter aliquam mutationem et varietatem in deo vel in creatura: sed in proposito est transitus huiusmod exigens mutationem aut alietatem realem. igitur fit propter mutationem in deo vel creatura: sed non propter mutationem in creatura. igitur propter mutationem in deo. maior patet. sicut enim propositio est vera propter hoc quod ita est in re secundum Arist. ita propositio que transit de falsitate in veritatem fit nouiter vera propter ita esse nouiter in re quod autem huiusmodi transitus in proposito non fiat propter muta tionem in creatura. probo: quia non ideo deus est volens pro ducere .a. nunc seu causans .a. et dans esse ipsi a. quia .a. est nunc sed econtra indeo .a. est nunc et capit et habet esse quia deus causaliter dat ipsi .a. esse nec ideo deus vult mouere g. quia. 8. mouetur sed econtra. patet quia ideo res sunt deus nouit eas esse non econtra. secundum Aug. 6o. de tri. c. 10. et. 15. c. 13. igitur mutatio et nouitas circa a. ere aturam non est causa propter quid illius transitus: nec propter mutationem cir ca .a. deus est volens dare nunc esse vel dans nunc esse.

¶ Confirmatur. nihil habet nouiter tale esse per illud vel propter illud quod est po sterius quam illud esse nouiter tale: sed deum nouiter esse creantem et dantem esse pro nunc est naturaliter vel causaliter prius quammutatio extra in creatura. ideo enim .a. noui ter est aut mutatur. quia deus nouiter a. vult nunc. et pro nunc esse. aut quia deus est nouiter creans et dans esse. igitur. Dices. illa c. propositio transit nouiter de falsitate in veritatem propter mutationem in .a. creatura. nec ex hoc sequitur quod ideo deus velit .a. esse vel det esse ips a. quia .a. mutatur. deus enim et deum causare non est illa propositio que transit nec est ille transitus nec est veri tas illius propositionis. c. sed est significatum per eam. mutatio igitur. et nouitas realis circa .a. est causa propter quam ille propo sitiones transiunt de falsitate mn verita tem. sed non est causa significati per illas. aliquid enim est causa quare propositio est vera licet non sit causa quare ita est sicut per eam significatur. quia deum esse est causa quare hec propositio formata sit vera deus est et non est cau sa quare deus sit similiter petrum esse album est causa veritatis huius propositionis petrus est albus et non est causa propter quam ita sit sicut significatur per eam scilicet quare petrus sit albus. quia idem non est causa sui. etc.

¶ Contra responsionem arguitur multipliciter. Primo. accipio transitum non pro ositionis scilicet secundum quam formaliter c. transit de veritate in fal sitatem sed transitum secundum quem formaliter deus transit de non agere ad agere. et secundum quem formaliter fit deus de non causante causans. et secundum quem transit de poten tia agendi ad actum agendi seu ad actum agere. hic autem transitus non est ille. quia hic transitus est prior transi tu formate propositionis et causa illius. et quia deus non tram sit de falsitate in veritatem. quia falsitas non est circa deum formaliter. de isto igitur transitum arguitur sic. hic transitus aut est mutatio / aut fit propter mutationem aliquam in deo vel in creatura: sed non propter mutationem in creatura. probo. nullus transitus fit per illud et propter illud quod est posterius illo transitu sed mutatio extra deum. et circa .a. est posterior illo transitu. quia ille transitus est causa huius mutationis et nouitatis circa .a. forma titer. ideo enim .a. fit nouiter ens. quia deus nouiter tran sit de non agere ad agere. et ideo creatura transit de po tentia essendi ad actum essendi. quia deus transit de poten tia agere ad actum agere. et iste actus non est ille sed nobilior illo sicut de potentiis correspondentibus.

¶ Confirma tur. si deus propter mutationem et nouitatem ipsius .a. tran siret de non agere ad agere et fieret de no causante causans. sequitur quod .a. esse est causa quare deus est vo lens .a. esse / vel dans ipsi. a. esse. probatur consequentia. illud est causa quare deus causat quod est causa quare deus nouiter causat. quia deum nouiter causare est deum causa re. sed mutatio et nouitas circa .a. creaturam erit cau sa quare deus est nouiter causans et nouiter dans esse probo. quia illud est causa quare deus est nouiter causans quod est causa quare deus transit de non agere ad age re. et quare fit de non dante esse dans esse: sed mutatio et nouitas circa creaturam .a. erit huiusmodi ex quo est causa illius transitus secundum quem deus transit de non agere ad agere.

¶ Item contra responsionem. si responsio sit vera sequitur quod hec propositio / a. est vel mouetur est prior et cat salis respectu huius veritatis deus vult. a. esse vel deus dat esse ipsi .a. consequens est falsum. quia est econtra. consequentia proba tur primo. quia si .a. nouiter esse est causa quare .c. pro positio. scilicet deus causat transit in veritatem. igitur .a esse est causa quare verum est deum causare. quia verum est a. esse. ideo verum est deum causare. igitur illud verum est causale. et propter quid respectu huius veri et non econ tra. Secundo. si mutatio alicus rei et si aliquam rem esse talem nouiter sit tausa aliquarum veritatum prius est causa veritatis significantis formaliter directe et primo huiusmodi mutationem et illam rem esse talem veritatis significantis primo et principaliter et directe quandam aliam rem. extrin secam et non significantis illam mutationem nisi secunda rio et indirecte. et si due propositiones quarum vna est prior et causalis respectu alterius transeunt simul de falsi tate in veritatem propter aliquam mutationem et nouitatem in aliqua re illa est prior vel non est posterior et prius transit: que significat illam rem et eius mutationem et no uitatem primo et principaliter et immediate / sed per te. est propositio deus est causans et dans esse. et. d. propositio. scilicet .a. est no uiter et capit esse transeunt in veritatem propter muta tionem et nouitatem essendi circa .a. creaturam forma liter. et ita esse in re. scilicet a. nouiter esse est causa verita tis illarum duarum propositionum. et. d. propositio significat .a. et eius mutationem et nouitatem formaliter et directe et principa liter et immediate. sed .c. propositio significat primo et principaliter quandam aliam rem. scilicet deum sic se habere et non significat nouitatem formalem ipsius .a. nisi secundario et quasi connotatiue. igitur. d. est magis causalis respectu .c. et magis dicit propter quid respectu. c. quam ecem tra.

¶ Item contra responsionem: quod denominatur nouiter esse aliquale seu aliqualiter se habens propter solam mutatio nem in aliare extrinseca. est naturaliter posterius sic se habens quam illa res extrinseca mutetur patet. ex eo enim .a album denominatur simile. quia aliquid aliud mutatum est ideo prius naturaliter vel causaliter est aliud mutatum et factum album quam .a. album. patet. quia nouitas similitudinis circa .a. est nouitas per accidens propter mutationem et nouitatem per se circa alterum. 5. phisi. sed per accidens est posterius eo quod est per se. 2. phisi. sed per te deus dicitur denominatiue causans nouiter propter solam nouitatem et mutationem circa. a. igitur prius natura a ha bet esse quam deus denominatur causans et dans esse. igitur deus est posterius causans et dans esse quam .a. sit habens etc.

¶ Item. quod conuenit nouiter alicui absoluto sine sui mutatione: sed ex sola mutatione et varietate cir ca alterum presupponit illud alterum / et mutationem in illo altero: sed velle producere .a. in instanti presenti et pro instanti praesenti seu dare esse ipsi.a. in. 8. instanti praesenti conuenit deo nouiter et sine sui mutatione per te: sed ex sola mutatione seu varietate circa .a. creaturam. igitur praesupponit .a. esse et nouiter creare. quod est falsum quia ideo deus vellet. a. esse. quia .a esset potius quam econtra. praesup ponens enim est posterius et causatum respectu presuppositi potius quam econtra. maior patet per inductionem vt cum aliquid dicitur nouiter cognitum vel dilectum vel cum nummus dicitur nouiter esse precium secundum Aug. 9. de tri. vlti. c. et per magistrum di. 3o. et per philosophe. quia enim ofoni conuenit esse verum vel falsum sine sui mutatione: sed ex mutatione in re. ideo orationem esse veram presupponit sic esse in re et est posterius. et causatum a mutatione in re.

¶ Item. quod conuenit deo non propter mutationem seu varietatem vel nouitatem in deo vel in creatura con uenit deo ab eterno et ex se: sed velle producere .a. nunc et pro nunc seu causare .a. et dare .a. esse conuenit deo non propter sui mutationem secundum te nec propter mutationem creature. quia tunc mutatio creature esset causa et propter quid deus esset dans esse igitur conuenit deo abeterno.

¶ Secundo principaliter contra conclusiones po sitas ad confirmationem praecedentium mediorum. Arguif sic. Omnis nouitas extra animam vera realis et positi ua est mutatio. patet. quia secundum eam aliquid se habet realiter extra animam aliter quam prius. et quia periret via arguendi mutationem aliquam: sed cum deus nouiter causat .a. vel dat esse ipsi. a. ibi est nouitas extra animam vera realis et po sitiua alia a nouitate essendi formali ipsius a. causa ti. minor probatur multipliciter. primo quia ibi est duplex transit et et dictionis seu nouitas duplicis veritatis. scilicet huius propositionis deus dat essequae sit c. et huius veritatis a. capit esse quasit d. secundum autem duplicem veritatem et nouitatem veritatis et secundum du plicem transitum istarum propositionum erit duplex nouitas in re prior nouitate illarum propositionum. probo c. propositio fit noui ter vera. igitur nouiter ita est in re sicut significat. igitur ita esse in re sicut significat est nouum. igitur deum creare .a. est nouum. sed hec nouitas non est nouitas essendi .a. creaturam. quia deum creare .a. et dare esse ipsi. a et .a. capere esse et causari non sunt idem. vt probatu est multipliciter in prologo. et quia prius et causa distinguitur a posteriori et causato: sed nouitas secundum quan deus est nouiter dans esse est prior et causa nouita tis secundum quam nouiter .a. habet esse. ideo enim .a. nouiter habet et capit esse: quia deus nouiter dat esse ipsi. a. igitur hec nouitas distinguitur ab illa. et est realis et positiua. quia deus est realiter et positiue causans. et quia hec nouitas est causa rei positiue.

¶ Confirmatur. constat quod nouiter ita est in re sicut significatur per .d. pro positionem. aut igitur nouiter ita est in re sicut significatur per c. propositionem / aut non. Si secundum. igitur priuserat verum quam deus dat esse ipsi .a. et .c. propositio prius erat vera et ita erat et in re et res prius erat ita se habens Si primum. igitur deum dare esse ipsi .a. est nouum / sed non est idem nouum cum hoc quod est .a. esse. igitur.

¶ Confir matur. ea que in re non sunt idem et in re conuertibiliter et in separabiliter se concomitantur. si vnum est nouum et re liquu est nouum propria et distincta nouitate: sed .a. esse et deum velle dare a. esse non sunt idem. immo vnum est cau¬ sa alterius. et vnum est perfectionis reliquum imperfectio nis et inseparabiliter se concomitantur.

¶ Item. minor pro patur. quia omnis transitus nouus et distinctus est noui tas distincta: sed in proposito praeter transitum propositionum / et preter transitum ipsius .a. de non esse ad esse est transitus nouus distinctus. probo. quia transitus secundum quedeus formaliter transit de non causare ad causare et se cundum quem formaliter fit de non agente agens est tran situs distinctus a transitu propositionis de falsitate in veritatem. quia est causa illius. ideo enim propositio dicitur nouiter vera et fit de non vera vera. quia deus est nouiter dans esse. et est transitus distinctus a transitum secundum quem formaliter .a. transit de non esse ad esse. quia est causa eius vt supra. ideo .a. enim nunc est nouiter. quia deus nouiter ei pat esse. igitur.

¶ Confirmatur. inceptio realis positiua est nouitas realis positiua. sed in deo et circa deum forma liter est inceptio realis positiua alia ab inceptione se cundum quam formaliter a incipit esse ens probo. quia hec inceptio est prior illa et causa illius. ideo enim a. incipit esse. quia deus incipit .a. causare et dare ei esse. sicut ideo a. desinit esse et cadit ab esse. quia deus desinit conserua re. et quia manutenentiam substrahit. probatur iterum. illius ince ptio est alia ab inceptione ipsius .a. cuius continuatio est alia a continuatione formali et intrinseca ipsius a. sed deum continue dare .a. esse et continue velle .a. esse est aliud a continua existentia formali ipsius .a. quia est cau sa conseruatiua existentie et permanentie ipsius a. igitur

¶ Item quod nouitas secundum quam deus formaliter est noui ter causans et dans esse sit alia a nouitate secundum quan formaliter .a. est nouiter. probo per illud et secundum illud formaliter non est deus nouiter causans et dans esse per quod et secundum quod formaliter non est causans nec dans esse per locum a toto in modo: sed per nouitatem et secundum nouitatem essendi formaliter ipsum a. non est formaliter deus dans esse et causans. quia eo formaliter est dans et cau sans quo formaliter est volens dare et causare. et quo formaliter erat prius daturus et volens dare in futurum sed per nihil extra deum est formaliter deus volens vel productiuus. igitur.

¶ Item. aut est alia et alia nouitas ecundum quam deus est nouiter agens et secundum quam .a. est nouiter vel eadem. Si primum: propositum. quia altera erit formali ter in deo mutatio. Si secundum. igitur prius .a. est nouiter ens quam deus sit nouiter agens et dans esse. probatur consequentia quod per aliquam formam est tale formaliter et intrin sece / seu per denominationem intrinsecam est prius ta le quam alterum per eandem formam sit tale extrinsece et per denominationem extrinsecam et forma prius vel non posterius dat esse tale cui dat per identitatem vel forma lem vnionem quam alteri dat esse tale extrinsece. vt animal prius est sanum quam vrina.

¶ Ex dictis igitur potest sic an gui. in deo formaliter est aliquid causatum. igiturmuta tatio. antecedens probatur. quia omnis nouitatis realis et positine est causa aliqua. quia omne incausatum est necessarium t eternum: sed circa deum formaliter erit nouitas realis positiua.

¶ Tertio prinncipaliter. et ad confirmatio nem praecedentiu sic / sit hec propositio. Deus est causans non minus transit de falsitate in veritatemquam ista propositio a. causatur. igitur non minus requiritur mutatio et varietas circa deum quam circa .a. consequentia probatur. quia prima propositio eque per se et primo significat deum sic se hapere sicut secunda propositio significat .a. creaturam sic se habe re et eque primo et directe et principaliter verificatur pri ma propositio pro re que deus est sicut secunda pro re queest creatura. igitur transitus prime propositionis non minus exigit mutationem vel nouitatem sui per se et primo si gnificati quam transitus secunde propositionis de falsitate in ve¬ ritatem.

¶ Confirmatur. si nulla mutatio vel varia tio formaliter fit circa hanc rem: sed solum circa quandam aliam extrinsecam totaliter distinctam. hec res est omnino eo dem modo se habens vt prius. licet quedam alia res se aliter habeat quam prius. quia si hec res est penitus eodem modo se habens vt prius. igitur omnis propositio signifi cans ita se habere sicut modo se habet erat prius vel ta si foret formata. quia propositio est vera ex eo quod res est sic se habens sicut se habere per propositionem significatur secundum enim philosophum si omnia quiescerent et se haberent nunc vt prius et semper eodem modo omnia essent vera vt prius. igitur si hec res est omnino se habens eodem modo vt prius sequitur quod omnis propositio significans per se et primo et directe eam sic se habere et esse huiusmodi semper est vera vel semper falsa.

¶ Confirmatur. si ad transitum huius propositionis in veritatem non requiritur mutatio in deo: sed sufficit mutatio in creatura: hoc esset quia est predica tio non absoluta sed respectiua vel connotatiua significans aliquid in habitudine ad alterum. vel quia est de nominatio ab extrinseco non ab intrinseco. sed hoc non valet. Tum quia non minus est hec denominatio re spectiua / et significans aliquid in habitudine ad alterum. a. mouetur / vel producitur quam ista deus est agens et dans esse. Tum quia ista denominatio deus est volens dare esse vel est vo lens .a. esse non minus est denominatio .a. formali intrin seco ipsi deo quam hec denominatio .a. est causatum vel motum sit denominatio ab aliquo formali intrinseco. quia est denominatio .a. formali dei volitione. eo enim dat esse forma liter ipsi .a. quo vult. a. esse. quia secundum Aug. 83. q. 3. hoc est aliquid fieri deo agente quod deo volente.

¶ Quarto principaliter. moueat deus. a. mobile certo gradu velocita tis .b. postea ex libertate sua moueat se so lo. a. mobile. c. maiori gradum velocitatis. tunc si primo queritur quare .a. mouetur et tanto gradum velocitatis. Conuenienter respondetur quod deus mouet vel vult mouere .a. hoc gradum velocitatis. postea igitur cum mouet velocius quero aut causa quam assignabas seu illud quod assignabas pro causa et propter quid semper adhuc manet formaliter et vniformiter integraliter inuariatum / aut non. Si primum: igitur adhuc esset vera ista assignatio cause et propter quid et posset assignari illa causa et fieri veraciter assignatio illius cau se. quia adhuc ita foret in re sicut illa assignatio cau se et propter quid significaret. Sed vera assignatio ilius cause infert positionem effectus. igitur semper erit verum .a. moueri .b. gradum velocitatis. Si secundum: igitur mutatio et variatio in deo est formaliter. probo. quia nihil se tenens formaliter ex parte creature. et effectus erit causa et propter quid quod a. moueretur b. gradum velocitatis: sed solus deus per suum velle. igitur aliquid se tenens forma liter ex parte dei est variatum.

¶ Confirmatur. prius assi gnabas pro causa quod deus vult mouere .a .b. gradum velocitatis. et nunc dicis quod deus non vult mouere. a. mo bile eodem gradum velocitatis. aut igitur per istud dictum negatiuum remoueretur illud quod prius assignabatur pro causa vel non. Si primum. igitur ex parte dei forma liter tollitur aliquid quod prius ponebatur. quia nihil assi gnabatur pro per se causa nisi se tenens formaliter ex parte dei. Si secundum. igitur adhuc manet quod deus vult mouere .a. secundum .b. gradum velocitatis: sed ad hoc sequitur a. moueri. b velocitate. igitur.

¶ Quinto. arguitur pincipaliter sic. deus aliter et aliter seu difformiter. et inequaliter influit et coagit causis secundis et eidem cause nunc et prius. igitur recepit in se formaliter varieta tem et distinctionem. antecedens probatur. quia cuilibet cause se cunde effectiue influit et coagit influentia generali Et vltra hanc influentiam interdum influit alicui cause secunde influentia et auxilio speciali et supernaturali: sed influere generaliter et influere speciali auxilio et influen tia est influere difformiter et inequaliter. quia influere speciali influentia est magis adiuuare et perfectius influere etiam influentia specialis et supernaturalis non est influentia generalis / vt si michi prius influat influentia generali et postea influat mihi auxilio spe ciali vltra generalem influentiam ibi est dualitas influ entie et additio vel crementum. igitur difformiter et inequaliter influit eidem cause nunc et prius vel diuer sis causis simul. probatur iterum antecedens. quia si ego et tu sumus equales secundum potentiam et nobis diuisim applicent a. et. b. mobilia equalia cum equalibus resistentiis et cir cunstantiis possibile est quod deus sic mihi coagat vt moueam. a. mobile mihi applicatum duplo velocius quantu b. mobile tibi applicatum. patet. quia deus potest me iuuare et mihi coagere ad mouendum .a. quantum iuuaret me a lia potentia equalis mihi. tunc sic a potentiis natu ralibus equalibus cum resistentiis et impedimentis equa libus et respectu mobilium equalium non proueniunt effectus inequales ceteris paribus etiam supposita omnino vnifor mi influentia dei: sed .a. potentia mei et tui in proposi to proueniunt effectus inequales. igitur cetera antecedeter no sunt paria. igitur disparitas et inequalitas est aliqua antecedens effectui non nisi in auxilio et influentia prime cau se. igitur deus influit et adiuuat dispariter et inequa liter et difformiter. patet igitur antecedens principale / consequentia prin cipalis probatur. quia hec alietas et difformitas seu inequalitas influentiarum non se tenet formaliter ex parte creature. igitur ex parte dei. assumptum probatur. quia non se tenet formaliter / ex parte effectus communis producti ab vtraque causa probo: quia quod est prius effectu et cau sa effectus non est ipse effectus nec est formaliter in effe ctu. sed hec inequalitas influentie est prior et causa /s respectu effectus. probatio. ideo enim effectus prouenit maior. quia deus specialiter influit et efficacius adiuuat influentia etiam generalis est prior effectu et di stincta ab effectu. quia est quedam causalitas secundum quam deus est concausans et coagens per influentiam etiam causaliter habet et capit effectus esse. illa etiam in equalitas influentiarum non se tenet formaliter ex parte cause secunde cui coagit ita vt siti nequalitas quorumdam productorum in causa secunda praecedentium effectum communem deo et cause secunde. probatur: quia deus speciali auxilio potest influere et coagere cause secunde ad tertium effectum com munem sibi et cause secunde nihil nouiter causando in cau sa secunda. probatur multipliciter. primo. quia tibi trahenti na uem possum nouiter coagere et te specialiter adiuuare absque hoc quod causetur aliquid in te. igitur etiam deus hec potest. quia potest supplere vicem auxilii mei.

¶ Si cundo. deus influendo influentia geuerali non causat aliquid nouiter receptum in causa secunda prius effecti igitur nec coagendo influentia speciali. anens patet. quia nihinouiter causat in albedine vel igne ad hoc quod albedo videatur / vel ignis calefaciat. consequentia patet. quia vtraque est quedam causalitas diuina. et quia influentia specialis esset in infinitum imperfectior quam generalis si ista esset de et illa esset forma in creatura.

¶ Tertio. quia illud rece ptum nouiter in causa secunda esset quedam vis acti ua et motiua ad effectum producendum sed talem poten tiam effectiuam deus potest supplere et coagere sine et ad illud quod ageret mediante ea. igitur non est ne cesse tale nouum recipi in causa secunda. Si autem huiusmodi in fluentia media non concurrit causaliter ad illum communem effectum. igitur non mai ori necessitate ad illum re¬ quiritur quam si concurreret vt per se causa. igitur deus potest illud supplere non minus quam si esset per se causa a qua per se dependeret effectus ille communis. ex quo patet quod ad hoc vt deus speciali auxilio influat voluntati ad actum bonum et supernaturaliter inclinet et adiuuet vo luntatem non est necesse hoc fieri per receptionem ha bitus vel doni supernaturalis praecedentis actum bonum quia causalitatem illius posset deus seipso immediate supple re.

¶ Quarto. si huiusmodi influentia est formaliter in causa secunda. igitur causa primo influit influentia speciali sibi ipsi. igitur.

¶ Quinto. deus non est causans formalis per aliquid existens formaliter in creatura vel causa secundum igitur non est formaliter influens per aliquid formaliter inexstens creature: sed per influentiam est influens. ergo antecedens probatur. quia est formaliter causans per volitionem et per causalitatem independentem sicut est consignificans par volitionem qua vult rem manere i nesse. consequentia probatur quia eo formaliter influit quo causat. quia influere est cau sare et concausare.

¶ Sexto. illud receptum erit quidam effectus dei. ergo ad illum deus influit influentia speciali. igitur erit alia prior influentia. Et queritur / an sit formaliter ex parte dei vel creature et ita erit procef sus in infinitum vel aliqua est formaliter in deo

¶ Sexto principaliter contra praedictas conclusiones et ad confirmationem rationis praecend. arguitur sic. deus potest voluntati create coagere influentia generali et potest eam inclinare supernaturaliter ad agendum eundem vel cosimile actum inclinatione non necessitante potest iterum eandem supernaturaliter inclinare ad agendum inclinatione necessitante. igitur deus recipit in se for maliter mutationem et diuersitatem. antecedens patet. Aliquis eti habitus inclinat voluntatem non necessitando. deus autem potest supplere inclinationem illius habitus. etiam aliquid aliud vt notitia vel passio corporalis potest inclinare voluntatem. et deus potest potentiam illam inclinatiuam super plere. patet etiam. quia malignus spiritus potest eam inclinare ad malum non necessitando. igitur: et spunssactuns hoc potest ad bonum. patet etiam hoc per Aug. in lib. de lib. arcirca finem. et de gratia. et est. psalmus. dicens. Inclina cor meum deus in testimonia tua. Quod autem possit inclinare neces sitando. patet: quia gratia conformans hoc potest. quia potest sic inclinare vt voluntas creata non possit resistere cum sit fi nita. consequentia principalis probatur. quia hec nouitas et different inclinationis non est nouitas nec differentia effectus qui est actus bonus voluntatis. quia contingit omnino eundem et equalem effectum esse. et quia huiusmodi inclinatio est prior illo actu bono et causa eius vel dispositio motiua ad illum / nec est formaliter differentia voluntatis. quia eadem res est voluntas indiuisibilis nec est nouitas alicuius princi pii inclinatiui infusi a deo ante actum bonum. quia deus potest supplere potentiam motiuam illius sicut et poten tiam inclinatiuam habitus cuiuscunque causati. igitur est in deo formaliter.

¶ Confirmatur. si deus illo tripli ci modosuccessiue coagat sorti ad causandum .b. actum bonum erit transitus contradictionis. igitur mutatio non in voluntate vt probatum est. igitur in deo.

¶ Confirmatur. ceteris praexistentibus paribus in sorte et in platone in clinet deus sortem ad .a. non necessitando / et platonem ad omnino consimilem actum necessitando. tunc si deus necesse tat platonem. igitur sortem. probo quia omnino consimiles res vniformiter se habentes concurrunt ex vtraque parte. patet consequentia. quia formetur hec particularis vel indefinita aliqua voluntas necessitatur a deo ad .a. actum volendi. hec pro positio particularis verificatur pro his rebus et non pro illis. igitur est dissimilitudo et difformitas in rebi pro quibus verificatur. aliter non esset ratio et causa ex vna parte quare verificaretur hec propositio pro his rebus magisquam ex alia: sed hec differentia / et dissimilitudo / et difformitas non est in creatura: quia eedem res sunt simplices / et composite: igitur in deo. dices difformitas est ex parte voluntatum: quia voluntas quae non inclinabatur ceteris pari bus agit equalem actum maiori conatum quam illa quae agit inclinata: et illa quae non necessitatur agit maiori conatum ce teris paribus: et respectu eiusdem actus quam illa quae necessitatur

¶ Contra. conatus vt prior actus est indiuisibilis et simplex: quia idem cum essentia anime: igitur non realiter maior vel minor

¶ Item. voluntate agente equali conatum potest deus necesitare voluntatem ad talem actum sub quocumque gradum voluerit: quia siue voluntas agat maiori / vel minori conatu deus potest libere coagere ad tantum vel tantum actum.

¶ Septimo principaliter arguitur sic. Si deus formaliter et intrinsece est immutabilis: sequitur quod aliquid aliud a deo: immo omne aliud a deo sit immutabile. probo. sit b. causatum ad quod primo et immediatius se habet deus: tunc sic. deus est omnino immutabilis: igitur deus se habet immutabiliter ad. bec. igitur necessario et non contingenter se habet ad. b. igitur. b se habet necessario / et immutabiliter ad deum: et consequeter de b. respectu alterius. prima consequenta patet: quia se habere mutabiliter est esse mutabile. secunda consequentia probatur: quia contingentia est mu tabilitas: probo. a. contingenter sic se habet: igitur potest aliter se habere quam se habeat: sed sic et aliter se habere est mutatio per diffinitionem mutationis. 3. consequentia probatur: quia illud est necessarium: quod sequitur ad necessarium vel necessario concomitatur ipsum.

¶ Confirmatur. deus immutabiliter se habet ad. b. igitur semper eodem modo se habet ad. b. igitur b. semper eodem modo se habet ad deum. probatur consequentia quia si. b. aliter se habet ad deum quam prius: oportet quod huiusmodi varietas sit aliqua causa illa aut non se tenet ex parte effectus: igitur ex parte dei. illa autem causa non est causam immutabiliter se habere: quia hec esset magis causa oppositi. nec ideo effectus aliter se habet quam prius: quia causa se habet vniformiter et immutabliciter sicut prius. patet iterum ista consequentia quia deus non eodem modo se habet ad petrum existentem / et petrum non existentem vel petrum bonum et beatum / et petrum malum / et damna tum: quia deum sic se habere ad. b. et sic se habere est deum velle sic esse conuertibiliter et inseparabiliter: igitur variato vno variatur reliquum. Si enim deus vniformiter conseruat / vel praemiat vel pu nit. b. nunc vt prius: sequitur quod. b. conseruatur vel praemiatur vel pu nitur nunc vniformiter sicut prius.

¶ Octauo principaliter arguitur sic. in consequenta necessaria / et formali et causali si antecedens seu sic esse si cut significatur per antecedens sit immutabile consequens seu sic esse sicut per consequens significatur erit immutabile: sed hec consequentia est necessaria et causalis deus dat esse ipsi. a. vel scit vel vult. a. esse: igitur. a. est: igitur si antecedens seu significatum antecedentis seu sic esse sicut significatur per antecedens est immutabile consequens / seu sic esse sicut significatur per consequens est im mutabile: et ex opposito si sic esse sicut significatur per consequens est immutabile: igitur sic esse sicut significatur per antecedens. sed sic esse sicut per antecedens significatur igitur se tenet formaliter ex parte dei: quia sic esse sicut significatur per antecedens est causa et propter quid respectu sic esse sicut significatur per consequens cum sit consequentia causalis personaliter / et signatiue sumptis antecedente et consequente. nihil autem ex parte creature est causa et propter quid. a. habet esse. maior assumpta probatur: quia si consequens seu sic esse sicut significatur per consequens sit mutabile ante manente inmutabili. pono quod consequens mutetur et antecedens seu sic esse sicut per ipsum significatur maneat immutabiliter: tunc ponitur antecedens sine consequente et ponitur sic esse sicut significatur per antecedens et non ponitur sic esse si cut significatur per consequens: igitur consequentia non erat necessaria: vel ad aliquod antecedens sequitur aliquando aliquod consequens consequentia necessaria et aliquando non sequi tur.

¶ Confirmatur. si praedicta consequentia est necessaria antecedente et consequente personaliter sumptis: igitur aliquod intelligibile significatur per antecedens: quo posito necesse est. b. esse et impossibile est non poni. b. patet: quia deum velle. a. esse vel deum dare esse ipsi. a. est significabile per se significatum per antecedens: quae posito impossibile est. b. non esse illud intelligibile non est essentia diuina: quia essentia diuina po sita non necessario ponitur. a. nec est aliquid formaliter existens in crea¬ tura: quia illud intelligibile est causa et propter quid. a. habet esse cum sit consequentia causalis a priore et propter quid: igitur illud intelligibiule se te net formaliter ex parte dei: et illud tollitur remoto. a. igitur aliquid extra animam se tenens formaliter ex parte dei est mutabile. Illa argumenta eque reducerentur Ad primum. ad probandum quod si a. fiat simile vel duplum respectu. b. per mutationem in. b. foret ne cessario aliqua mutatio circa. a. praeter mutationem in b. quod etiam necessarium sit aliam mutationem et varietatem seu nouitatem in. b. effectu prouenire immediate ab aliqua causa sine priori mutatione vel nouitate in causa. probatur: quia ab intelligentia mouente primum mobile proueniunt varie partes motus. Si immediate absque diuersitate actu um intelligendi et volendi in illa tunc habetur propositum Si mediantibus variis actibus: igitur illa varietas actu um successiua prouenit immediate ab essentia illius intel ligentie sine mutatione priori in illa: igitur pari ratione ab eadem essentia cause. potest etiam prouenire varietas successiua effectuum extrinsecorum sine mutatione priori in illa causa. Ad primum igitur dico quod ille transitus con tradictionis seu propositionis de falsitate in veritatem non fit propter aliquam mutationem: si ly propter dicat causalitatem propriam et realem: quia nouitas veritatis illius propositionis non est aliquid proprie et realiter causatum ex eo quod propositio sit nouiter vera: tamen si ly propter notet causalitatem large / et improprie sicut et transitus seu nouitas veritatis non est transitus et nouitas proprie et realiter: sed improprie et methapho rice. sic dicendum quod ille transitus est propter mutatio nem in creatura: quomodo solet dici quod habetur in praedicamentis: et. 9. methaphi. quod propter sic esse in re sit oratio vera et est causa quare oratio sit vera: sed illa mutatio non est precisa causa illius transitus / et noue veritatis: quia deus qui est prima causa illius mutationis / et creatu re etiam est prima causa illius transitus et veritatis Et cum arguitur quod non ideo deus dat esse quia creatu ra est: igitur creaturam esse non est causa illius transitus et veritatis: ne gatur consequentia: quia aliud est propositio et veritas et transitus propositionis in veritatem et aliud sic esse sicut significatur per eam: licet igitur mu tatio creature sit partialis causa transitus huius propositionis / de falsitate in veritatem deus causat. a. nullo tamen modo est causa quare deus causat. a. aliquid enim est cau sa veritatis propositionis: quod non est causa qua re sic est in re sicut significatur per illam propositionem: vt declaratur in responsione ibi posita. Scriptis igitur his duabus propositionibus deus dat esse ipsi. a. et. a. capit et habet esse: ista se habent per ordinem. Pri mo est deus: et deum causare et dare esse secundo. a. capiens esse: tertio transitus illarum propositio num de falsitate in veritatem: et primum est vere / et proprie causa secundi: et vtrunque est improprie causa tertii: et sic conceditur responsio ibi posita.

¶ Ad primam improbationem. Ille transitus non est proprie et realis transitus vt infra dicetur et non est ni si deus nunc causans .a. et prius non causans .a. et negatur quod sit mutatio vel propter mutationem ac cipiendo ly propter vt notat causam: sicut accipitur secundo phisicorum cum huiusmodi transitus non est sine mutatione creature quae est terminus transitus ipsius .a. de non esse ad esse et ita large / et improprie sumendo ly propter conce ditur quod propter mutationem vt causam sine qua non quo mo do accipitur primo senten. distinctione. 38. cap. 4. Conceditur ergo quod hic transitus non fit propter mu tationem in creatura nec propter mutationem aliam nec proprie fit: sicut nec deus nunc et non prius causans.

¶ Ad confirmationem. per idem. Ad aliud. nega tur consequentia.

¶ Ad probationem primam. si ly verum sumitur vt est proprietas propositionis et signi com plexe: conceditur prima consequentia: et negatur secunda. deus enim est causa nouiter essendi .a. et vtrumque istorum est causa veritatis illarum propositionum sed quia deus est cau sa prima et totalis respectu ipsius: igitur deus est prima et princi palis causa illarum veritatum: et illa veritas que per se / et directe significat deum esse huiusmodi erit causalis respe ctu illius quae significat .a. esse. Si vo ly verum sumatur vt est proprietas entis: negatur prima consequent ia Aliquid enim large loquendo est causa alicuius noue veritatis saltem causa partialis quod non est causa propter quam res sit huiusmodi: cuiusmodi significatur per illam veritatem: quia .a. esse est causa huius verita tis. a. est et tamen non est causa quare .a. sit.

¶ Ad secum dam probationem consequentie: conceditur maior: si huiusmodi mutatio / et si rem sic se habere sit totalis vel prima / et principalis causa illius veritatis eo mo do quo rem esse dicitur causa veritatis: sed improprie et methaphorice: quia veritas noua propositio nis preexistentis non est proprie aliquid nouiter cau satum. Negatur autem maior: si huiusmodi muta tio vel illam rem sic se habere sit causa partialis / et secundaria illarum veritatum: nunc autem deus et positio noua ipsius .a. sunt due cause simul concur rentes ad veritatem illarum propositionum: ideo lla dicitur prior et causalis / que significat primo et principaliter causam primam / et principalem esse: vel esse huiusmodi.

¶ Ad aliud. si per denominationem intelligitur predicatio denominatiua: sic deus poste rius denominatur causans quam .a. sit. id est hanc pre dicationem denominatiuam esse veram: presuppo nit .a. esse. Si vero per deum denominari huiusmo di intelligitur deum esse huiusmodi cuiusmodi esse signi ficatur per praedicationem denominatiuam: sic deus non denominatur huiusmodi propter mutationem vel no litatem creature.

¶ Ad aliud. aliquid dicitur conuenire alicui per modum praedicati attributi alicui vt subiecto: et sic dicendum vt prius de praedicatione de nominatiua. Alio modo per modum identitatis vel vnionis et vnitatis: et sic deo nihil conuenit propter mutationem / vel nouitatem creature.

¶ Ad aliud accipiendo conuenire secundum predicationem sic creare conuenit deo propter positionem creature. acc piendo autem conuenire secundum identitatem quo fallacia dictionis: quia licet illud quod sic conuenit deo conueniat sibi ab eterno. tamen esse tale vel sic se ha bere in habitudine ad alterum / vel esse huiusmod cuiusmodi esse conuenit deo non propter creaturam non semper conuenit deo.

¶ Ad secundum principale. negatur minor. Nouitas enim proprie loquendo est nouitas rei seu nouitas essendi simpliciter vel es sendi taliter vel tantum / seu essendi huiusmodi: cuiusmodus esse natum est esse per se terminus motus vel mutatio nis seu productionis vel destructionis: sed nouitas large est nouitas essendi huiusmodi: cuiusmodi esse est significabile per praedicationem alicuius decem generum

¶ Ad primam probationem minoris. ibi est vnicus tram situs et vnica nouitas proprie loquendo scilicet nouitas ef fectus producti / et transitus / seu nouitas veritatis circa propositionem prius formatam: neque est proprie et rea liter nouitas: neque transitus. similiter nouitas secum dum quam deus dicitur esse nouiter causans non est proprie et realiter nouitas nisi in similitudine / et tran sumptione.

¶ Ad probationem. Cum infertur quod ita est inre sicut significatur per .c. propositionem: et quod deum creare est nouum. dicendum quod hec propositio distinguen¬ da est sicut ista deus creans est nouiter / vel est quid no uum: quia equiualebit isti deus creans est nunc et prius non fuit ratione secunde partis: quae est de praeterito distinguenda est secundum compositionem et diuisionem in sensu diuisionis falsa est: et in sensu compositionis vera est: et non infertur vera et realis nouitas: sed esse figura dictionis: et cum dicitur quod hec nouitas non est nouitas effectus: conceditur: sicut nec deus nouiter causans est effectus nouiter productus nec ex hoc sequitur quod sit ibi alia / et alia nouitas / vel due nouitates vere et proprie: sed vna propria et realis: alter a methaphorice et in similitudine / et ab vna nouitate vera / et reali sumuntur plures denominationes / et praedicationes nouiter vere.

¶ Ad primam com firmationem. per idem. Ad secundam: cum dicitur quod a. esse / et deum creare .a. conuertibiliter: et insepara biliter se concomitantur. dicendum quod hec propositio est implicite de praeterito et de futuro vel de possibili et equiualet isti / quotienscumque deum causare .a. est .a. causa riest et econtra: vel deum causare .a. non potest esse sine .a. causari / vel deum causare .a. exigit .a. causari. Si igitur iste propositiones sumantur vt sunt de actu signato vt termini: sumuntur simpliciter: non concluditur nisi distinctio / et distincta nouitas praedicationum. Si vero sint de actu exercito: et terminis sumptis per sonaliter potest dici quod est fallacia figure dictio nis in argumento mutando quid vel quasi quid in ad aliquid sicut arguendo sic. quae non sunt idem / et inseparabiliter se concomitantur si vnum est nouum nec alias fuit sequitur quod et reliquum: sed deus creans / et .b. creatum sunt hu iusmodi: et .b. creatum est nouum: nec alias fuit: igitur deus creans est nouum et nunquam fuit. Posset etiam propositio distingui secundum compositionem et diuisio nem vt supra.

¶ Ad aliam confirmationem. hic non est proprie et realis transitus alius a transitu effectus de non esse ad esse: quia transitus proprie est de eo quod natum est esse per se terminus motus / vel mutationis ad id quod natum est esse per se terminus mutationis productionis vel destructionis. licet autem non sit ibi nisi vnicus transitus verus et realis ymaginamur tamen ibi quasi tres transitus. primo transitum secundum quem deus foraliter tran sit de non agere ad agere. Secundo. transitum secun dum quem .a. effectus transit de non esse ad esse. Tertio. transitum secundum quem propositio huiusmodi transit de falsitate in veri tatem primus / et tertius: non est proprie / et realter transitus: quia nulla res acquiritur / vel deperditur nec mutatio realis fit circa deum / vel proposi tionem: et loquendo improprie de transitu primus est causa duorum sequentium: et secundus cum primo est causa tertii. Reducen do autem ista ad veritatem et proprietatem sermonis / deus est vere / et realiter et positiue causans et prius non erat vere et realiter huiusmodi et propositio realiter est vera et prius non erat et in hoc est quaedam similitudo ad contradictionem secundum quam effe ctus vere et realiter est: et prius non erat.

¶ Ad aliud de incep tione per idem. Ad aliud quo probatur quod sit alia et alia nouitas. dicend quod proprie loquendo non est alia nouitas: quia nec est vere nouitas: sed conceditur quod non est eadem nouitas: et quod hec no uitas est aliquid aliud ab illa: sicut deus nouiter agens est aliud ab effectu nouo. Si quis autem velit differe quod nouitas secundum quam deus dicitur nouiter cansans sit nouitas effectus: ita quod ab eadem nouitate dicatur effectus nouus: et deus noui ter agens per denominationem extrinsecam: tunc diceretur quod deus secundum aliquid est formaliter creans: et secundum aliud est nouiter creans quia secundum suam volitionem formaliter est cre ans: et secundum nouitatem effectus est nouiter hu iusmodi: sicut .a. est album cognitum: et secundum aliud est album / et secundum aliud est cognitum: quia secundum albedinem est album: et secundum cognitionem est cognitum: sic etiam dicitur deus temporaliter / et localiter mouens per denominationem sum ptam a loco / et tempore.

¶ Ad aliud. Non est proprie eadem nec alia nouitas sed large / et methaphorice loquendo de nouitate con ceditur quod alia: nec sequitur quod sit mutatio in deo: quia al tera non est mutatio. Si vero ponitur vtraque denomi natio ab eadem nouitate: tunc negatur consequentia qua infertur quod .a. erit prius nouiter ens / quam deus sit nouiter agens loquendo de prioritate naturali vel causali.

¶ Ad probationem. negatur quando illud extrinsecum est causa illius rei a qua sumiur vtraque denominatio: sicut diceretur motor esse mouens a motu existente in mobili moto

¶ Ad tertium principale: negatur consequentia. Ad probatio nem. non infert propositum. patet cum album sit nouiter simile.

¶ Ad confirmationem. conceditur quod deus est omnino eodem modo se habens nunc et prius in se formaliter / et intrinsece secundum subiectum et non aliter secundum ac cidens vel locum: licet aliter se habeat ad extrinsecum quo modo album dicitur aliter se habere ad aliud al bum mutatione facta in alio albo: quae non est vera et pro pria alietas formalis / et intrinseca circa hoc album: et consequenter conceditur quod omnis propositio significans deum sic se habere in se intrinsece qualiter nunc se habet erat prius vera. non autem omnis propositio significans deo um se habere extrinsece ad alterum. Et eum dicitur quod si omnia quiescerent omnia essent vera nunc vt pri us: non est contra propositum: quia vnumquodque se habere vniformiter nunc et prius non solum quo ad se forma liter et intrinsece sed in habitudine ad alterum.

¶ Ad confirmationem. conceditur consequens addendo quod est extremum habitudinis et comparationis quod est causa prima

¶ Ad primam improbationem consequentis: huiusmodi transitus exi git mutationem et nouitatem in altero extremorum. ma gis autem in extremo quod est effectus dependens et ca piens esse.

¶ Ad secundam: licet huiusmodi denominatio su matur partialiter ab intrinseco: et licet forma de qua demonstrata verificetur hoc abstractum / creatio acti ua sit intrinseca. deo tamen dicitur denominatio extrinseca: quia respectiua ad extrinsecum necessario exactum

¶ Ad quartum. dicendum quod causa quae assignabatur seu illud quod assignabatur pro causa in re semper manet vniformiter in se intrinsece: sed ipsum non semper manet causa illius rei: ideo non semper potest assigni ri pro causa illius rei: nec semper est illa propositio causalis vera assignatio: sicut illud quod assignatur pro simili vel duplo / vel praecio manet vniformiter nunc / et prius: sed ipsum non manet huiusmodi ideo non semper verum esset asignificare illud pro simili vel praecio. etc.

¶ Ad confirmationem pr idem contra. aut adhuc nunc ita est in re sicut significatur per illam propositionem quatenus est causalis / et dicens propter quid: aut non ita est: si primum / igitur adhuo nunc est vera huiusmodi propositio et assignatio: quia ab eo quod res est. etc. si secundum / igitur eum non esset causalis: nec dicens propter quid / nisi ex eo quod formaliter se tenet ex parte dei. sequitur quod aliquid se tenens formaliter ex parte dei intrinsece: non ita se habet vt prius.

¶ Confirmatur. Aut adhuc modo ita est sicut prius ex parte rei / ratione cuius et propter quam illa propositio causalis erat vera: aut non. si primum vel secundum / arguitur vt prius.

¶ Ad primum. dat secunda pars.

¶ Ad improbationem. erat causalis ra tione vtriusque rei significate. Differenter tamen: quia huius vt cause illius vt causati.

¶ Ad confirmationem per idem

¶ Ad quintum principale. negatur antecedens si intelligitur quod influat aliter et difformiter alietate et difformitate formali quacunque alia a difformitate effectuum extrinsecorum / et precedente naturaliter effectum se tenente formaliter ex parte dei. ita quod deus influat aliter et aliter intrinsece et formaliter. Deus enim seipso immediate potest concausare cause secunde nunc ad perfectiorem nunc ad imperfectiorem effectum quasi concausaret per varias partes sue virtutis vel per va rios actus intrinsecos tanquam per varia principia inmediata: ideo ibi non est influentie varietas et difformitas nisi virtualiter / et in quadam equiualentia Si vero antecedens intelligitur de alietate extrinseca / vt deum influere difformiter: sit deum ad difformes effectus influere. negatur consequentia. Ad probationem antecedem tis. dicendum quod influentia generalis et influentia spe cialis diuina non sunt due diuerse influentie forma liter circa deum: sicut de potentia absoluta / et poten tia ordinata: sed influentia generalis est deus infliens secundum modum consuetum et ordinem primario / et con muniter institutum vt scilicet a tali actiuo cum ta libus circunstantiis proueniat talis / et tantus effectus et quod ex tali proportione potentie actiue ad resistentiam vel potentiam passiuam sequatur tantus effectus: et hunc ordinem a deo institutum obseruat deus com muniter et regulariter licet non vniversalier ceteris enim antece denter actioni presuppositis se habentibus vniformiter potest deus ex sua libertate concausare ad ma iorem vel minorem effectum: sicut voluntas nostra potest coagere noticie ad maiorem / vel minorem actum sine reali difformitate praecedente difformitatem actu um. Influentia vero specialis est deus influens non secundum modum consuetum: neque secundum ordinem com muniter institutum / et obseruatum: quo deus res ad ministrat. Potest etiam distingui quod deum alicui cau se secunde influere speciali influentia et auxilio po test esse tripliciter vno modo per alicuius principit causalis finiti super naturalem donationem et infusio nem.

¶ Secundo modo deus potest influere alicui cause secunde speciali influentia et auxilio per con trariorum et impedimentorum remotionem / et repressionem. Tertio modo. non per communem et solitam comniter sed per singularem et insolitam concausationem: vt scilicet ex tali proportione causarum actiuarum ad passiuas sequatur precise tantus effectus. hoc tertio modo potest influere specialiter / et perfectius vel imperfectius extrinsece. id est ad perfectiorem effectum ceteris antecedenter paribus sed non perfectius / et imperfectius influit intrinse ce formaliter: nisi in quadam equiualentia virtuali per suam infinitam et liberam potentiam.

¶ Ad se cundam probationem antecedentis. Licet maior sit vera secundum cursum / et ordinem communiter in stitutum / et obseruatum: non tamen est necessaria: sed est falsa in casu quo deus vellet agere ad perfectiorem effectum stante equalitate potentiarum causatarum: et circunstantiarum ab equalibus: igitur potentiis naturalibus sine difformitate antece dente possunt prouenire inequales effectus concur rente causa libera vt de voluntate: et noticia respectu actus volendi.

¶ Ad sextum principale. negatur consequentia

¶ Ad probationem. Torte diceretur quod quamuis deus possit seipso immediate supplere causalitatem effectiua habitus / vel alterius effectiui cuiuscumque quo ad sufficientiam producendi talem / et tantum effectum: et quo ad per fecte et faciliter voluntatem operari: non tamen qua ad modum naturalis inclinatiui et quo ad modum inclinandi / et agendi necessitate naturali. hoc autem conuenit habitui voluntatis / vel noticie vel dispositioni anime non precise vt causa effectiua: sed vt causa naturaliter effectiua: et vt formalis dispositio et perfectio anime cuius est actus informans vel principium quo formaliter agit imperfectionis etiam esset in deo mouere / vel inclinare naturaliter / vel necessario: sed mere libere / et contingenter et ita quamuis ceteris paribus praecedentibus naturaliter productio nem .b. actus volendi / et omnibus circunstantiis tam ad iutiuis quam resistiuis et impeditiuis praecedentibus actum se habentibus vniformiter et ipsa voluntate equa liter conante deus possit voluntati coagere ad per fectiorem vel imperfectiorem effectum: tamen non potest omnibus istis stantibus nunc influere generaliter: nunc inclinare supernaturaliter seipso immediate non necesitando vel necesitando / sed illis omnibus antecedeter par bus si supernaturaliter inclinet et necessitet: hoc erit totaliter agendo actum illum: et voluntate se habente passiue tantum: aut hoc erit per infusionem vel causa tionem alicuius extrinseci motiui et inclinatiui seu dispositiui naturaliter ad talem actum: et ita est dif ferentia ex parte principii in creaturis / et principiis anteter productiuis vel dispositiuis

¶ Aliter potest dici sup posito quod deus seipso immediate sine differentia primo piorum praecedentium actum possit eandem volunta tem successiue / vel plures voluntates simul ad eundem vel consimilem actum adiuuare influentia genera li: et specialiter inclinare tam nescitando quam non necimtando. diceretur quod ibi non est formaliter / et in actu difi formitas / et dissimilitudo praecedens actum: sed tam in voluntate creata quam in diuino velle est differentia et difformitas virtualiter / et equiualenter in volunta te quidem / qua ceteris paribus voluntas inclinata respectu equalis / et consimilis actus agit quasi mino ri conatum / seu minus conando et inclinata inclinatione necessitante: adhuc minus conatur respectu eque lis actus ceteris paribus: quia inclinatio necessitans est fortius inclinans / et inclinatiuo fortiori creato equi ualens: et si equaliter conaretur sequeretur perfectior effectus.

¶ Item ex parte voluntatis divine est ibi differentia non formaliter sed in quadam vir tuali equiuatentia: quia cum deus coagit voluntati influentia generali coagit secundum modum / et cursum conmunem a principio institutum: vt scilicet a tali proportione causarum secundarum proueniat tantus effectus. cum vero inclinat speciali et supernaturali inclinatione quasi supplendo motionem habitus determinati: tunc agit effectum non secundum communem cursum: quia ex tali proportione causarum secundarum: et voluntate creata sic disposita / et sic conante non sequeretur effectus ille adequate: sed sequeretur tantus si talis habitus prefuisset: et etiam agit deus: quasi ageret maiori proportione sue virtutis vel perfectiori actu volendi non est igitur quaerendum vbi / vel in quo sit formaliter et actua liter hec varietas / et difformitas antecedens effectum: quia nullo est formaliter.

¶ Ad confirmationem iuxta se cundam responsionem praedictam: diceretur quod non oportet ibi esse veram mutationem: quia non est transitus contra dictorius secundum praedicationem simpliciter cathegoricam et de inesse et de actu exercito: nisi forte in figura loquen di et forma verborum: sed secundum praedicationem conditio nalem et de possibili et implicite de genere quando quo ad aliquid. Cum enim dicitur quod deus prius coagens vo luntati naturali generali influentia ad .b. actum: po stea ad eundem influit influentia speciali / et superna turali: hoc non est aliquam rem se habere actu et for maliter aliter quam prius: sed hoc importat quod deus / et voluntas creata sic agunt: quod voluntas creata minus conatur quam prius id est posset cum .b. actu in maiorem effectum quam prius: et minus distat a perfectissimo gradu actus quam posset / vel vsque ad quem posset secundum disposi tiones et circumstantias tales creatas: quales nunc con currunt: voluntas etiam minus faciliter posset re sistere / vel resilire quam prius: et alicui inclinatiuo crea to posset prius resistere: cui non modo secundum cursum et ordinem communiter a deo institutum: et hoc totum prouenit ex illimitatione et infinitate et libertate diui ne voluntatis: quae potest velle coagere voluntati create pro alio et alio tempore: sic vt aliquando actus produ ctus sequatur proportionem causarum secundum ordinem et cursum communiter institutum: et pro alio tempore sequatur non secundum huiusmodi cursum institutum: et pro vno tempore voluntas sic disposita / et antecedeter circunstan tionata secundum noticias / et habitus / et dispositiones corporis / et anime posset stante tali actu adhuc in tantum effectum precise agendo toto conatum / quasi ageret natur ali necessitate: et pro alio tempore non posset in tantum praecise et adequate: et ita est partialiter et implicite praedicatio de genere quando quo ad extremum predi cationis: sicut si actus pro vno sit prohibitus: et pro alio licitus: vel si non placet sic dicere posset dici: quod si deus prius coagat voluntati generali influentia et postea speciali influentia inclinando non necessi tando postea necesitando vel si voluntas prius agat magis conando / postea minus conando ceteris pa ribus praecedentibus naturaliter actum / habentibus se vniformiter vel sequitur perfectior actus / vel imperfectior / vel alius nunero: vt scilicet transitus contradum ctionis illius saluetur non sine acquisitione / vel deperditione rei.

¶ Ad aliam confirmationem. Non requiritur dis similitudo / et difformitas propria / et formalis: sufficit di stinctio realis iuxta vnam responsionem suprapositam vel sufficit transitus tem poris cum quibusdam conditionalibus / et propositionibus de possibili.

¶ Ad probationem responsionis ibi posite: dicendum quod voluntas non agit actum intrinsecum immediate maiori vel minori conatum proprie loquendo quasi conatus vt est principi um praecedens actionem sit maior et minor: sed est impro pria locutio quae reducitur in hunc intellectum vt voluntas dicatur agere toto conatum: quando sic agit: quod vt sic disposita vel indisposita sic adiuta vel impedita non posset plus agere: nec ageret plus si ageret necessitate naturali: et si ageret secundum proportionem qua agunt cause naurales iuxta ordinem et modum a deo communitur institutum dicitur autem agere non toto conatum: quandm plus posset dititur a gere maiori conatu: quando vt sic disposita igit effectum propinquiorem: maximo in quod posset sic di sposita: et ita non est differentia in conatum formaliter: sed equi ualentur / et virtualiter.

¶ Ad aliam probationem. si deus seipso immediate necesitaret voluntatem ad .b. gradum actus voluntate eque conante quantum conaretur si non necesita retur ad ominino consimilem actum ceteris rebus arce actionem vniformiter se habentibus: tunc deus necie tat non per infusionem principii inclinatiui: nec quasi supplendo vicem talis habitus et principii inclinatiui: sed volendo efficaciter / et vltimata / et fixa determinatione voluntatem agere talem actum: ita quod si voluntas quantum est ex se desineret vel vellet desine re: deus firmiter et efficaciter determinauit eam velle: vt infra videbitur vbi agetur de contingentia futurorum.

¶ Ad. 7. principale. negatur consequentia.

¶ Ad probationem. deum immutabiliter se habere ad .b. potest intelligi: vel immutabilitate se tenente formaliter et parte effectus: et sic non immutabiliter se habet ad .b. quia ab eo est nunc effectus sic se habens / et postea non. vel immutabilitate se tenente formaliter ex parte dei: et tunc dupliciter vel immutabilitate opposita mutabilitati proprie sumpte: et sic se habet immutabiliter vel opposita immutabilitati large / et improprie sumpte: et tali modo se habendi circa quem potest esse successio contradictoriorum respectiuorum ad alterum: quomodo solet dici quod de circa futurum contingens ante eius aduentum: et circa preteritum post euentum se habet immutabiliter non ciuca praesens: quia in illis impossibile est quod falsitas succedatveritati vel econtra non sic de praesenti: sumpta igitur immitabilitate proprie vt se tenet ex parte dei negatur secunda consequentia.

¶ Ad probationem. Contingentia essendi est mu tabilitas / sed contingentia causandi effectiue non sempe est vera mutabilitas in producente: sed vel in eo / vel in effectu.

¶ Et cum arguitur .a. contigenter se habet: ergo potest aliter se habere sumendo proprie aliter se habere in se formaliter et intrinsece: vel per alicuius rei formalem ad quisitionem vel deperditionem / et secundum aliquid natum est terminare motum / vel mutationem. negatur consequentia sufficit quod aliud aliter se habeat ad ipsum accipiendo large se habere aliter scilicet eo quod non relatiue dicitur ad alterum sicut prinon infertur mutatio in eo: sicut nec in eo quod fit nouiter simile.

¶ Ad confirmationem. distinguendum est de se habere eodem modo / quo distinctum est de immuta bilitate: negatur secunda consequentia accipiendo se habere eodem modo vt opponitur vere immutabilitati et nouitati essendi quid vel quale vel quantum vel vbi

¶ Ad probationem illam. dico quod deum immutabiliter se ha bere / seu dei immutabilitas id est deus immutabilis et immutabiliter se habens est causa varietatis in effectu: licet non secundum quod immutabilis / sed secundum quod opes et liber ad produ cendum et destruendum.

¶ Ad secundam probationem. Non se habet eodem modo quo ad extrinsecam actionem effectus: sed eodem modo quo ad se / et in se forma liter.

¶ Ad octauum principale: conceditur quod in consequentia necessaria si antecedens sit immutabile a veritate in falsitatem consequens sit similiter huiusmodi: sed cum dicitur quod si sic esse sun cut significatur per antecedens sit immutabile sic esse sicut si gnificatur per consequens: erit immutabile. potest dici quod si rem sic esse et sic se habere sicut significatur per antecedens sit immutabile tam immutabilitate opposita mutationi proprie sei pte quam improprie sumpte sic esse sicut significatur per con sequens erit immutabile: et sic procedit probatio maiorm Si vero rem sic esse et sic se habere sicut significatur per antecedens sit immutabile immutabilitate opposita mutationi proprie sumpte: non autem improprie sumpte: possit bile est quod sic esse sicut significatur per consequens sit mutabile tam proprie quam improprie.

¶ Item potest dici quod si per sic esse sicut significatur per aliquam propositionem: in telligitur significatum pro quo supponit subiectum et pro quo verificatur praedicatum de subiecto: negatur maior Si vero intelligitur totale significatum per propositio nem quod requiritur et sufficit ad veritatem propositionis et sic conceditur quod aliquod significatum per hoc antece dens deus vult producere .a. vel .b. est mutabile: quia non solum significatur deus sed et effectus cuius positio requiritur ad veritatem illius antecedentis et ad hoc quod deus sit volens producere nunc: si autem infertur: igitur deum velle producere. b. est mutabile. consequentia negatur: quia aliquid signi ficatur per illud antecedens requisitum ad eius veritatem quod non est deum velle .b. esse sicut aliquid significatur per hanc orationem / asinus regis quod non est asinus regis: quia rex significatur per illam orationem.

¶ Notandum etiam quod hec propositio deum velle .b. esse est immutabile: est distinguenda sicut ista deus volens .b. esse est immutabi lis seu non potest non esse.

¶ Ad confirmationem. si consequens intelligitur de aliquo intelligibili distincto ab ipso .b. vel non includente .b. vel quod sit causa respectu .b. nega tur consequentia: et cum dicitur quod deum velle .a. esse est intelligibile quo posito impossibile est .a. non esse. hic dicendum est quod hec est distinguenda sicut ista: deus volens .a. esse est intelligibile: quo posito necesse est .a. esse vel sicut ista: sortes sedens est intelligibile: quo posito impossi bile est sortem ambulare in sensu diuisionis: falsa est in sensu composito vera: et non valet discursus ad com clusionem intentan.

¶ Ad argumentum in principio quaestionis. Accidens ibi accipitur improprie: vel accipitur pro predicabili contingenter.