Quaestio 1

¶ Distinctio. 20. et. 21. CIrca distinctiones 2o. et. 21. in quibus magister tractat de equalitate trium personam in potentia et virtute. Quero vtrum ens primum habeat vim conseruatiuam omnium aliorum entium

Quod non. quia vna creatura non esset magis vel minus corruptibilis vel incorruptibilis quam alia. Probo. quia nulla pos set ex se durare nisi libere manu teneatur a deo. et non potest ab alio destrui: si deus illam conseruet.

¶ Contra. quod sibi relictum caderet in non esse circumscribendo quoddam extrinsecum conseruatur ab illo extrinseco. sed circumscripto ente primo: quodliet ens secundum cadere in non esse circumscripta etiam actione cuiuscumque alterius corrumpantis. aliter enim non esset essentialis or do et connexio entium secundorum ad primum.

¶ Prima conclusio. Secundum veritatem ca tholicam ponendum est omne aliud a deo confuari a deo et indigere diuina con seruatione ad hoc vt maneat in esse. Probatur per Augusti. 4. super gen. capi. 2. Creatoris potentia et omnipotentis atque omnitenentis virtus est causa subst stendi omni creature: qua virtus ab eis que creata sunt regendis / si aliquando cessaret: simul et illorum cessaret spe cies: omnisque natura concideret. Et ponit differentiam inter fabricatorem domus / et creatorem rerum. quia domus stat abcedente artifice: non sic de opere dei Idem ponit libro. 22. de ciuitate dei: ca. 2 4. Item Anselmus de casu diaboli capi. 1. Non solum non est aliqua alia essentia nisi illo faciente: sed nec aliquatenus manere potest qua facta est: nisi eodem ipso seruan te. Idem ponit monolis. 13. Item / natura angelica indiget conseruari. igitur et omnis alia. Antecedens patet. quia non aliter potest cadere in non esse: nisi per substractionem diuine manutenentie. Stando in lumi¬

¶ Secumda conclusio. ne naturalitamquam probabilius ponendum est deum esse principium conserua tiuum omnium aliorum entium. Probatur. deo attribuendum est illud quod non ostenditur sufficienter ei repugnare nec apparet derogare: sed attestari eius perfectionim et consonat maiori connexioni et ordini vniuersi. sic est igitur.

¶ Preterea: sequitur quod ens secundum non indigeret ente primo: nec dependeret per se ab illo. consequens est falsum. quia nullum ens secundum est simpliciter independens. et. 12. metha. Ab ipso dependet caelum et materia consequentia probatur: quia nullum ens in suo esse dependet per se ab illo ente extrinseco: per quod non per se conseruatur et mauutenetur in esse: nec per ipsum elongatur a contrariis nec prohibet actionem contrariorum.

¶ Preterea. sit b. effectus non conseruatus ab a / suo particulari generan te tunc: sic b / effectus manet in esse facto pro hoc tempore per aliquam causam et virtute alicuius cause non autem per a / suum generans. igitur per aliam. non videtur autem conuenientius quam de prima causa. Prima pars antecedente probatur. quia b / non habet in hoc tempore esse independensquia quod est in suo esse independens: est necesse esse. et quia non habet ex se et a se esse pro hoc tempore sed accipit ab alio esse pro hoc tempore. Secunda pars antecedentis probatur. quia nullum ens stat in esse virtute illius quod nihil est vel quod contigit nichil esse ipso stante.

¶ Preterea. nullum ens secundum est magis per se dependens ab alio ente sed cundo sibi extrinseco: quam ab ente primo. quia essentia lior ordo est entis secundi ad primum. Sed aliquod ens secundum sic dependet per se ab aliquo ente secundo extrinse co quod conseruatur per se ab illo. vt lumen a luminoso

¶ Preterea. vis per se conseruatiua alterius a se non minus est attribuenda prime intelligentie quam posteri oribus intelligentiis. Indigere etiam extrinseco conser uatiuo non minus conuenit corporibus inferioribus: quam superioribus incorruptibilibus. Sed secundum commentato rem in de substantia orbis. Corpus celeste non tantum indiget virtute semper mouente ipsum in loco: sed etiam virtute largiente in se et in sua substantia permanentiam eternam. quamuis enim sit simplex non habens potentiam id corruptionem: tamen quia est corpus finitum nisi ponatur alterum quod ei largiatur permanentiam eternam et motum eternum. Ita esset de finitate permanentie sue sicut de finitate sue actionis. Necesse est ergo vt largiatur ei per manentiam eternam: sicut motum eternum: et quod largiatur ei figuram propriam illi motui scilicet sphericam: et conuenientia accidentia in ordine et quantitate. hec commentator. probatur quod nullum ens permanens indige Contra. at extrinseco conseruatiuo. quia rem quiescere in esse non indiget extrinseco positiuo conseruatiuo. igitur rei conseruatio inesse non indiget extrinseco. Consequentia patet. quia rem quiescere in esse est rem conser uari in esse: et hoc solo posito res conseruatur in esse. Antecedens probatur. si habitus ad sui durationem in esse indiget extrinseco positiuo causaliter conseruante priuatio opposita: non indiget huiusmodi causa. sed quies in esse et motus seu via ad esse vel ad non esse: opponum tur vt priuatio et habitus: et motus ille indiget extrinseco positiuo causali. igitur quies in esse non indget huiusmodi. Maior probatur: quia ad priuationem sufficit sola priuatio cause habitus. vt si lumen exigit luminosum: tenebra non exigit. quod enim per sui praesentiam est causa habitus: est per sui absentiam causa priuationis. sola igitur absentia causae mutantis sufficit ad hoc quod res quiescat in esse: et per consequens quod se habeat eodem modo. nunc et prius. et hoc est durare. Secundo specialiter de entibus copositis sic: quod est sufficiens causa essendi compositum in actu per tempus est causa sufficiens conseruationis compositi: sed principia intrinseca rei cum priuatione cause mutantis sunt huiusmodi: quia pone principia intrinseca vnita: et tollas extrinsecum mutas / stat com positum in actu. igitur.

¶ Tertio sequitur quod nulla causa secunda poterit aliquid corrumpere. probo. nichil potest destruere effectum conseruatum ab aliqua causa: nisi vin cendo et superando potentiam conseruatiuam. sicut igne conseruante calorem aque nichil potest corrumpere illum calorem praesente igne: nisi predunando potentie ignis con seruatiue. sed nullum ens secundum potest superare potentiam prime cause: quia minor est. igitur.

¶ Quarto specialiter quod secunde intelligentie non conseruantur a prima sic nullum ens formaliter in se necesse esse indiget ab iltero conseruari vt sit et duret in esse: sed stando in lumine naturali vnaquaque intelligentia est in se forali ter ens necesse esse: quia simpliciter impossibile est ipsam perdere esse. igitur. maior patet. quia oppositum implicat contradictionem. si enim est ens in se formaliter necesse esse: ergo illud sibi relictum circumscripto quoque extrinseco est ens: quia sibi foraliter et intrinsece repugnat non esse et si indiget conseruari abaltero: ipsum sibi relictum cadit in non esse. ergo sibi relictum esset et non esset.

¶ Quin to. Si entia secunda conseruantur et dependent a primo ente: sequitur quod quelibet natura perfectior. qua ad gradum est sendi est dependentior in eadem proportione qua perfe¬ ctior consequens est falsum. quia intelligentie secunde essent en tia magis dependentia quam res inferius corruptibiles. vt angelus simplex quam asinus compositus et substam tia magis quam accidens. consequentia probatur. primo / quanto maior est actio et causatio secundum quam res fluit in esse: et quanto maior est confuatio secundum quam formaliter tenetur et stat in esse tanto maior est dependentia: et tanto magis dependet uia causari et conseruari est dependere formaliter: sed quanto res est nobilior si ipsa causatur et conseruatur ab alio extrinseco: tanto actio et causatio secundum quam formaliter causatur est perfectior et maior et conseruatio: secundum quam stat in esse. quia causatio et actio non dicitur perfectior vel imperfectior nisi respectu perfectioris vel imperfectioris termini. igitur.

¶ Secundo. Hec entitas est sua depen dentia: ergo si est maior entitas est maior dependentia ergo magis dependet.

¶ Confirmatur. hec res est maior hec res est dependentia: ergo dependentia est maior.

¶ Confirmatur. Omne ens dependens est sua dependentia: ergo quantum acquirit de latitudine essendi seu entitatis: tantum acquirit de latitudine dependentie. ergo quantum est ens: tantum est dependens.

¶ Tertio. aut latitudo de pendentie vt dependentia est / seu aut dependere ma gis vel minus mensuratur et attenditur penes quantitatem entitatis quae dependet et habetur propositum: aut penes quantitatem rei a qua dependet. Sed contra. quia cum quodliet ens secundum te dependeat a deo qui est infinitus tanta infinitate quod maius non potest cogitari: sequitur quod quodliet ens secundum dependet infinite: quanta infinitate deus est infinitus. ergo vnum ens non est magis dependens quam aliud.

¶ Sex: to. principaliter hoc videtur quia ex non esse primi sequitur non esse entis secundi: et quia ens secundum sibi relictum ca dit in non esse. sed hoc non valet stando in lumine naturali. ex vno enim impossibili sequitur aliud impossibile: circumscripta conseruatione. ita enim ablatis omnibus entibus secundis: sequitur primum ens non esse: quia se cundum philosophos / impossibile est solum primum ens esse. sicut etiam secundum philosophum. 12. metha. Ablato primo mobili: vel motu: aufertur motor: quia frustra esset. et ablato celo inferiori / sequitur caelum superius non esse. quia secundum phsopous. impossibile est vacuum esse aut caelum rarefieri. et sic de loco et locabili: et de materia et forma: et multis aliis secundum philosophos. negatur antecedens. ad probationem per idem Ad primum probatur quod lumen non conseruatur a luminoso: nec visio vel species ab obiecto: nec actus anime ab intellectu vel voluntate. dicendum igitur ad maio rem / quod quamuis priuatio quatenus est negatio vel carentia habitus non indigeat extrinseco conseruante: tmen rati one positiui substrati indiget tam causis intrinsecis quam extrinsecis. et licet ad carentiam et negationem habitus sufficiat absentia causae habitus: tamen ad positionem et durationem subiecti vel quasi subiecti subtracti requiritur extrinseca causa positina. licet non ad hoc quod careat habitu minor etiam est falsa: loquendo proprie de habitu et pri uatione. nam quies in esse siue terminus ad quem et fieri non opponuntur vt priuatio et habitus. 5. phisi. quies etiam in esse non opponitur vt priuatio ipsi destrnctioni vt habitui secundum rem: sed tantum in figura loquendi.

¶ Ad secundum negatur minor: licet sufficiant in genere causalita tis intrinsece: non tamen simpliciter ad probationem si tollas omnem causam extrinsecam conseruantem: sequitur principia vnita non manere: sed cadere in non esse.

¶ Ad tertium negatur consequentia. ad probationem. quodam est conseruans particulariter quod sic conseruat hunc quod eius contraria corruptiua non conseruat: nec eis coagit: sed eis re sistit: et effectum sic conseruatum nulla virtus potest destrum ere nisi superet virtutem conseruantis: vel simpliciter / vel vt exercetur circa illum effecctum: aliud est conseruans vniversaliter quod sic conseruat hanc rem particularem vt etiam eius contraria corruptiua conseruet nec eis resistit: sed potius coagit: et effectum sic conseruatum potest aliquae causa destruere: licet non superet virtutem consernantis

¶ Ad quartum. stando in lumine naturali negatur maior. secundum enim philosophos secunde intelligentie dependent a prima secundum causalitatem finalem. si autem causalitas finalis potest esse respectu entis necessarii: ita et conseruatio. Ad probationem. licet sit ens in se formaliter necessarium: sequitur tamen ipsum non esse: si quodliet aliud non esset. nec stat ipsum esse nisi eo modo quo ex antecedente impossibili inferuntur contradictoria simul stare. conceditur tamen quod ens formaliter necessarium non cadit in non esse: circuscripto quocumque alio: cuius circumscriptio non infert quodliet aliud non esse.

¶ Ad quintum negatur consequentia. ad probationem primam loquendo de maiori et minori dependentia secundum communem vsum: negatur maior. quia actio dicitur ma ior secundum maioritatem termini qui agitur: sed dependentia dicitur maior non secundum maioritatem rei quae dependet / sed secundum plu ralitatem causarum a quibus dependet extrinsece vel intrinsece: et secundum modos et circumstantias dependendi / puta: in fieri tantum / vel etiam in facto esse. Ad probationem licet actio et conseruatio passiua sit dependentia: et licet causari sit dependere: non tamen sequitur quod maior actio et productio sit maior dependentia secundum comnem acceptionem. sicut licet homo sit clericus: non tamen maior homo est maior clericus. Iste enim comparatiuus maior vel maius varie accipitur secundum quod varia substanti a determinatiua sibi adduntur. vt hec albedo est similitudo: non tamen maior albedo est maior similitudo. et hec quantitas est latitudo: non tamen maior quantitas est maior latitudo.

¶ Ad secundam probationem negatur consequentia propter idem: nisi in consequente accipiatur maior dependentia pro maioritate illius realitatis formaliter qua est dependentia. et tunc concesso primo consequente negatur secunda consequentia. sicut non sequitur / hec est similitudo maior: ergo est magis simile. vel hec est paternitas maior: ergo est magis pater vel maior dupleitas: ergo magis duplum.

¶ Ad confirmationem. notandum quod cum iste terminus maior ponitur a parte praedicati: et sibi non additur expresse determinatio videtur subintelligi res vel entitas: vel interdum propositio est distinguenda. quia cum sit truncata et imperfecta: substantiuum subintellectum potest esse terminus transcendens: puta res / entitas / vel huiusmodi. vel potest esse substantiuum posi tum a parte subiecti. cum igitur infertur in conclusioe. ergo hec de pendentia est maior: si ly maior sumatur vniformiter in peclusione et in maiore conceditur conclusiio: et tunc determinatiuum subintellectum est res vel entitas: et tunc non sequitur ergo magis dependet: nec sequitur igitur est maior dependentia / hic enim non notatur maioritas rei que est dependentia: sed pluralitas eorum a quibus dependet et circumstantiarum secundum quas dependet. varie ergo aocipitur ter minus comparatiuus in illis propositionibus. similiter distinctio sortis a platone est maior quam distinctio albedinis a calore. quia maior entitas: et tamen non magis distingur tur. Si vero accipiatur difformiter in conclusione et ma iore: sic discursus non valet. vt patet in exemplis supratactis: sed est fallacia accidentis.

¶ Ad aliam con firmationem. si consequens intelligitur quantum acquirit de eo quod ve raciter et realiter est entitas seu latitudo entitatis tantum acquirit de eo quod est veraciter et foraliter dependentia seu latitudo dependentie: conceditur. nec ex hoc se qunitur / si est magis ens vel maior entitas: quod sit magis dependens vel maior dependentia propter variam ad ceptionem termini comparatiui additi variis determinat ins. sicut si corpori: decem pedum in longitudine: et vnius pedis secundum latitudinem addatur quantitas quadrata pedalis: tunc quantum acquirit de dimensione latitudinis: tantum acquirit de longitudine. quia longitudo et latitu do acquisita sunt idem. et tamen non sequitur si est magis longum quam prius vel maior longitudo: quod sit magis latum vel maior latitudo. Si vero consequens intelligatur. quod quantum est magis vel minus vel eque ens in eadem proportio ne sit magis vel minus vel eque dependens / negatur. quia non oportet quod secundum quod plus vel minus acquirit de enti tate secundum hoc a pluribus vel a paucioribus extrinsece vel intrinsece vel pluribus modis dependeat.

¶ Ad tertiam probationem dicendum quod attenditur penes pluralitatem vel paucitatem causarum a quibus dependet. dependentia enim sicut et causalitas dicitur varie secundum causas extrinsecas vel intrinsecas. attenditur etiam penes modum et circumstantias dependentie sicut secundum fie ri et factum esse. quod ergo est realiter simplex non dependens intrin sece et a solo deo dependens extrinsece: dicitur minime dependens. quod autem dependet a causis intrinsecis et causis extrinsecis non solum a prima causa vniverali sed ab agente particulariis / dicitur maxime dependens. Et cum arguitur quod effectus quilibet infinite dependeret: et ita non magis vnus quam alter. Dicendum quod non sequitur. quia licet deus sit infinitus secundum perfectionem: tamen quia est vnus et simplex omnino: et magis dependere attenditur penes ea a quibus dependet. non pro vt sunt maturali tante entitatis: sed prout sunt tot seu plura vel pauciora essentialiter: et resoluendo ad paucitatem est status ad vnitatem. ideo quod ab vno solo scilicet deo depen det: minime dependet. sicut ternarius pisorum dicitur ma ior multitudo quam binarius equorum. licet hec multitudo sit realiter et materialiter aggregatum maius: tamen pauciores vnitates continet secundum huiusmodi numeratio nem.

¶ Ad sextum principale. illud medium sic in genera li sumptum non est sufficens ad probandum propositum inluine naturali nisi reducendo ad media supra posita

¶ Tertia conclusio. Conseruari proprie et per se ab altero est dependere causaliter effectiue ab illo. probatur. quod in suo esse intrinseco dependet per se et essentia liter ab altero: causatur ab illo secundum causalitatem intri secam vel extrinsecam: vnumquodque enim sufficienter dependet per se et essentialiter a suis per se causis. alioquin nulla causalitas probari posset: vel essent plura genera causa rum quam quattuor. sed quod in suo esse formali conseruatur per se et manutenetur ab alio extrinseco dependet per se et essentialiter ab illo. ergo causatum illius non intrinsece. ergo extrinsece. ergo effectiue. Dices. sufficit quod dependeat secundum causalitatem finalem: et sic in proposito ens primum est causa finalis aliorum que ordinan tur ad ipsum vt ad finem principalem et vltimum. ideo frustra essent si ille non esset.

¶ Contra. quod in suo esse dependet per se et essentialiter ab aliquos sic quod presupponit et praexigit esse illius tamquam indigens prnsequentia et existentia illius: non habet ordinem ad illud. procise vt ad finem sed per se conseruatum dependet. etc. urgo. maior probatur: quia causatum cause finalis secundum quod huiusmodi potest fieri et esse sine existentia cause finalis. pibet tam de fine generationis: quam rei genite quam de fine quoque de fine cuius. patet etiam. 2. phisi. sicut ad veritatem ocusonis non sequitur veritas principiorum sed econtra: ita ex esse entis ad b / finem non sequitur esse finis: sed econtra. immo ex esse entis ad finem non sequitur pos sibilitas b finis. quia voluntas potest aliquid agere propter finem praestitutum impossibile in naturalibus etiam interdum finis est impossibilis secundum philosophos. vt hec domus fit pro pter sortem. et sorte corrupto manet domus. licet sit in possibile sortem vltra esse / similiter hic flos vel hoc semen est propter fructum qui est naturaliter impossibilis. quia mpeditur necessitate naturali

¶ Confirmatur. non esset magis per se: et necessarius ordo / vel dependentia entis secundi ad primum quam asini ad equum vel equi ad ho minem. quia .2. de anima. Sicut deus est causa finalis omnis. ita et nos aliorum inferiorum. nec valet illud quod ens secundum frustra esset. multa enim sunt licet frustra sint. quia non attingunt finem ad quem nata sunt esse. et ita ex non esse finis secundarii inferretur causatum finaliter non esse sicut ex non esse primi entis diceretur enim frustra esse. quia non potest attingere finem vltimum nisi mediante fine imnediato: sicut nec ordinatur in finem vltimum nisi mediante fine immediatiori. vel si non dicitur frustra esse. quia aliquis eius finis est. ita dicetur quod non frustra esset quamuis vltimus finis non esset ex quo alius eius finis perse esset.

¶ Item. contra responsionem in infeririobus conseruari per se ab aliquo et causari finaliter ab illo sunt omnino per accidens connexa nec aliud conseruatur per se ab aliquo ex eo quod est propter illud nec aliquid est propter aliud ex eo quod conseruatur ab il lo. igitur irrationabiliter ponitur in superioribus: conseruatio ex causalitate finali ex manifestis iudi candum est de immanifestis. antecedens probatur. quia lumen non est propter luminosum. nec visio pro pter obiectum a quo conseruatur et econtra. meditina est propter sanitatem. et tamen non conseruatur a sanitate. et domus. vel instrumentum est propter vsum. et tamen non conseruatur per illum.

¶ Confirmatur. in inferioribus conseruari per se et manutener in esse reperitur. cum et ex causalitate effectiua. et sine finali. non autem reperitur eum finali sine effectiua. igitur irrationabiliter ponitur in superioribus: conseruatio per se ex causalitate finali negando effectiuam. antecedens patet. quia conseruatio et dependentia continua luminis a luminoso conseruante est dependentia secundum cau salitatem effectiuam vniformi enim. immo eadem de pendentia dependet in principio sui esse et consequentr. vni de secundum Augustinnm. super Gene. 8 Aer continue fit lucidus. nec est factus lucidus. sic quod suum fieri et causa. transierit sed continue stat. Preterea. ad conclusionem conseruatio angeli vel anime / intelletuale a deo est dependentia secundum causalitatem ffectiuam. quia non aliter cadere possunt in non esse quamsubstrahendo manutenentiam.

¶ Preterea. ad com lusionem cuius remotio et absentia est causa non esse b. secundum causalitatem effectiuam eo modo quo huiusmodi causalitas dicitur esse respectu non esse et respectu riuationum illius positio et presentia est causa esse b. secundum causalitatemeffectiuam. quia ex. 25. phisi. ad idem genus cause reducitur vtrunque. scilicet praesentia causae respeum positionis effectus et remotio cause re spectu non esse effectus seu affirmatio respectu ab firmationis et negatio respectu negationis. sed re motio per se conseruantis est causa corruptionis: et non esse eius quod conseruabatur. secundum genus causalitatis effectiue. quia circum scripto alio corrumpente. corrumpitur conseruatum ad remotionem conser uatiui. corrumpere autem et generare ad idem genus cau salitatis reducitur. Et patet quod non secundum causalitatem finalem. quia corruptio et non ese luminis non ordinatur fi¬ naliter ad absentiam et remotionem luminosi. sed potius. econtra tollitur luminosum vt tollatur lumen.

¶ Con firmatur. illud principium ponitur effectiuum .b. ex cu ius presentia .b. exit de non esse ad esse. ergo ex eius remotione. b transit de esse ad non esse. et virtute cuius reseruatur a casu in non esse. consequentia probatur. eque enim accipit .b. esse per hoc sicut per illud nec minus est virtute huius quam illius. et quia ad idem genus cause rede ducitur inchoare motum et continuare precedentem

¶ Confirmatur. quod ex virtute sua posset quantum est ex se dare nouum esse ipsi .b. si ipsi non repugnat transire nouiter de non esse ad esse est principium produ ctiuum ipsius .b. sed extrinsecum per se conseruans .b. in esse est huiusmodi. quia habet virtutem per quam sufficienter .b. sit ens in actu permansiuo. igitur non minus continet virtua liter esse ipsius .b. quam si educeret ipsum de non esse. et eque per se terminat dependentiam illius. immo perfectius con tinet esse ipsius .b. in sua virtute illud cuius virtute .b. stat in esse facto et quieto quam illud virtute cuius .b. ha beret tantum esse in fieri et in transitu. Causari effectiue est formaliter ordo et Contra. respectus dependentie ad aliquod prin cipium extrinsecum. sed conseruari in esse non est per se et formaliter ordo vel habitudo dependentie ad aliquod principium extrinsecum. probo. quia circumscripto ordine vel respectu ad principium extrinsecum. posito quod hec res exi stat per durationem diuisibilem. sequitur quod suum comseruatum esse est. conseruari enim rem in esse est ipsam quiescere et manere in esse duratione diuisibili et non dicit nisi respectiuum prioris ad posterius: secundum durationem. vnde et diuinum esse conseruatur eternaliter.

¶ Secundo. id non est perse causalitas effectina quod ponitur per solam priuationem cause trans mutatiue vel corruptiue conseruatio est huiusmodi. homo enim conseruatur a frigore per vestem: tanquam per impedimentum et remotiuum cause corruptiue. et similiter per domum ab estu: et per clipe um abictu.

¶ Tertio. multis conuenit conseruare quibus non conuenit vis effectiua respectu eius quod conseruatur. probatur primo in exemplis supradictis. Similiter. locus conseruat locatum. ideo enim ad illum mouetur. quia in illo conseruatur. et tamen nichil in eo causat effectiue ex eo quod locat similiter principia intrinseca sunt conseruatiua conpositi. quia sunt ipsi composito causa essendi in actu per tempus et causa quietis et mansionis in esse vniformi nunc vt prius. et ita duranti per tempus Similiter et forma substantialis conseruat dispositiones et accidentia propria compositi. sicut anima conseruat corpus in sua complexione. quia recedente anima dispon comple xionalis tendit in non esse. frigus et aque confuatur a fora subiectali et tamen ibi non est continua causalitas effectiua. quia calor et frigus non sunt qualitates que in actu terminato causentur continue a suo primo generan te. nec vnum causatur nisi cum corruptione et expulsione contrarii.

¶ Quarto. causalitas effectiua est prin cipium / et ratio essendi post non esse: vel non essendi post esse. sed conseruatio non est huiusmodi. sed magis essendi post esse seu essendi nunc et prius. et postea. igitur maior probatur. quia causa effectima diffinitur quod est principium. vnde motus et de ratione causae effective est extra here in actu illudquod erat in positioa. secundum commen. 12. metha. con. 43.

¶ Confirma tur confuatio rei est posterior productione illius et praesupponit et productionem illius. confuaton est praesuponit esse rei sed producto in ffectia non praesupponit.

¶ Quinto sequitur quod quandiu res i conseruatur ab aliquo tandiu fieret et produceretur si effectiue ab illo. sed hoc est falsum. probatur primo. fi eri et produci continue illud quod iam preerat in actu completo et facere illud quod iam complete factum erat ni chil est. quod enim complete factum est non indiget vt amplius fiat. nichil enim acquireretur illa factionem

¶ Secundo non possibile corrumpere illud quod iam cor ruptum erat. alioquin ineternum corrumperetur. igitur. similiter hic.

¶ Tertio. productio non est posterior termino ad quem. sed hoc instans est prius tempore se quenti. et res in hoc instanti habet esse. et in toto tempo re sequenti producitur continue secundum te

¶ Quarto. pro quacunque mensura potest deus causare. potest deus adnihi lare. sed per te potest angelum creare et producere effectiue actu per totam horam continue. igitur potest continue actu adnichilare hunc angelum per totam hanc horam quod est impossibile. quia angelus est indiuisibilis et ineternum semper continue adnichilaretur et lo quor de annihilatione contraria creationi.

¶ Quinto. si res producitur non est producta. et si fit ergo non est facta. patet per Aug. super Gene. cap. 8. Aer presente lumine non est factus lucidus. sed fit. si enim factus esset etiam absente lumine lucidus maneret. Et secundum magistrum 1 senten. dist. 9. Conuenientius dicitur. filius dei semper esse natus quam semper nasci. quia qui semper nascitur nunquam natus esse videtur.

¶ Sex: to principaliter. contingit effectum ab aliqua causa productu conseruari postea nouiter ab alia causa. vt calor productus ab igne conseruatur a sole et actus productus ab obiecto et potentia cognitiua conseruatur ab imperio voluntatis. sed nihil causatur nouiter effe ctiue ab aliqua causa quod ab aliis causis iam preerat. negatur minor. loquendo de con Ad primum. seruatione proprie dicta. conser uatio enim potest sumi largissime et improprie pro ab soluta mora in esse et pro duratione per tempus. et sic procedit argumentum. Alio modo. vt dicit habitudi nem alicuius vt conseruati ad alterum vt conseruans vt conseruari sicut manere in esse per alterum et virtu te alterius. et sic negatur minor.

¶ Ad secundum negetur minor. loquendo de conseruatione proprie. Sciendum enim quod sumendo conseruationem proprie secundo modo. scilus minus large et minus improprie prout dicit respectum ad alterum vt conseruans. sic conseruatiuum potest sumi dupliciter. vno modo generaliter pro eo per quod res quomodocunque durat et stat inesse. et sine quo res caderet vel tenderet in non esse siue per se siue per accidens / siue illud sit rei intrinsecum / siue extrinsecum. et sic homo conser uatur a domo vel veste vel clipeo. quia ad absentiam istorum sequitur presentia et actio contrarii corrumpentis vel indisponentis. et locus conseruat locatum. quia ele gat a corruptiuis. similiter vna pars quanti conser uat aliam que caderet in non esse si per se esset. Si militer. canis conseruat domum. elongant enim rem a contrariis. et preseruant ab actione contrariorum / et impediunt et prohibent corruptiua. sic etiam princi pia intrinseca possunt dici conseruare rem. quia per ea causaliter compositum stat in esse actualiter per tempus

¶ Alio modo conseruatiuum proprie et stricte dicit extrinsecum illud per quod et virtute cuius res stat per se in esse. et declinat casum in non esse. et a quores sit i se et essentialiter dependet quod per solam remotionem illius res cadit in non esse circumscripto alio corru ptiuo vel actiuo circa illam rem. vt de lumine respe ctu luminosi: et de visione vel specie respectu obie cti. et sic est sermo de conseruatione in proposito

¶ Ex his patet ad secundum et tertium.

¶ Ad quartum. ne¬ gatur maior. si accipitur vniuersaliter. Ad probationem illa non est vniuersalis et per se ratio cause effective sed esse a quo aliud est. illud igitur est quedam manifestatio et descriptio cause effectiue in his que sun communiora et notiora. scilicet in actionibus phisicis successiuis. nec vniuersaliter causalitas effectiua est extrahere in actum illud quod erat in potentia. sed hoc est causalitatis effectiue phisice et noue. est igitur vel tra here in actum quod prius erat in potentia vel manu te nere actum: qui ia erat.

¶ Ad confirmationem. pre ductio rei potest sumi stricte pro datione entis. et acceptione entitatis ab alio nouiter ex eundo in esse. Alio modo large pro dare vel capere esse ab alio et dependere vt a quo per se est. primo modo productio et conseruatio proprie non sunt idem. nec diuersa actu vel potentia sicut antiquitas et nouitas essen di. b quia impossibile est vtrumque simul verificari de eor dem intelligibili existente pro eadem mensura vt conparata ad non esse precedens. impossibile est etiam quod productio ipsius .b. et conseruatio ipsius .b. sint simi actu. et quod hoc non sit illud. cum ergo dicitur quod conser uatio rei est posterior productione illius et presupponit illam. si intelligitur de productione secundo mo do. et quod conseruatio aliquando sit quando productio non est sed fuit. negatur. si autem intelligitur quod si conserua tio est productio prefuit. sed aliquando erat productio cum non erat conseruatio conceditur. sed non infertur quod conseruatio nunc non sit productio. sed solum quod hec produ ctio non erat. tunc conseruatio et quod productio potest non esse conseruatio. sicut album potest non esse simile. et nouum potest non fore antiquum. vnde hoc esse posterius illo ent hoc non posse esse sine illo. et illud posse esse sine isto igitur hec est multiplex. secundum compositionem et diuisionem hec conseruatio non fuit quando hec productio fuit vel hec conseruatio erit quando productio non erit. loquendo vero de productione primo modo. concedi tur quod hoc non est idem illi proprie. nec tamen sunt diuersa sed idem prius est productio. postea vero conseruatio vnde non concluditur. ergo de presenti. sed tantum de preterito vel de futuro vel de possibili.

¶ Ad quin tum. conceditur consequens. accipiendo fieri et produci secundo modo pro capere esse causatur effectiue. et pro dependere abaliquo vt a dante esse. et vt a quo habet esse effective non autem vt accipitur pro capere esse nouiter ab alio. et pro exire de non esse ad esse.

¶ Ad primam improbationem consequentis. producere secundo modo illud quod iam praerat nihil est sed continue. sed est dare esse cau satur ei quod iam preerat. et aliquid continue caps re et habere esse ab alio. et dependere continue per se vniformiter in suo esse ab illo. verum est nec acqui ritur nouum esse. sed manutenetur et continuatur precedens esse.

¶ Ad secundam. negatur conseque tia corruptio enim non dicitur nisi de exitu ab esse in non esse. quia omnino nichil est nisi in respectu ad esse precedens.

¶ Ad tertiam. proprie produccio non est posterior termino. sicut nec terminus est post erior termino. sed illud quod fuit productum tanquam ter minus potest et nunc produci postquam prehabuit esse sicut et nunc habet esse postque iam prefuerat. hec autem propositio. conseruatio rei est posterior esse illius. si intelligitur quod conseruatio est. et illa res non est sed fuit. negatur. Si vero intelligitur quod res pri us fuit: et eius conseruatio non erat. negatur in sensu diuisionis. Sed in sensu compositionis / conceditur: et tunc non concluditur nisi quod hec res non erat prius conseruatio. et quod non semper nec ne cessario / nec per se est conseruatio per tantum tempus. vnde discursus est ex propositionibus / de preterito / vel futuro / vel de possibili. et non concluditur conclusio de inesse et de presenti nisi committatur fallacia figure dictionis

¶ Ad quartam. concessa maiore. non valet discursus licet enim pro omni mensura qua deus potest causare ange lum. posset etiam in eadem adnichilare angelum. non tamen vniformi modo mensurandi adnichilationem et causationem. vt scilicet sicut productio vel dependentia ipsius .a. stat continue per horam. ita exitus nouus ab esse in non esse stet continue vniformiter per horam. hoc enim est impossibile in re indiuisibili. vel ne gatur maior loquendo de productione large. sed con ceditur de productione stricte que est versio et exitus nouiter de non esse ad esse.

¶ Ad quintam probatio nem. negatur consequetia. accipiendo esse productum et factum pro eo quod sic habet esse ab alio quod nihil eius re stat producendum. sed quelibet eius pars est in actu completo extra nihil.

¶ Ad probationem. Aug. dicit quod aer fit continue lucidus. ita quod continue accepit lumine effectiue a luminoso. Si enim vt ait Augu. esset factus lucidus. sic quod non continue fieret lucidus tunc maneret lucidus absente luminoso. non igitur negat qui sit factus lucidus. sed quod non sic / quin adhuc continue fiat. et quin continue indiget generante dante sibi esse et terminate eius dependentiam magister etiam non negat quin veraciter filius dei semper gigna tur et nascatur et semper natus sit. sed dicit quod conuenientius dicitur semper natus quam semper nasci. quia conuenientius exprimitur eternitas et perfectio il lius natiuitatis. et magis excluditur occasio et suspi tio erroris et declinatur calumnia hereticorum: in creaturis enim tunc dicitur aliquid nasci cum nondum tota liter et perfecte natum est: sed restat aliquid nascen dum. et ita notatur diuisibilitas et compositio et imperfectio et successio.

¶ Ad sextum principale. potest negari maior. loquendo de proprie et per se conser uatione. calor enim productus ab igne conseruatur per accidens a sole. quia prohibet corruptiua caloris actus etiam productus totaliter a potentia et obiecto non incipit postea idem numero conseruari ab actu voluntatis nisi quia prohibet intellectum conuerti ad aliud. vel quia ille actus voluntatis detinet causas in eadem dispositione. et impedit illa quibus intellectus auer teretur ab illo: vel conuerteretur ad aliud sicut deti nens hic luminosum ne recedat: diceretur conseruare poc lumen Sic etiam Aug. 11. ciui. c. 2. dicit quod animi intentio detinet oculos in visione obiecti. et tamen visio non proprie et per se dependet ab actu voluntatis. quia suffi cienter dependet a potentia sensitiua et rebus extra quod si in aliquo casu actus intellectus proprie et per se conseruetur ab actu voluntatis conceditur quod illa con seruatio esset dependentia effectiua. et non esset idem actus numero cum illo qui prius esset totaliter causatus sine actu voluntatis.

¶ Ad argumentum in principio questionis negatur consequentia. quia vnum ens secundum est naturaliter corruptibile ab aliquo ente secundo suprposita dei influ entia generali. non autem quodubet.