Quaestio 3

TErtio quero vtrum creatura que non est et potest esse ideo possit esse: quia deus potest illam facere esse

/ quod non quia quod non potest fieri non ideo non potest fieri: quia deus non potest illud facere alioquin prima causa impossibilitatis esset: ldefectus potentie in deo: igitur similiter de possibili: quia sicut possibile passie ad potens actiue ita impossibile passiue ad non potens actiue.

¶ Item aliquid est possibile formaliter in se quod non est possibile deo / vt pati et recipere et mutari / et currere igitur.

¶ Contra quod nullam potentiam habet formaliter ex se si potest esse ideo potest esse: quia aliud potest da re esse. actus enim est prior potentia nono metaphi

¶ Notandum quod questio est conueniens / et dictarum propositionum vna potest esse causalis respectu alte rius. probo quia si hoc non videtur ex hoc quod respectu hu ius quod nihil est ly possit esse non est vera causalitas sed hoc non impedit veritatem ypothetice causalis vt ostensum questione precedenti. Et quia secundum philosophum secundo phisicorum: et. 5. metaphisice cause dicuntur non solum secundum actum: sed etiam secundum potentiam potentiam ad quaestionem quod ideo .a. causale potest esse quia deu Respondeo us potest producere .a. et dare ipsi esse pro batur cum. a. est ideo est: quia deus dat esse .a. ex praecedenti. q. igitur cum a potest esse. etc. consequentia probatur quia eadem causa dicitur secundum actum respectu canti in actu et secundum potentiam respectu causibilis secundum Ari. secundo phisicorum. et. 5. meta. sicut enim edificans in actu dicitur causa edificationis passiue in actu ita edificator et edificabile se habent vt causa et causatum dicta secundum potentiam et sicut ideo .b. calefit: quia .a. est calefaciens ita ideo .b. est calefactibile: quia .a. vel aliud est calefa ctiuum

¶ Item quod potest esse naturaliter et artificialiter a causa secunda ideo potest esse: quia talis causa secun da est potens illud facere: igitur multo magis de pri ma causa antecedens patet ideo enim .b. domus potest fieri ab homine: quia homo est artifex seiens illam face re et potens.

¶ Preterea quod potest in actum secundum ideo potest: quia deus dedit potentiam ad illum: igitur quod potest esse in actu primo qui est actus essendi simplici ter ideo potest: quia deus potest dare actum primum: antecedens patet quod enim potest agere ideo potest agere: quia deus dedit potentiam ad agendum secundum Augustinum. 5. ci. 9. omnis po tentia a deo est.

¶ Preterea quod dicitur possibile esse prius et principalius ex potentia actiua alterius quam ex propria et formali potentia ideo potest esse quia aliquod actiuum potest illud facere esse. sic est de possi bili quod nichil est in actu. probatur per Anselmum de casu diaboli cap. 12. dicentem ideo mundus est: quia deus potuit facere mundum antequam fieret non quia ipse mundus prius potuit esse: igitur impossibile erat ei in cuius potestate non erat. Sed deo erat possibile: in cuius potestate erat vt fieret. Et infra. quic quid non est antequam sit sua potestate non potest esse. Sed si potest alia res facere vt sit hoc modo aliena potestate potest esse. multa enim dicuntur posse non sua: sed aliena potestate. hec Ansel. Et ponit exemplum de libro qui potest scribi a me et tamen quod nihil est nihil potest sed ego possum scribere librum potentia vel voluntas dei non est vere cau Contra sa quare .a. potest esse igitur non est verum quod ideo .a. possit esse: quia deus potest producere .a. consequenta probatur quia propositio causalis significat causam et propter quid: alio quin quelibet propositio inferens aliam posset dici causalis respectu illius: antecedens probatur: quia aliter deus ab eterno habuisset necessario causalitatem ad extra et necessario vel let secundum habitudinem causalem ad extra: quia ab eterno a. est possibile esse et necessarium est deum posse producere a. et deus necessario .a. vult posse esse.

¶ Secundo .b existens non ideo potest non esse: quia deus possit facere .b. non esse igitur pari ratione de .a. posse esse: anas probatur: quia deus non est causa defectiua nec causa deficiendi vt allegatur que stione precedenti: et quia .b. creatura ex se formaliter ten dit in non esse et habet non esse.

¶ Tertio. eorum quae sunt simul natura et naturali intelligentia vnum non est causa et propter quid alterius: quia causa est prior naturaliter causato: sed creaturam esse producibile a deo et deum esse pro ductiuum creature sunt simul nam: quia correlatiua: igitur

¶ Quarto. si ideo .a. esse potest: quia deus potest causare .a. igitur ideo .a. potest esse: quia deus potest causare .b. probatio consequentie: quia deum posse causare .a. et deum posse causare .b. sunt idem realiter: quia vtrumque est deum posse et deum esse potentem.

¶ Quinto aliquid est in se foraliter possibile et non est possibile deo igitur non vniversaliter quod est possibile ideo est possibile: quia deus possit facere illud: antecedens probatur quia peccare et male agere et adulterium et errare et decipi et decipere sunt possibilia et non ipsi deo.

¶ Confirmatur .a. non ideo potest esse taliter se habens vel tale: quia deus possit ipsum facere tale igitur pari ratione de esse absolute. consequentia probatur: quia ratio negandi consequens est: quia omnis potestas a deo est: antecedens probatur quia actus non potest esse a deo deformis et vituperabi lis et demeritorius immo nec potest esse a deo meritorius causaliter effectiue. probo quia posset esse meritorius effecti¬ ue: a solo deo quod est impossibile: quia actio non est creature rationali meritoria nisi sit ab ipsa.

¶ Sexto hoc videretur specialiter propter rationem Anselmi scilicet quia .a. est possibile non propria et intrinseca potentia formaliter sed extrinseca et aliena potentia scilicet diuina quae potest fa cere .a. esse sed hoc est falsum immo .a. est possibile in se: et ex se formaliter intrinsece per potentiam quae non est deus licet dicatur possibile esse per potentiam dei effectiue sicut calefactibile est possibile calefieri effectiue per potentiam callefactiuam et est calefactibile formaliter intrin sece per potentiam passiuam.

¶ Et quod hec potentia secundum quam formaliter .a. est passiue et obiectiue possibile es se non sit praecise potentia dei actiua. probatur primo: quia sunt potentie differentium fundamentorum ad distinctos terminos et actus correspondentes sunt diuersi scilicet pro ducere et produci: vna etiam est ad actum primum essendi alia est ad actum secundum scilicet operandi et agendi.

¶ Se cundo potentia actiua secundum quam deus est potens formaliter non est potentia imperfectionis: sed potentia secum dum quam formaliter .a. est possibile esse est potentia imper fectionis. formaliter enim est potentia obiectiua quae non fundatur in aliquo esse positiuo: et quia posse esse poten tia distante ab actu essendi opponitur necessitati essen di ymo actualitati essendi: et quia esse producibile est im perfectionis. sicut igitur productiuitas actiua est perfectionis ita producibilitas quae est potentia passiua est imper fectionis.

¶ Tertio quod couenit ipsi .a. per se. secun do modo conuenit sibi formaliter intrinsece ex sua pro pria ratione formali: quia est demonstrabile de .a. tamquam pas sio per eius diffinitionem formalem: sed esse possibile et producibile est huiusmodi non minus quam esse corruptibile / vel annichilabile.

¶ Quarto sequitur quod .a. non est in se et ex se magis formaliter possibile quam chimera: con sequens est falsum: quia deus non posset facere .a. vel posset facere chimeram ex quo potest facere illud quod in se formaliter et intrinsece non est possibile esse.

¶ Quinto potentia secundum quam formaliter .b. existens potest non esse non est praecise potentia dei que potest destruere et facere b. non esse. igitur. etc. consequentia patet: quia sicut posse esse creatu ram ad potentiam productiuam ita posse non esse ad poten tiam destructiuam: antecedens probatur: quia potentia ad non esse est potentia defectiua et defectibilis quae non est deus

¶ Sex: to .a. dum est actu est formaliter et intrinsece ens propria et formali actualitate: igitur dum potest esse. potest esse propria potentialitate: consequentia probatur: quia cuilibet actui distin cto correspondet propria potentia.

¶ Septimo potentia secundum quam formaliter .a. potest esse album non est potentia secundum quam formaliter deus potest facere .a. album: igitur pa ri ratione de potentia secundum quam potest .a. esse: antecedens patet: quia potentia passiua et receptiua et subiectiua est alia ab actiua: consequentia probatur. tum: quia equali facilitate poterit defendi vtrumque. tum: quia non minus est .a. formaliter et intrinsece possibile quam .b. sit possibile esse album: quia creatura habet magis formaliter et intrinsece potentiam ad proprium actum essendi intrinsecum et quidditatiuum quam ad actum accidentalem et extrinsecum.

¶ Octauo. sequitur quod potentia secundum quam formaliter .a. potest esse esset: potentia secundum quam formaliter .b. potest esse. conse quens est falsum: quia sunt distinctorum fundamento rum et ad distinctos actus et vna reducta ad actum non reducitur altera. negatur consequentia. licet enim Ad primum. propositio causalis proprie et in potissimo gradu propositionum causalium / si sit de in esse et de presenti et affirmatiua habeat veram causalitatem in re / correspondentem: tamen hoc non iversaliter requiritur ad veritatem cuiuscunque causalis ypothetice: sufficit enim quod interdum fuerit vel futura sivel esse possit causalitas / secundum varium modum essendi seu enunciandi. interdum etiam sufficit quod sit causalitas in similitudine quadam et equiualentia ad quam probationem conceditur / quod in proposito propositio causalis significat causam et propter quid non secundum enunciationem de inesse sed de posibili nec significatur causa actu causare: sed posse causare.

¶ Ad secundum patet ex questione preceden te.

¶ Ad tertium licet conclusio sit vera loquendo de vera et propria causalitate. Si tamen infertur ta lis ypothetica causalis esse falsa: negatur minor. po test enim esse prius causalitate vt sic esse in re dicitur causa et prius quam orationem veram esse secundum phi losophum.

¶ Ad quartum licet consequens posset concedi loquendo improprie et materialiter. tum: quia secum da propositio non est conueniens responsio ad interrogationem factam propter quid de prima. nega tur consequentia. ad probationem dicendum quod quamuis illud intel ligibile quod est deum posse facere .b. sit illud intelligibi le quod est deum posse facere .a. et quamuis hec propositio deus potest facere. b. significat causam que potest facere .a. non tamen sic significat huiusmodi causam: vt sit conueniens propositio causalis respectu istius .a potest esse: quia licet gratia materie ex prima inferatur secunda tamen hoc est per accidens circunscripto ei per possibile vel impossibile / quod aliqua causa possit producere .a. et non .b. sequitur quod .a. potest esse et ex hoc precise quod potest producere .b. non sequitur quod .a. potest esse debet igitur illud quod est potentia actiua respectu .a significari secundum habitudinem positioalem ad. a.

¶ Ad quintum negatur antecedens accipiendo proprie aliquid possibile scilicet pro aliquo per se causibili et producibili ad pro positionem licet peccare et peccatum vel deceptio et decipi non possunt esse a deo in sensu compositionis ex hoc non sequitur quod aliquid per se et proprie causabile non possit esse a deo. sed est figura dictionis: quia peccatum posse esse a deo non tantum importaret aliquod ens posse esse a deo effectiue: sed importaret quod aliquid potest a deo fieri vel obmitti contra dictamen recte rationis et contra regulam eui deus dabet conformari.

¶ Ad confirmatio nem. si per esse tale intelligitur esse tale realiter per formam positiuam vel substantialem siue accidentalem seu esse formale positiuum quod ponit primo realiter talis forma in subiecto siue esse tale quale potest esse per se terminus productionis. negatur antecedens: et probatio non vet Si vero per esse tale intelligitur generaliter esse huiusmo di siue positiue / siue priuatiue / siue absolute / siue respectiue cuius esse requiritur et sufficit ad veritatem propositionis affirmantis praedicatum accidentale. ne gatur consequentia: quia interdum rem posse esse huiusmodi non est rem habere proprie potentiam: sed defectum potentie / vel est habere potentiam defectiuam et defectibilem: vt posse habere rationem defectiuam et talem rem posse esse huiusmodi a deo esset deum posse deficere. Cum autem additur quod actus non potest esse meritorius a deo causaliter effectiue quia posset a solo deo totaliter esse meritorius. Dicendum quod quamuis de potentia absoluta non videatur impossibile de um ordinare ad primum aliquem actum ab ipso solo pro ductum tamen supponendo quod hoc non sit possibile diceretur quod actum esse meritorium secundum quod huiusmodi non per se termi nat causalitatem effectiuam eo tamen modo quo habet reduci in causam potest dici quod est meritorius a voluntate creata et a causalitate et a deo causaliter: tamen secundum aliam et aliam ra tionem causalitatis nam esse meritorium est quodam: modo actus vt relati ad aliquamcausau regulabilem conformiter agen tem regule sue dicit etiam respectum ad aliquod gratis acceptans huiusmodi actum ad primum. licet igitur omnis res que est effectiue a deo non tamen secundum omnem conditionem et denominationem possit esse secundum illud quod est realiter effecti ue a deo solo non tamen secundum quamcumque denominationem et conditionem puta secundum conditionem respectiuam ad causam secundam sub determinata habitudine ideo non potest esse meritorius a solo deo effectiue sicut nec in sensu conpositionis effectus secunde cause potest esse a solo deo.

¶ Ad sextum videtur fuisse intentio Anselmi quod sicut eadem est cognitio secundum quam formaliter deus est cognoscens .a. et secundu quam. a. est cognitum ita ab eadem omnipotentia dicitur deus potens producere per denominationem intrinsecam et creatura possit bilis esse per denominationem extrinsecam. Sed quia rationes supraposite videntur probare oppositum ideo potest dici quod. a. posse esse non sua: sed aliena potestate potest intelligi quadru pliciter. vnomon quod .a. est formaliter possibile esse precise secundum potentiam alienam quae deus est: ita quod sola deitas sit illud secundum quod formaliter a. est possibile esse et sic non intelligit An sel. secundo modo quod. a. habet formaliter et intrinsece potestatem et vi tutem per quam causaliter deducatur vel deduci possit ad esse in actu sed sola aliena virtus et potestas est illud per quod causaliter potest .a. fieri ens actu: et sic conceditur et sic videtur in tendere Ausel. dicit enim quoniam illud quod omnino nihil est nihil habet et ideo nullam habet potestatem. Tertio modo quod. a. est possibile esse tet non sua potestate: sed potentia tam quam primaria et principali po tentia qua potest esse vel tamquam sufficienti potentia qua suf ficienter possit esse: sed est possibile aliena potestate tanquam priori et principali et presupposita ex cuius positione verum est consequentr a posse esse et sic conceditur potentia enim virtualis et acti ua praesupponitur potentie formali obiectiue et quasi pas siue. Quarto modo quod .a. non est possibile esse aliqua po tentia propria et intrinseca reali positiua vel qua tamquam prosubiecto et fundamento habeat vere aliquod positiuum si ue perfectum / siue diminutum sicut passiua subiecti rece ptim ita quod Anf. intendit distinguere potentiam obiectiuam rei causalis a potentia subiectiua materiali et phisica.

¶ Ad argumentum in principio. q. patebit questione se quenti. Ad aliud. si intelligitur quod non sit possibile deo id est non possit formaliter conuenire deo non vet consequentia. Si vero intelligitur quod aliquod per se causale non possit deus causare negatur: probatio autem procedit in primo intellectu et sic de ista quaestione.