Quaestio 4

QUarto quaero utrum illud quod impossibile est fieri vel esse ideo sit impossibile quia deus non potest illud facere vel econtra

et arguitur pro prima parte Ansel. secundo cur deus ositio cap. 17. nichil est necessarium ant impossibile nisi quia ipse deus ita vult ipsum: aut velle aut nolle ali quid propter necessitatem aut impossibilitatem alienum est a veri tate. Ex hoc patet quod ratio et causa impossibilitatis sumitur primo ex parte dei.

¶ Contra necessitas essendi communis aliquo mo et secundum quid aliquibus creaturis non habet necest sitatem ex parte dei tamquam causam et propter quid illius necessi tatis in creatura: igitur pari ratione de impossibilitate est sendi: antecedens probatur: quia angelus naturaliter est incorrupti bilis: et ita habet naturaliter impossibilitatem non essendi et necessitatem essendi non autem lapis qui est naturaliter corruptibilis illa autem naturalis necessitas essendi in angelo non et causaliter maiori ex necessitate conseruandi ex parte dei eque enim contingenter confuat hoc et illud et eque libere potest de struere hoc et illud igitur.

¶ Notandum quod conuenienter quari tur qua istarum duarum ypotheticarum causalium sit vera: quia de mul¬ tis propositionibus modalibus modo impossibilitatis conuenienter queritur propter quid et multo huiusmodi sunt demonstrabiles propter quid: vt propter quid impossibile est diametrum commensurari coste et propter quid eclipsis lune in secunda quadra lunationis est impossibilis: et generaliter de omni negatiua necessaria de inesse mediata demonstrabi li propter quid.

¶ Item duarum propositionum de impossibili secundum quid contingit vnam esse cau salem respectu alterius: igitur et propositionum de im possibili simpliciter: antecedens patet: quia si queritur quare sortes tunc non poterat facere .b. conuenienter respondetur quia non poterat habere .c. requisitum ad .b. vel quia non poterat vincere. d. resistentiam et impedimentum. primo igitur arguetur ad vtranque partem dubii: et secundo respondebitur. arguitur quod non ideo Quo ad primum impossibile est .a. esse quia deus non possit facere .a. esse. sed econtra. sic illa propositio non est concedenda que importat defectum et insufficientiam potentie in deo sic est: probo quia si ideo .a. non potest esse: quia deus non potest facere .a. igitur prima causa et ratio huius impossibilita tis est negatio potentie in deo:igitur defectus potentie requisite et sufficientis ad illud / vt si ideo sonon potest illuminare extra caelum vel in profundo lapidis quia illic non est passum illuminabile non in hoc nota tur defectus potentie in sole.

¶ Sed dicendo ideo in tali corpore / vel in tali distantia non potest esse lumen: quia sol non potest illic illuminare notaretur defectus et insufficientia potentie in sole

¶ Secundo quod dicitur non posse respectu alicuius non sua impotentia: sed aliena impotentia nec defe ctu potentie in ipso: sed potius ex defectu potentie in altero / ideo est sic non potens: quia quoddam alterum non est potens magis quam econtra. pro batur sicut de eo quod dicitur posse aliena potestate: sed ita est de deo respectu eius quod dicitur deus non posse facere. probo per Anselmum de casu diaboli. 12. dicen tem sepissime dicimus rem que potest non posse quomiam alia res non potest: vt cum dicimus / iste non potest vinci ab illo non aliud est intelligendum quam quod in le non potest vincere istum: hinc est quod dicimus deum non posse aliquid peruersum: aut sibi aduersum quo niam sic est potens in beatitudine et iusticia et sic om nipotens vt nulla res possit ei nocere. Sic etiam dicitur quod non potest mentiri nec corrumpi multa qui dem dicuntur posse non sua: sed aliena potestate. Et multa quidem dicuntur non posse non sua sedu aliena impotentia: hec Anselmus. Et ad idem est pro solo. 5.

¶ Tertio principaliter que ex suis propriis rationibus formaliter repugnant / et sunt incompossibilia non ideo formaliter repugnant: quia deus non possit illa simul adiuuare. frustra enim queritur et assignatur causa extrinseca isti us repugnantie ex quo ex se ipsis et per proprias quidditates sunt repugnantia / et incompossibilia: ergo quod est impossibile: non ideo est impossibile: quia deus non possit illud facere. consequentia probatur: quia nulla impossibilitas est alicuius simplicis obiectiue intelligibilis ad esse. Sed impossibilitas alicuius intelligibilis ad esse non est nisi incompossibil tas quorundam intelligibilium vt impossibilitas chi mere non est nisi incompossibilitas talis corporis: et talis anime: et talis capitis. etc. vel incompossibilitas essendi / et non essendi simul.

¶ Quarto hoc videretur: quia dicendo ideo deus non potest facere .a. quia .a. non potest fieri / impor taretur causalitas in eo quod omnino nichil est respectu dei: sed hoc non vet: quia hic non notatur sed potius negatur causalitas et possibilitas causalitatis. e arguitur primo: quia quod po In oppositur. itest esse ideo potest esse: quia deus vel causa alia potest illud facere esse patet ex questione precedenti igiturquod non potest. etc. conse quentia probatur: quia in causis conuertibilibus si ab firmatio est causa affirmationis et negatio causa ne gationis primo posteriorum. Et hec regula videtur confirmari per exemplum iohannis. 8. qui ex deo est verba dei audit propterea vos non auditis: quia ex deo non estis. Et Mathei. 25. venite benedicti / esuriui enim etc. sequitur. discedite a me esuriui. etc.

¶ Confirmatur. quia non aliter reperiri videtur veritas in ne gatiuis causalibus nisi quia negatur causa et ex respectu ad affirmationes oppositas.

¶ Secundo sicut producibilead productiuum / ita improducibile ad improductiuum. et sicut possibile passiue ad possibile actiue ita impossibile passiue ad impossibile acti ue. Sed possibilitas istius est causa et ratio possibilitatis illius non econtra: igitur.

¶ Confirmatur. sicut posse creature: ad non posse creature / ita posse dei ad non posse dei igitur a transmutata proportione si cut posse creature ad posse dei ita non posse creatu re ad non posse dei. Sed creatura ideo potest esse vel taliter se habere: quia deus potest hoc dare et face re igitur.

¶ Tertio necessitas quedam conueniens creature ideo conuenit creature: quia necessitas que dam correspondens conuenit deo: igitur pari ratione de impossibilitate: consequenta patet: quia impossibile esse equipollet necesse non esse / et impossibile non esse equipollet necesse esse. antecedens probatur: quia ideo creature necessario conuenit esse producibile: quia deus est necessario productiuus et ideo a. necessario est intellectum quod deus necessario intelligit. a. et. ideo a. necessa rio est: si est et quando est: quia deus necessario dat esse si dat esse et quando dat esse.

¶ Quarto quod deo conuenit ab eterno et necessario non conuenit sibi: quia aliquid conueniat creature: sed non posse facere .b.. impossibile huiusmodi / igitur. maior probatur: quia vel illud est imperfectionis et ita non conuenit deo aut perfectionis igitur non conuenit sibi per creaturam nec per hoc quod conueniat aliquid alteri intelligibili.

¶ Quin to sic est de quibusdam impossibilibus: igitur pari ra tione de aliis. antecedens probatur: quia non ideo deus non potest corrumpi quia creatura non possit deum corrum pere. Sed econtra probo: quia necessitas essendi forma maliter ex parte dei est ratio quare creatura non po test deum corrumpere et non defectus potentie ex par te creature: quia si essent plures dii et plura necesse esse sicut sunt plures persone divine adhuc vnus non pos set destruere reliquum.

¶ Sexto equaliter est deo impos sibile facere peccatum: sicut facere chimetam: sed non ex parte peccati: sed ex parte dei est prima causa et ratio illius impossi bilitatis: quod enim deus non possit facere peccatum non est pro pter impossibilitatem peccati in se formaliter quia potest fieri a creatura. Eodemmodo potest argui de eo quod deus non potest mentiri et errare vel decipere. Quod etiam non potest moueri et recipere. Quod est non potest meritorie agere

¶ Prima enim causa et ratio istarum impossibilitatum non est ex parte creature: sed propter necessitatem in deo ad esse summe bonum et perfectu.

¶ Septimo sicut se habet impossibile fieri naturaliter ad potentia actiuam natu¬ ralem sicut impossibile supernaturaliter et omnino simpliciter ad potentiam supernaturalem et simpli citer omnipotentem. Sed illius impossibilitatis causa et ratio se tenet ex parte causarum naturalium. ideo enim cecus non potest fieri naturaliter videns non propter impossibilitatem huius rei in se formaliter alioquin esset impossibile respectu cuiuslibet cause sed propter negationem potentie actiue ad hoc in causis secundis.

¶ Octauo quod non potest sic agere vel esse tale et taliter se habe re ideo non potest esse huiusmodi / quia deus non dedit illi potentiam ad esse huiusmodi et habet causam impossibilita tis se tenentem primo ex parte dei: igitur pari ratione de esse simpliciter. antecedens probatur ideo enim hec stella non potest sic influere: quia non accepit virtutem ad hoc et lideo non accepit: quia deus non dedit: et ideo hec terra non potest producere / et germinare talem herbam: quia non ad cepit rationem seminalem a deo. Et si accepisset pos set generare: et ideo non accepit: quia deus non dedit ex parte enim istius terre non stetit magis quam illius. Similiter homo non potest a peccato resurgere vel mi racula facere: quia deus non dedit illi potentiam ad huiusmodi. Et ideo asinus non potest intelligere: quia non habet animam intellectiuam: et ideo non habet: quia de us non dedit sed irrationalem.

¶ Nono hoc videretur quia dicendo ideo .a. non potest esse: quia deus non potest facere .a. denotaretur imperfectio et defectus po tentie in deo sed hoc est falsum: quia pari ratione falsum esset dicere quod deus non potest producere chime ram: quia hoc denotaret defectum potentie in deo. Si militer falsum esset dicere quod deus non potest producere seipsum.

¶ Decimo. huiusmodi impossibilitatis et repugnam tie est aliqua causa seu ratio et propter quid: aut igitur illa se tenet ex parte dei et propositum: aut ex parte al terius et cum deus sit causa omnium aliarum causarum sequitur propositum: quicquid enim est causa cause est causa cau sati.

¶ Confirmatur. si aliquod alterum intelligibile sit causa huius impossibilitatis: aut igitur ens aut non ens. Si primum cum deus sit causa prima omnis entis habetur propositum. Si secundum aut igitur possibile et adhuc propositum: quia deus est causa omnis possibilita tis ad esse aut impossibile et sue impossibilitatis queritur propter quid vt prius: igitur oportet stare et re soluere ad ens vt causam primam huius impossibilita tis.

¶ Undecimo proxima et immediata ratio huius impossibilitatis est propria natura creaturarum existem tium vel possibilium et proprie rationes formales ea um: igitur prima causa est deus et formaliter ex parte dei. consequentia patet: quia deus est prima causa existen tie et possibilitatis illarum creaturarum et est prima cau sa rationum formalium. Quod igitur est causa quidditatis humane et quidditatis asini est causa quare homo non est asinus / nec actu / nec potentia: igitur est causa im possibilitatis secundum quam impossibile est hominem esse asinum: antecedens probatur: quia impossibilitas chime re ad esse vel cuiuscumque figmenti non est impossibili tas alicuius simplicis obiecti intelligibilis ad esse sicut econtra necessitas essendi in deo est necessitas obiecti simplicis. Sed impossibilitas figmenti est im possibilitas quorumdam intelligibilium ex suis forma libus rationibus repugnantium et est impossibilitas quasi cuiusdam compositi ex obiectis incompossibilipus vel est impossibilitas vnitatis cuiusdam intelligibilis cum quodam intelligibili repugnante vel est incompossibilitas essendi huius et non essendi huius vt im possibilitas significata per propositionem implicantem contradictionem. si enim obiectum intelligibile sit simplex et non implicans incompossibilia. igitur in suo ceptu non includitur aliqua repugnantia: igitur non est conceptus obiecti impossibilis.

¶ Duodecimo pro batur quod deum esse sit causa quare chimera est imposfibilis. primo sic / prius est aliquo modo causa poste rioris: sed deus et deum esse est prius impossibilitate et repugnantia repugnantium et impossibilium: igi tur. maior probatur: quia si .a. non sit causa respectu .b. igitur .b. non dependet ab .a. et potest poni sine .a. quia b. potest poni positis solum prioribus a quibus causaliter dependet. non enim exigit necessario alia ac cidentalia. Si vero .b. potest esse sine .a. igitur .a. non est prius respectu. b. ymo nullum ordinem habent adinuicem: minor principalis probatur: quia necessarium est prius impossibili: quia possibile est prius impossibili sicut affirmationegatione / necessarium autem est prius possibili: sed deum esse est primum nrcessarium.

¶ Item impossibi le esse ideo est impossibile: quia firmiter et necessario sibi repugnat esse. Sed necessitas et firmitas secun dum quam firmiter et necessario esse repugnat impossibili est primo in aliquo ente et non in aliquo omni non nichilo: ergo aliquod ens est primo causa illius repugnantie: sed deus est primum ens: igitur.

¶ Con firmatur repugnantium quorum vnum est necessarium et reliquum impossibile necessitas eius quod est necessarium est ratio impossibilitatis illius quod est impossibile. Sed deum esse et chimeram esse sunt huiusmodi. igitur: maior probatur: quia veritas ne cessaria affirmationis est ratio falsitatis negatiue quia prior est affirmatio et eius veritas.

¶ Confirmatur. impossibile ideo est impossibile: quia possibile fibi repugnat: igitur possibile est prior causa et ratio illius impossibilitatis et repugnam tie. sed deus est prima causa omnis possibilis. igitur. Dicunt igitur aliqui quod omne impossibile ideo est impossibile quia primum in se formaliter necesse est esse. Scilicet deus repugnat illi / et prohibet immobiliter illud esse. conuenientius enim est sic di cere quam econuerso dicendo quod aliquod pure nihil nec etiam creabile prohibeat et impossibiliter omnipotentem vel ineuitabili necessitati supponat volun tatem et intellectum diuinum vt necessario iudicet et velit chimeram non esse. dico pri Respondeo ad questionem. no / quod neutra pars questionis est concedenda in isto sensu ideo .a. non potest esse: quia deus non potest facere / a vt denotetur quod non stat / ex parte ipsius .a. quin quantum est ex se sit formaliter possibile esse: sed stat ex parte dei cui deest potentia actiua respectu ipsius. a. quomo do diceretur quod angelus ideo non potest produci a me: quia non possum producere angelum. Similiter hec propositio ideo deus non potest facere .a. quia a. non est possibile esse. neganda est in isto sensu anquam non stet ex parte dei quin quantum est ex se possit producere .a. et quasi quantum est ex parte dei sit in deo po tentia ad .a. sed stat ex parte ipsius .a. in quo non correspondet potentia passiua. Sed impedimentum vtraque enim propositio in sensibus predictis impli cat falsum scilicet quod .a. quantum est ex se sit formaliter possibile esse: sed stat ex parte dei aut quod deus quantum est ex se habet formaliter potentiam ad producendum. a. Sed stat ex parte ipsius a. ymo vtrumque est in se formaliter impossibile.

¶ Secundo dico quod non conuenienter conceditur absoluto sermone hec pro ositio ideo .a. non potest fieri et esse: quia deus non potest facere .a. probatur: quia vel huiusmodi impossibilita tis non potest assignari conuenienter causa et propter quid seu propositio causalis prior sicut impossit litas contradictoriorum quam significat primum pri cipium et habetur propositum. aut si illius impossibilitatis conuenienter assignatur ratio et propter quid illa non conuenienter assignatur per propositionem predictam. probo: quia assignatio causalis huiusmodi non conuenienter fit per modum quo denotatur defe ctus / et insufficientia potentie in deo siue in sensu quem facit propositio ex sua formali significatione et vi verbiex impositione terminorum siue in sensu qua conuenienter fit et accipitur. Sed praedicta causalis videtur denotare imperfe ctionem et defectum potentie in deo. probatio. primo ex communi vsu et acceptione similium causalium negatiuarum de potenti a actiua et passiua / vel quasi passiua seu obiectiua: cum enim dicimus quod .a. non potest naturaliter fieri: quia natura non potest facere .a. denotatur quod ratio huius impossibilitatis stat ex parte causarum naturalium quamuis non staret ex parte ipsius .a. et siue .a. habeat for maliter potentiam passiuam et obiectiuam quantum est ex se siue non.

¶ Secundo: quia vt habetur primo sententia rum distin. 7. maximus hereticus arguebat filium esse in potentiorem patre: quia si filius non genuit: quia non potu it: igitur in potens fuit. Et Augustinus respondet quod filius non genuit: non quia non potuit: sed non oportuit Quod magister sic exponit non quia non potuit id est non ex impotentia sui fuit: sed ei non conueniebat. Ex istis videtur: quod secundum Augustinum illa causalis negati ua denotaret vel videretur denotare impotentiam et defectum potentie in filio: nec Augu. affirmat quod filitur potest generare nec negat quod filius non potest generare sed negat quod illa propositio negatiua filius non potuis sit causalis respectu huius filius non genuit.

¶ Tertio dico quod quamuis proprie essentie vel rationes formales essentiarum possibilium sint causa: et propter quid incomi possibilitatis et repugnantie illarum et per consequens ratio et propter quid impossibilitatis huius figmenti et cum de us sit causa essentiarum possit tandem ratio et propte quid huius impossibilitatis reduci et resolui vltimate io esse diuinum: tamen non conuenienter fit huiusmodi reductio et assignatio per modum talis enunciationis ideo impossibile est .a. esse: quia deus est: vel quia deus est deus. probatio aut huiusmodi modus assignandi esset conueniens ex eo qui deus est causa illarum naturarum incompossibilium aut quia est primum et summum necesse esse: aut quia repugnat firmi ter impossibili et prohibet immobiliter illud esse. non pr mum: quia tunc ad interrogationem factam propter quid ver mis non est musca et propter quid vermis non volat con uenienter responderetur: quia sol est sol. et ad interro gationem quare diameter non est commensurabilis co te conueniens esset responsio: quia est substantia substantia et quia .b. est .b. sit .b. causa quantitatis. consequens est falsum: quia sic interrogans non reputaret talem responsionem esse fuf ficientem et suam questionem sufficienter terminari per huiusmodi responsum. Si secundum contra quia si per possibile vel impossibile deus posset non esse et generabiles et corruptibiles essent dii adhuc chimera non minus esset impossibilis quam nunc. Et quia pari ratione illud responderetur conueniens propter quid ad omnem interroga tionem cause de creatura. Si tertium contra. tum: quia ho minem posse esse: vel hominem non esse asinum conuenienter assignaretur propter quid chimera est impossibilis: quod ita potest dici quod firmiter repugnat illi et prohibet illud quia infert tanta necessitate chimeram esse impossibilem quanta necessitate infertur ex hac propositione deus est. tum quia frustra prohibet vel impedit deus esse illud quod ex se formaliter impossibile est esse sicut frustra precipit deus esse illud quod ex se formaliter necesse est esse: videtur igitur quod talis assignatio causalis aut est falsa / aut impropria et inepta. Dico igitur quod si propter quid huius impossibilitatis habeat reduci et resolui in deum ex eo quod deus est causa prima omnis causarum per se causabilium et naturarum incompossibilium conuenientius reducitur per hunc modum. ideo .a. est impossibile esse: quia .b. est. heces sentia a deo caausaliter et quia. c. est talis natura a deo causaliter sint .b. et .c. essentie repugnantes qua rum vnio vel vnitas impossibilis significetur per .a. no men figmenti

¶ Quarto dico quod conuenientius: aut minus inconuenieter dicitur deum ideo non posse produ cere .a. quia .a. impossibile est esse quam econuerso. proba tio: quia iuxta communem acceptionem talium causalium negatiuarum de poestentiis actiuis et passiuis vel ob iectiuis importatur sensus verus scilicet iste quod deus non possit facere .a. hoc non est quia stet ex parte dei tan quam hoc sit ex imperfectione et diminutione potentie di nine et quin deus habeat perfectam omnipotentiam Sed stat ex parte ipsius .a. ita quod .a. ex se formaliter impossibile est esse. Sic etiam dicimus quod visus non po test videre sonum: quia sonus non est visibilis.

¶ No tandum tamen quod si conceditur ista ideo deus non potest facere .a. quia .a. non est factibile iuxta sensum predictum: tamen est remotior a proprietate causalium propositionum quibus correspondet causalitas realis et positiua in significando quam ille de possibili vel de preterito vel de futuro. diceretur igitur quod prius in t elligitur impossibilitas essendi ex parte .a. quam impossibilitas producendi ex parte dei: ita / vt secundum ordinem naturalis intelligentie primo intelligatur potentia actiua perfecta in deo. secundo potentie proprie formales in hoc intelligibili creabili et in illo secundum suas formales rationes vel quidditates intrinse cas. Tertio intelligatur incompossibilitas et repugnantia illorum intelligibilium vel impossibilitas vnio nis vel vnitatis huius intelligibilis respectu illius intelligibilis vel incompossibilitas vnitatis et diuisionis huius intelligibilis respectu eiusdem intelligibilis et hec est impossibilitas a. figmenti. Quarto inteligatur impossibilitas illius figmenti in respectu ad quancunque potentiam actiuam et econtra impossibili tas cuiuscunque potentie actiue in respectu ad illud. igitur quod non ideo .a. non potest Sustinem doesse quia deus non potest facere a. sed potius econtra iuxta sensum preexpositum.

¶ Ad primum in oppositum negatur consequentia. Ad probationem non videtur ille modus arguendi tenere vniuersaliter: quia consimiliter potest argui quod potest esse ideo potest esse: quia deus est omnipotens: igitur quod non potest esse. ideo non potest esse: quia deus non est om nipotens. Similiter omne causabile effectiue ideo potest causari immediate a deo: quia deus est virtus effectiua omnipotens igitur quod non est causabile effectiue non potest causari immediate a deo: quia deus non est virtus effe ctiua omnipotens non valet patet de chimera et spiritu sancto.

¶ Similiter omne corruptibile ideo potest a deo immediate destrui quia deus est virtus destructi ua omnipotens: igitur quod non est corruptibile. etc. non vetet: quia spiritus sanctus non potest destrui: non quia de us non sit virtus destructiua omnipotens: sed quia spiritus sanctus est formaliter necesse esse.

¶ Similiter omne ab eterno cognitum fore ideo est ab eterno cognitum fore quia deus videt ab eterro omnia futura: igitur quod non est ab eterno cogni tum fore ideo non est cognitum fore: quia deus non vi det omnia futura. Similiter omne quod est calefactibile ideo potest calefieri. quia calectiuum est calefactiuum et potest calefacere: igitur quod non est calefactibile ideo non potest calefieri: quia calefactiuum non potest cale facere. Et eodem modo de visibili et audibili respectu potentie visiue et auditiue.

¶ Ad illum igitur mo dum arguendi diceretur primo quod negatio erit causa nega tionis si negatio illa denotaret praecise puram remotionem causalitatis prius affirmate. in proposito au tem denotaret defectum potentie in deo quod staret ex parte dei quamuis non staret ex parte obiecti: denotaret etiam illa negatia quod causa praecisa vel potior se teneret ex parte dei sicut in affirmatiua notatur causalitas praecipua vel potior

¶ Contra saltem sequitur quod deum non posse produce re .a. non est posterius secundum naturalem intelligentiam quam .a. non esse possibile formaliter in se: cuius opposi tum est supra dictum. consequentia patet ex quo negatio est causa negationis sumendo negationem cause solum modo.

¶ Respondeo potest consequentia negari: quia deum non posse illud non est prius: sed posterius secundum intelligentiam quam illud esse impossibile in se.

¶ Ad di ctum philosophi ponentis illam regulam potest dici quod negatio est causalis respectu negationis: sed non secundum quamlibet formam enunciandi negatiue: sed secundi determinatam et conuenientem formam: et in diuersis ma teriis assignanda est secundum varias formas negandi. non enim se quitur omnis auis potest volare: quia alis alatum potest volare: igitur quod non potest volare ideo non potest vo lare: quia alis alatu non potest volare Sed quia quod non est alis alatum non potest volare.

¶ Similiter quod non est ab aeterno cognitum fore ideo non est cognitum fore: quia deo us non cognouit illud fore: seu quia non cognouit fo re nisi futura.

¶ Similiter si .b. calefactibile ideo po test calefieri: quia .a. calefactiuum potest calefacere igitur c. non calefactibile ideo non potest calefieri: quia nullum calefactiuum habet .c. pro obiecto calefactibili nec natum est esse respectu talis obiecti. Consimiliter in proposito / quod non potest esse: ideo non potest esse: quia dei omnipotentia non habet illud pro obiecto / nec etiam aliqua po tentia productiua habet pro obiecto correspondente illud quod non potest esse nec est nec nata est esse respecti talium nec posse dicitur in habitudine ad talia.

¶ Aliter vlterius potest dici quod quando dicit Ari. si affirma tio est causa affirmationis negatio est causa negationis innuuntur quattuor propositiones cathegorice quarum due sunt affirmatiue et componunt vnam ypotheticam com lem et alie due negatiue componentes vnam ypotheticam causalem. ille igitur due affirmatiue possunt se haber in triplici differentia. primo sic quod idem subiectum compi retur ad duo predicata vt .a. respirat: quia .a. habet pulmonem et tunc si illa duo praedicata se habent propte quid et illud cuius dicitur propter quid praecise et conuertibiliter negatio esset causa negationis generaliter.

¶ Secundo modo sic quod idem predicatum comparatur duobus subiectis vt .a. est risibile: quia animal rationale est risibile: et tunc si in secunda propositione subiectum et predicatum se habent vt propter quid et illud cuius est propter quid praecise et con uertibiliter negatio erat causa negationis. Et hiis modois vtitur Ari. communiter illa regula.

¶ Tertio modo sic quod in vna affirmatiua comparatur quoddam subiectum cui dam praedicato et in secunda comparatur aliud disparatum subiectum alteri praedicato sicut in proposito. ideo .a. po test esse: quia deus est potens producere .a. et tunc non vel negatio est causa negationis specialiter cum in nega tione correspondente affirmationi non accipitur idem. subiectum et idem predicatum quod in affirinatione et sub iectum affirmative et subiectum negative non sunt nata suppone re pro eodem nec pro hiis que sunt eiusdem rationis nec pro aliquibus communicantibus in praedicato affirmato sicut est in proposito .a. possibile ideo est possibile: quia deus potest producere .a. igitur chimera. ideo non est possi bilis: quia deus non potest producere chimeram: sed bene sequitur: si luna est hodie ecclipsabilis: quia hodie terra est interponibilis: igitur ideo cras luna non est eclipsabi lis: quia terra cras non est interponibilis. idem enim subis ctum est in affirmatiua et negatiua sibi correspondente et supponitur veritas negatiue.

¶ Similiter sequitur si .a est: quia deus vult .a. esse: igitur .a. quando non est ideo non est: quia deus non vult .a. esse. Et consimiliter .b. quod non est ideo non est: quia deus non vult .b. esse .b. enim communi cat cum .a. in posse esse ideo ex affirmatione de .a. arguitur negatiua de .b. pari ratione.

¶ Ad secundum licet sit similitudo quo ad affirmationem et negationem quia sicut hic comparatur relatiuum affirmatiuum ad relatiuum affirmatiuum ita negatio huius ad negationem illius licet etiam sit similitudo quo ad consequentiam sicut enim producibile infert productiuum sic improducibile infert improductiuum respectu illius: sed non est similitudo secundum causalitatem.

¶ Ad confirmationem per idem secunda enim similitudo non est accipienda ni si secundum id secundum quod accipiebatur prior similitudo

¶ Ad tertium negatur consequentia ad probationem illa ne cessitas non essendi quae equipollet impossibilitati essendi non conuenit creature.

¶ Ad quartum maior est vera ac cipiendo proprie conuenire pro esse idem vel pro predica to dicto per modum affirmationis de inesse et de actu et sumendo ly quia: vt notat causalitatem: sed accipien do large conuenire pro quocumque dicibili de deo siue par modum affirmationis siue per modum negationis siue per enunciationem de inesse siue aliter accipiendoly quia: large et vt magis negetur causalitas quam ponatur negatur maior. Ad probationem id non est perfectionis / nec imperfectionis: quia nichil ponit et affirmat: sed tantum negat.

¶ Ad quintum negatur consequentia. quia quedam predicata dicta de deo cum modo impossibilitatis non denotant nec importare videntur imperfectionem in deo sed potius realiter et implicite denotant perfectionem po tentie in deo et impotentiam magis in alio ita quod illa im possibilitas realiter equiualet necessitati perfectionis: vt non posse corrumpi vel mentiri vel decipi vel impediri ab alio vel non posse reliquere creaturam sibi ipsi ma nenti in esse vel non posse non influere secunde cause agenti / quedam vero sic dicta cum negatione poten tie denotarent imperfectionem et impotentiam vt deum non posse se solo immediate causare. b. nunc autem impossibilitas faciendi chimeram non prouenit ex imperfectione nec ex perfectione potentie absolute

¶ Ad sextum per idem non valet discursus et non est simile: quia non posse peccare conuenit deo ex perfectione necessarie bonitatis ideo affirmatiua causalis respectu illius nega tiue conuenienter sumitur ex parte dei: sed impossi litas faciendi chimeram non sic denotat perfectionem in deo ymo videtur denotari imperfectio si assignaretur pro causa et ratione prima et principali impossibilitat chimere et factionis passiue.

¶ Ad septimum negatur maior quo ad causalitatem: quia non est inconueniens imperfectionem potentie actiue conuenire causis natura libus.

¶ Ad octauum negatur consequentia loquendo de impossibilitate essendi tale non simpliciter: sed alicui essentie vel naturaliter vel sine auxilio super naturali vel huiusmodu Ad nonum negatur minor. ad probationem dicen dum quod aliqua propositio de deoformata non denotas imperfectionem in eo que tamen assignata vt causalis respectu cuiusdam alterius denotaret imperfectionem in eo sicut supra ostensum est de ista filius non potuit generare respectu istius filius non genuit. Similiter licet de us ab eterno reprobauit istum malum futurum tamen non ideo iste est peccaturus et futurus impenitens: quia deus eum ab eterno reprobauit: similiter non notat imi fectionem in deo quod presciuit istum futurum bonum tamen eius gratuite bonitati et liberalitati derogare vide retur quod ideo a. sit predestinatus: quia deus presciuit ipsum futurum bonum.

¶ Consimiliter de non dare perseueran tiam angelo primo respectu huius quod est angelum non accipere.

¶ Item. ad rationem potest dici quod ideo negatur illa causalis: quia denotaret quod secundum ordinem na turalis intelligentie prior esset negatio potentie in deo respectu illius quam negatio possibilitatis illius fig menti in se cuius oppositum est verum.

¶ Item ideo ne gatur illa causalis sonans imperfectionem in deo: quia alicausalis propria et proxima conuenienter assignatur ex naturis et rationibus propriis extremorum si illius im possibilitatis sit assignanda causa et si illa causa reducend. sit in deum non tamen per talem modum vt ideo .a. non possit esse: quia deus non possit facere. a.

¶ Ad decimum peidem licet enim deus possit assignari causa remota et per accidens et indirecte illius impossibilitatis ex eo quod est causa actu vel potentia illarum naturarum ex formalibus rationibus repugnantium non ex hoc sequi tur quod ideo .a. non posset esse: quia deus non potest facere. Sed quia talia obiecta quae sunt. a. deo causaliter sunt formaliter repugnantia et a deo habent quod sic repugnent non autem debet assignari pro causa negatio potentie in deo.

¶ Ad vndecimum. et ad duodecimum per idem tamen videtur inconueniens et impropria locutio dicere quod ideo ch imeram impossibile est esse: quia deus est licet dei esse inferat illud impossibile et licet deus sit causa essen tiarum ex quarum repugnantia sequitur chimeram non pose esse: quia circunscripto omni respectu ad esse dei ad huc chimera non foret possibilis: sed impossibilis / nec quelibet enunciatio eius quod est causa sufficiens et con ueniens causalis responsio / ad interrogationem factam propter quid de eo cuius est causa vt patet in superioribus. Ad probationem licet deum esse sit causa huius imposibilitatis non ex hoc sequitur quod illa causalis sit co ueniens et propria: quia etiam deum esse productiuum .b. est causa huius quod est .a. esse: quia est deus tamen non conueniente dicitur quod ideo .a. est: quia deus potest producere .b.

¶ Item non vniuersaliter est verum quod prius sit causa et propter quid respectu posterioris nec quod dependeat causaliter quia interdum est ordo prioris et posterioris inter effect et causationes passiuas.

¶ Interdum etiam inter causalitates vt causalitatem finalem et effectiuam vel mati rialem / vel formalem: et tamen vna vt sic non est effecti alterius.

¶ Ad aliud cum dicitur impossibile ideo est im possibile esse: quia sibi. etc. negatur hec causalis quia idem assignatur propter quid sibi ipsi / nec vnum est prius alisecundum naturalem intelligentiam vel notius.

¶ Ad confirmationem negatur maior: quia hominem esse esset causa quare impossibile est chimeram esse specialiter autem negi tur maior de non proprie oppositis: sed repugnant bus per accidens quomodo generaliter quodlibet post sibile et necessarium repugnant cuilibet impossibili. Ad confirmationem per idem.

¶ Ad rationem in principio qui stionis potest dici quod iuxta dictum Anselmi conuenienti us dicitur ideo chimeram non posse esse vel hominem non posse esse asinum: quia deus non vult quam quia deus non potest quia illud non sonat imperfectionem potentie sed potius perfectionem autctoritatis in deo: nec etiam proprie dicitur quod ideo deus non possit propter impossibilitatem obiecti tanquam impossibilitas obiecti sit causalitas respectu alicuius in deo / licet habeat aliquem sensum verum iuxta supra dicta