Quaestio 8

VIso de veritate de terminata alterius partis contradictionis de futuro contingenti stando precise in lumine rationum naturalium videndum est quid de eodem tenem dum sit secundum veritatem fide catholice. Et primo quero vtrum cuiuslibet contradictionis de futuro contingenti alteram partem determinate esse veram deus distincte cognoscat

quod non: quia aut hoc ciret per determinationem causarum ex quibus dependebit talis effectus et hoc non: quia intellectus eius vilesceret accipiendo scientiam ab aliis: et quia queritur per quid sciet illam determinationem causarum que est causa futurorum contingentium: aut hoc sciret quia talis veritas naturaliter representatur in essentia diuina et hoc non: quia quicquid in diuina essentia relucet et repraesentatur non per determinationem divine voluntatis est necessarium: quia naturali necessitate repraesentatur: aut per determinationem voluntatis divine cum prima ratio voluntas di uina non determinat homines esse peccaturos contingen tie sit libertas diuine voluntatis. Si autem deus non co gnoscat mala futura per determinationem divine volunta tis: igitur nec bona futura vel alia indifferentia: quia equalis differentia est in istis et in illis.

¶ Contra Augu. 5. de. ci. dei cap. 9. "confiteri esse deum et negare prescium futurorum apertissima insania est".

¶ Item. 15. tri. cap. 7. preterita et futura sunt deo cuncta presentia et vno conspectu sibi presto sunt vniuersa: sciendum yer quamuis apud omnem catholicum pars quaestionis affirma tiua videatur firmiter tenenda: tamen: quia aliqui doctores theo ogi visi sunt illam negare praepre difficultates inde consequentes ideo ad questionem respondeosub duplici conclusionem

¶ Prima conclusio est secundum veritatem fidei catholice ponem dum est contradictionis de futuro contingenti vnam partem determinate esset veram et alteram partem demen trabilem determinate esse falsam. probatur de aliqua con tradictione de futuro contingenti: ita est igitur de qualibet: quia eadem ratio est. antecedens probatur primo omnes rticuli catholice fidei sunt determinato veri et opposita sunt determinata falsa: sed aliquis articulus est propositio de futuro contingenti vel sic fore sicut fore significatur per illam patet articulus enim est quod omnes resurgemus et quod christus venturus est iudex vinorum et mortuorum. Item omnis propositio scripta in textu sacri canonis est determinate vera secundum sensum quo affirmatur et intenditur in sacra scriptura. sed multe pro positiones de futuro contigenti sunt huiusmodi ergo. probatur actuum primo sic veniet quemadmodum vidistis eum. etc. et apo. l3. absterget deus omnem lachrimam. etc. sequitur scribe quia hec verba fidelissima sunt et vera. vnde aliter librum prophetales fuissent pro magna parte non veri quando primo conditi sunt.

¶ Item ecclesia non artat nos ad credendum determinate nisi determinate verum nec ad determinate dissentiendum nisi determinate falsum sed ecclesia artat fideles ad determinate et absolute credendum quasdam propositiones de futuro et determinat hominem esse infidelem et hereticum qui dissentit llis: igitur nisi assent vere ecclesia exigeret a nobis cre dulitatem maiorem et magis determinatam quam debeatur ta li propositioni de futuro.

¶ Confirmatur fides heretico tum tenentium opposita articulorum de futuro non esset determinate falsa et erronea.

¶ Item fides antiquorum patrum de christo venturo erat determinate vera: quia in ea et per eam saluati sunt.

¶ Item quod christus simpliciter affirmauerat et monstrauerat determinate erat determinate verum: sed aliqua futura asserebat et monstrando Math. 1. 4. amen amen dico vobis non praeteribit generatio hec. etc. et Math. 26. amen dico tibi antequam gallus causatet ter me negabis. etc. et Luce. 19. praedixit destructionem hierlitum futuram per Ro.

¶ Item sequitur quod dicta propheta rum inspiratorum a spum sancto non magis essent vera quam dicta prseudo prophetarum nec dicta istorum magis falsa quam dicta illorum. consequens est falsum: quia isti erant decepti et decipiebant alios Eze. 23. et. 27. illi enim prohibebant fal sa seu prophetabant falsa et mendacia.

¶ Preterea modo est articulus pariser .d. sic nulla propositio de futuro contingenti est nunc de praesenti determinate vera conclusionem sic generaliter positam: in se su quem facit reuoco tamquam erroneam et assero quod cuiusibet contradictionis de futuro contingenti altera pars est determinate vera

¶ Secunda conclusio cuiuslibet contradictionis de futuro contingenti deus alteram partem esse veram et alteram esse determinate falsam cognouit ab eterno. probatur quia quicquid facit deus ex tempore praeagnouit se facturum. vnde Aug. li. de ci. 10. non est dicendum quod deus faciat ea quae prius nesciset et ignoraret se facturum: quia nec hoc de homine artifi ce vel sapiente diceretur.

¶ Confirmatur eccle. 23. antequam crearentur omnia sunt agnita sicut et post factum respicit omnia hanc auctoritatem allegat Aug. 15. tri. c. 13. d. no uit deus quid nobis necessrium sit priusquam petamus ab eo nec ista ex aliquo tempore cognouit: sed futura omnia temporalia atque in eis et quid et quando ab eo petituri fueramus et quos et de quibus exauditurus vel non exauditurus esset siue initio anente resciuit vniuersas autem creaturas non: quia sunt ideo no uit. sed ideo sunt: quia nouit non enim nesciuit que fuerat creaturus.

¶ Item aliquos ab eterno elegit et praedesti nauit ad glimam et alios quos peccatores praesciuit repropauit ad penam Ro. 8. quos praesciuit et praedestinauit. etc. no uit et determinatum numerum electorum secundum Aug. de praede stinatione sanctorum nouit et determinatum numerum amnorum quibus quesque victurus est Iob. 14. breues dies hominis sunt nunerus mensium eius apud te est. Item Io. 5. hoc autem dicebat tentans tum ipse enim sciebat quid esset facturus et. c 18. iesu itaque sciens omnia quae ventura erant super eum. etc. Item reuelat aliquae determi nate et distincte per prophans.

¶ Item si nouit quod .c. eueniet vel quod non eueniet: sed non scit qua pars determinate sit veraset tantum quod disiunctiva sit vera tunc non habet maiorem centitudinem defutu ro contingenti quam homo quod deridet Boe. 5. de consola. prosa. 3. primam conclusioem sequeretur quod ex non po¬

¶ Contra itione et non euentu rei significate posset argui propositio de futuro fuisse determinate fal sa et affirmans illam posset argui fuisse determinate falsus consequens est falsum probatur consequentia. primo: quia deus esset falsidicus et posset argui falsitas: quia praedixit quadam fore quae non euenient. tum de morte. Eze. Isa. xxxviii. tum de niniuitis Ione. 3. tum de christo. Io. 7. ascendite vos ad dien festum hunc ego autem non ascendam sequitur vt autem illi ascenderunt tunc et ipse ascen dit ad dien festum etc.

¶ Secundo christus potuisset dixisse et as seruisse falsum et fuisse deceptus determinate errans probatio: quia multa futura praedixit. verbi gratia dixit Petro terme negabis. tunc in tempore medio inter dictum christi et negationem petriis / hec consequentia erat necessaria secundum te petrus non negabit. igitur christus dixit determinate falsu. et antecedens erat possibile. igitur consequens per idem arguitur quod sacra scriptura posset esse falsa: quia praedixit multa de futuro verbi gratia: quod .c. cueniet tunc sic c. non eueniet. igitur proposi tio de futuro prius hoc significans fuit determinate fal sa consequentia tenet per te antecedens est possibile. igitur et consequens. Tertio possibile esset aliquem esse beaium in celo: quia cre didit determinate falsum / et quia discredidit determinate verum possibile etiam esset nunc aliquem esse in inferno damnatum: quia habuit fidem determinate veram. probatio: quia aliquis saluatus est et meruit aliquam gratiam glurie: quia credidit re surrectionem futuram et christum futurum et venturum ad iudicium aliquis autem demeruit et est damnatus: quia credidit illa non fo re possibile est autem illa non fore / simile argumentum facit Anselmus. 2. Cur deus homo. ca. 16. quia vergo fuit mundata in fide passionis christi future postea vero necessario erat illam fuisse mundatam in fide passionis christi. igitur necessi erat tunc fidem eius fuisse veram. igitur tunc necesse erat christ esse passurum pro futuro aut possibile erat / ipsam fuisse mundatam ex fide determinate falsa.

¶ Quarto proba tur falsitas consequentis: quia si enuncians determinate de futuro cotingenti arguitur dixisse determinate falsum ex non positione et euentu rei significate. sequitur quod aliquis esset falsus et pariurus sine peccato non tamen sufficienter excusatus aut manens in gratia peccaret periurando vt falsidicus. probatio ponatur quod sortes heri existens in gratia iurauerit vel vouerit vel promisit se hodie facturum .a. bonum vel cauere. b. malum. in multis enim casibus licitum est iurare et pone quod hodie committat .b. vel committat .a. non tamen sufficienter excusatus: sed ex negligentia per defectum diligentie debite tunc aut sortes heri peccauit aut non si primum. igitur peccauit falsus et periurus manens in gratia possibile enim est quod heri tota die stabat in gratia quia adhuc poterat hodie promissa implere. Si secundum igitur non peccauit cum tamen esset determinate falsidid secundum te et iuramentum erat determinate falsum ergo erat periurium sine peccato. contra secundam conclusionem si deus ne

¶ Deindeuit deterinate .c. futurum esse suturi aut igitur. c. ideo est futurum: quia deus scit .c. fore aut econtra. ideo deus scit .c. fore: quia .c. est futurum. Si primum. igitur peccata ideo sunt futura: quia deus scit illa esse futura. igitur praescientia dei est causa et ratio quare homines peccant: et ita peccata essent referenda in deum princip liter. Si secundum. igitur .c. esse futurum praesupponitur et preintelligitur divine scientie respectu .c. et .c. esse futu rum non dependet a determinatione divine scientie vel vo luntatis. igitur .c. esse futurum est necessarium et sortem esse peccaturum: quia illud est necessario aliquale: quod ta le est prius naturaliter seu secundum naturalem intelligen tiam quam determinatio diuine voluntatis quae est prima ra dix omnis contingentie. Secundo quod non est perfectionis non est attribuendum deo ab eterno: sed cognoscere talis contradi ctionis alteram partem determinate esse veram non est perfectionis: probatio: quia cum possibile sit non eueuire illud igitur possibile est deum non cognoscere ab eterno illud fore. igitur tur possibile esset deum ab eterno carere quadam perfectio ne quam habuit ab eterno.

¶ Confirmatur hoc videtur derogare perfectioni divine scientie. probatio sicut potentia ad posse sic scina ad nosse: sed si deus posset tantum in vnam partem talis contradictionis determinate et non equaliter et indisterenter in vtramque esset eius potentia limitata nec esset ompatus. igitur pari ratione si eius scia est determinata ad vnam partem contradictionis de futuro et non se habet secundum scientiam indifferenter ad vtramque. sequitur quod eius scientia est limitata nec est omni sciens.

¶ Ad primum conceditur con sequens sic quod ex non positione et euentu rei significate in sensu quo significabatur fore per huiusmodi propositionem secundum conuenientem et debitam intelligentiam et secundum quam illa affirmatio erat accipienda et interpretanda et ad quam conueni enter erat refereda si vero res significata non euenit et affirmatio conuenienter referebatur ad alium sensum secundum quem sufficienter referebatur: negatur consequentia.

¶ Ad primam improbationem consequentis dicendum quod dictum Isale: im mo dictum domini per vsaiam erat determinate verum secundum sensum in quo fiebat. Nam erat locutio comminatoria vel conditionalis puta nisi per pninam se emendaret Ezechias et sic videtur intellexisse Ezechias conuertit se ad fletum et ora tionem quibus impetrauit vite prolongationem.

¶ Item secundum glosam ibidem et secundum Gregorium. 12. mo. cap. ii. per hu ius verba siginificabatur quod Ezechias per opera quae fecerat longiorem non merebatur vitam vel quod secundum naturam vi uere amplius non poterat: sed per lachrymas et orationem erat mpetraturus.

¶ Ad secundam probationem per idem secundum enim glosam ibidem nequitia niniuitarum sic crescebat secundum vi tam quam agebant vt quadragesimo die completo esset: corum ciuitas destruenda. sed acturi penitentiam per monitionem Ione erant consecuturi minam et verbum domini erat intelligendum tanquam comminatorium vel conditionale. scilice nisi pninam agerent et sic videntur niniuite recepisse illud verbum: quia rex praecepit pninam agi. d. conuertatur vira via sua mala quis scit si conuertatur et ignoscat deus etc. Ione. 3. sic etiam videtur Ionas intellexisse verbum domini: quia vt habetur. c. 4 ait Ionas nunquid non hoc est verbum meum cum adhuo essem in terra mea propter hoc praeoccupaui vt fugerem in ter ris scio enim: quia tu deus clemens et misericors super etc.

¶ Item verbum domini erat verum in siginficatione alia secundum Au. xxi. ci. c. xv. d. duobus modois poecitiores euertuntur aut sicut sodo mitecum pro peccatis suis homines puniuntur aut sicu niniuite vt ipsa pecca hominum penitendo destruantur factum est. igitur quod prae dixit deus euersa est niniue quo mala erat et bona edificata est qua non erat / stantibus enim menibus et domibus euer titur ciuitas in perditis moribus. iuxta illud ad Rom. 5 vetus homo noster crucifixus est vt destruatur corpus peccati

¶ Ad aliam improbationem dictum christi erat verum simpliciter et erat accipiendum secundum respectum ad alia verba praecedentia ad quae erat responsiuum: christus enim non ascendit tunc nec sicut qualiter et quando ascendere ipsum hortabantur quidam cognati sui. inducebant enim iesum vt ad die festum ascenderet manife ste cum discipuorum suorum commitiua. et sic seipsum magis manifestaret et mundo notum faceret in illo die solemni mira clsia faciendo ad maiorem gluriam sui capiendam: christus autem re nuit taliter et ad hanc intentionem ascendem.

¶ Item christus non ascen dit primo die festo qui celebrior erat et de quo intendebant prin cipaliter illi exhortatores: sed ascendit secundo die. dicitur enim quod is sus mansit in galilea et post modum festo iam mediante ascen dit iesus in templum. Ad secundam improbationem consequentis prin cipalis. negatur consequentia Ad probationem dico quod in illo tempore mo dio huiusmodi consequentia non erat simpliciter necessaria: quia / posito antecedente e dictum christi specieali dei inspiratione et motione prolatum fuissetur verum secundum aliquem sensum conuenientem in qua accipiebatur a christo explicite vel implicite et virtualiter et ad quem referretur a deor puta nisi speciali gratia et auxilio praeueniaris et si interrogeris cum timore mortis tibi imminentis non es nunc sic suf ficienter firmatus charitate vt ex te possis prompte sianimam tuam ponere pro me vt dicis et vt putas aut etiam multis aliis modois quibus diuina intelligentia poterat in lud verbum adaptare significationi veraci. Talia enim si gna ad quae deus speciealiter et supernaturaliter mouet sunt acci pienda sub illis modificationibus et referenda sunt ad il lum sensum quem deus adaptat et referendum dictat qui est i ma veritas et regula omnis veritatis: immo omne aliud verum ed est verum quo conformatur iudicio diuini intellectus et omnis pro positio creata illi subordinatur et deseruit quo ad veridificationem vel falsidicationem et expositionem et inter praetationem pro vt in sequentibus magis ostendetur.

¶ Ad ter tiam negatur consequentia si enim resurrectio mortuorum no foret ad huc non est dicendum fidem illorum fuisse falsam simpliciter et pro prie licet secundum apparentiam et similitudinem. ipse enim formali ter et explicite vel habitualiter et virtualiter et implicite cre diderunt sic resurrectionem futuram: quod deus poterat libe re oppositum salua veritate sue intelligentie et quod deus qui est prima veritas et infinite intelligentie potest saluare veritatem dictorum suorum secundum modos varios tanquam habens primam et plenam autentem interpretandi et exponendi et referendum Ideo ratione huiusmodi fidei explicite vel implicite censenda esset simpliciter vera omnis credulitas meritoria et deo acce pta illorum iustorum qui crediderunt resurrectionem futuram: multa enim dicta partialia secundum se sumpta et considerata apparent falsa quae tamen relata ad aliud ad quod referenda sunt censentur simpliciter vera / sicut etiam est de signis nostris mentalibus.

¶ Item quamuis iste qui credidit aliter fore quam eueniet sit saluatus non ex hoc sequitur quod saluatus sit: quia cre didit falsum et propter falsam fidem: sed saluatus est propter merita: et quia in charitate decessit et erat rectus secundum vo luntatem et credidit non aliter quam tunc teneretur: et quia obe diuit diuino praecepto et ecclesie vt tunc debuit: econtra autem est de alio damnato. multa autem concomitantur aliquid quae non sunt propter quid illius.

¶ Ad argumentum additum de Anselma illud est argumentu disciplici ad quod respondet Anselmus: vide tur tamen magister respondere ad argumentum quatinus suberat diuine praeordinationi quod filius dei pateretur ad quam per consequentiam necessariam sequitur christum pati. Sed quo ad veritatem et ne cessitatem fidei praeterite dicendum est vt prius.

¶ Ad quar tam improbationem consequentis negatur consequentia ad probationem dicendum / quod si sortes heri licite iurabat et hodie non implet quod iurauit non tamen stat in eo nec sibi im putabile est ad culpam tunc potest dici quod sortes heri non iu rauit falsum: quia ex quo iustum et licitum erat iuramentum dictum suum secundum legen dei erat accipiendum et interpretan dum quod sic foret quantum posset / et quantum in ipso esset: vel secum dum alias modificationes ad quas referendum erat secum dum dictamen diuini intellectus. Si vero hodie peccat non obseruando iuramentum tunc conceditur quod heri determina te falsum dixit: tamen tunc non periurabat actualiter supposito quod terminus pariuril inuoluat maliciam et circumstantiam indebitam in sua significatione: cum ergo quaeritur an heri pec cabat dico quod non. et cum dicitur quod erat periurus nega tur contra hodie est reus periurii. igitur periurauit sed non hodie: quia hodie non iurat nec dicit aliquod falsum vt supponitur. igitur heri parturauit.

¶ Confirmatur heri turabat et falsum. igitur periurabat.

¶ Responsio periu rare vno modo dicitur falsum indebite iurare. vt de praesenti vel praeterito. Alio modo temerarie iurare de fu turo siue impleatur siue non. ex quo enim est iuramentum temerarium et illicitum sequitur quod non sit implendum. igitur tur censetur de iure tanquam non futurum. ideo interpre tatiue censetur periurium.

¶ Alio modo dicitur periurium non obseruantia determinata iurati vel transgressio indebita iuramenti vel macula et culpa ex huiusmodi transgressione / et sic in proposito sortes dicitur periurare tunc quando committit vel omittit contra precedens iuramentum hec enim commissio vel omissio imputatur ad culpam perturii.

¶ Aliter diceretur quod dictum hesternum incipit hodie de nominari actu periurium denominatione extrinseca et heri erat periurium in potentia et futuritionem ad primum contra secundam conclusionem. pa

¶ Deindentet supra. dist. 3. quastione vlt.

¶ Ad secundum aliquid attribui deo vel conuenire intelligitur dupliciter vel per modum enunciationis. scilicet tamquam predicatum enim ciatum de hoc subiecto deus. Alio modo per modum idenmptitatis: quia est idem deo et deus est huiusmodi cuiusmodi esse significatur per talem praedicationem.

¶ Item aliquod attri butum deo non esse perfectionis potest intelligi dupliciter. vno modo: quia non infert illud cui attribuitur esse perfectius quam si sibi non attribueretur. Sed eius contradictorium et per oppositum illud diceretur esse perfectionis simpliciter quod vniuersaliter infert melius esse et perfectius illud cui conuenit eo cui non conuenit aut inquam perfe ctius simpliciter aut in eo quod tale vel quod infert aliquid cui conuenit esse simpliciter perfectius omni eo cui repugnat vel cui non conuenit et sic negatur maior / sicut enim aliquid attribuitur deo nouiter ex tempore et attri buetur sibi in eternum quod sibi tamen non conueniebat ab eterno vt creare .b. ita aliquid attribuitur deo ab eterno per modum futuritionis: quod non attribuetur sibi ineternum alio modo aliquid attributum dicitur non. scilice esse producturum .b. esse perfectionis: quia infert imperfi ctionem et carentiam perfectionis vel non supponit proper fectione: et sic negatur minor / nec sequitur quod deus careat aliqua perfectione quam habuisset: illa enim perfectio manet: sed ipsa non manet indicium talis futuri. Scien dum etiam quod supposito quod .b. erit: imperfectio esset in deo non prescire .b. esse. Sciendum est quod quamuis prescire hanc partem contradictionis de futuro veram esse non sit perfectio simpliciter primo modo / tamen prescire cuiuslibet contradictionis de futuro alteram partem determinate esse veram est perfectionis simpliciter.

¶ Ad confirmationem similitudo est quo ad vocalem deriuationem non quo ad determinationem accipiendo actualiter nosse ex vna parte et potentialiter producere ex alia. Sed si vtrumque accipiatur vniformiter secum dum actum vel vtrumque secundum potentiam teneret simi litudo.

¶ Ad rationem in praecipio quaestionis. patet. dist. 39. etc