Quaestio 10

Quaestio x UTrum actum intelligendi requiraTu tur species intelligibilis. Quod sic. Augu. xi. de tri. quatuor sunt species inanima altera ex altera nata. ex semperiesi sensu nau ta est species in fantasmate: et ex ipsa est nata species que est in memoria: et ex illa que est in memo ria actus intelligendi.

¶ Contra. ipse vocat speciem actum intelligendi in eodem. 2i scilicet de trini. quod non requiritur species: sed sufficiun hic dicitur fantasmata. quod probatur sic. omne perfectibile respiciens perfectionem suam immediatam primo perficitur illa: sed intellectus respicit actum intelligendi vt primam perfectionem ergo im mediate recipitur in eo.

¶ Contra rationem istius opimionis arguo primo. Nam materia respicit formam substantialem vt perfectionem pro priam suam: et tamen prior est alteratio per quam introducitur forma accidentalis.

¶ Praeterea. calefactibile per est in potentia ad calorem: et tamen primo reducitur ad vnum respectum extrinsecus aduenien¬ tem: quia prius in eo recipitur respecus approximationis agentur ad passum. vel econverso quam recipiat calorem.

¶ Praeterea. sensus primo est in poteitio ad visionem: et tamen prius secundum communitur loquentes recipit specie. Ec dem modo imaginatio prius est in potentia ad actum quam ad speciem: et tamen prius recipit specie quam actum. ergo etc.

¶ Alii dicunt quod non est ponenda species eo quod non apparet. euidens necitas. pluralitas autem est semper vitanda vbi euidens necessaritas non apparet.

¶ Contra istam opionem oportet ostendere necessaritatem. quidam enim dicunt quod necessario requritur species propter causationem actus intelligendi: quia nullum corporale sufficit ad candum actum intelligendi. fantasma autem corporale est. ergo non sufficta. portet ergo positionem speciem in intellectu quae causaret.

¶ Alii enim ponunt propter proportionem mouenu et moti. fantasma autem non est proportionatum motiuum intellectus nostri. et propter materialitatem. et propter singularitatem: et propter hoc requritur species necio.

¶ Sed mihi videtur quod ste rationes non cogunt. Prima non scilicet quod nullum corporale sufficit id agendum in spiecitum: quia: per te: fantasma causat speciem in intellectupossibili: ergo videtur quod sibi non repugnat causare actum intelligendi.

¶ 2a non videtur valem: quia non videtur minor proportio fantasmaturs ad actum intelligendi quam obiecti materialis: sed in intellectu separato materiale obiectus et sensibile potest agem et causare. ergo eodem modo fantasma. Nec valet dicere quod hoc sit propter materialitatem: quia materialia intellectum separatum possunt mouere: nec singularitas potest impedire: quia ipsamet. species quam tum ponis singularis est: sicut fantasma. quod sequendo naturalem rationem nulla apparet Dico ergus necessaritas: sed sunt due rationes quae moaent me. tamen procedunt ex crediti. vna earum est separatio intellectus. quando enim aliqua sunt eiusdem rationis formalis: illud quod conuenit vni potest alteri conuenire: sed intellectus separatus et coniunctus sunt eiusdem rationis: immo contingit quod sunt idem nuo aliquando. ergo etc. Constat autem quod intellectus separatus recipit species. ergo et intellectus coniunctus potest recipere: quod autem intellectus separatus recipiat species probo primo: de noticia verlptina angelorum. fuerunt enim eis infinse scientie rerum. non nouerunt autem intuitiue: quia res eis praesentes non fuerunt. ergo abstractiue. et per consequens species humerunt.

¶ 2o hoc idem patet de anima christi: quae nouit multa quorum praesentiam non habebat. Et non solum in verbo: sed etiam in genere proprio. Similiter primus homo nouit multa. ergo habebat species.

¶ 2a necessaritas est: quia anima separata videtur de his quae vidit hoc recordari: sed non per fantasmata. ergo per repraesentatia: et per consequens per species.

¶ Similiter Paulus recordabatur de aliquibus quae viderat in raptu. non per fantasmata: quia talia non erant fantasiabilia. Eodem modo de beato Ioane. et de diuite. et de multis aliis.

¶ hic dicitur quod hoc est per habitus. nam per habitus ad generatos potest quis recordari.

¶ Contra. quia repraesentatiuum obiecti in causando non se tenet a parte potentie: sed ex parte obiecti. habitus se tenet ex parte potentie

¶ 2o dicunt isti quod si pontieretur species frustra fieret recursus ad fantasmata. Eodem modo si ponantur habitus repraesentatiui frustra fient recursus ad fantasmata: quod est directe contra eos.

¶ 3o sic. non ex quolibet actu generatur habitus: sed de omni actu quem habemus possumus recordari. cum ergo habitus illius vnius actus non sit: oportebit esse aliquod repraesentatiuum: et hoc non potest esse nisi species

¶ 4o sic. Omnis actus intellectus potest esse obiectum recordationis. ergo oportebit ponere tot habitus quot recordabilia cum sint secundum te correlatiua.

¶ Praeterea. si ponas habitum repraesentare non video differentiam nisi id quod voco speciem tu vocas habitum.

¶ Sed diso quod requritur species in intellectu separato. nunc videndum est quare requritur pro statu isto scilicet coniucto. Non potest dici quod vt totaliter causet: quia probatum est supra quod intellectus necessario concurrit Nec potest dici quod est causa sine quae non. quia omnem causam sine quanon oportet resoluem in positiuam aliquam.

¶ Praeterea. Nulla causa sine qua non specificat actum: sed a specie specificatur actus: sicut ab obiecto: quia species tenet vicem obiecti. ergo non erit causa sine qua non. Nec valet dicere quod mouet: sicut instienunmum obiecti: quia nullum in strumentum agit vel ageme potest destructo praencipali agente. sed obiecto destructo species adhuc potest causare actum. ergo non requiritur vt instantum. Nec valet dicere quod requritur vt principium elicitiuum totale quo habito potentia potest elicere actum.

¶ Contra. quia totale principium elicitiuum continet vel virtualiter vel formaliter princidiatum: sed species non continet formaliter vel virtualiter actum intelligendi. ergo non est totale principium respectu illius.

¶ Praeterea. quandocumque aliquid formaliter est principium alicuius elitionis in subiecto si esset separatum eliceret: maxime si esset totalis causa: sed species separata non potest elicem. ergo etc.

¶ Ideo dico quod requritur partialiter ad causandum cum in tellectu agente determinatiue: sicut causa particularis dicitur determinare vniversalem. accidit autem sibi inherere: quia si esset separata adhuc posset mouere ad intellectionem. sunt octo dubus. Primum est quomodo cum species Sed hic sit siugularis possit repraesentare quiditatem iuersalem: et mouem ad conceptum eius.

¶ hic dico quod in specie sunt duo considerare: sicut in homine scilicet nam et heceitas: qua vna spe cies ab alia distinguitur. Dico ergo quod ratio agendi est quiditas speciei: sed heceitas est conditio illius. si enim heceitas et singularitas esset ratio agendi igni. ergo eundem calorem causaret in alquae et in ligno: mouet igitur ratione quiditatis: non ratio ne proprietatis seu heceitatis. eodem modo. sicut supra fuis dictum de sensu quod singulare mouet: tamen mouet per naturam: non per rationem singularitatis.

¶ 2m dubium. vtrum ins species sit quovel quod. Si sit quo: quid est suum quod. dicunt aliqui quod ipsa est qui. suum autem quod est obiectum. Sed illud non potest stare: quia quod nunquam potest causare nisi existente eius quod: sed species causat non existente suo obiecto. ergo etc. Maior patet. nam cum quae sit necessario respectu alicusus quod. si est qui in actu necessario est quod in actu.

¶ Praeterea. illud quod est quod dictet habere in se illud quod est quae: sed species non est in vbiecto. ergo obiectum non est quod respectus speciei.

¶ Alii dicunt quod intellectus possibilis est quod: quia in eo recipitur species sicut in subiecto.

¶ Sed contra. illud non potest esse quod respectu alicuius actionis quod nullam actiuitatem habet. sed intellectus possibilis est huiusmodi. quia nihil potest producere. ergo etc.

¶ Dinco tamen hoc non obstante quod intellectus est quod.

¶ Sed ad videndum modum est sciedum quod licet sit eadem realitas intellectus possibilis et agentis. non est tamen quod ratione intellectus possibilis: sed ratione intellectus agentis.

¶ Ideo in summa est intelligendum quod species est in rcalita te eadem inquantum receptiua. non inquantum actiua: sed illa rea litas est quod inquantum actiua. Idem enim supositum humanum est quod patitur et quod agit: sed est quod patitur ratione intellectus possibilis. Est quod agit ratione intellectus agentis. Posset tamen dici ad illud ariu aliter quod intellectus possibilis est quod. non autem oportet quod habeat actiui tatem: sed sufficit quod ex illo quod cum quae fiat vnum quod est quod verissime.

¶ 3a difficultas est. si species est sufficienter mouens: quare vna mouet plus quam alia: et quare non omnes simili. potest dici quod est: quia vna est fortior quam alia. non possunt autem tot actus similis esse. Sed hoc non placet. Dico ergo quod oportet recurre re ad fantasmata. Ordo enim essentialis est inter istas po tentias: non potest. enim vniversale intallectus intelligere nisi eius singlariare fantasia fantasietur. sit ergo variatio secundum quod fanta ma variatur. mouet enim species ad motionem fantasmatis. Sed quare variantur fantasmata: Dico quod hoc est propter dispositionem spiritum mobilium per quos fantasmata discurrunt: et in quibus sunt subiectiue. quando ergo deferuntur vsque ad organum determinatum cerebri per spiritus vbi est organum fantasie: tunc sit fantasiatio Sed quare oportet intellectum recurrere ad fantasmata: Dico quod imper ordinem poarum. Talis enim ordo est pro statu isto: quod intellectus non potest exire in actum suum si fantasia simul non sit inactu suo. Sed vnde est talis ordo: cum non sit in bruti nec in intellectibus separatis: Dico quod Augustinum. dicit quod hoc est in penanpreccti: nec apparet bene ratio naturalis ad hoc tamen de hoc certi sumus sal tem per expientiam.

¶ 4a difficultas est. si species terminat actum intelligendi.

¶ Dicunt aliqui quod actus intelligendi terminatur ad obiectum vt relucet in specie.

¶ Sed hoc non intelligo: quia aut obiectum relucens in specie est aliquid aliud ab ea: aut non. si sic: erit eius passio: et tunc necessario species intelligitur. si autem est omnino idenitunc certum est quod species intelligeretur: similiter si esset aliud a specie: cum non sit obiectum extra. quia illud non est in rerum natura: sequitur quod obiectum extra non intelligeretur.

¶ Dico ergo quod actus intelligendi terminatur ad quiditatem vt praescindit ab ese extra et ab esse in tra. et ab omni loco: et ab omnibus quae sibi non conueniunt ex ratiotione sua formali: vel in primo modo vel saltem in primo et in 2o.

¶ Sed numquid species intelligitur a nobis:

¶ Dico quod non intuitiue: quia non experimur: nec abstractiue: quia tunc esset per aliam speciem: et sic processus in infinitum. Cognoscitur ergo argui tiue. ex quo de re absite iudicamus hoc est per speciem.

¶ 5a difficultas est. si species permanentes sunt.

¶ Dicunt aliqui quod non nisi manente actu.

¶ Sed illud non plibet. Nam apparet mihi quod cessaret causa potissima propter quam ponitur species. Ideo dico quod est per manens transeunte actu: sicut habitus.

¶ 6a difficultas est. Posito quod sit permanens vtrum possit corrumpi et destrui. Et videtur quod sic. per obliuionem. enim videtur deleri.

¶ Dinco tamen quod mihi apper quod non posset corrumpi. Ratio est ista. quia quando subiectum est in naturali potena ad aliquam formam permanentem illa forma non vide tur posse corrumpi nisi per contrarium vel per agens potens inducem contrarium: sed species nullum contrarium habet nec aliquod quod sit si bi incompossibile. Nam omnes species quarumcumque siue compossilium siue incompossibilium sunt compossibiles: ideo nihil habet incompossibile: immo cum omnibus stare potest: habitus autem licet sit forma permanens et subiectum sit in po naturali ad ipsum. tamen bene videtur quod posset corrumpi: quia habet aliquo modo contrarium: non dico de omnibus habiti bus. de hoc erit secunmdo inferius.

¶ Sed tunc oportet respondere quo fit obliuio. Dico quod tota obliuio diabet referri ad sensum. et non ad intellectum: species enim in sensu bene potest deleri propter alterationem organi. et sic fit obliuio.

¶ 5a difficultas est si species potest augeri.

¶ Dico quod sic. propter frequaentationem actuum fantasiandi aliquid generatur vel aliquid causatur. non autem semper alterius et alterius rationis. ergo eiusdem ronis. et non causatur alia numeraliter. ergo prior intenditur: sicut ignis in aqua calida semper aliquid causat: non tamen nouum calorem: sed priorem intendit.

¶ 6a difficultas et vltima est. si sint alique species incompossibiles vel contrarie que non possunt simul esse.

¶ Dico quod non. quia omnes species quantumcumque sint obiectorum incompossibilum sunt compossibiles.

¶ Sed quare contrariorum non sunt contrarie:

¶ Dico quod similitudi nes obiectorum sunt alterius rationis ab eis aliquando. Ideo si sint contrarie non oportet hec similiter esse contraria.