Quaestio 1

¶ Distinctio. 14. 19. et. 1d. Questio i.

Preterea diligenter annotandum est etc. ¶ hic considerandum est etc. ¶ Nunc de spiritu sancto videndum est etc. Circa distinctionem. 14. 15 et 16 Quero. Utrum in divinis sit ordo essentialis. Quod non. quia tunc esset ibi disto essentialis. quod est falsum.

¶ Contra vbi distinctio et non ordo. ibi confusio.

¶ Circa istam quaestionem prae videndum est quid fit ordo essentialis. 2o vtrum sit in deo. Nad primum dico. quod ordo Quaneta essentialis est ille qui competit extremins illius ordinis per se: omnis emem ordo qui competit extremis: vel conuenit eis per se vel per accidens. Primus est ordo essentialis. 2us accidentalis. quia certum est quod non est essentialis. ergo per consequens accidentalis. quia per istos duos ordines sufficienter diuiditur ordo.

¶ Iste autem ordo declaratur quadruplici extieo et postea regula quaedruplici notificatur. primum exitum est de substantia et accidente: conuenit enim subiectum per se esse prius accidente. quia naturaliter. Similiter de fundamento et relationes. fundamentum est prius ipsa relatione ordine essentiali. Similiter ordo materiae ad formam. materia enim praecedit formam ordine essentiali. Similiter de causa et effectu: accipiendo per se causam. tunc causa est prior ordine essentiali suo effectu in quocumque genere cause.

¶ 2o introducuntur 4r regule.

¶ Prima est quod in essentialiter ordinatis priori non repugnat esse sine posteriori quantum est ex se et ex natura sua. licet non forte per naturam hoc possit fieri: tamen si bi non repugnat: sed econverso est impossibile. Repugnat enim posterio. ri in ordine essentiali esse sine priori.

¶ hec regula diclaratur primo sic. quandocumque aliqua sic se habent quod vnum aliud praesuppositionit: et non econverso. licet praesupposito non repugnet esse sine praesupponen te: praesupponens tamen non potest esse sine praesupposito. si enim non e ita haberent tunc vnum per se aliud non praesupponeret nec econverso Sic autem est in essentialiter ordinatis ordine essentiali. ergo etc.

¶ 2o sic. quandocumque aliqua sic se habent quod vnum per se dependet ab alio: et no econverso dependenti repugnat esse sine termino et non econverso. sed prius essentialiter et posterius sic se habent in ordine essentiali. ergo etc.

¶ 3o sic. Quandocumque aliqua sic se habent quod vnum pro aliquo signo priori praecedit aliud: sibi non repugnat esse si ne alio. quia si sic. pro illo signo sibi repugnaret. Sed ita se habent prius et posterius inordine essentiali. ergo etc.

¶ Sed contra hoc instatur 4r. Primo sic. Nam. par te. subiectum prius essentialiter est propria passione. ergo poterit esse sine propria passione. quod est falsum. quia tunc conclusio demonstrationis esset contingens. quia eius oppositum esset verum.

¶ 2o sic. Creatura essentialiter est prior sua dependentia ad deum. ergo poterit esse sine ea. quod est impossibile.

¶ 3o instatur contra secundam particulam regule supradicte scilicet quod posterius non potest esse sine priori.

¶ Primo sic. Nam accidens potest esse sine subiecto: sicut patet in sancramento altaris. et tamen accidens essentialiter posterius est subiecto.

¶ 4o ad idem. Manmsiue corpus praecedit animam rationalem: sed tamen anima rationalis potest esse sine corpore.

¶ Ad primum et ad 2m istorum dico quod nec substanti ex sua ratione formali repugnat esse sine passione: nec creature sine dependentia eius ad deum: sed tota causa est propter identitatem realem eorum inter se.

¶ Ad 3m dico. quod duplex est ordo essentialis. Unus qui est necessarius necessitate simpliciter. et iste ita incommutabilis est quod per quamcumque potentiam conmutari non potest. sicut relationis ad fundamentum. nam posita relatione necessario ponitur subiectum vel fundamentum.

¶ Alius est ordo qui necius est necessitate non simpliciter: sed solum secundum quid. quia licet deus istum commutare posset. tamen natura non. Isto modo dici potest ordo inter substantiam et accidens. Exiptum conueniens pro vtroque.

¶ Alius est ordo inter actum intelligen di: et actum fantasiadi: et alius inter actum intelligendi et actum volendi. Primus enim solus est necessarius pro sta tu. et ideo secundum quid est praecise necessarius. quia deus posset aliter facere. Eodem modo de subiecto et accidente. Alius est necessarius simpliciter: nam non solum naturae: verum etiam deo impossibile est quod actus volendi fit sine actu intelligendi.

¶ Ad 4m dico. quod matea non est prior ordine essentiali anima intellectiua. Et si dicas de aliis formis. Dico quod dato quod sit talis ordo: non est tamen ita essentialis. quod sit necessarius simpliciter: sed solum secundum quid.

¶ 2a re gula est. quod in essentialiter ordinatis non potest esse circulatio.

¶ hoc declaro dupliciter. Primo sic. quia idem esset prius seipso. Et probatur hoc sic. Quicquid per se est prius prio re: est per se prius posteriore. Sed ponamus. a. b. c. A. est prius b. et b. prius. c. si esset circulatio: tunc posito quod a. sitprius. b. et b. sit prius a. Tunc sic. Omne quod est prius. b. est prius. a. sed a. est prius. b. ergo a. est prius a. et si militer de c.

¶ 2o sequitur. quod idem dependeret a seipso: quia a. dependet a. b. et b. ab a. ergo a. dependet ab a. Similiter posset dici quod idem causaret se. quod est falsum.

¶ Sed 3ot istam regulam instatur quadrupliciter. Primo sic. nam in partibus motus celi est circulatio. et tamen videtur esse ordo essentialis inter eas. quia vna videtur esse prior essentialiter altera.

¶ 2o quia in ipsis quando vel in ipsis partibus temporis videtur esse circulatio: et tamen inter ea videtur esse essentialis ordo.

¶ 3o quia inter elementa videtur esse essentialis ordo: et tamen inter eorum generationes est circulatio.

¶ 4 quia inter mixta etiam videtur essentialis ordo. et tamen inter eaest circulatio. quia ex terra depluta sit vapor: et ex vapore pluuia: et ex pluuia interato terra deplutatur.

¶ Ad ista. Ad primum de motu dico quod vna pars motus non est altera essentialiter posterior nec prior: immo solum accidentaliter. Nam illa quae nunc est prima posset esse secunda: et econuerso.

¶ Ad 2m de tempore et quando dico similiter quod nesinter quando: nec partes temporis potest esse ordo essentialis. Et sic dico generaliter quod in ordine durationis nunquam vniessentialiter est prius alio inquantum ordinata sunt ordine durationis. Unde omnis ordo durationis est precise accidentalis.

¶ Ad 3m de elementis. Et ad 4m de mixtis dico. quod licet inter elementa et mixta sit ordo eminentie et secundum perfectionem: tamen secundum generationem non est ibi ordo essentialis: immo ipsa vt sic sunt accidentaliter ordinata.

¶ 3a regula est. quod in essentialiter ordinatis non potest esse precessus in infinitum a priori: a posteriori autem non repu gnat eis talis processus. hec regula quantum ad ambas partes probatur per idem. nam in essentialiter ordinatis semper posterius praexigit prius. si ergo versus prius esset processus in infinitum: tunc posito aliquo poste riori necessario ibi essent actu infinita: quod est falsum. Per oppositum. quia prius non necessario exigit posterius: possunt esse priora fine posterioribus aliis: et sic non sequitur processus in infinitum.

¶ Exictum quantum ad vtrumque de numero. Eundo enim versus vnitate: quia itur ad essentialiter prius: semper est status. Eundo tamen versus pluralitatem: quia inter versus posterius. nunquam est status: sicut patet. quia diuisio continui vadit in infinitum. sic per consequens plurificatio nul merorum.

¶ Sed contra hoc instatur 4r. Primo sic. nam in productione mundi eundo versus principium non est dare aliquod priistans ante quod non potuerit mundus produci. ergo etc. 2o similiter de motu. 3o de gradibus forme augmentabilis. 4o de speciebus continui.

¶ Ad ista. Ad primum dico. et ad 2m et ad m quod non est ibi essentialis ordo in productione mundi: nec in motu: nec in gradibus forme. sed est praecise accidentalis ordo.

¶ Sed 4a instantia fortior est de speciebus continui: bicubitum enim ordine essentiali praesupponit monocubitum: sicut dualitas vnitatem: et tamen sicut per eandem proportionem est processus in infinitum in speciebus continui eundo ad prius. videtur quod in essentialiter ordinatis sit processus ininfinitum semper eundo ad prius: sicut a bicubito ad monocubitum: et sic procedendo.

¶ Dicunt aliqui quod non sunt species distincte: sed solum sunt gradus intrinseci: processus autem in infinitum est ratione numeri. Sed si ponatur species non sufficeret hoc. Ideo videtur dicendum vno duorum modorum. vel quod non sunt species distincte: vel si sunt non est ordo essentialis inter eas. de hoc tamen alias quando agetur de diui sione continui: et de speciebus figurarum scilicet bicubiti et monocubiti.

¶ 4a regula est. quod essentialis ordo non potest esse in ter illa que sunt eiusdem ronis. hanc probo dupliciter. Primo sic. Quandocumque aliqua sunt eiusdem rationis quicquid competit vni est natum conuenire alteri. vel aliquid eiusdem rationis: sed cum priori ordine essentiali hoc competat quod est vel possit esse sine posteriori: et si posterius est eiusdem rationis cum priori: posterius potest esse sine priori. sicut econuerso: si inter ea posset esse ordo essentialis: quod est contra primam regulam.

¶ Confirmatur. quia posterioritas postquam conuenit. a. non videtur causa quare non possit conuenire. b. cum. b. sit eiusdem rationis cum a. sed in b. ponitur prioritas. ergo idem poterit esse prius et posterius seipso: quod est contra regulam 2am.

¶ 2o sic. Relatio disquiperantie non potest esse inter ea que sunt eiusdem rationis inquantu eiusdem rationis sunt: sed solum inquantum diuersa: sed ordo complectitur relationes disquiperam tie. ergo etc.

¶ Sed contra. per se causa videtur ordine essentiali esse prior suo effectu: sed homo est per se causa hominis. ergo etc.

¶ Similiter causa formalis et effectus sunt eiusdem rationis: et similiter eodem modo de causa finali: et de causa materiali per illud idem.

¶ Ad primum dico. quod in quibuscumque causis vniuocis quantumcumque per se sint causae deficit illa propositione. Nam sicut pater meus genuit me. ita si ego fuissem prior eo potuissem eum generare: et ideo homo non est prior homine.

¶ Ad 2m dico. quod causa formalis semper est alterius rationis ab effectu: sicut causa formalis humanitatis est anima rationalis. et humanitas est alterius rationis ab anima rationali. sicut patet.

¶ Ad 3m dico. quod non est ordo inter causam finalem et eius effectum: si sunt eiusdem rationis ex rationibus formali bus: sed solum propter alium et alium gradum intrinsecum: qui vt sic non sunt eiusdem ronis.

¶ Ad 4m dico. quod causa materialis semper est alterius rationis ab effectu: sicut dictum est de causa formali: nam mam non est causa forme: nec forma materiae: sed vtraque conpositi: et compositum est alterius rationis ab eis. videndum est si in diuinis sit talis ordo. Et Altimo dico quod ordines 4or essentiales sunt in diuinis. Primus est inter relationes scilicet inter dicere et spirare: sicut inter actum intellectus et voluntatis.

¶ 2us est inter psonas: quia sicut inter constituentia: inter constituta.

¶ 3us est inter attributa: quia intellectus est essentialiter prior vo¬ luntate.

¶ 4us inter modos intrinsecos. sicut inter infinitatem et existentiam. sicut dictum est generaliter de ordine naturae.

¶ Ad argumentum dico. quod sicut non sequitur. sunt ordinata essentialiter vel distincta. ergo distincte essentie. Eodem modo de ordine propter identitatem realem non ponitur separabiliter inter ordinata in deo: patet quare etc.