Quaestio 4

Questio. iiii. UTrum persone diuine constituantur per proprietates relatiuas. Quod non Quia secundum Aug. 5. de tri. Idem est in deo esse et subsistere: sed esse est absolutum. ergo et subsistere.

¶ Contra Damascenus. Solis pro prietatibus relatiuis differunt diuine ypostases.

¶ hic prae dicam de proprietatibus constitutiuis secundum earum naturam. 2o de eis inquantum constitutiue sunt: et de earum vi costitutiua. ad primum pono 4or preambula. Primum Quantum est: quod paternitas et generatio actiua in patre sunt vna relatio: quia in persona patris secundum theologos non sunt nisi due relationes: tunc autem essent tres scilicet iste due cum spiratione actiua.

¶ 2m preambulum est. quod generatio et paternitas in patre videntur habere aliquam distinctione formalem: et hoc quia quecumque sunt eiusdem rationis formalis vbicumque inuenientur seruant eandem rationem et distonem formalem. quam scilicet habent ex suis rationibus formalibus: sed guo neratio et paternitas ponuntur eiusdem rationis in deo et in cxeatura: et ideo cum hoc distinguantur quiditatiue: et ibi.

¶ Praeterea. Quando aliqua ita se habent quod aliquid repugnat vni secundum uam rationem: quod non repugnat alteri: illa videntur aliqua modo distingui: sed ita se habet generatio et paternitas. ergo etc. Maior est manifesta. Minor declaratur sic. Nam paternitati inquantum paternitas est. repugnat esse in naturm non viuente. Nam ignis non est pater ignis: nec solrane. generationi autem inquantum generatio est non repugnat: nam ignis generat: et sol generat.

¶ 3m est. quod generatio passiua et filiatio sunt vna relatio et si non: tunc essent in filio tres: cum spiratio actiua sit ibi vna relatio.

¶ 4m. quod inste relationes distinguuntur formaliter. tum quia distinguuntur quiditatiue in creaturis. tum tiam quia filiatio repugnat igni et non generto passiua.

¶ Sed sunt ne in spiritusancto tales relationes distincte: Dico quod nobis est magis manifesta productio per modum uature quam per modum voluntatis: ideo de istis magis loquimur: tamen quantum ad rem forte ibi sunt.

¶ Istis primomissis pono quatuor conclusiones ad propositum.

¶ Prima est quod ratio formalis generationis actiue preintelligitur ratio ni formali paternitatis. quia qualem ordinem habent aliqua: vbi sunt realiter distincta: talem ordinem seruant: vb sunt distincta formaliter: generatio autem in creaturis est prior paternitate: immo est dispositio preuia: vbi sunt distincta realiter: ergo genertio et paternitas in diuinis vbi sunt distincta solum secundum rationem formalem talem ordinem habebunt

¶ 2a conclusio est. quod ratio formalis generationis passiue in filio printel ligitur filiationi: quia ex rationibus formalibus talem ordinem habent. ergo in diuinis vbi seruant suas rationes formales talem ordinem habebunt.

¶ 3a conclusio est. quod proprietas patris videtur magis constitutiua sub ratione generationis actiue: quam subratione paternitatis. quia ratio prime proprietatis videtur prime persone constitutiua. sed generatio actiua est prima ratio ergo magis constituet.

¶ 4a conclusio est. quod proprietas verbi videtur magis constitutiua sub ratione generationis passiue quam filiationis. quia sicut spiratio non constituit: quia poste. rius adueniens. ita nec proprietas sub ratione filiationis quia posterius aduenit.

¶ Sed oritur difficultas. quare paternitat in diuinis non ita praecedit generationem sicut dicere in creatis precedit actum intelligendi. Dico quod nec in creatis dicere precedit terminum: tamen si poneretur paternitas generationem precedere in diuinis: multe difficultas sol uerentur de constitutis personarum. ad secundam partem quaestionis premitto Quantum quatuor preambula. Primum est quod relatio comparata ad suum oppositum non constituit diuinam personam: quia habitudo reltionis ad terminum est habitudo ad extrinsecum: habitudo autem constitutiua est ad intrinsecum. ergo etc.

¶ Confirmatur. quia consto alicuius praesupponit vnionem constituentium: et sic constitutiuum presupponitur: ergo habitudo vnius constitutiui ad aliud praesupponetur.

¶ 2m preambulum est. quod relatio comparata ad suum fundamentum constituit: quia nullum constitutiuum formale constituit: nisi inquantum respicit suum fundamentale. cum ex eorum vnione consto sequatur: et sic relatio comparata ad essentiam constituit personaura.

¶ 3m preambulum est. quod relatio diuina secundum suam rationem formalem et quiditatiuam non constituit personam immediate: quia per suam quiditatem est ad terminum cum eius quiditas sit ad aliud secundum Augi vt autem est ad terminum non constituit.

¶ 4m preambulum est. quod relatio diuina per suam passionem est constitutiua: nam vis constitutiua est per se passio eius: quia non per accidens: sed per se sibi competit constituere: et non in primo modo: vt patuit in prim et 3o preambulo: ergo per se 2o modo: quia nec 3us modus: necquartus dicendi per se sunt modo ad propositum.

¶ Confirmatur. quia sicut potentia passiua est passio materie: que est comstitutiua fundamentaliter vel materialiter. ita potentia acti ua vel informatiua est passio ipsius forme que est constitutiua formaliter. Eodem modo dico: quod vis constitutiua est passio relationis diuine qua formaliter constituit.

¶ Istis praemissis pono 4or conclusiones.

¶ Prima est quod relatio diuina non constituit inquantum relatio est sub ratione generali relationis: quia tunc omnis relatio constitueret: quicquid enim conuenit relationi inquantum relatio est: conuenit omni relationi.

¶ 2a conclusio est. quod relatio diuina non constituit inquantum relatio sub ratione particula ri: vtpote inquantum paternitas autem fiatio aut spiratio passiua. quia omnia ista sunt in creaturis sine vi constitutiua. nura paternitas in creaturis non est constitutiua.

¶ 3 contra est. quod relatio diuina precise non constituit inquantum diuina: quia tunc omnes relationes que sunt in deo constituerent: quia relationes et vltra hoc sunt diuine: hoc autem apparet falsum esse in spiratione actiua.

¶ 4a conclusio est. quod relatio diuina non constituit precise inquantum prima. quia primitas originis que soli persone patris conuenit secundum omnes. quicquid sit de prioritate non constituit patrem. ergo non in eqo quod relatio est et prima constituit.

¶ his premissis pono quatuor conditiones necessarias ad hoc quod aliqua relatio constitua personam.

¶ Prima conditio est. quod oportet quod relatio sit formaliter insistens: quia si esset tantum assistens sicut ponit praepositinus non constitueret eam. et probatur sic. Impossibile est aliqua duo vnum constituere nisi vnum sit in alio formaliter: assistens autem vt sic non est formaliter in illo cui assistit: et ideo sequitur quod si negentur diuine relationes fundari: aut ponantur separari numequam constituent.

¶ 2a conditio est. quod oportet quod sit subsistens. quia ulla relatio inherens potest constituere suppositum: quia omne inherens aduenit quodammodo subsisteti et praecise relatio nes diuine constituunt: quia ille sole sunt subsistentes secundum hil. de tri.

¶ 3a conditio est. quod oportet quod relatio sit propria: relationes enim communes non constituunt: licet essent adhuc subsistentes: vt est equalitas: similitudo: identitas: quia sunt communicabiles: et per consequens esse incommunicabile dare non possunt sicut oportet in constitutiuo.

¶ 4a conditio est. quod oportet quod relatio fit prima: quia si aliqua alia ipsam praeueniat que constituat personam ipsa erit aduentitiam sicut patet in spiratione actiua que aduenit patri: quanuis solus pater spiraret: aut de praemitate originis quae soli pri conuenit.

¶ Sic ergo dico ad quaestionem magis motus ex auctoritatibus sanctorum: et sacri canonis: quam ex rationibus. quod per sone diuine constituuntur per relationes vel relatiuas propretates eo modo quo dictum est.

¶ Sed contra instatur 4r.

¶ Primo sic. Omnis quiditas de se est comunicabilis pluribus: vt communiter conceditur: sed nullum comunicabile potest dare esse incommunicabile: cuiusmodi est esse suppositale: relatio autem: vt paternitas est quiditas. ergo paternitas non dabit esse incommunicabile.

¶ 2o sic. Impossibile est quod aliqua diuersorum generum faciant vnum nisi per accidens. ergo cum relatio et essentia sint diuersorum generum. persona erit vna per accidens.

¶ Confirmatur: quia ex rationibus disparatis et non subalternis non fit vnum formaliter: huiusmodi autem sunt ista. ergo etc.

¶ 3 sic. Suppositum naturae substantialis est prima substantia: sed nulla prima substantia potest constitui ex aliqua relatione cum fit absoluta. ergo etc.

¶ 4o sic. Ab vltimis constitutiuis non potest abstrahaliquod commne: sed a relationibus abstrahitur hoc. quod est relatio ergo non vltimate constituunt.

¶ Ad primum dicunt aliqui: quod pam nitas vt paternitas non constituit: sed vt hic.

¶ Contra. Quero quid intelligis per ly hoc. aut aliquam rationem formalem: et ista est ita comunicabilis sicut alia. aut singularitatem: et illa non est de se ratio respectus.

¶ Dico ergo quod non omnis quiditas est comunicabilis immo est aliqua cui repugnat comuicari.

¶ Sed queritur. Utrum it paternitas. Dico quod non. quia paternitas comunicatur creature: sed illa ratio quam circumloquimur per paternitatem et illa est incommunicabilis: et illa est que constituit. Intelligendum est tamen quod sicut per substantiam transcendentem circumloquimur illud quod est primum inter praesenta. ita etiam per sapientiam vnam qualitatem que est in genere qualitatis: ita per paternitatem circumloquimur vnam rationem specificam: cui ex se repugnat comunicari: et ista constituit: non autem paternitas.

¶ Ad 2m dico quod ab illis quae sunt diuersorum generum: et a disparatis non subalternis non constituitur aliquid vnum formaliter et quiditatiue: sed bene constituitur aliquod vnum identice et realiter dummodn sint idem realiter. sic est in proposito.

¶ Ad confirmationem dico quod non faciunt essentia et relatio vnum formaliter. persona enim non est vnum formaliter: non enimes ertia ratio resultans: sed sunt rationes formales disparate et constituunt vnum. quia sunt vnum identice et realiter. Similiter per sona creata non est vna formaliter. quia includit negationem

¶ Ad 3m dico. quod indiuiduum absolutum est in diuinis tenens locum prime substantie. et illud non includit aliquid nisi digenere substantie. sicut etiam in creaturis substantia singularis: sed tamen persona creata quantum ad totum illud quod dicit non est proprie in genere substantie. eodem modo in proposito. Ad 4m dico. quod a per diuersis non potest abstrahi conceptus quiditatiuus: et sic ab istis constitutiuis non abstrahitur: sed potest tamen bene conceptus denominatiuus vel aliquis conceptus communis quae dica¬ tur ita de eis quiditatiue: sicut genus dicitur de differentia: non in pri modo: sed reductiue tantum.

¶ Intelligendum est enim quod relatio est dicitur de istis constitutiuis non dicitur in primo modo dicendi per se: sed cut pars essentialis: quia tunc non essent primo diuerse: sed di eo modo quo dictum est. quod ens dicitur de deitate. et genus de differentia. sicut relatio de paternitate et aliis. oriuntur alique difficultates. Prima. quia secundum Sed hic Aug. 5. de tri. Omne quod refertur est aliquid excepta relatione: sed illud aliud non est essentia quia illa non refertur relatione originis. ergo persona cum non sit aliud dare: et sic persona est aliquid excepta relatione

¶ 2a difficultas quia secundum Aug. 9. de tri. Omne quod relatiue dicitur ad aliquid prius est ad se. ergo si pater non est ad se secundum Aug. iam non erit ad aliud. et per consequens non includit relationem.

¶ 3a di. est quia omnis forma dat suum esse formale illi cui primo inest. sed relatio non dat suum esse formale essentie: quia ipsa non est relata. ergo dat supposito: sed omne cui dat forma suum esse praesurponitur ab ea. ergo etc.

¶ 4o quia in omni constituto prius est aliquid denominatiue tale quam constitutiue. nam prius corpus est album quod totum constitutum: et sic prius est aliquid denominatiue relatum quam sit constitutum. hoc autem non est essentia. ergo est suppositum.

¶ Ad primum cum dicitur quod omne quod refertur est aliquid excepta relatione.

¶ Dico quod ista propositio habet veritatem aliquo modo: sed tamen non omni modo. pater autem identice est aliquid praeter relationem: sed tamen non formaliter: et hoc sufficit.

¶ Ad 2m dico quod pater prius est ad se quam ad aliud. hoc est quod prius est illud quod est ad se quam illud quod est ad aliud: sicut hoc indiuiduum prius est animal quamhomo: sicut animal prius est natura homine: sed tamen non est prius ad soformaliter et adequate.

¶ Ad 3m dico quod sunt aliqua forme que non dant suum esse formale immediate fundamento nec denominant fundamentum sed suppositum: sicut paternitas non denominat potentiom generatiuam: sed suppositum.

¶ Aliqua autem sunt quae denominant vtrumque: sed paternitas in proposito solum denominat suppositum. non fundamentum.

¶ Ad 4m dico quod ista regula habet instantiam: quando non ponit suum actum vel suum effectum formalem in fundamento immediate: sed praecise in supposito: sicut patuit prius de paternitate. et in proposito fallit propter eandem causam.

¶ Ad huc remanent aliqua dubia. Primum est. quia omnis relatio inter extrema aliqua praexigit distinctionem inter illa: quia relatio est quiditatiue ad aliud. et per consequens non potest eam causare. oportet ergo supposita relata prius esse distincta.

¶ 2m dubium est. quia relatio non potest primo terminari ad relationem oppositam: quia tunc esset: vt patuit sepius: cir culatio in essentialiter ordinatis. nec potest terminari ad essentiam: quia tunc essentia posset referri: et similiter illud quod terminat generationem generatur. et sic non essentia.

¶ 3m dubium est. quia originans semper prius intelligitur originato cum per ip sum habeat esse: sed suppositum originans non potest prius intelligi silla supposita constituantur per relationes oppositas. quia natura li intelligentia relatiua sunt simul. nec vnum potest intelligisine alio.

¶ 4m dubium est. quod omnes relationes equaliter respiciunt suos terminos: et sic spiratio erit ita naturalis: sicut generatio et ita naturaliter procederet spiritus san. sicut filius. et vlterius suppositi relatiui non erit generatio sed tantum adaliquatio.

¶ Ad primum dico quod relatio necessario praexigit terminos aliquos dispe ratos et extrema formalia: tamen non semper supposita: sicut paternitas et fi inatio si essent in duabus animabus separatis haberent odem extrema formalia distincta: sed non supposita.

¶ Ad propositum dico quod paternitas bene requrit terminum formalem distinctum a fundamento. nam essentiaest terminus formalis paternitatis que distinguitur a me moria que est principium vel fundamentum paternitatis: et illud sufficit ad relationem.

¶ Ad 2m dico quod illud praecise generatu quod est terminus totalis generationis et non formalis. essentiaautem in proposito: licet sit terminus formalis: non tamen est totalis: et ideo non est terminus generationis talis quod denominetur ab ea.

¶ Ad 3m dico quod ordine origis vnum correus praecedit reliquum ista tamen prioritas stat cum simultate naturae naturalis intelligentie.

¶ Ad 4m dico quod eque necessario producitur spiritusanctus sicut ilius: non tamen eque naturaliter. quia hoc est propter principium.

¶ Sed contra adhuc instatur. quia omnis actus secundus presupponit primum: et ideo cum generare sit actus 2os patris: praesupponit patrem tamque primum actum: et sic sequitur quod dicitur non constituitur primo in esse per generare.

¶ 2o sic. Agere presupponit esse: et sic pater prius erit quam agat.

¶ 3o. Si generare constituit personam patris. ergo erit prius patre constituto. sed generare et genera ri sunt simil. ergo generari erit prius patre: et sic verbum prius patre.

¶ 4o. Tota ratio et quiditas relationis est ad aliud. et illud numquam constituit nisi in habitudine ad suum fundamentum. et non ad oppositum: et sic non erit secundum se constitutiua. cum omnis constitutio fiat per habitudinem principiorum constitutiuorum.

¶ Ad primum dico quod actus primus supponitur ab actu 2o vbi sunt distincti actus realiter primus et 2us. hic autem scilicet generare est actus primus cum sit relatio subsistens: vel est actus 2us qui est producere: sed tamen proprie loquendo non est secundus actus.

¶ Ad 2 dico quod agere praesupponit esse principii actiui. non tamen suppositi agentis: sicut in resurrectione actus prtifici scorum praesupponunt animas: sed ipsi actus praecedunt supposita. Similiter si deus crearet animam separatam beatam. et postea infunderet eam corpori. Ita dico in proposito generare est prius supposito generato. et post principium generandi scilicet post me moriam fecundam. et prius patre qui est suppositum generans. nec illud est inconueniens.

¶ Ad 3m dico quod licet sit prius generari quam pater. non tamen filius genitus est prior patre. erit ergo iste ordo. quod simul sunt generari et generare. postea generans et genitum. quod patet. quia filius vel genitum constituitur per generari.

¶ Ad 4m dico quod sicut tota quiditas anime est ad se. et ipsam consequitur habitudo ad corpus per se que est vis constitutiua hominis totius: ita tota quiditas paternitatis est ad filium sed illam quiditatem consequitur vis constitutiua suppositi in habitudine ad essentiam. et sic relatio que quiditatiue est ad aliad vt ad terminum. constituit ratione habitudinis eam consequentis qua respicit essentiam vt alterum principium constitutiuum et fundamentale.

¶ Ad argumentum patet.