Quaestio 4

Questio. iiii. UTrum In diuinis sit verbum essentiale.

Hic dicendum esset secundum quod dictum fuit prioU ribus quaestionibus de verbo. quae dicunt verbum esse notitiam declaratiuam: habent dicere quod sic. Nam quaelibet persona habet notitiam perfectam de essentia diuina. Similiter qui ponunt verbum esse speciem intelligibilem: habent idem dicere: quia in qualibet personaest eadem exemplaritas. Eodem modo de quiditate: quia in qualibet persona est quiditas intelligibilis. Similiter de esse cognito quod est in qualibet persona. Sed iste opiones stare non possunt de verbo sicut superius fuit ostensum. nec etiam quantum ad illud quod consequitur scilicet quod in diuinis sit verbum essentiale. ntura illud videtur inconueniens. Primo. quia secundum Aug. eo verbum quo filius: sed in diuinis non ponitur filius essentialis. ergo nec ponitur verbum essentiale.

¶ 2o. Uerbum non dicitur nisi respectu memorie. me moria ergo haberet terminum adequatum in verbo essentiali. et perconsequens non posset vlterius producere verbum notionale. Id dico quod in diuinis non est verbum essentiale. quia verbum est dictione passiua verbum: sed dictio passiua est proprietas personalis. ergo etc.

¶ Sed oriuntur alique difficultates circa verbum. Prima. si verbum nascitur de omnibus que sunt in memoria patris

¶ Dico quod pater et filius possunt comparari secundum duplicem ordinem. sed secundum ordinem essendi et secundum ordinem operandi.

¶ Dico ergo quod pro illo signo pro quo comparantur in esse de omnibus que sunt in paere nascitur verbum. pro illo enim signo nihil est in patre vel in memoria patris nisi illud quod est deus formaliter vel realiter.

¶ Sed est ne verbum creature. Dico quod aliquid potest imtelligi esse verbum alicuius 2. vel principiatiue sicut dicimus quod verbum est verbum memorie. vel terminatiuem sicut dicimus quod verbum est verbum lapidis.

¶ Dico squod verbum diuinum non est creature principiatiue: quia creatura non per tinet ad memoriam patris pro illo signo pro quo producit verbum: sed solum intellectus et essentia: sed terminatiue.

¶ Dico quod est solius essentie principiatiue non terminatiue. Sed est ne verbum diuinum verbum obiectiuum.

¶ Di co quod verbum nostrum habet comparationem duplicem ad obiectum scilicet ad obiectum vt ad productiuum: et ad obiectum vt ad terminatiuum. et hus ratio est quia est essentialiter operatio quedam. Operatio autem ex eo quod producta respicit principium productiuum. ex eo autem quod operatio respicit obiectum vt terminatiuum. quia respectu alicuius obiecti est operatio: sicut vi sio respectu alicuius obiecti terminantis est visio. Iccirco verbum nostrum habet ipsum duplicem aspectum ad obiectum Uerbum autem diuinum licet sit ens productum: et ideo respicit principium productiuum: quia tamen non est esentialiter operatio: sicut nec actus intelligendi. sed solum essentia: hinc est quod non est obiectiuum ratione qua verbum nec ratione propria. ergo etc

¶ 2a difficultas. Utrum verbum diuinum respiciat voluntatem vt principium productiuum.

¶ Dico quod quatuor genera verborum inuenium tur in creaturis. Quoddam enim est verbum quod non habet nisi vnum principium productiuum: sicut quando potentia intellectiua cognoscit seipsam intuitiue: ibi est enim idem intellectus et intellectus.

¶ Aliud est verbum quod habet duo tantum principia productiua: sicut quando intellectus nudus habitibus intelligit obiecta extrinseca. quia ibi concurrunt obiectum et potentia: sicut principia distincta.

¶ Aliud est verbum ad quod concurrunt ata scilicet quando potentia habituata elicit actum respectu obiecti extrinseci: quia ibi potentia et habitus sunt et obiectum que sunt triadistincta concurrentia.

¶ Aliud est verbum ad quod concurrunt quatuor scilicet quando potentia habituata intellectiua intelligit vbiectum extrinsecum ad imperium voluntatis. nam ibi concurrunt potentia et obiectum et habitus sicut ad 3m. et vel tra voluntas in ratione intellectum mouentis ad actum et im perantis ei: et illud verbum est imparatum. et de isto dicit Augi quod verbum est cum amore notitia.

¶ Ad propositum quantum ad verbum diuinum concurrunt ista scilicet intellectus tamquam potentia dictiua: quia solius intellectus est dicere.

¶ 2o. Essentia in ratione obiecti: quia licet obiectum non dicat: tamen intellectus diceme non potest nisi obiecto concurrente.

¶ 3o concurrit sapientia omnis enim potentia habituata potens producere habet habitum comproducentem. si respectu obiecti respectu cuius est potentia productiua habeat habitum: sicut declaratum fuit. Sed quartum ibi non concurrit scilicet voluntas. quia verbum ibid est est naturale et praeueniens omnem actum voluntatis productiuum. sicut enim intellige re precedit velle: ita producere potentie intellectiue praece dit producere volitiue.

¶ Sic ergo patet quo respectu verbi diuini non concurrit ibi voluntas vt principium productiuum.

¶ 3a difficultas. Utrum verbum diuinum habeat respectum ad creaturam.

¶ Dico quod creature intelliguntur habere quadruplex esse primo scilicet actualis existentie. et secundo in potentia obiectiua: e isto modo verbum diuinum nullum respectum actualem habet ad creaturam. quia cum habitudo actualis actualiter depende at a termino. nihil autem in verbo diuino est quod actualiter dependeat ab eo quod est extra. Sed aliud esse habent creature in intellectu diuino scilicet exemplariter. et 4m esse habent in voluntati diuina scilicet virtualiter. et quia secundum illud esse sunt idem quod verbum diuinum vel distincta. hinc est quod respectum distinctionis vel identita tis habet verbum diuinum ad ista. nec hoc est magnum inconueniens sed ista non sunt propria verbo.

¶ 4a di. Utrum verbum respiciacreaturas quae sunt in deo sicut principium eius productiuum.

¶ Dico quod si verbum respiceret creaturas quae sunt in deo vt eius principium productiuum. hoc esset vel vt sunt in diuina voluntate virtualiter. et hoc non. quia vt dictum est prius. voluntas non concurrit nec aliquod quod sit in voluntate: vel secundum esse exiuta quod habent in intellectui: et hoc si: quia sic partinent ad scientiam. Scientia autem non est principium productiuum verb diuini: sed praecise sapinta: eo quam praecise perficit intellectum respectu obiecti illi espectu cus et a quae partialiter producitur verbum et non scientia: sed solum perficit intellectum ad extrinseca. Vel posset dici vt continentur superem nenter in essentia divina. et hoc non: quia respectus ad extrinseca est posterior omni habitudine ad intrinseca et prius producitur verbi quam aliqua habitudine intelligatur in essentia respectu creature.