Quaestio 1

¶ Distinctio. xlvi. Questio q. hic oritur questio etc. distinctionem. 4o. quero. Utrum Irca voluntas diuina producat obiecta sua in esse volito. Quod non. quia in diuinis non sunt nisi due production es ad intra et solum duo producta secundum Aug. in. 5. de tri. sed multa sunt volita in diuinis: ergo etc.

¶ Contra. voluntas est productiua verbi secundum hversal. de trini. et illud non potest intellecti nisi in esse volito cum in esse simpliciter voluntas ad nullam naturalem productionem concurrat.

¶ hic sunt duo inquirenda. primum est de voluntate creata. secundum de voluntate diuina. ad primum aliquo dicunt quod voluntas non Quantum producit sua obstanti in esse volito. quia actiones eius sunt immanentes et non transeuntes: et sic non agit in obiectum.

¶ Contra hoc introducuntur quatuor rationes ad per tem affirmatiuam. Primo sic. quando aliquod obiectum habet aliquod esse quod prius non habuit: necesse est vt per aliquod producens tale esse ei attribuatur: sed obiectum voluntatis nostre habet nune esse volitum: quod prius non habebat: ergo etc.

¶ 2o sic. quandocumque est aliquod receptiuum: quod recipit aliquid quod prius non habuit: illud recipit ab aliqui ipsum transmutante: hoc patet. quia susceptiuum recipiens aliquid quod prius non habuit mutatur et omnis mutatio fit ab aliquo mutante: sed obiectum volunt tatis recipit aliquid quod prius non habebat: non solum in animam sed in se: quia in se est amatum et desideratum. non tantum vt in anima. hoc patet. quia mutatio semper terminatur ad aliquid in ipsomutato receptum: obiectu autem mutatur sicut patet. quia transide contradictorio in contradictorium. ergo etc.

¶ 3o sic. impossibile est aliquam formam quae prius non fuit in aliquo induci de nouo: nisi per aliquam productionem: sed respectus voliti est quaedam forma scilicet quaedam relatio. quia omne volitum est ab aliquo volitum. et est inducta de nouo in obiectum. hoc patet. quia prius obiectum non erat volitum ergo est productum.

¶ Confirmatur. quia omnis impressio forme praesupponit eam esse: sed hec forma quae est relatio quidam scilicet esse volitum: imprimiter in obiecto: ergo praesupponitur esse: sed non praesupponitur nisi ab aliquo agente producto. ergo ipsum esse volitum est productum.

¶ 4o sic. quandocunque ab aliqua causa causatur forma aliqua. ab ea causatur effectus formalis eiusdem forme: sed volitio est causata a voluntate: et esse volitum est effectus formalis volitionis ergo esse volitum causabitur a voluntate sicut ipsamet forma.

¶ 3 apparet mihi esse dicendum. quod voluntas obiectum suum producit in esse volito.

¶ Et hoc confirmo dupliciter. Primo. quia quod conuenit alicui per accidens: non conuenit sibi a se. et per consequens ab alio sed esse volitum conuenit alicui lapidi per accidens. ergo ab alio.

¶ 2o. quia quod conuenit alicui et non a se. necessario conuenit sibi ab alio: sed lapidi conuenit esse volitum: et non a se. ergo ab alio: sed iud est impossibile intelleci nisi per modum origis: quia esse ab alio nin hil aliud dicit. ergo etc.

¶ Sed contra hoc arguo. 4r. primo sic. Nam si ita esset. sicut obiectum immutat potsentiom volitiuam: ita ipsamet potentia immutaret obiectum.

¶ Sed hoc est contra communiter dictum: quia scilicet obiectum in ta libus est mouens immobile: ergo etc.

¶ 2o quia tunc deus totiens ac cipiet esse a voluntate nostra: quatiens diligetur ab ea.

¶ Confit matur. quia cum voluntas sit potentia reflexiua super actum suum. tunc aetus voluntatis produceret seipsum. quod videtur impossibile.

¶ 3o sic. vbicumque est aliqua productio. ibi est aliqua existentia: sed multa sunt volita quae sunt in sola potentia. ergo in eis non est aliqua productio.

¶ 4o sic. quia impossibile est idem duabus productionibus totalibus produci in eodem esse: sed obiectum voluntatis accipit esse volitum. per te. a voluntate: et potest diligi a duobus: ergo accipit idem esse volitum a duobus: quorum altero non existente: nihilominus haberet illud idem esse. ergo etc.

¶ Ad primum dico. quod obiectum mutatione reali immutat potentiam: et tunc in ea cat formam absolutam. Et loquen do de huiusmodi inmmutatione: ipsum obiectum est mouens immobile. Td quendo tamen de mutatione qua aliquid mutatur ad respectum rationis cum iusmodi est esse volitum. non est inconueniens quod ipsum obiectum sic muteter: immo est necessarium.

¶ Ad 2m dico: quod sicut respecus rationis mutantur circa diuina et multiplicantur et minorantur. sic et esse: et illa quae suo modo dicunt illi respectus. Unde licet deus sit immutabilis realiter. non tamen secundum rationem vt a nobis cognitus.

¶ Ad confirmationem. quia si actus reflexus. et actus rectus non sunt idem omnino. tunc patet quid dicendum. Si autem sunt idem actus. tunc dico. quod non est inconueniens quod idem actus producat seipsum in esse taliationis. cuiusmodi est esse volitum.

¶ Ad 3m dico. quod produc ad aliquod esse simpliciter bene supponit existentiam: sed productio quae est solum ad ens secundum quid et rationis: non est necessare. Unde eque bene entia in potentia possunt recipere tale esse: sicut existentia: sicut patet quod entia in potentia intelliguntur.

¶ Ad 4m dico. quod quantum ad esse simpliciter im possibile est quod idem accipiat esse duabus productionibus totalibus: sed quantum ad esse secundum quid non est inconueniens: sicut idem subiectum plibus similitudinibus fit totaliter simile multis.

¶ Sed hic occurunt difficultates. Prima est. si omni potentie vitali haec conuenit scilicet producere obiectum in tali esse secundum quid: Dico quod omni potentie vitali obiectiue: cuiusmodi sunt sensitiua tam apprehensiua: quam appetitiua et intellectiua: et sic de omnibus talibus conuenit producere suum obiectum in tali esse secund quid. Auditiua enim producit obiectum suum in esse audito. et genera tiua in esse generato. et sic ditu aliis: et hoc probari potest per easdem rationes cnquas probatum est de voluntate.

¶ 2a difficultas quia vietur quod illud esse voitum sit reale. Nam contradictoria realia saluari non possunt per ens solum rationis. Mo obiectum transit de opposipus reali in oppositum reale. sicut. obiectum. quod prius non erat realiter volitum: nunc est realiter volitum. ergo videtur quod sit reale esse volitum. Dico quod quando dicitur esse volitum realiter: ly realiter non determinat respectum in volito: sed actum volendi. et sic est bene realis mutatio actuum a quibus obiectum denominatur sic volitum. Et si dicatur quod aliquando ipsum volitum non est realiter ipse actus volendi. potest dici quod realis contradictio circa actus volendi saluatur ex respectibus consequentibus ipsos necessario.

¶ 3a difficultas. quia videtur sufficere ad saluandum illud esse solum extrinseca denominatio: sicut sufficit in deo ad hoc quod dicatur creator sola denominatione extrinseca. Si aliquis sic dicat. soluat rationes prius positas: et tunc apparebit sufficiens denominatio. aliter autem ni.

¶ 4a difficultas vtrum illud esse volitum sit idem quod actus volendi: Dico quod non. quia tunc omnis actus volendi esset reflexiuus: quia actus volendi terminatur ad volitum. Si ergo volitum esset actus volendi: terminaretur semperi ad se: et sic fruens dieo vt in actu: et non vt in se frueretur creatura: quod videtur inconueniens. Sed quae est euidens necessaritas ad ponendum illud esse volitum produci. Dicit quidam doctor quod in actubtifico maior necessaritas apparet. Et hoc probat sic. actu beatifico diligitur deus et creatura: potest ergo deus faceme quod fruatur dieo et creatura simili: vel deo tantum: vel prius deo. et postea creatura: semper manente eodem actu. hic supponitur quod alias habet probari ponendo ergo quod diligatur nunc deus et non creatura: postea creatura: hoc transitur decm dictorio in contradictorium. ergo oportet quod aliqua mutatio sit facta: non in obiecto: quia nullum absolutum acquiritur quod prius non fuerit: nec in actu: quia idem manet: et si acquiratur aliquid: vel erit absolutum. et hoc non. vel respectiuum: et hoc vel reale vel rationis. Non reale. quia requireret terminum realem. ergo rationis. Dico ergo quod beatus dicitur velle aliquid quod non prius per hoc quod peractum illu cum voluntate dei concurrente producitur vbiectum: quod non est in esse volito: et hoc sufficit. ad 2m scilicet de voluntate dei dicunt aliquiQuantum quod diuinam voluntatem producere ea quae vult in esse volito est ficticium. quia cum diuina essentia sit per volita ipsa esset per producta a primua patris.

¶ Contra hoc. 4. rationes introducuntur pro parte affirita. primo sic. ex actu praedestinationis ab eterno aliquid erat praedestinatum: illud praedestiatum esse non erat formum in deo: nec est esse simpliciter. vt patet. ergo esse secundum quid. hoc voco esse volitum.

¶ 2o sic. quando est transitus de contradictorio in contradictorium: patet quod si muta: sed ab eterno deus potuit praedestiare quas non vdestinauit: illa autem deterus quae se ad istos deterus non pot esse ex parte dei. quia mutationem no recipis. nec aliquid continges culus est illa determinato. ergo ex parte creature. non in esse simliciter: quia non erat. ergo in esse secundum quid.

¶ 3o sic. quando deus creauit mundum: potuit non producere: et sic prius volebat: et postea noluit: et sic est ibi transitus de actu volendi: ad actum nolendi: ille transitus non est ex parte dei sed creature: et hoc est in esse secundum quid. Eodem modo arguitur de anima antichristi: quod illud quod vult facere in anima antichristi: posset non facem: et sic non velle: ille transitus non est in deo: nec inanima ipsua in esse simpliciter: quia non est. ergo necessare est dicere quod in esse secundum quid.

¶ 4o. quia non minus est efficax voluntas divina respectu obiectorum suorum quam voluntas nostra: sed voluntas nostra vt ostensum est prius: product obstantia sua in esse volito: ergo multo magis voluntas divina in esse secundum quid. Ideo quod voluntas divina producit obstantia sua in esse volito: quia nescio intelligere quod aliquid velit nunc et postea non velit: quin necessario obiectum prius volitum fiat non volitum: et per consequens omneat esse secundum quid: quia quandocumque aliquod obiectum transit de non esse in aliquo ad esse sibi oppositum: transit per aliquod ipsum producens intali esse: quia non habet a se. Sed omnia obstantia a deo volita transeunt de non esse volito ad esse volitum: vt declaratur de diuina essentia: que vt precedit actum volendin habet esse volitum: et postea consequitur ipsum: et habet esse non volitum.

¶ Sed contra istud instatur. Primo. quia perfectiones diuine scilicet intellectus et voluntas intelliguntur pullula re a diuina essentia ordine naturalis intelligentie ipsas precedente: et sic diuina essentia intelligitur transire de non esse tali ad esse tale et non per aliquod producens: ergo eo dem modo hic.

¶ 2o sic. nulla actio immanens est alicuius. termini productiua: cum per hoc distinguitur a transeunte. sed actus voluntatis est immanens. ergo etc.

¶ 3o sic. quia voluntas diuina ad extra non est producens necessario: cum ergo velit quiditates in esse suo quiditatiuo necessario: sequitur quod necessario eas producit in esse volito.

¶ 4o. quia deus vniversaliter se. ergo se producit. hoc autem est falsum: quia tunc pater se produceret. Similiter deus vult essentiam suam. ergo producit eam.

¶ Ad primum dico. quod quando aliqua perfectio inest alicui intrinsece: illa innest sibi tanquam passio. sine subiecto aliquo alio pro ducto si subiectum sit improductum: modo iste perfectiones intrinsece: et ab intrinseco conueniunt essentie improducte Et sic non oportet quod sibi adueniant per aliquod extrinsecum productiuum. non est sic. haec. quia esse volitum quod habuit mundus ab eterno et anima antipi: non inest sibi ab intrinseco: sed ab extrinseco: et per consequens oportet quod ab alio: quod non potest intelligi sine aliqua productione vel origine.

¶ Vel potest dici. quod signum qua essentia diuina praecedit: et signum quo tales perfectiones sequuntur: sunt signa permanentia. et per consequens ibi non intelligitur transitus nec aliquod productiuum: sed signa in quibus est anima antichristi volita et nolita sunt signa durationis successiua: et sic ibi intellctur transitus. et per consequens aliquod productiuum.

¶ Ad 2m. quod sole actiones immanentes licet non sint productiue alicuius in esse reali: tamen sunt productiue obiectorum in esse secundum quid. quia sunt operationes obiectiue.

¶ Ad 3m quod non est necessitas productionis in esse simpliciter. hoc enim deo repugnat: sed in esse secundum quid: non est aliquod inconueniens.

¶ Ad 4m. quod non est inconueniens quod aliquid producat se in esse secundum quid: sicut patet quod voluntas nostra producit se volentem: multominus in esse diminuto et secundum quid. Similiter non est inconueniens. quod praesupposito in essentia esse simpliciter: quod sibi detur esse secundum quid. tamen esse simpliciter impossibile est: sed quod recipiat esse secundum quid non est inconueniens.

¶ Sed hoc sunt difficultae. Prima. vtrum actus voluntatis diuine concurrat cum actu voluntatis nostre ad producendum obstantia in esse volito. Et videtur quod sic. quia agens vniversali ad productionem omnium concurrit: deus est huiusmodi. ego etc.

¶ Contra. quia cum voluntas diuina possit impedire effectum 2o causae. ex eo quod concurrit ad causandum: tunc posito actu volendi: posset im pedire illam productionem: et sic esset actus volendi et nihil volitum.

¶ hic potest dici quod actum volendi quantum ad absolutum potest de separare a respectu: potest ergo esse actus volendi absque hoc quod terminetur ad tale obiectum: sed tamen actus volendi vt talis obiecti non otest esse sine respectu ad tale obiectum.

¶ Sed contra. quia in illo priori quo voluntas habet actum erit voluntas volens. Tunc aut aliquid: aut nihil. Dico quod erit volens sicut superficies est alba absolute. Quando autem dicis: aut aliquid: aut nihil. Dico quod nec aliquid nec nihil. Potest tamen aliter dici. quod scilicet voluntas divina n concu rit nisi ad actum simpliciter: sed ad productionem talem secundum quid non concurrit: quia actus est sufficiens.

¶ Alia difficultas quomodo actus bea tificus potest producere obiectum causatum in esse volito: et non prius. Dico quod illa est vna via satis euindens ad probandum voluntatem diuinam concurrem.

¶ Ad argumentum patet.