Quaestio 13

TErtio decimo circa di stinctionem primam queritur occasione se cunde conclusionis quaestionis 12 vtrum liceat filium dei plus diligere quam patrem vel spiritum sanctum seu eo plus frui

quod sic quia filius est melior igitur. Assumptum proba tur quia filius est bonus bonitate patris et preter hoc bonitate humanitatis assumpte igitur.

⁋ Item fi lius est amabilis quia deus et quia redemptor non sic pater igitur etc. Preterea iudei sciuerunt istum esse hominem quem crucifixerunt et non sciuerunt ipsum esse deum igitur aliquid est scibile de filio quod non de deo igi tur multo fortius aliquid est scibile de filio quod non de patre igitur pari ratione poterit plus diligi cum preter hoc quod de ipso singulariter est scibile ipse etiam sic deus antecedens primum patet per illud apostoli. Si cognouis sent nunquam deum generalie crucifixissent.

⁋ Contra quilibet tenetur quamlibet personam diuinam diligere et appreciari infinite igitur consequentia tenet quia nullus potest plus di ligere quam infinite.

⁋ Primus articulus prima conclusio conformis secunde conclusioni praecedentis quaestionis Christus cognosci poterat aliqua cognitione et diligi. aliqua dilectione qua nec pater nec spiritus sanctus. pro batur Christus potuit videri oculo corporali mediante huius humanitate et diligi per accidens ex hoc so lo quod humanitas fuit sibi vnita et constat quod tali di¬ lectione vel cognitione non diligebatur pater quia hec ibi non conueniunt.

Preterea aliquis oderunt Christim propter aliquam conditionem. displicibilem in natura assumpta vel saltem hoc fuit possibile quae tamen conditio nulli alteri persone competisset sic etiam forte dilige batur ab aliquibus solum propter aliquam conditionem pumanitatis scilicet quia consanguineus.

⁋ Ex hoc arguitur sic quando aliquid diligitur praecise propter causam sibi propriam non oportet ista dilectione alium diligi cui illa ratio precise non conuenit sed sic est in proposito igitur. Unde dicendum est quod omne illud quod imedia te conuenit persone filum ratione personalitatis diuine hoc etiam conuenit essentie si sibi non repugnet secus autem est de hiis quae conueniunt filio per humanitatem vt quod fuerit mortuus famescens etc. quia licet hec concedantur de filio non tamen propter hoc oportet concedere quod deitas fuerit mortua etc. vel si quis vellet ista essentie tribuere per accidens non tamen propter hoc haberet ista concedere de patre et spiritu sancto. Et ita non sequitur filius secundum humanitatem est cognitus vel diletus igitur deitas est cognita vel dilecta nec etiam hoc equitur oe patre et spiritum sancto. Quis enim diceret quod asinus qui portauit et vidit Christum viderit deitatem vel si hoc velit dicere tamen de patre nullo consensu est concedendum. tamen vt. patuit circa conclusionem secundam precedentis questionis dicta conclusio non videtur vera ymo etiam opposita probari potest per omnia media quibus in praecedenti quaestione probatum est quod vna persona non potest per se cognosci sine alia. Ad hoc enim ducit ratio naturalis coassumpta fide quod tres perso ne sunt vnum in essentia et nec fides nec scriptura alicubi ponit aliquid propter quod non debeat sic concedi conclusio deducta scilicet quod non potest cognosci vna persona diuina nec diligi quin essentia et quelibet persona alia diuina sic cognoscatur et diligatur igitur nec est inconveniens quod sicut filius videbatur per accidens oculo corporali ita etiam et deitas et pater et spiritus sanctus.

⁋ Dubium est quomodo vno actu beatifico disticte cognoscitur essentia et distincte quaelibet persona. Ex hoc enim vide tur quod idem actus omnino repraesentet absolute et relatiue et tunc de eodem conceptu praedicarentur per se diuersa predicata scilicet substantie et relationis.

⁋ Item tunc idem negaretur de se ipso posita constantia subiecti quia talis conceptus vel actus supponens pro filio distincte singulariter negaretur de se ipso supponente singulariter pro patre.

⁋ Item tunc ea dem propositio in quae talis conceptus vel actus poneretur tam in subiecto quam in praedicato esset ea et falsa prout idem supponit vniformiter in subiecto et in praedicato scilicet vbique pro patre et etiam difformiter scilicet in subiecto pro patre et in praedicato pro filio.

⁋ Item si talis actus eam primo importat paternitatem et filiationem tunc est conceptus communis cum significet vniuoce plura disticte. Et per consequens non est actus fruitionis nec visionis beatifice quia talis debet esse distinctissimus si non importat eque praemo personas tunc beatus prius fru eretur vna persona quod alia.

⁋ Ad primum conceditur quod idein actus vel conceptus supponat et etiam relatiue

⁋ Ad secundum dicitur quod consequens non est inconveniens si pro alio et alio sumatur in subiecto et praedicato.

⁋ Ad tertium negatur consequentia quia licet idem termini ponuntur in propositione vera et in propositione falsa tamen aliter fiunt se intellectus in illa que per tales terminos significan tur quando sunt propositio vera et aliter quando sunt propositio falsa et ideo non est eadem propositio vera et falsa in mente simul sicut idem non est simul statio et sessio licet hoc possit esse successiue.

Alii dicunt quod sicut in voce eadem propositio sits simul vera et falsa terminis equiuoce sumptis sic non est inconveniens in mente. Aliter potest dici quod ibi sunt diuerse copule secundum quarum naturam termini in subie cto et praedicato diuersimode significant et ita sunt di uerse propositiones.

Aliter dicitur quod sicut iste idem actu representat alicui complexe et incomplexe absolute et re latiue et qualitercumque videt in verbo sicut etiam representat eidem qualitercumque vere est et false et qualiter possibiliter et impossibiliter est qualitercunque appre hendit in verbo quia licet ibi non cognoscat nec videat false vel impossibiliter tamen taliter apprehendit eo quod bene apprehendit significatum propositionis fal le et etiam impossibilis et non sequitur talis actus est re presentatiuus alicui taliter esse qualiter non est vel qua liter impossibile est esse seu qualiter false et qualiter impossibiliter est igitur representat false vel impossibi liter vel etiam sequitur quod sit propositio falsa vel impossibilis eo quod ex sui representatione non facit aliquem sibus inherentem consentire aliter esse quam est vel taliter esse qualiter impossibile est esse. prout tamen facit propo sitionem falsam vel impossibilem. sed dictus actus sibi quo ad representationem suam inherentem bene facit apprehendere taliter qualiter propositio falsa veimpossibilis supponat sic etiam essentia diuina est re presentatiua cuiuslibet et qualitercumque significabi lis tam false quam impossibiliter tamen ipsa non est propositio falsa vel impossibilis nec est representatiua false vel impossibiliter prout ly false et ly impossibi liter determinant ly representatiua. si aut determi nant significabile expressum vel intellectum bene con ceditur quod est representatiua false et impossibilitur supple significabilis vel apprehensibilis.

⁋ Ad quartum conceditur quod eque primo et non sequitur quod igitur sit con ceptus communis communitate probationis quia talis indistincte et confuse representat plura qualiter non est in proposi to eo quod iste actus conceptus singulariter et disticte re presentat quaelibet personam.

⁋ Secundus articulus an vna persona diuina possit licite vel etiam absolute plus diligi quam alia vt pote filius quae nos in humanitate redemit non sic pater. Et videtur quod non quia tunc pari ratione potest vna persona amari alia no amata quia illud plus scilicet quo plus diligeretur vna persona quod alia est quidam amor et est ita respectu vnius persone quod non est respectu alterius.

⁋ Ad illud dubium dicendum est quod dupliciter potest intelligi primo de personis diuinis eo quod ta les persone diuine naturaliter sunt et diuinitate ope rantur actiue ad extra et in isto sensu simplicitur nego dubium vt proponitur. Diceres tamen ecclesia quandoque dirigit orationem principaliter ad vnam personam et non sic ad alias. Ex hoc enim aliqui videntur habere maionem deuotionem ad vnam scilicet ad filium vel ad spium sanctum quam ad aliam quandoque ad totam trinitatem. Re spondetur quod ecclesia non vult per hoc deuotionem hominim excitare plus ad vnam personam quam ad aliam nam ille deuotiones in oronibus ecclesie concipiuntur non ex propriis personarum sed ex appropriatis operationibus seu effe ctibus earum: quandoque enim cogitat peccator de cle mentia et misericordia dei quae appropriatur spiritu sancto magis excitatur sepe ad deuotionem quam quando cogitat de omni potentia quae appropriatur patri vel de sapientia et iusticia quae appropriantur filio et tamen secundum veritatem illa causa quare diligit equaliter con uenit patri et filio sicut spiritu saucto et igitur tunc ita diligit. p. etc. tf sicut .icil set licet non semper hoc aduertat et sicut in hoc est exemplificatum ita etiam intelligendum est in aliis casibus. Alio modo potest intelligi di¬ ctum dubium speraliter de persona filum propter duplicen naturam et duplicem bonitatem eius amabilem diuinam scilicet et creatam et tunc potest intelligi vel de amore plu ri licito vel illicito satis est possibile quod aliquis plus potuisset dilexisse eius humanitatem quam diuinitatem e ita etiam plus quam pater et spiritus sanctus. Si autem intel ligatur quod vna persona licite potest plus diligi quam alia e persona filium pro eo quod habet in se duplicem ama bilitatem nec sit persona alia tunc verum esset ad hunc in tellectum potest plus diligi id est pluribus amoribus diligi quia amore fruitiuo propter hoc quod deus est et amore vsus proptir humanitatem vel vno amore forte equiualente illis duobus amoribus et tunc plus diligitur et amore plu rium diligitur et extensius no autem intensius diligitur ex hoc amore fruitiuo quam alia persona licet per humanitatem amabilem surgat voluntas in magis feruidum amorem non tantum filum sed totius trinitatis in quibus omnno eadem bonitas quae sola licite et vltimate fruibilis est. Potest etiam sic intelligi de persona filium quia scilicet in humanitate filius nos redemit et natus est et passus pro nobis etc. et nulla persona alia ideo videtur quod possit licite plus diligi quam persona alia.

Respondetur quod in ta li passione et redemptione consideranda sunt duo primo velle spontaneum quo voluit diligere nos et ex amore magno sponte et gratuite pati et facere opus redemptionis nostre et quo ad hoc equaliter pbligamur omnibus personis quibus huiusmodi velle fuit commune quod filius in humanitate pro nobis pateretur. licet etiam hoc alia volitione creata fi ius voluerit per quam sibi et toti trinitati obligamur nec per se loquendo passio illa plus grauauit personaitatem eternam filium quam patris sed qualiter vera passis humanitatis sibi conueniebat per communicationem ydiomatum hoc est quod grauauit humanitatem quae sibi fuit suppositabiliter vnita.

Secundo considerandum est opus operatum scilicet passio et tota redemptio etcet quo ad hoc iterum tenemur equaliter toti trinitati quae redemptionem nostram operata est in filio per quam assurgere debemus in amorem totius trinitatis et per eum regratiari toti trinitati plus pro pter hoc quod placuit omnibus personis nos redime re per suppositum increatum potius quod per creatu ram licet secundum sanctos per puram creaturam potuisset redemptio fieri si deo placuisset.

Subdit sed illi supposito non ex hoc solo obligamur singulariter quod est suppositum redimens nos sed obligatione speciali sue humanitati debita que singulariter si li supposito est vnita et quod debetur illi nature de betur etiam et supposito cuius est saltem mediate et per accidens aut per aliud non sit alteri supposito.

Sed illud vltimum dictum non videtur verum quia ex obligatione speciali debita humanitati tenemur toti trinitati que operata est omnia beneficia et redemptionis opera propter que obligamur humanitati christi.

⁋ Hic dicit vnus doctorque in patria non est aliquis amor vnus respectu filium in quantum est deus et homo seu redemptor noster sed duos amores propter duas naturas quas vnico amore non contingit amari et hoc distincte quia non possunt cognosci vnico actu simplici intellectus sed opposito et non sequitur ex hoc quod possit sic amari quia actus amoris oportet quod sit sima plex. Si enim inquit idem esset actus amoris respectu diuersorum tunc vti videtur eadem esset fruitio intensior respectu alicuius persone quam respectu alterius.

Sed hoc non videtur verum quia idenm actus diligendi qui est vsus respectu humanitatis Christi est fruitio dei igitur vnico actu simpli ci potest quis d iligere deum et hominem quia redemptor secundum vtramque naturam requisitam in per sona redemptoris Antecedens patet per augustinum 17 de trinitate catulo nono vtimur eis que ad aliud referimus quo fruendem est igitur amor qui est vsus relatiuus est in deum tanquam in principaliter amatum illo amore

⁋ Item non videtur verum quod ipse dicit duas naturas redemptoris non posse cognosci vnico actu simplici.

Oppositum huius probaui in secunda questione prologi et etiam hic addo quod illud iudi cium quo iudicatur quod albedo non est nigredo est actus simplex in essendo et tamen est apprehensio tam albedinis quam nigredinis sicut credo et ponitur vt communiter

⁋ Item eodem actu videtur verbum et res in verbo igitur. dico igitur ad argumentum suum quod licet quod idem sit amor respectu vtriusque negatur in suppo sito redemptoris tamen iste actus est vniformiter fruitio omnim personarum et non est intensius respectu filium quam respectu patris vt patet ex dictis.

⁋ Ad primum principale dicendum quod filium esse melio rem patre potest dupliciter intelligi vel scilicet quod plu ribus bonitatibus sit bonus vel quod intensiori boni tate sit bonus et eodem modo diligibilior vel quia pluribus dilectionibus seu modis diligibilis est vel quia intensius diligibilis est fruitione Et patet vlterius ex dictis qualiter sit distinctio applicanda Et per idem patet ad secundum principale

⁋ Ad tertium principale dicitur quod quicquid scitur de persona diuina aliqua etiam scitur de deo licet non de diuinitate nam generare spirare generari spi rari sciuntur de personis sed non de diuinitate et licet quodlibet sc itum de persona sit scitum dei deo non tamen oportet econverso nam esse tres personas vel esse trinitatem scitur de deo et non de aliqua perso na patet igitur quod neganda est prima pars antecedentis istius rationis Et similiter illud quod assumitur in probatione scilicet deum nesciuerunt esse hominem quia sequitur expositorie hunc hominem sciuerunt esse hominem hic est homo et fuit tunc deus igitur deum sciuerunt esse hominem non tamen sciuerunt deum esse hominem nec sciuerunt illum hominem. esse deum in sensu composito et ad hoc est bene auctoritas apostoli etiam illud quod infertur in argumen to scilicet quod aliquid sciatur de vna persona quod non de alia hoc non est inconueniens licet de vna persona non possit haberi cognitio nisi per illam etiam cognoscatur alia personam.

⁋ Contra primam solutionis partem tunc per similem deductionem deberet concedi quod ipsum deum ignorauerunt essen deum quia hominem quem crucifixerunt ignorauerunt esse deum conceditur conclusio in sensu diuiso

Contra igitur multo fortius deum ignorauerunt esse hominem quod est contra primam solutionem

Preterea de filio dei nescit iudeus quod ille sit homo tum quia nescit deum habere filium tum quia credit nihil quod est deus esse hominem sed filius dei est et fuit ho mo a iudeis crucifixus igitur de homine a iudeis crucifixo nescit iudeus quod ipse sit homo igitur muen to fortius deum nescit esse hominem

Preterea tunc etiam valeret iste discursus omne quod iudeus isti scit se diligere illud scit se diligere sed aliquid quod iudeus iste credit seu reputat se non diligere est illud quod ipse scit se diligere igitur aliquid quod reputat se non dlligere scit se diligere quod repu gnantiam includit maior nota supposito quod iudeus diligat deum et hoc sciat. minor patet quia quem crucifixerunt ex odio crediderunt se non diligere

⁋ Ad primum istorum negatur consequentia et cau se negationis patet ex dictis.

⁋ Ad secundum negatur maior pro tempore quo crucifixerunt Christum et vtraque probatio maioris bene concludit istam in sensu composito quod ista non est nec fuit scita iudeo filius est homo in sensu composito.

⁋ Ad tertium maior est vera dum modo iudeus sciat se aliquid di ligere sed minor est falsa quia ostenditur sic argu endo omne quod iudeus scit se diligere reputat se diligere si igitur aliquid quod reputat se non dili gere est illud quod scit se diligere igitur istud quod reputat se non diligere reputat se diligere quod est falsum igitur et dicta minor. Ad probationem cum dicitur quem crucifixerunt ex odio crediderunt se non diligere negatur illa in sensu diuiso supposito vt prius quod ipsi deum dilexerunt et hoc sciueturt sed bene conceditur ista in sensu composito quod ipsi crediderunt se non diligere quem crucifixerunt etiam ista conceditur quem crucifixerunt ex odio crediderunt esse aliquid puta purum hominem quod crediderunt se non diligere et ex hoc non potest inferri dicta minor. Iuxta quod dubitari potest de quibusdem formis similibus arguendi posito quod ludeus vel paganus diligat deum qui credit quod in diuinis non sit realis trinitas personarum. Tunc sic omne illud quod iudeus iste vel paganus scit se diligere puta homo vel trinitas est illud quod scit se diligere igitur quod non reputat se diligere scit se diligere secunda forma habeat eandem maiorem et minor sit ista sed illud quod iste reputat se non diligere est illud quod iste scit se diligen igitur quod reputat se non diligere scit se diligere

⁋ Item isto posito dubitatur an hec sit concedenda iudeus iste vel paganus scit se diligere trinitatem et arguitur quod sic iudeus iste vel paganus trinitatem scit se diligere et non scit se diligere trinitatem igitur quod scit se diligere non scit se diligera conclu sio falsa et non maior igitur minor igitupposi ta eius vera.

⁋ Ad primam formam negatur minor et cum probas quia trinitatem non reputat se diligere illa negatur licet ista concedenda sit in sensu composito ipse non reputat se diligere trinitatem.

⁋ Ad secundam formam negatur minor et cum probas quia verbum quod reputat se non diligere est deus quem scit se diligere nego istud assum ptum. nam prima pars eius est falsa vt patet ex dictis si secunda sit vera quod relinquo sub dubio

⁋ Ad tertium negatur propositio proposita ad probationem negatur discursus sed bene sequitur quod tri nitatem quam scit se diligere non scit esse trinita tem. Etiam bene sequitur aliquid scit se dilige re quod non scit esse trinitatem etc. sic est finis questionis