Quaestio 1

⁋ Prima distinctio secundi libri Ad am. ⁋ Irca illub quo dicit ma. prima distinctione lsecudi libri catulo 6 quod creatura rationalis facta est ad laudandum deum ad seruiendum ei ad fruendum eo in quibus proficit ipsa non deus.

⁋ Que ro ad perficiendum materi am de augmentatione chaschoatam di. 17 primi libii. Utrum crea tura itionalis meritorie seruiendo deo proficiat ad augmentum gratie seu charitatis sine omni no uo addito gratie precedenti. Uidetur quod sic quia secundum augustinum ad bonifacium papam et ponitur li. 2 di. 20 cap. 3 non gratiam dei aliquid meriti praecedit humani sed ipsa meretur augeri vt aucta mereatur et perfici cum igitur ly ipsa et aucta supponant pro eoden eadem erit charitas quae meretur augeri et que est au cta et que tandem est perfecta sed compositum ex priori et sequenti sibi addita non esset eadem illi cui fie ret additio igitur augmentatio charitatis fit sine hu ius additione.

⁋ Confirmatur ca 9. eiusdem distinctionis vbi habetur quod eadem est gratia que primo est operans et postea cooperans.

⁋ Ad quod probandum iterum replicat quod gratia no est oclosa sed meretur augeri vt aucta mereatur perfici.

⁋ Secundo sic deus potest facere animam meam meliorem quam est et omnem crea turam angelicam etiam substantialiter et non per ad ditionem quia iste sunt nature simplices et indiuisibiles non habentes latitudinem nec adinuicem compossibiles et dato quod essent compossibiles tamen indiuisibile additum indiuisibili non facit maius et etiam cum natura diuisibilis et indiuisibilis non sunt eiusdem speciei crescere autem non posset per fectio alicui in sua specie per rem alterius speciei quia secundum philosophum augmentatio fit per simile igitur per additionem non posset anima nec angelus substantialiter meliorari igitur huiusmodi melioratio inter speciem eandem potest fieri si ne additione huius igitur superfluum est ponere hominem et angelum proficere in gratia per addi tionem noue gratie ad priorem prima pars assum pti. probatur per magistel libro primo di. 44. capi. secundo per totum vbi in fine concludit quod deus potest et alia facere quam facit et que facit meliora ea facere quam facit et non loquitur ibi solum de melio ratione accidentali quia dicit ibi allegando augusti num super genesim capitulo xi. talem potuit deum hominem fecisse qui nec peccare posset nec vellet et si talem fecisset quis dubitat eum meliorem fu isse hec ibi Quod intelligi non potest de melioratione secundum dona accidentalia quia ipse adducit illud ad confitmandum illud quod predixerat po test igitur deus meliorem rem facere quam facit de facto autem facit hominem per dona accidentalia impeccabilem igitur intelligit de melioratione secundum substantiam. Tertio non sunt ponenda plu ra vbi sufficiunt pauciora sed charitas seu gratia baptismalis fine sui augmentatione per additionem posset ad dei beneplacitum esse maior charitas ita scilicet quod habens eam potest sine additione esse magis charus deo quam ante sicut eadem albedo potest esse maior similitudo quam prefuit.

⁋ Confirmatur quia si sic cresceret tunc homo in quo cresceret posset experiri in se maiorem inclinationem ad ope ra charitatis quam alius habens minorem charitatem consequens est falsum quia habens acquisitam equa lem posset in omnem actum ita faciliter sicut alius Quarto ponendo gradus distictos in quolibet instam ti intrinseco temporis mensurantis istam augmenta tionem esset verum dicere quod quilibet gradus ab anima sicut actionis dependet naturaliter a suo subiecto igitur talis gradus tunc non crearetur nec etiam ante quia ante non fuit assumptum patet quia quolibet gradu demonstrato qui prefuit verum est dicere iste dependet ab anima sicut a suo subiecto sed cuiuslibet gradus demonstrabilis in tenpore augmentationis maior pars gradualis prefuit eo quod nullus gradus secundum quodlibet sui totus simul producitur in aliquo instanti intrineco illius temporis igitur cum totum denomine tur ex parte maxime principaliori sequitur quod augmentatio gratie non sit per gradus nouos prionribus additos.

⁋ Ad oppositum impossibile est aliquam formam in subiecto augeri vere et realiter quin illud subiectum mutetur igitur quando cha ritas augetur in anima mutatur anima.

⁋ Sed non oportet quod mutetur localiter vel quod perdat aliquid prehabitum igitur aliquid noui recipit et per con lequens noua pars charitatis.

⁋ In ista questione primo ponam conclusionem intentam. Secundo obiectiua in contrarium. Tertio respondebo ad argumenta principalia.

⁋ Circa primum difficultas stat in hoc an gratia seu charitas vel alia quauis forma possit fieri maior in sua spirequam prius fuit sine additio ne noue partis ad preexistentem. et dico quod non ymo re quiritur additio huius in augmentatione intensiua secundum eandem partem subiecti adequatam. probatur sicut arguit okam distictione .17 q. 6. primi quandocud que aliqud est natum denominare alterum si omnis res importata per quodlibet eorundem eodem modo se habeat in se eodem modo denominabit sed subiectum denominabitur a qualitate et si non fiat additio subiectum eodem mo do se habeat in se et similiter qualitas igitur semper vniformiter denominabitur igitur non diceretur vere primo minus tale et postea magis tale propter talem formam. Set hic diceretur duplex cauillatio vna quod aliqua forma augetur vel intenditur solum per depurationem a sno contrario.

⁋ Secunda quod hoc etiam fit per hoc quod forma inheret perfectius subiecto vel perfectius radicatur in eo vel subiectum perfectius participat ipsam quae tria pro eodem habeo. Contra primum modum satis potest argui ex questio 4 distinctione. 17 primi libri vbi improbatur simultatio contrarior in eodem. Probatur aliquid suscipit magis et minus quod non habet contrarium sicut patet de lumine et multis aliis. praecipue de accidentibus anime in intelletu et voluntate et sensibus.

⁋ Item hoc idem patet de habitibus scientiarum et virtutum que generantur et augmentantur ex actibus et non oportet contrarios habitus simul inexistere vel praeexistere.

⁋ Ali ter enim non posset esse bonus moraliter nisi esset viciosus nec sciens nisi primo fuisset errans ymo si iet acquireret vtrumque quilibet qui neutrum habuisset quod falsum est. Probatur vt arguit okam qd 6 contra priam opinionem videtur sequi quod nunquam aliqua forma augmentaretur: quia volo quod calor augmentetur tunc secundum istam responsionem calorem augeri est ipsum minus permisceri cum frigore sed se quitur calor minus permiscetur cum frigore igitur frigus minus permiscetur cum calore, igitur frigus augmentaretur si nihil aliud sit formam augmentari ni si minus permisceri cum suo contrario. Sed ista responsio secundum veritatem non valet negatur enim ista consequentia: calor minus permiscetur cum frigore igitur frigus minus permiscetur cum calore quia calor in nullo decreuit igitur frigus remanens tantum calorem habet admixtum sicut prius. Aliter tamen potest argui quia ex quo in augmentatione idem calor praecile remanet igitur etiam in remissione praecise re manet idem frigus abique deperditione alicuius gradus et cum hec duo tota permiscentur adhuc cuilibet adinuicem cui prius impossibile est videre quo modo calor crescat per hoc quod minus frigori permisceatur. Probatur arguit okam tunc nulla esset augmentatio vera forme sed solum secundum apparentiam quia solum appareret maior quam prius propter absentiam sui contrarii.

⁋ Dices tertio ethicorum dicitur illud est albius quod est nigro impermixtius. Item philosophus in predicamentis precise attribuit susceptionem ma gis et minus his que habent contrarietatem. Pro batur 2 methagister dicunt philosophus et commentator quod medi um compositum est ex extremis.

⁋ Ad primum respondet okam quod ibi accipitur impermixtius pro dissimula tione quia albius magis dissimilatur nigro quam minus album.

⁋ Ad secundum respondet quod quamuis philosophs attribuat magis et minus precise illis generibus gene ralissimis in quibus contingit habere contrarium non tamen precise illis speciebus que habent contrarium sicut patet de luce. Ad tertium responsum est in primo dupliciter et etiam dicit okam quod non debet intelli gi quod medium semper componatur ex extremis sed quod est minus dissimile vtrique extremo quam vnum extre¬ mum alteri.

⁋ Contra secundam cauillationem sic impossibile est transire de contradictorio in contradi ctorium fine motu locali vel productione alicuius rei vel destructione vbi transitus temporis non sufficit nec deus miraculose supplet vicem cause effectiue create sed in proposito tempus non habet locum neptsatus deus supplet nec ista de nominatio qua aliquid denominatur magis album quam prius non est a causa extrinseca sed ab intriseca id est a forma inherente. de autem non potest esse forma inherens ne etiam posset facere quod paries esset albus sine albedine ita nec potest facere quod sit magis albus vel minus albus ni si secundum exigentiam subiecti vel forme inherentis nec etiam oportet ibi fieri motum localem igitur diceretur forte quod licet decrementum vel eti am incrementum forme contingat per partium ap positionem vel substractionem secundum quas paucas existentes vel multas potest forma diuer simode in gradibus diuersis sistere inter terminos latitudinis forme sicut tenet henricus gandensis quarto quolibeti. q. .25. vt diffuse hoc recitat okan q 6 tamen iste partes non realiter distinguntur abinuicem sed ratione tantum vt tenet prima que stione quolibeti questione quarta. Sed hoc improbat okam tum quia hec responsio videtur includere contradictionem sicut declarat okam satis vbi prius tum quia tales partes sunt abinuicem separabiles tum in augmentatione vna precedat aliam in esse et in diuisione vna remaneat alia non remanente tum quia posterior secundum hoc con tinet imperfectiorem precedentem et nihil se vel sibi realiter idem tun quia nullum totum est idem esse sua parte alia et multo fortius nec vna pars cum alia tum quia idem non est perfectius seipso vel eo quod est realiter idem sibi omne autem totum perfectius est sua parte tum quia impossibile est illud quod aliquando non est idem realiter cum aliquo vnquam esse idem cum eodem tum quia impos sibile est aliquid reale a quocunque reali tantum differre ratione et vtraque istarum partium est aliquod re ale.

⁋ Item quia hec opinio coincidit cum opinione thome quam tamen nititur improbare quia nisi sit additio alicuius realiter differentis non erit ibi additio cum nihil addatur sibiipsi tum quia impossibile est aliquid habere latitudinem realem nisi aliquid distinguatur in eo realiter.

⁋ Et hanc responsionem confirmat articulus parisien 46 ca. 6 dicens "quod alius est intellectus secundum rationem secundum quam deus intelligit se et alia error quia licet sit alia ratio non tamen alius intellectus secundum rationem" Dices sicut recitat scotus q. 6 d 17 primi libri quod in augmentatione forme posset saluari magis et minus isto modo vt illud magis et minus intelligatur secudum in esse accidentaliter ipsi subiecto quod quidem in esse est ipsi esse et ista maioritas quantum ad in esse attribuitur vel maio ri dispositioni subiecti vel maiori amotioni opponem ti in dispositis. Sed contra istam cauillationem arguit co. supponendo primo quod idem non potest naturalitur bis produci: secundo quod impossibile est motum vel mutationem realem ad formam esse fine termino reali tunc sic ista augmentatio est realis transmutatio igitur habet aliquem terminum realem qui producitur sed ille non prefuit quia idem non potest naturaliter bis produci nec etiam superna turaliter poterit aliqua realitas seu timinus realis per aliquam mutationem bis acquiri igitur terminus qui acquiritur non praefuit probatur si forma est indiuisibilis dat subiecto esse indiuisibiliter tale quale natum est esse per talem formam non enim subiectum est tale secundum formam nisi quia forma est talis secundum se probatur si ideo sub iectum est magis tale quam prius per formam aliquam in se et secundum se simplicem quia magis disponitur quam pri us de ista dispositione quero. An est forma illa se cundum quam subiectum dicitur magis tale quam prius et tunc habetur intentum quod in forma ista erit sumere magiet et minus vel non si tunc est alia forma tunc subiectur diceretur magis tale secundum istam formam propter aliquam dispositionem praecedentem vel secundum istam in se. Si secundum propositum. Si primum quaeredum est de illa dispositione prima aut est forma alia aut non. si sic vel erit processus in infinitum in huiusmodi dispositionibus vel dabitur magis et minus in aliqua forma secundum se.

⁋ Contra illud de radicatione arguit sco quia aut illa radicatio est forma absoluta et habetur propo situm quod in tali est magis et minus si radicatio aliquam sit maior et aliqua minor si tantum respectiua tunc non susci pit magis et minus nisi propter maius et minus in fundamento vel in termino. probatur aliquando forma minus radicata in subiecto est intentensior sicut rubor ex verecundia rubore qui est qualitas passibilis. Item de ista maiori radicatione queritur vel sit ita quod ac cidens attingit ad aliquas partes subiecti ad quaes non prius et hoc non: quia tunc imperfectius informat pro pter sui separationem et etiam non habet locum vbi subiectum est indiuisibile sicut. de anima vel de an gelo et etiam tunc accidens migraret de subiecto in sub iectum nec posset dici quod diuturnitas sit in causa quia diuturnius alba non propter hoc sunt albiora. Diceres aliqua macula in principio leuitur remouibilis oe pant no si diu permanet et radicetur vix potest remoueri. Item aliqua sicut pani linei etc. pauiati albescunt nulla impressa in eis albedine.

⁋ Ad primum dicitur quod ibi realiter est commixtio corporum inter se transmutabilium et non solum accidentium.

⁋ Ad secundum dicitur quod ibi extrahitur humor grossus et cum hoc realiter generatur ibi albedo per actionem solis etc.

⁋ Quarta ratio princi palis sit ista sco. ad principale. q. 6 quia tunc charitas cuiuslibet beati esset equalis i natura charitatis charitati Christi et secundum autinus 6 de tri. ca 7 in rebus incorporeis. idem est magis esse quod melius igitur charitas cuiuslibet beati esset equalis charitati anime Christi in bonitate essentiali et eque bona sicut ista secundum se quod videtur maximum inconveniens theologicum Probatur tunc agens continue ageret et tamen nihil ageret nam agens calorem continue agit et ta men nihil agit quia non facit formam preexisten tem nec partem nouam igitur.

⁋ Item tunc aliquid continue moueretur ad illud quod habet et tunc ociose. Item omne agens approximatum passo po tens in aliquam operationem in quam prius non potuit ceteris paribus habet modo in se aliquid quod prius non habuit sic est de calore intenso quiprius fuit remissius. probatur ad principale similiter contra opinionem istam in genere quae ponitur in thoma parte prima di. 17 q. 2. articulo 2 et est eius opi nio et plurium modernorum scilicet quando forma acciden talis intenditur non generatur aliquid oe nouo sed iste ca lor qui prius fuerat remissus per approximationem agentis fit postea intensus nullo sibi addito.

⁋ E hoc sequitur quod aliqua parua albedo potest fieri perfe ctiorquam de facto sit sicut alia creatura nullo sibi ad dito quod videtur absurdum consequentia tenet quia qua ratione charitas remissa vel albedo posset fieri in duplo intensior nullo sibi addito eadem ratione in triplo.

⁋ Contra conclusionem istam essent multa argu menta prius facta scilicet de simplicitate forme et similia et multa quae tangentur in sequenti articulo nec tamen praeter illa sic obiicitur quia si praeter gradum praehabitum aliquid no uum euenit priori.

⁋ Aut igitur illud adueniens est essentiale vel nature specifice aut accidentale si essentiale igitur preexistens sine isto non esset per se in specie ista igitur accidentale igitur non facit per se vnum cum isto et per consequens non augmentat seipsum. Probatur augmentatio et generatio sunt mutationes disti cte igitur poterit esse augmentatio sine generatione alicuius noui. Probatur quando aliquod corpus albuml con dempsatur patet ad sensum quod illud fit albius et per consequens crescit albedo illius intensiue et tamen nihil nouum aduenit sibi in eadem parte subiecti. Item octauo metha. forme sunt sicut numeri igitur sicut non posset vnitas addi ad nunerum quin varietur species sic nec gradus ad formam preexistentem nec species varietur in supposito quod forma intensa sit eiusdem speciei tamen remissa sequitur quod in intensione forme nullus gradus additur vltra realitatem for me prehabite.

⁋ Item 2 metha. ca. penultimo dif ferentie formales variant speciem differentia autem gra duum in essentia forme si esset differentia formalis.

⁋ Probatur secudum porphirium differentia formalis non recipit magis et minus et etiam quidem vniuscuiusque vnum et idem est non intensionem recipiens nec remissionem gerit Probatur philosophus. 4 phisi. et commentator 6 4 dicunt contra ponentes condepsationem et rarefactionem per addi tionem et substractionem partium quod de minus calido fit magis calidum absue appositione extrisece et exenplificat de maiori et minori curuatione circuli et eodem modo vult ibi quod de minus extenso fit magis extensum in rarefactione et econuerso in condempsatione igitur a si mili hic probatur tuipse concedis quod eadem quantitas aliquando est maior et aliquando e minor igitur pari ratione eadem qua litas aliquando intensior. Probatur non repugnaret quin eadem albedo quae nunc habet vnam partem in vno subiecto et aliam in alio tota informaret vnam istarum partium et constat quod tunc pars ista esset albior quam modo igi tur ista albedo esset intensior fine nouo addito Item lynico allegat auctoritatem augustinus E super geni. ca. 19 vbi dicit quod non sic deus facit hominem iustum vt deo recedente maneat homo iustus sed sicut aer fit lucidus a luminoso quia si factus esset lucidus secundum ipsum et non fieret etiam absente lumi ne lucidus remaneret igitur prius factum adhuc potest fieri alias etiam diuina conseruatio non esset productio rerum nec dei filius ab eterno genitus generaretur hodie. Item in omni virtute contemplatiua post primum instans comprehensionis obiectum mo uet virtutem et tamen nihil causat quod non erat cantum in primo instanti.

⁋ Item intellectus mutatur ad scientias de ignorantia et nihil nouum acquiritur. Probatur esto quod idem actus intellectus maneat de aliqui sensibili i absentia et postea in praensentia tuncin praesentia verum est intelle ctum scire illud esse quod in absentia ignorauit esse et tamen nihil nouum acquiritur quia nulla receptio fit in intel lectu.

⁋ Ad primum istorum dicendum quod illud adue niens est per se indiuiduum iltius sprei et isto modo et non alio modo est essentiale illi speciei sicut procedens indiuiduum cui istud aduenit et tunc ista spie neutrum indiuiduum facit per se vnum nec augmentat ipsum bene tamen gradus adueniens facit per se vnum cum indiuiduo sue speciei cui aduenit et respectu illius bene est accidentale id est extrisecam sicut vna pars speciei est essentialiter extriseca essen tie alterius partis.

⁋ Ad secundum augmentatio fit be ne fine generatione simpliciter dicta quae est productio alicuius compositi per se existentis vel forme secundum quaelibet sui parte yrmo nunquam est naturaliter tum tali generatioe nam augmentatio vera presupponit a iquam partem vel gradum forme cui fit appositio. Sed sumendo generationem pro pro luctione cuiuscunque noui tunc est impossibile secundum philosophum esse augmentationem sine generatione ita soluit okam et tenet etiam quod per diuinam potentiam posset esse au mentatio fine generatione sic dicta quia deus vnam albedinem praeexistentem posset vnire albedini existenti in aliquo subiecto quo facto istud esset albi us quod esse non posset sine augmentatione forme

⁋ Ad tertium dicendum quod in condempsatione sub iecti albedo vel calor non sit intrinsece intensior eo quod quelibet pars talis albedinis vel caloris con pressi manet precise in illa parte subiecti in qua pri us bene tamen fortius potest agere et ex hoc intensior albedo apparere quia virtus vnita etc.

⁋ Ad quartum dicendum est quod est intelligendum quod quaelibet differentia formalis addita alicui generi facit prouenire aliud genus vel aliam spem quam erat ante illius additionem ist statim correspodebit ei diffinitio alterius generis vel speciei et sic forme id est diffinitiones formales seu quid ditates rerum sunt sicut nuneri. Set in augmentatione for me gradus additus non est tatis differentia nec ab eo potest sumi differentia formalis respectu gradus cui addi tur.

⁋ Ad quintum et ad sextum per idem etiam porphirius loquitur de differentia sumpta a forma substantiali rei praesupponit enim cum aristotele quod substantia sola proprie diffinitur et quod ipsa non suscipit magis et minus.

⁋ Ad septimum dicendum quod non est simile de raro et de depresso ex vna parte minus calido et magis calido ex altera pertees ad hoc quod sicut quando de minus calido fit magis calidumn opet fieri hoc per ingressum alicuius extriseci calidi in ca lidum praeexens ita ad rarefactionem non opetet quod subeigrediantur corpora quadam extriseca praexistentia ad vitandum vacuum sicut dixerunt antiqui quos reprobat sed sufficit quod iudicatur ibi in eadem parte subiecti adequata aliquis gra dus caliditati non praexenens et ita sufficeret de rarefactione si esset res disticta ab illa re quae est rara sicut cali ditati est res distincta a re calida sed sic non est sicut pro bat okam. Uamen in 4 sentem q. 6 et super 4 phisi immedia te ame capitulum dem tempone et ideo vt habeatur exemplum in omnius simile apponitur ibi a philosopho de maiori circulo qui fit magis curuus non per appositionem alicuius nouecuruita tis sed per motum localem etc. et tamen primum exemplum sicut et se quenms sufficienter respondet ad argumentum antiquorum qui voluerunt vel habere vacuum vel celum turbari quando de igne generatur aquae et econuerso vel quando aliud mouetur motu recto non concurrente motu circulari per quem excluderetur vacuum fieri.

⁋ Ad octauum dicendum quod non est simile quod eadem quantitas posset fieri maior et minor per solum motum localem.

⁋ Ad nonum dicitur negando quod eadem albedo quandoque fit intensa etc. Set dico quod albedo resultans ex pertibus est intensior vna earum.

⁋ Ad decimum conce do illud augustinus totum ad litteram sicut sonat et bene volo quod conseruatio sit quaedam productio et etiam quod sit eadem productio quae prius. Set certe si hoc deberet esse iustior quam prius per iusticiam informantem vel aer lucidior quam prius oporte ret necessario nouum aliquod produci vel capere esse de nouo per vnionem partium praecedentium per idem omnino ad xi.

⁋ Ad duodecimum de mutatione ab errore ad scientiam est possibile quod infertur quia ad solam mutationem rei eiui dem estimatio est nunc vera scientia nunc falsa nec error sine omni noua receptione in casu possibili. Sed ad mentem istius et ad exemplum eius eundo dicendum quod falsum est ibi non esse nouam receptionem in intellectu nam ibi recipitur et noua sensatio et nouum iudicium in intellectu nec iste probat oppositum.

⁋ Ad primum principale dicendum est quod ad verum intellectum loquedo charitatem augeri in anima est animam habere maionem charitatem quam prius vel ex priori et sequenti sibi addita maionem fieri charitatem quam erit charitas cui sit additio ista et istomodo meretur charitas augeri id est vt sibi apponatur alia pars ex quae et ipsa fiet maior charitas quam ista sola fuit et sic etiam aucta meretur sibi additionem fieri donec habeatur cha ritas perfecta.

⁋ Et ideo dico quod ly ipsa et ly aucta suppo nunt ibi pro diuersis charitatibus diuersitate partis ad totum vel tota ordinate proueniens vel potest di ci illam charitatem augeri cui charitas apponitur ad hoc vt perfecta charitas habeatur.

⁋ Ad confirmatione concedo quod eadem gratia est primo operans et postea cooperans et hoc facit magis pro me quia ex quo semel fuit operans accrescit sibi alia per operationem primam meritoriam et ex tunc ipsa est cooperans gratie aduenienti.

⁋ Ad secundum principale quo ad istum pro cessum magistri qui videtur mirabilis vt melius intelli gatur potest praemo obiici contra ipsum quia vt videtur si illa quae hic accipitur sunt vera sequitur quod deus possit facere animam Christi meliorem quam est quod negat ma. 3 li. di. 13. vbi pro bat eam acceptionem tantam gratie plenitudinem et scientiam secum hominem accepisse quod ei plenius conferre non potuit et idem dicit di. 16 eiusdem libri. Probatur si deus possit augere capacitatem rerum aute hoc esset vsque ad cer tum gradum aut in infinitum. Si primum tunc res habens illu gradum non potest fieri melior quod videtur magister negare. Si secundum tunc posset facere vilissimam rem que est in mundo neliorem optimo angelo quod videtur includere contradictionem quia tunc necessario eius natura esset mutata et non esset idem quod prius fuit. Respondetur quod deus posset facere res meliores quam sunt sed non omnes. Unde verisimile est quod anima Christi est ita bona sicut deus potest eam facere nec potest eam facere magis caparem perfectionis quam nunc est et forte sic est de beata virgine sed omnes alias creaturas potes facere maioris perfectionis capaces ita scilicet quod recipiant perfectiora ac cidentia non ita quod ipsorum essentialia fiant perfe ctiora scilicet substantialiter quia hoc esse non posset dummanet eadem substantia nunero. et ita patet ad primam formam quod non est ita de anima Christi sicut de aliis rebus que non habent plenitudinem bonitatis quam possunt capere quia alique creature sunt naturaliter capaces tante perfectionis sicut anima christi scilitet maiores angeli.

⁋ Ad aliam formam dico inquit quod vsque ad certum gradum nec hoc ma. negat sed negat res mbdo de facto non posse fieri meliores sed quod anima Christi posset oe dei omnipotentia absoluta me liora dona recipere quam non recipit oe potentia dei ordinata licet non probaui in lectione prima primi scilicet quod non est aliqua gratia possibilis qui deus possit facere melionem et dato quod non adhuc sicut in littera corpora possunt esse in eodem loco quor quodibet adequate replet ipsum de gratiis ita erit non tot quin pluribus in aliquam anima receptibilibus quarum quaelibet totaliter repleret eum igitur male videtur fiste doctor hic excipere animam Christi cum hic sit sermo de potentia dei absoluta. probatur quaro quid intelligit per capacita tem aut substantiam talis rei aut accidens in eo receptum si secundum tunc ista res respectu istius accidentis est capax et non per illud accidens nec per aliam capaci tatem mediam: quia tunc esset processus in infini tum igitur per suam naturam est capax illius accidentis et per oasecens pari ratione hoc fuit dandum in principio. si pri mum datur scilicet quod capacitas sit substantia rei et cum per ipsum essentialia rerum non possunt fieri perfectiora substantialiter sequitur etiam quod nec possunt fieri maioris capacitatis cuius oppositum ipe dicit.

⁋ Dices forte quod hec ratio non procedit contra eum quia alicuius rei capacitas differt ab illa re sicut anima intellectiua est capacitas hominis respectu scientie et aliorum aliquando capacitas non distinguitur a re quae est capax sicut capacitas materie prime respectu forme substantialis vel anime respectu scientie vel grate.

⁋ Sed hec responsio non sufficit licet sit vera quin adhuc de qualibet re quae est sua capacitas procedat argumentum factum probatur ex hoc concessit quod anima Christi non posset meliorari nec fieri capacior quam est tunc oportuisset eum consequenter respondendo negasse consequentiam maister quia argumen tum ma. eque probat contrarium huius scut probat quod omnem aliam creaturam potest meliorare.

⁋ Item contra hoc quod ipse ponit meliorationem rer vsque ad certum gradu stat argumentum mai. vbi ponit istum gradum ifinite perfectionis et creaturam creatori equalem.

⁋ Aliter igitur vi detur mihi dicendum quod omnem creaturam posset deus de sua potentia absoluta meliorare non tamen secundum substantiam nisi teneatur quod omnis substantia creata partes habeat gradualiter adinuicem componentes. Set vel per receptionem melioris in se accidentium aut maio ris accidentium et communicantium aliorum consimilium vel dissimi lium accidentium non quod eadem creatura quae prius erat minor et imperfectior postea fiat essentia ad se perfectior.

⁋ Sed quod vel perfectior natura composita puenit ex con positione talium quarum vna apponitur et alia cui apponitur vel quod ex assistentia vel compositione alterius similis vel dissimilis possit in melionem operationem quod prius et melius etiam poterit vtraque resistere contrariis corruptiuis in casu.

⁋ Istis modis et consimilibus possunt neliorari omnia preter deum. Et cum improbatur hec responsio quia ma. probat deum posse facere rem meliorem iuam facit per hoc quod posset facere hominem impeccailem etc.

⁋ Dico quod non potest facere hominem qui sit secundu substantiam suam et naturam impotens peccare stantibus preceptis eisdem que nunc sunt quia sicut augustinus li. 3 contra maximum et ponitur lib. 2 di. 7 ca. 3 cuiuscumque creatum re rationali prestatur vt peccare non possit hoc non est nature proprie sed dei gratie ideo quia solius deus est qui non gratia cuius quam sed natura sua nec potuit nec posset nec poterit peccare hec ille.

⁋ Et hieronumus in omeliis de filio prodigo et ponitur eodem li. di. 2 ca. 4 solius de us est in quem peccatum non cadit nec cadere posset. dico tamen quod deus potuisset dedisse et contulisse dona homini per que esset creatura intellectualis imposens peccare regulariter et secundum cursum nature aliter quam modo insti tute quia naturalia vocantur illa que solito et vsita to cursu fiunt et ipse potuisset hoc ita regulariter con tulisse cuilibet homini a principio sicut infudit animam intellectiuam corpori organico et si sic fecisset melionem vtique fecisset quam nunc et sic possunt concordari due auctoritates que alias sibi inuicem videntur contrarie.

⁋ Ad tertium negatur quod non sit necessitas ponere talem augmentationem charitatis stante lege ordinata quia secundem augustinum vt supra visum est charitas meretur augeri etc. nec obstat quod deus posset fine maioratione charitatis create hominem acceptare ad beatitudinem perfectionem. nec etiam facit contra dicta quia hic non requiritur an gratia possit augeri ymo supponitur quod sic sed inquiritur si augetur an hoc possit saluari fine nouo gradu charitatis addito precedenti.

⁋ Ad confirmationem concedo antecedens quod habens maiorem charitatem infusam xperitur aliquo modo ad inclinationem ad perfectiorem actum quam prius licet non experiatur vnde sit vel quod sit hoc a charitate infusa quia charitas infusa et acqui sita non communiter concrescunt.

⁋ Ad quartum dico quod cum deus successiue creet gratiam sicut et posset tunc nihil ipsius gratie creatur in instanti intrinseco temporis mensurantis successiuam creationem huius gratie non tamen hoc sequitur propter medium illud de dependentia a subiecto quia istud medium eque pro baret quod deus non posset simul nec successiue creare gratiam in subiecto et hoc neque si habet latitudinem nequesi sit forma indiuisibilis.

⁋ Et ideo dicendum quod dependentia forme vel accidentis a subiecto non impedit gratiam creari quia ista non est dependen tia a principio actiuo sed receptiuo de cuius poten tia non educitur gratia sicut forme naturaliter pro ducte sed potius imprimitur etc.