Quaestio 2

ARTICVLVS I. Vtrum Deus coveniat esse, ubique?

AD 1. sic proceditur: videtur, quod esse ubique Deo non conveniat. Nam esse ubique dicit esse in loco; sed Deo non convenit esse in loco: cum omnis, animi conceptio sit ( secundum Boetium in lib. de Hebdomadibus) quantum ad sapientes, spiritualia in loco non esse.

Praeterea: 4. Phys. ubi ponuntur propietates loci, dicitur, quod dignum est, locum continere illud, cuius est, & nihil rei esse; sed Deus non continetur ab aliquo: sed omnia continet, ergo &c.

Praeterea: ibidem dicitur, quod dignum est, locum nec maiorem nec minorem esse locato, sed nihil est quod Deo adequari possit, ergo non covenit Deo esse in loco.

Praeterea: sicut se habent successiva adtempus, ita se habet permanentia ad locum, sed aliquod successivum indivisibile non potest esse in diversis temporibus, ergo aliquod indivisibile permanens non poterit esse in diversis locis: non igitur Deus erit ubique.

Praeterea: de ratione loci est, quod nihil locatum sit extra ipsum: vel igitur Deus nusquam erit, vel si erit alicubi, erit in aliquo determi nato loco. Nam si esset in omnibus locis, vel in pluribus, non possemus salvare praedictam conditionem loci, quae per se loco convenit.

In contrarium est Aug. 1. Conf qui loquens Deo ait "Vbique totus es & nulla res te totum capit".

Praeterea: in littera per multas auctoritates habetur, quod Deus ubique est.

RESOLVTIO. Dicere cogimur, Deum esse ubique, ac semper: quia est praesens locatis, & locis, temporibus, & temporalibus, continendo, & conservando ea.

REspondeo dicendum, quod sicut probat Avicena insufficientia sua: "Nulla, res dicitur esse in loco nisi propter quantitatem, suam, vel propter magnitudinem uam. Nam propter formam & propter materiam non dicitur aliquid esse in loco". Vnde & cum intelligitur forma totius sine forma, quae est totum, ut natura, quae resultat ex unione materiae ad formam, non oportet intelligere locum, immo de ratione quidditatis & essentiae non est, quod sit in loco. Si igitur substantia est in loco, hoc est ratione, qua quanta vel magna. Si igitur videre volumus, quomodo Deus sit in loco, videamus quo modo ei competit magnitudo: non autem ei competit magnitudo molis ive corporalis. Nam 8. Phys. & 12. Meta. probatur, quod Deus existit praeter omnem magnitudinem finitam & infinitam. Si igitur Deus est magnus vel immensus, non est magnus vel immensus mole; sed virtute: propter quod de Fide ad Petrum cap 9. scribitur: "Firmissim. tene, & nullatenus dubites, Trinitatem Deum immensum esse virture, non mole": virtus autem non habet rationem magnitudinis, nisi comparata ad actum, vel ad obiectum: secundum igitur quod Deo competit agere, vel conservare, vel continere, sic ei convenit esse in loco. Non enim sic Deus implet loca, in quibus est, ut corporalia implent: nam corporalia alocis continetur; Deus autem locum continet & conservat. Vnde. 1. Conf Aug. loquens Deo dicit: "An non opus habes, ut quoquam continearis, qui continens omnia; quoniam quae imples, continendo imples? Non. enim vasa, quae te plena sunt, stabilem te faciunt quia & si fragantur, non effunderis, Et cum effunderis super nos, non tuiaces; sed erigis nos; nectudissiparis, sed colligis nos". Viso quomodo Deus est in loco: quia non est in eo, ut contentum; sed conservando & continendo loca, & quae in locis sunt: sicut, & in tempore esse dicitur, non quia tempore contineatur, sed quia sua aeter nitate tempus & temporalia continet: facile est videre per viam, quam tendit Ansel. Deum ubique esse: ait enim Monolog. 19. quod "Summa essentia, sive Deus, vel est nusquam & nunquam, sive in nullo tempore & in nullo loco: vel aliquando & alicubi tantum, sive in aliquo loco & aliquo tempore: vel est ubique & semper: quod Deus sit nusquam & nunquam est impossibile, quia nullum bonum nec penitus aliquid est sine. ipso. Si igitur ipse nusquam & nunquam est, nusquam & nunquam aliquod bonum est, quod impossibile est. Si vero solum alicubi & aliquando Deus esse dicatur, & non ubique & semper, sequitur aliquod tempus & aliquem locum esse ubi & quando nihil omnino est: quia sine Deo nulla essentia esse potest": quod si praedictae viae sunt impossibiles, con¬ cludit eodem cap. Deum esse ibique & semper. Haec autem via Anselmi ex hoc veritatem habet: quia Deus praesens est locatis & locis, temporibus & temporalibus, continendo & contervando ea, quod si nihil sine Deo inesse conservari potest, Deum esse ubique; & semper idicere cogimuratio:

Respondi ad arg. Ad. 1 dicendum, quod communis animi conceptio: est spiritualia non esse in loco tanquam ad loco contenta, tamen tanquam locum continentia, vel circa ipsum operantia, spiritualia in loco esse nihil prohibet.

Ad 2. dicendum, quod secundum Anselm. Monologi 22. esse aliqua in loco & ini tempore duo dicit: Primo: Quia quae sunt in locis; & temporibus sunt praesentia illis. Secundo: Quia continatur ab ipsis. In summa vero essentia unum rantum percipitur: quia praesens est, non quia continetur. und, ut ait, si usus loquendi admittere, convenientius dici videretur Deum esse icum loco vel cum tempore; quam in loco & intempore. sEt ad formam arguendi dicendum, quod APhilosophus dat proprietatem loci, secundum quod corporalia sunt in loco, quae sunt, in loco: quia continentur ab eo: non tamen dat proprietates loci, secundum quod Deus in loco est, qui non est in loco: quia a loco continetur; sed est in eo, quia est ibi praesens, & ipsum continet.

Ad 3. dicendum, quod locum a; daequari locato, veritatem habet respetctu corporalium & contentorum a loeo; non respectu spiritualium, & loca continentium.

Ad 4. dicendum, quod indivisibile secundum suecessionem potest intelligi dupliciter. Primo: quia non dividitur, ut successivam dividuntur: nest tamem successionis terminus, secudum quod instas indivilibile dicitur: quia est terminus temporis, quod est de genere suecessivorum: sic etiam & mutatum esse quid indivisibile est: quia est terminus motus: & quod sic est indivisibile, non est unum & idem per omi nem modum in pluribus temporibus? quia secundum diversitatem temporum sumitur aliquo modo diversitas instantium. Secundo dicitur aliquid indivisibile secundum successionem; non solum quia non dividitur ut fuccessivum: sed quia est abomni successione absolutum: & sic est quid indivisibile aeternitas, & quod sic indivisibile existit, non solum est ide in pluribus temporibus, immo continet, & comprehendit in seomnia tempora: sic etiam de indivisibili permanente, sive de indivisibili secundum magnitudinem distinguere possumus: quia aliquod est sic indivisibile, quod licet non sit magnitudo; est tamen terminus magnitudinis, ut punctus, & quod est sic quid indivisibile, eo, quod determinatur secundum situm, est substantia posita, non est unum & idem in pluribus loeis. Secundo modo dicitur indivilibile secundum magnitudinem, sive secundum dimensionem, non solum quia non dividitur, ut dimensio, sed quia est quid absolutum ab omni situ & dimensione, & quod sic est quid indivisibile, non solum potest esse in pluribus locis, sed etiam est praesens omni loco: propter quod ubique esse dicitur: & huiusmodi indivisibile est Deus.

Ad 5. dicendum, quod de ratione loci est, quod nihil locati sit extra ipsum, si huiusmodi locus respectu eius, quod est in loco, se habet ut continens: Deus autem non est in loco, quia contineatur a loco, ut dictum est. Vel dicendum, quod Deus sic est in loco, quod tamen non habet rationem locati: quia secundum Anselm. Monolog. 22. Deus sic est in loco & tempore, quod legeloci & temporis non cogitur.

ARTICVLVS II Vtrum esse ubique sit proprium, solius Dei?

SEcundo quaeritur: utrum esse ubique sit proprium solius Dei? Et videtur quod non: quia secundum Philosophum: universalia sunt vbique & semper: sed cum Deus nec sit quid universale, nec particulare: esse ubique non erit ei proprium: cum conveniat alij ab ipso.

Praeterea: locus quid corporale nominat; sed ubicumque est dare aliquod corporale, ibi est dare materiam, ergo materia est ubique; sed cum materia non sit ipse Deus. immo inter cetera entia magis a Deo distet, natura saltem, & si non situ, esse ubique non erit proprium Dei, cum materiae conveniat.

Praeterea: si esset aliquod corpus, extra quod nihil esset illud corpus esset ubique: quia non esset dare aliquem locum non repletum tali corpore. Cum igitur totum universum sit extra quod nihil est, totum ipsum erit ubique: non igitur proprium est solius Dei ubique esse.

Praeterea: anima est in qualibet parte corporis tota: si ergo contingeret, solum corpus animatum anima rationali esse, ut si poneretur quod tantum esset aliquis homo, anima illius esset ubique: non ergo est proprium solius Dei esse ubique, cum possit alijs competere:

In contrarium est Ambro. qui probat Spiritum Sanctum esse Deum: eo quod ei competit esse ubique: ut patet per ea, quae dicuntur in littera, sed hoc non esset, nisi Deo proprium esset esse ubique, ergo &c.

RESOLVTIO. Supposita rerum existentia, directe & per se & secundum idem esse, soli Deo competit esse ubique.

REsp. dicendum, quod creatura prima facie dividitur in creaturam corporalem & spiritualem: creaturra spiritualis distinguitur: quia quaedam est unita corpori ut forma, ut anima rationalis: quaedam non, ut intelligentia sive Angelus. Rursum corporalia dupliciter considerari possunt: Primo quantum ad esse universale. Secundo quantum ad particulare. Particularia dupliciter accipi possunt. Primo secundum se. Secundo secundum suas partes, ut secundum materiam vel formam. Omnibus istis potest competere esse ubique, non tamen per se, sed quodammodo per accidens: Deo autem posita existentia rerum per se ei competit esse ubique. Posset enim Angelus vel intelligentia ubique esse, ut si poneretur esse tantum aliquod corpus, circa quod totum per se & primo operari posset: quia cum intelligentia sit, ubi operatur: posset illa intelligentia esse ubique: quia posset esse in qualibet parte illius corporis. Sic etiam & anima ubique esse posset: nam cum sit in qualibet parte corporis, quod informat: si poneretur solum esse tale corpus animatum, anima ubique esset. Sic etiam universalia ubique esse possunt: nam cum sit universale, ubicumque est suum particulare, si ponerentur solum esse particularia alicuius universalis, illud universale ubique esset. Sic etiam & totum compositum ubique esse potest: ut si poneretur aliquod corpus totum spatium occupare, secundum quod dicimus totum universum occupare totum: sic accipiendo corpus, corpus ubique existit. Isto etiam modo materia & forma possunt; esse ubique: si ubique sunt ea, quorum materia & forma partes existunt. Sed si bene advertimus, nulli istorum per se & secundum idem esse competit lesse ubique: nam cum Angelus & anima habeant esse finitum & in natura receptum, oportet quod habeant finitam virtutem; cum modus agendi sequatur modum essendi: accidit ergo animae & Angelo esse ubique, in quantum ponitur solum esse corpus aliquod, quod non excedit eorum potentiam & virtute, quod si tum per se eis competeret ubique esse: quantumcunque corpus poneretur, & quodcumque, semper poneremus Angelum & animam esse in qualibet parte eius: quia quae sunt per se, inseparabilia sunt: nec sunt propria, nisi quae sunt talia: ideo Ambrosius probat proprium esse Deo esse ubique, ex, immensibilitate eius: sic & universali accidit esse ubique. Nam universalia non sunt; nisi ubi sua particularia existunt: & quia accidit solum esse particularia alicuius universalis faccipiendo universale, ut ei competit unitas praedicationis, non attributionis, sive accipiendo universale, ut distinguitur contra analogum) non competit per se universali esse ubique. Rursum non competit ei per se esse ubique: quia competit ei per sua particularia, & accipiendo hoc esse ubique, ut hic de ubique loquimur. Possumus tamen, si volumus, & tertiam causam assignare: quia non competit ei esse ubique secundum unum & idem esse, exquo etiam apparet: quare materiae & formae non competit esse ubique: quia talia sunt alicubi solum, per eorum totanec etiam sunt, ubicuque sunt, secundum idem esse: sic etiam totum universum est ubique non per se: quia est dare aliquem locum, ubi totum non existit, sed per suas partes. Deus autem unus & idem existens, secundum unum & idem esse non varia¬ tus in se, est ubique, in quantum omnibus dat esse: immo ponere aliquid exiistere, ubi Deus non sit, est ponere illud non esse: cum nihil possit illud consertare in esse, ubi Deus non existat substantificans esse eius. Posita ergo existentia terum, directe & per se & secundum idem esse soli Deo competit esse ubique.

Respond. ad arg. Ad 1. dicendum, quod universalia esse ubique & semper dupliciter potest intelligi. Primo: quia sunt abstracta a conditionibus materiae, ut ab hic & nunc: & quia non determinant sibi locum & tempus, dicuntur esse semper & ubique, & sic non loquimur de esse ubique. Alio modo dicuntur esse ubique, quia sunt, ubicuque sua particularia existunt: & sic proprie & directe non sunt ubique: nam cum non sit ubique homo particularis, non est ubique homo universalis: sic etiam secundum fidem nostram universalia non sunt semper: quia non semper fuerunt eorum particularia: & quia sic locutia sumus de esse ubique per se & directe, universalibus non conpeter ubique: esse.

Alia, argumenta patet per ea, quae dicta sunt, in principali solutione

ARTICVLVS III. Vtrum esse ubique Deo conveniat ab aeterno?

TErtio quaeritur: utrum esse ubique conveniat Deo ab aeterno?

Et videtur, quod sic: quia quod est proprium, alicui, est inseparebile ab eo, sed, ut ostensum est, esse ubique est proprium, Dei, ergo &c.

Praeterea: ex hoc dicitur aliquid esse ubique: quia non determinatur ad locum, sed non habere esse determinatum ad locum competit Deo ab aeterno, ergo &c.

Praeterea: si nunquam fuissent tempora, Deus semper fuisset, & ab aeterno, ergo a simili si nunquam fuissent loca, Deus fuisset ubique & ab aeterno.

In contrarium est: quia esse ubique circuncernit locum, sed nec locus, nec creatura aliqua fuit ab aeterno, ergo esse ubique ab aeter no Deo competere non potest

RESOLVTIO Deus non est ubique ab aeterno, prout esse ubique & semper designat existentiam omnis temporis & loci: sed prout denotat absolutionem ab omni tempore & loco: & prout esse semper dicit indeficientiam durationis, & esse ubique significat esse in omni, quod est, Deo convenit esse ubique ab aeterno.

REspond. dicendum, quod licet res fuerint ab aeterno in Deo; Deus tamen est in rebus ex tempore. Causa autem huius diversitatis dupliciter accipi potest. Primo: quia omne, quod est in aliquo, est in eo secundum modum eius, in quo est: & ideo res sunt in Deo secundum modum Dei; Deus autem est in rebus quodammodo secundum modum rerum: & ideo assignantur diversi modi, quibus Deus est in rebus, aliquo modo ex diversitate rerum, ut ex eo quod anima est susceptibilis gratiae, & non leo, est Deus per gratiam in anima, non in leone: & quia competit rebus esse ex tempore, Deus autem aeternitate mensuratur, res sunt in Deo ab aeterno; Deus autem in rebus extempore. Alia via ad ostendendum hoc idem sumitur ex diversa habitudine, quae consurgit ex eo, quod Deus ponitur in repus, & res in Deo. Nam sicut dicimus Deum scivisse omnia ab aeterno, fecisse tamen ea in tempore: eo quod res ut scitae dicunt aliquid in Deo existens: ut factae, dicunt aliquid a Deo progreliens: sic quia Deus est in rebus, secundum quod aliqua operatio: a Deo progreditur, ut conservatio rerum in esse, secundum quam in rebus esse dicitur: res autem sunt in Deo non ut aliquid ab ipso progrediens, sed prout in eius virture & scientia continentur. Deus est in rebus ex tempore: eo quod tale esse non est sine existentia rerum, quae est temporalis: res autem sunt: in Deo ab aeterno: quia tale esse solum Dei existentiam requirit: quia creatura in Creato. re non est aliud, quam creatrix essentia. Si igitur esse ubique est idem, quod Deum esse in rebus creatis, cum Deus non fuerit in rebus ab aeterno, ab aeterno ei non competet. Ideo notandum, quod aliquid esse ubique tripliciter potest intelligi, sicut & aliquid esse semper, Primo: quod oc sit per absolutionem a tempore & loco, secundum quod universalia dicuntur esse semper & ubique: quia sunt abstracta a conditioni, bus materiae, quae sunt hic & nunc, & sic ab aeterno competit Deo esse semper & ubique: quia semper ei competi esse sine materia, & non determinati per conditiones materiae. Secundo modo dicitur aliquid esse semper & ubique: quia est in omni tempore, & in omniloco, & sic esse semper & ubique praesur ponit existentiam temporum, & loeorum: nam sicut non dicimus, Deum esse in rebus, nisi sit existentia rerum, it: non dicimus, ipsum esse semper & ubitque sive in omni tempore & in omnieloco, non praesupposita existentia temporum & locorum: & quia non ab aeterno fuerint tempora & loca, ut hic de tempore & loco loquimur, sic accipiendo semper & ubique, non competunt Deo ab aeterno. Tertio modo semper idem sonat, quod indeficientia du rationis, & sic maxime semper est, quod aeternum est. Vnde Anselm. Monolog. 22. dicit: "Semper verius designare aeternitalem, quam totum tempus". Nam indeficientia durationis imaginis competit aeternitati, quam toti tempori: & sic esse semper competit Deo ab aeterno. Sic etiam esse ubique uno modo idem significat, quod esse in omnibus his, quae sunt, ut Ansel. dicit Monolog. 23 & sic Deo esse ubique ab aeterno competit, cum & Deum in se ipso dicamus esse. Nam semper fuit verum dicere Deum esse in omnibus his, quae sunt: cum nihil sit, in quo Deus non sit: cum & in se ipso Deum esse dicamus. Vnde Ansel. eodem Monolog. 23. ait: "aptius dici Deum esse semper & ubique: quam in omni tempore & in omni loco, ut intelligatur esse ubique": quia est in omnibus his, quae sunt: esse semper propter durationis indeficientiam,

Resp. ad arg. Ad 1. dicendum, quod si esse ubique idem sit, quod esse in omni loco, est proprium Deo, supposita rerum existentia. Vnde & inseparabile est ab eo, si res in esse ponuntur: sed si esse ubique est idem, quod esse in omnibus his, quae sunt: vel esse absolutum a determinatione loci, sic simpliciter ab aeterno Deo competit.

Ad 2. patet solutio per iam dicta: quia Deum est se ubique illo modo competit ei ab ae terno.

Ad 3. dicendum, quod si nunquam fuissent tempora, Deus fuisset semper, prout semper dicit indeficientiam durationis; non tamen fuisset semper, prout semper idem est, quod esse in omni tempore, vel prout includit actuam lem existentiam temporum. Ita si nunquam suisset creatura, Deus fuisset ubique, prout ubique idem est, quod esse in omnibus, quae sunt, accipiendo esse, in, large, secundum quod Deus in se ipso esse dicitur, non tamen fuisset ubique, prout ubique idem est, quod esse in om ni loco, & praesupponit locorum existentiam. Et ex hoc solvitur, argumen tum incontrarium: quia sic accipit esse ubique, prout videlicet, ubique dicit habitudinem ad locum.