Praeambulum

DIVISIO PARTIS PRIMAE Prima huius libri pars quindecim complectitur distinctiones: In quarum prima de rerum creatio¬ ne in vniuersum: In decem sequentibus de crea¬ tura mere spirituali, hoc est, de Angelis: In quatuor postremis de creatura mere corporea per opera sex dierum sermo habetur.

DIST. I. PARS I. De omnium rerum creatione, in vniuer¬ sum, quantum ad principium effi¬ ciens, opinione Philosophorum reiecta.

CREATIONEM rerum in¬ sinuans, &c.

Postquam assignauimus cau¬ sas huius operis: restat, vt ad diuisionem libri, & ad sententiam litterae accedamus. Dice¬ mus ergo, quod iste Liber Secundus, in quo agitur de creaturis: diuiditur in duas partes, quia primo agitur de creaturis in generali. Secundo in speciali, ibi: [De angelica itaque natura.] In principio secundae distinctionis.

Circa primum duo facit, quia primo agit de creaturis generaliter, prout procedunt a Deo tam¬ quam a principio primo. Secundo agit de eis generaliter prout reducuntur in Deum, tanquam in finem vltimum: vbi praesens lectio terminatur, ibi: [Credamus ergo rerum.] Prima diuiditur in duas: quia circa processum rerum a Deo primo pro¬ ponitur vertitas, & ex veritate proposita eliditur, & remouetur Philosophorum falsitas. Secundo specialiter descenditur ad opinionem Platonis, & Aristot. quid senserint circa productionem re¬ rum, ibi: [Plato namque]. Dicit ergo, quod [ sacra scriptura insinuans] id est docens creationem rerum: dicit, [Deum esse creatorem] & dicit tempus, & omnem creaturam habere initium. In quibus verbis eliditur error omnium Philosophorum dicentium mundum esse ab eterno, & non habuisse initium, & eliditur error ponentium plu¬ ra principia sine principio. Deinde cum dicit. [Plato namque] descendit ad opinionem Platonis, & Arist. & primo ad opinionem Platonis: Secundo Ar. ibi: [Aristoteles pero.]

Circa primum duo facit, quia primo facit quod dictum est. Secundo quia mentionem fecerat de Creatore, & de Artifice id est de factore, vel de factione: dat differentiam inter creare, & facere, ibi: [Creator enim] Dicit ergo, quod Plato aestimauit tria initia: Deum scilicet & exemplar id est ideam, & materiam. Et ipsa id est & ista tria principia posuit Plato esse increata sine principio, & Deum posuit, quasi artificem id est factorem, non creatorem. Sed quomodo intelligenda sit opinio Platonis: in dubitationibus litteralibus apparebit. Deinde cum di¬ cit: [Creator enim:] dat differentiam inter crea¬ re, & facere. Circa quod duo facit, quia primo facit, quod dictum est, & patet littera. Secundo ex his, quae dixerat: dat differentiam inter Deum, & alia agentia, ibi: [Vnde & homo, vel Angelus.] Circa quod duo facit, quia primo dat huius differentiam ex parte effectuum. Secundo ex parte efficientium, ibi: [veruntamen sciendum]. Ex par¬ te autem effectuum dat differentiam inter Deum. & hominem, vel Angelum, vel alia agentia, quia nec homo nec Angelus: nec aliquod agens crea¬ tum potest creare, vel potest facere ex nihilo ali¬ quid. Sed creare est proprium solius Dei: nisi acciperetur creare large: sicut in ipsa scriptura saepe Creator accipitur, tanquam factor:

Deinde cum dicit: [veruntamen.] dat differentiam inter Deum, & alia agentia, quia non solum Deus potest facere effectum ex nihilo, quod non possunt alia agentia, sed etiam in agende Deus non mutatur, nec laborat: nos autem in agendo mutamur, & etiam omnia agentia creata agunt aliquo modo mota, quod quomodo sit: in dubitationibus litteralibus declarabit. Tria ergo facit, quia primo ostendit, quod Deus in agendo non mutatur, nec laborat. Secundo ait, quod nos in agendo mutamur: non autem Deus: in quo secundum Magistrum: non proprie est actus: cum omnis actus sit in motu. Tertio, quod dixerat declarat per simile in calore Solis: ex quo sole multa contingunt, nulla mutatione facta in calore eius, quod quomodo verum sit, in dubitationibus litteralibus apparebit, secunda ibi: [Nos autem operando mutari dicimur:] Tertia ibi: [ Sicut ergo ex calore Solis:] littera autem patet.

Tunc sequitur illa pars: [Arisloteles vero.] in qua descendit ad opinionem Aristotel. Circa quam duo facit, quia primo facit quod dictum est. Secundo ex scriptura sacra per spiritum sanctum inspirata elidit omnes huiusmodi errores: tam Platonis, & Arist. quam etiam alioram, ibi: [Horum ergo.] Dicit ergo quod Arist. posuit tria principia: duo in¬ trinseca: materiam scilicet & speciem id est formam, & tertium operatorium id est efficiens: mundum quoque dixit semper esse, & fuisse. Quomodo autem verum sit, quod Aristot. posuit tria principia: materiam: formam, & efficiens: in dubitationibus litteralibus apparebit. Deinde cum dicit: [Horum ergo] elidit omnes hos errores per auctoritatem scripturae sacrae: dicens, quod errorem horum id est Platonis, & Arist. & similium, & aliorum Philosophorum: spiritus sanctus euacuat: cum dicit: In principio temporum Deum creasse mundum: in quo datur intelligi, quod aeternitas dei extitit ante tempus. Postquam enim Deus sua voluntate, quia velle est ei facere, & volendo facit: creauit tempora, & initio temporum creauit mundum: consequens est, quod ipse Deus fuerit ante omne tempus, & ante mundum.