Quaestio 3

ARTIC. I. An Angeli materiam corporalem ad formam rraensmutare possint. Conclusio est Secatiua.

Aegid. Quol. 3. q. 8. D. Tho. 1. p. q. 110. art. 2. Et q. disf de Pot. q. 5. art. 3. Et de Nalo q. 15. art. 9. & 10. Lt Quol 9. ar. 10. D. Bonau. d. 8. p. 1. ar. 2. q. 1. Ric. d. 7. q. 7. Iho¬ Arg. d. 8. q. 1. art. 1. Dur. d. 5. q. 4. Et vide pro hac materia nostrum de Cometis discursum, vbi fusius detur, quomodo Daemones disponere possint materiam a¬ farmama, & quonam pacte sensus, nostro: illtidere dicantur.

AD primum sic procedit: Videtur, quod haec materia corporalis obediat intelligentiae, quantum ad motum secundum formam. Nam, vt dicitur in Comm ento Io. prpositionis de causis. Vir¬ tus itelligentiae infinita est ad inferius. ergo iferio¬ ra per omnem modum sunt subdita intelligentiae, cum habeat infinitatem respectu eorum, & per consequens poterit intelligentia mutare haec inferiora secundum omnem modum.

Praeterea &3. q. in quaestione de miraculis magorum, dicitur, quod vnaqueque res visibilis in hoc mundo habet potestatem angelicam sibi praepositam. quodmon esset, nisi potestas angelica pos¬ set res istas inferiores transmutare, vt vellet. Praeterea Magi Pharaonis fecerunt ranas, & serpentes virtute Daemonum, sed hoc fuit trans¬ mutare materiam ad substantialem formam, ergo &c.

IN. CONTRARIVM est, quia, vt dicitur in v. Met. non transmutat materiam, nisi quod est in materia, quod intelligendum est de transmutatione ad formam. Cum ergo Daemones sint im matetiales, non poterunt materiam transmutare ad formam.

Praeterea non fit transmutatio ad formam nisi pet alterationem, sed alteratio reducitur in motum celi. Nihil ergo poterit alterari nisi per motum celi tanquam per motum primum. Daemones ergo non poterunt transmutare immediate materiam ad formam.

RESOLVTIO. Angeli materiam corpoream ad formam transimu¬ tare non possunt, cum sint immateriales: & ad vnum egendi modum sint determinati. Idque absque corporitras medijs fferi non posse conster. Hua¬ teriam tamen celerius disponere valent, actinae tantum passiuis coniungentes, cum rerum naturalium scientiam perfecte calleant. Et quamuis materiam ad formam transmutare non posfint, sensus tamen nostros illudere queunt.

RESPONDEO dicendum, quod Philosophus in 7. Meta. reprobando ideas quasi non indigens eis. vult, quod non generet nisi compositum, & quod non trans¬ mutet compositum nisi compositum, & quod non transmutet materiam nisi, quod est in materia. Hoc ergo modo Angeli, quia sunt immateriales, & quia non sunt compositi ex materia, & forma, non poterunt generare huiusmodi compositum. In2. etiam de Gen. vult, quod idem manens idem semper facit idem. Ista ergo corpora inferiora, vbi est tanta diuersitas, & vbi est motus ad formam, non mo¬ uebuntut immediate ab intelligentijs, quae non motae mouent, & quae quodammodo manent semper eaedem. Sed si huiusmodi intelligentiae possunt in transmutationem istius materiae inferioris, hoc erit mediante aliquo corpore transmu¬ tabili, vt mediante moru coeli. Dicere autem has rationes Philosophi esse simpliciter veras non est conueniens, quia cum Deus maxime sit immuta¬ bilis, & maxime semper maneat idem, non posset immediate haec inferiora transmutare. dicere etat eas nullam veritatem continere, cum Philosophus semper ad sensibilia se tenuerit, non videtur conueniens. Fuit enim Philosophus philosophatus modo humano, vt ex sensibilibus ad intelligibilia Procederet, vnde minus potuit decipi. Propter quod si non sunt omnino vere rationes suae cum¬ suis principijs: saltem quantum ad aliquid, suae rationes veritarem continent. Volunt autem qui¬ pdam has rationes verificare, vt dicamus, quod essectus debiles procedunt a causis remotis: fortes a propinquis. Intelligentiae ergo, quia sunt im materiales respectu istorum materialium se habent, quasi causae remotae: ideo non possunt facere effectus fortes, vt inducere formas, sed debi¬ les, vt transmutare ad locum. Et ad hoc vadunt rationes Philosophi de immateriali, quod non transmutet materiale, & de se habente idem, quod semper faciat idem. vt quia talia se habent, vt cau¬ sae remotae, non transmutant materiam secundum transmutationem fortem, quae est transmutatio ad formam, & semper faciunt idem, quia non transmutant nisi localiter, secundum quem motum nihil variatur de substantia mobilis, sed di¬ citur ipsum mobile secundum hunc motum, si transmutetur ad formam, sempet manere idem¬ Sed si non plus dicamus: videtur, quod & de Deo hoc etiam concludatur, vt contra obiiciendo dicebamus: ergo propter rationem primam, quod nullum immateriale transmutat materiale: dice mus huiusmodi dictum hoc modo ad veritatem reduci. Nam nunquam facir calidum, nisi quod est calidum. Omne enim agens agit secundum, quod est in actu, & omnis actus fit a sibi conuenienti, & ab eo, quod est tale, vt calidum fit a calido, & forma materialis per id, quod habet esse ma¬ eteriale. Sed esse materiale est dupliciter, vel vir tualiter, vel essentialiter. Sic enim videmus & in alijs, quod facit calidum non solum, quod est calidum formaliter, vt ignis: sed, quod est calidum virtualiter, vt Sol. sic etiam transmutabit materiam non solum, quod est materiale essentialiter, vt corpus, sed quod est tale virtualiter, vt Deus. Dicimus autem esse materiale virtualiter, in cu¬ ius virtute continetur materia, & per cuius virtutem potest produci ipsa materia. Intelligentia ergo, quia nec est materialis essentialiter, nec vir¬ tualiters eius virtus non poterit in ipsam materiam, quia tunc posset creare, & essent angeli creato¬ res: consequens etgo est, quo Deus, in cuius vir tute est materia, & haec corpora, in quibus essentialiter est materia, possit transmutare materiam. Angelus autem, qui nullo modo habet materiam, non potest materiam transmutare. Possumus au¬ rem & aliter verificare dictum Philosophi. Credidit enim, quod nulla esset potentia actiua, cui non responderet potentia passiua: ideo voluit, quod quod¬ tibet agens ageret secundum determinatum modum, quod, quantum ad omnino agentia creata, veritatem habet. Sicut enim omnis creatura est determinata ad esse: ita & ad agere: vt sicut habet determinatum modum essendi: ita & derer¬ minatum modum agendi. Deus autem, qui non determinatur ad aliquem modum essendi, nec¬ sua virtus habet certas leges in agendo, sed est super omnia. Vam Aug. super Cen. lib. 7. ait; Ita enm certas temporum leges generibus, qualitatibusqui rerum immanifestum ex abdito producendis tribuit, vt eius voluntas sit super omnia. Omnibus ergo alijs agentibus datae sunt determinatae leges agendl, & determinati modi actionum: volutas tamen Dei sic tales certas leges dedit, vt ipsa tamen maneret super omnia non determinata ad leges aliquas. Oportet ergo agens quodlibet crea¬ tum aliquo modo determinari ad modum passi, Nullum ergo immateriale transmutabit materia le, vel inducere poterit materialem formam, quia tunc ageret, non secundum determinatum modum, nec secundum determinatas leges, si pos¬ set inducere formam in materia, quod non haberet formam determinatam per materiam. Vnde & Philosophus hoc venatur in y. Met. quod sem per fiat simile a simili, & conueniens a conuenienti: sed illud simile non oportet, quod semper at¬ tendatur secundum speciem, sed sufficit, quod sit secundum genus, vt sit non solum Asinus ab Alino, cum quo conuenit in specie, sed Mulus ab Asino, cum quo conuenit in genere. Necessaria autem assimilatio inter agens, & patiens est, quod quod¬ libet habeat formam in materia. Nam formae im materiales, quae sunt per se existentes, & indiuisibiles magnam difformitatem habentes ad materiales formas, non possunt inducere materiales formas, nisicompeteret eis agere absque certa lege, & absque certo modo, quod soli Deo com¬ petit. Dicemus enim, quod quanto forma est perfectior, tanto magis habet induci determinato modo, & magis per sibi simile, vt homo non potest produci nisi per hominem, & equus non ni¬ si per equum. Hateria ergo non peirfecte transmutatur ad perfectam formam in materia, nisi per perfectam formam similem in materia: vt non sit materia sub anima equi geniti, nisi in virtute animae equi generantis. Si enim passum requirit de¬ terminatum agens, sicut haec forma habet determinate esse, & non habet esse nisi in materia: ita oportet, quod habeat determinatum agens, & quod non habeat ficri nisi ab agente, quod habet esse in materia: vel oportet ergo, quod sit tale agens, quod sit super omnia, & quod non habeat determinatas leges ad agendum: cuiusmodi est Deus, vel quod determinetur ad materiam, & quod transmutet materiam cuiusmodi sunt haec corporalia. Intelligentiae vero transmutatione formali non po¬ terunt transmutare materiam. Et quia imma teriales non determinantur ad materiam, & quia sunt quid creatum, & agunt secundum determinatum modum, non poterit eorum actio determinari per seipsam, quod transmutet materiam, sed adhibendo semina, & coniungendo actiua passiuis: & mediantibus corporibus, habentibus formam in materia, poterit eorum actio determinari, vt transmutet materiam. Vnde Aug. 3. de Trin. Vult, quod illi mali Angeli non sint creato res dicendi, qui ranas, & serpentes fecerunt, quia eas ipsi non creauerunt, sed per quaedam occulta semina, quae in istis mundi corporeis elementis latent, talia producta sunt. Alia etiam ratio Philosophi ad idem tendit. Nam, quod idem manens idem possit transmutare naturam: hoc est, quia illud agens non determinatur ad specialem modum agendi. Nam cum in generatione sit transmutatio, & diuersitas, si aliquid non potens transmutari, & eodem modo se habens, posset materiam transmutare, non determinaretur ad specialem modum agendi. Nam determinari ad specialem modum agendi, est, vt secundum diuersitatem passi, sit aliquo modo diuersitas agentis. Idem ergo manens idem semper facit idem: hoc dictum Philosophi veritatem habet in agentibus creatis, & in his, quae agunt secundum determinatum modum, & scundu determinatas leges, vbi hoc passum requirit hoc agens: & aliud, & aliud passum requirit aliud, & aliud agens. & exinde est, quod in talibus agentibus idem manens idem, & nullo modo variatum, nec factum aliud, semper facit idem. Sed Deus, qui est infinitus, & non determinatur ad certum modum agendi: etiam manens idem, non solum diuer sa, sed omnia potest agere. Corpora ergo, quae non manent eadem, sed mota mouent, poterunt transmutare ad formam, & Deus, qui non determinatur ad certum modum agendi: ad formas transmutare poterit. Angeli vero ad formam transmutare non poterunt, nisi mediantibus corporibus. Haec est autem Sanctorum sententia. Vnde Aug. II. super Cenes. ait: Angeli autem nullam. omnino possunt creare naturam. Et idem ibidem dicit, quod sicut, nec agri colas creatores segetum, aut arborum dicimus, sic nec Angelos creatores rerum. Sicut ergo agri¬ colae non faciunt nisi coniungere actiua passiuis, & adhibere semina, sic nec Angeli. Hanc etiam eandem sententiam dicit idem Aug. 3. de Trinit. Possunt ergo Daemones aliqua phantasmata facere, secundum quod narrat August. 15. de Ciuit. Dei, qui socios Diomedis dicit conuersos fuisse in volucres. Et, vt Varro narrat, & habetur eodem lib. transeuntes quoddam stagnum conuertebantur in lupos. Haec autem, & caetera similia poterant facere Daemones: ludificando sensus hominum, vel poterant haec, & similia facere: suffocando transeuntes stagnum, & loco eorum assumere figuram auium, vel luporum, & apparere in tali forma.

RESP. AD ARG. Ad primum dicendum, quod virtus intelligentiae est infinita ad inferius, quia non potest comprehendi, sed super excedit inferiora, non tamen est sic infinita, quod & in¬ feriora omnino ad nutum ohediant: vel non est sicut infinita, quod possit quicquid inferiora possunt.

Ad secundum dicemdum, quod potestas angelica praeponitur rebus istis visibilibus, & haec sunt subdita ei, quia tota haec natura corporalis administratur per Angelos. Attamen sicut ipsi Angeli sunt determinati ad esse, ita & ad agere, vt non possint hanc corporalem substantiam administra re, nisi determinato modo, & adhibendo determinata semina.

Ad tertium dicendum, quod magis hoc fecerunt virtute Daemonum, per occulta semina operantium: non autem, quod possent immediate transmutare ad formam.

Ad quartum dicendum, quod eodem modo quaedam mira faciunt Daemones, occulta semina adhibendo, non immediate materiam ad formam transmutando.

ARTIC. II. An Angeli quantum ad secum, corpora monereposstint. Conclusio est affir¬ Mhaltuta.

D. TI. 1 9. q. 1 10. art. 3. Ttiisdem locis supra cltaur. Th. Arg. d. 8. q. 1. ar. 1. Barth. Syb. 3. Dec. cap. 2. q. 3.

SECVNDO queritur: Vtrum Daemones, vel Angeli, possint corpora mouere localiter. Et videtur, quod non. quia sicut Demon est substantia spiritualis: ita & anima. sed anima non potest mouere corpus localiter, nisi quod viuifi¬ cat, ergo nec Daemon. sed ipse nullum corpus vi¬ uificat: ergo, &c.

Praeterea: motus localis est causa aliorum motuum. Si ergo Daemones possent mouere loca¬ liter, possent mouere formaliter, cum vnum sit causa alterius, sed hoc est falsum: ergo & primum.

Praeterea: omnis actio est per contactum, sed spiritualis ad corporale non videtur posse esse contactus: ergo nihil poterunt agere haec in illa.

Praererea: motus localis est perfectior inter omnes motus, sed quod potest in maius potest in minus. si ergo Daemones possent mutare corpora secundum locum, possent & secundum formam.

IN CONERARIVM est, quia si creatu¬ ra spiritualis non potest mouere corporale secundum formam. Si ergo non posset ea mouere secum dum situm, esset vniuersum inconnexum, quia spiritualia non essent connexa corporalibus, nec haberent aliquam actionem in illa.

Praeterea: secundum Aug. 3. de Trin. cap. 4. Deus corpora grossiora gnbernat per subtiliora, & corporalem substantiam per spiritualem. quod non esset, nisi aliquam actionem haberent spunales substantiae in corpora. sed non habent actionem secundum motum ad formam: habent ergo secum dum motum ad .bi.

RESOLVTIO. Angeli, vel Daemones corpora ipsa, quantum ad so¬

cum, monere possunt; cum eir corporea, quantum ad loci mutationem, non autem quantum ad formam, obediant: Non, quia motus localis est motuum primus, minusne materia transmura¬ tur, sed quia motus localis, licet quantum ad locum, non tamen quantum ad esse ad materiam terminatur.

RESPONDEO dicendum, quod vt patet ex verbis Aug. tam 11. super Cen. quam 3. de Trin. vbi hanc quaestionem pertractat: Angeli non mouent ad formam, sed quamcunque formam inducunt: hoc est colligendo, & adhibendo semina. sed colligere semina, & ea adhibere, & actiua passiuis coniungere, non fit sine motu locali: oportet ergo, quod quantum ad motum localem corporalia spiritualibus obediant. Sed quomodo hoc sit, quod corporalia obediant spiritualibus, quam tum ad motum situ, non autem quantum ad formam: videre non est facile. Assignantur autem communiter duae rationes: quare materia obedit substantiae spirituali, quo ad situm, non quo ad formam. Nam motus localis duo in se habet. Primo quidem, quia ipse est motus primus. Secundo vero, quia per huiusmodi motum minus transmutatur de substantia rei, quam per aliquem alium motum: per huiusmodi enim motum non tollitur substantia, nec ea, quae sunt in substantia, sed solum aliqua adiacentia ad aliud: ergo, quia substantiae separatae sunt primae in ordine vniuersi: dignum est, quod moueant secundum motum primum, & mediante illo motu moueant secundum alios motus, vel aliter non esset vniuersum ordi¬ natum: ideo, vt aiunt, immediate mouent motum ad vbi, & mediante huiusmodi motu, mouent motu ad formam.

Rursus, quia huiusmodi spirituales substantie: eo, quod nimis distant a corporalibus: habent se qua¬ si agentia remota, non panet nisi debiles effectus, sicut ignis a remotis debiliter calefaceret: debilis autem effectus est motus localis, qui minimam transmutationem facit in substantia. Sed neutra istarum rationum sufficit. Nam sicut est ordo motuum, sic est ordo mobilium: immo ordo motuum dependet ex ordine mobilium. Si ergo ex ordine vniuersi volumus arguere spunales substantias tanquam primam partem vniuersi, non posse moue¬ re nisi secundum primum motum: magis sequetur eas, non posse mouere, nisi prima cotpora. Haec. enim fuit superstitio Philosophorum ponentium intelligentias non posse mouere, nisi coelos, sed hoc non concordat dictis Sanctorum ponentium, quod Daemones colligendo, & adhibendo semina hoc faciunt: nec etiam veritati, quia quod potest in maius, potest & in minus. Quod enim potest mouere totum vnum coelum: potest mouere vnum lapidem.

Secunda etiam ratio non concludit. Nam licet substanriae spirituales multum distent a corporibus scum differentiam essentialem. Multum tamen sunt intimae corporibussecundu virtualem. Nam scundum Dam. lib. 1. c. 19. Spirituales substantiae vbi operantur, ibi sunt. Cum ergo intelligentia operatur in corpore: intimior est ipsi corpori, quae corporale agens. Nam corpus agens in aliud corpus, non est in illo cor¬ pore, sed est iuxta illud. sed spuns in ipso corpore est, in quod operatur. Si ergo nihil aliud obsisteret: videretur, quod maiorem transmutationem pos¬ set facere spiritus in corpore, quam ipsum cor¬ pus, cum magis se profundet in illo.

Recurremus ergo ad superius dicta dicentes, quod Deus est super omnia: non determinatus ad agendum, nec scundum certum mntum, nec secundu certas leges: caetera autem agentia determinantur ad certum agendi modum, scundum conformitatem, quam habent ad passum: vt omne, quod sit, fiat a sibi simli: & quia forma materialis habet determinatum esse in materia: ideo habet determinato modo fieri, vt non fiat nisi per agens, quod habet esse in materia. Sicut ergo intelligentiae determinantur ad materiam, sic poterunt in materiam agere, vt omnis actio agentis creati fiat determinato modo. Non quod determinentur ad matetiam quantum ad esse, vt quod habeant esse materiale, sed bene determinantur ad materiam quantum ad vbi, quia ita sunt in hac parte materiae, & in hoc loco, quod non sunt in alio. Vnde & Dam. vult lib. 2. c. 3. quod Angeli determinentur loco. Cum enim sunt in coelo, non sunt in terra, vt ipse ibidem dicit: cum ergo determinate se possint habere ad locum materialem: poterunt materiam moue re ad situm. sed cum numquam determinentur secundum¬ materiale esse, non poterunt transmutare materiam ad formam. Dicemus enim cum Philosopho in 7. Meta. quod a domo, quae est in anima, fit domus in materia: ita, quod a motu apprehenso in mente an¬ geli sit motus in corpore, vt scundum, quod Angelus apprehendit corpus moueri, sic ad suum nurum me¬ uetur corpus. A forma tamen in mente Angeli immediate non fiet forma in materia. Quia licet Angelus determinetur ad materiale vbi, vt possit ex sua apprehensione causare motum ad situm, nunquam tamen determinatur per materiale esse, vt possit ex hoc sua apprehensio cansare mateti ilem formam. Sed oportet, quod huiusmodi immate¬ riale determinetur per aliquod materiale, vt per materialia semina: ad hoc, quod possit materialem formam inducere.

Distinguemus ergo tripliciter de materiali, vt dicamus aliquid habere ordinem ad materiam, quia est materiale secundum esse, vt corporalia, & talia possunt materiam transmutare ad esse. Aliquid vero habet ordinem ad materiam, quia habet esse in aliquo determinato materiali vbi, vt Angelus, & tale, quid potest transmutare materiam scundum vbi, quod potest etiam corpus, cum & ipsum determinate respiciat aliquid materiale vbi. Tertio di¬ citur aliquid habere ordinem ad materiam, quia continet materiam virtute, & potest ipsam mate tiam de nouo producere, & per consequens pont producere quicquid est in materia, & tale agens est Deus, cui omnia sunt subiecta. Immediate ergo potest Angelus transmutare materiam ad vbi: coniungendo actiua passiuis, quod faciendo, potest ex consequenti inducere veras formas. Homines ergo, & Angeli possunt multa efficere, semi¬ na adhibendo, & actiua passiuis coniungendo: melius tamn haec possunt Angeli, quod homines peope quatuor.

Primo, quia magis nouerunt virtutes siderum: ideo in virtute coeli secundum horam constellationum possunt aliquos effectus facere, quos non possunt homines, quia non ita plene nouerunt, quae coniunctiones siderum, ad quos effectus adiuuent.

Secundo hoc melius possunt, quia melius nouerunt virrutes istorum inferiorum: ideo melius sciunt, quae actiua quibus passiuis coniungant, vt faciant aliquos effectus mirabiles.

Tertio hoc melius possunt, quia celerius: & quando res sunt in potiori virtute possunt talem¬ coniunctionem facere, vt aliquid, quod reperitur in partibus valde calidis coniunctum ei, quod reperitur in partibus valde frigidis, haber aliquem effectum mirabilem facere. Quod si homines dato, quod talia scirent, & vellent talem effectum facere prius, quam coniungerent actum passiuo: propter magnam locorum distantiam debilitaretur virtus eius, & qua¬ si tota exhalaret prius, quam comniungeretur passo.

Quarto hoc melius possunt, quia sunt vbi operantur. Propter quod semper vident, qualiter se¬ habet passum, cum existant in ipso passo, cui coniungant actum. Dato. pim quod aliquis Alchimista optime¬ sciret facere aurum: posset tamen deficere, si mi¬ nus, quam debet, vel magis materiam, de qua vel let facere autum, supponeret igni, vel alii actiuo, etiam, quia non videt homo ipsam substantialem formam, & quia non est in ipso passo, vt in quo¬ libet puncto videat qualiter se habeat passum, non potest sic perfecte talia operari, vt Angelus. Assi gnari autem potest & vna rom. nam licet Angelus per species, quas habet apud se, non possit materia les formas inducere: eo, quod illae species non de¬ terminentur per materiale esse: propter quod opor¬ ter, quod interueniant ibi aliqua semina tanquam materialia corpora media, vt hoc modo spens in¬ mentibus Angelorum possint in formam materialem: attamen cum illa semina, vel illa corpora sic adhibita agant in virtute spiritualis substantiae: aliquid vltra suam virtutem facient, cum sint illius organa: homo ergo in coniungendo actiua passi uis: facit effectum infra naturam actiuorum, & passiuorum, quia nescit ea coniungere omni monm, quo coniungenda sunt. sed Angelus hoc modo effectum faciens, facit ipsum vltra, quam possent face¬ re actiua, & passiua: tum, quia scit ea coniungere omni modo, quo coniungenda sunt: tum etiam, quia huiusmodi actiua efficaciora sunt ad agendum, cum agant, vt organa spiritualis substantiae, & in virtute eius.

RESP. AD ARG. Ad primum dicendum, quod anima non porest mouere corpus nisi, quod vi¬ uificat, & mediante illo corpore mouere alia, quia non potest habere immediatum contactum ad alia corpora nisi mediante suo corpore. Hoc autem potest Angelus, vel Daemon, qui non est alliga¬ tus alicui corpori.

Ad secundum dicendum, quod alii motus causant¬ ex motu locali coeli: non aunt ex motu locali, quo runcunque corporum, sed si requiritur motus localis in alijs corporibus, hoc est, vt coniungantur actiua passiuis. Daemon ergo, & Angelus mouendo localiter corpora, pont comiungere actiua passiuis, quod si ex hoc sequat alteratio, vel transmutatio ad formam, non pp hoc spunales substantiae trensmutabunt ad formam primo, & principaliter, sed ex consequenti.

Ad tertium dicendum, quod inter spiritualem formam, & corporalem non est contactus situalis, quia spirituales substantiae non sunt in loco situa¬ liter, est tamen ibi contactus virtualis, & hoc sufficit ad hoc, quod moueant corpora.

Ad quartum dicendum, quod motus localis est perfectior alijs motibus ratione subiecti. Nam prius corpus generatur, & alias mutationes suscipit: vltimo autem mouetur localiter, vt apparet in corporibus animalium. Vel possumus dicere, quod motus localis est perfectior ratione subiecti, quia subiectum secundum huiusmodi motum, minimam transmutationem patitur, & ex hoc subiectum huiusmodi motus est perfectius.

Ad formam autem arguendi cum dicitur: Motus localis est perfectior: & quod potest in maius pont in minus: verum est, quando minus continetur in maiori, vt qui potest soluere decem, potest sol uere quinque, quia quinque continentur in decem, sed hoc non est in proposito.

ARTIC. III. cr Afasicis artibus vri liceat. Conclusio est negatiua.

D. Th. 2. Ser. 2. sent. d. 5. art. vlt. D. Bon. d. 1. p. 2. ar. 2. q. 3. Pic d. 5. q. 9. Voril. d. 3. q. 1. & d. 6. q. 1.

TERTIO quaeritur: Vtrum sit lici¬ tum vti auxilio Demonum in Artibus Magicis. Et videtur, quod sic. Nam Pau¬ lus vsus est auxilio Daemonis tradendo illum Corinthium Sathanae, vt habetur. 1. ad Corinth. ergo, &c

Praeterea: Licet auxilium accipere a peccatoribus, vt eleemosinam, vel aliquid huiusmodi. Sed cum in Daemone non sit nisi natura, quae bona est, & ipsum peccatum: videtur, quod liceat vti auxi¬ lio Daemonum.

Praeterea: Deus dedit virtutem verbis, & rebus, sed per aliqua verba aduocantur Daemones; Cum ergo hoc habeant verba ex virtute diuina: vides tur, quod liceat talibus vti.

Praeterea, quod nulli nocet, & alicui prodest: videresse licitum. sed multoties per inuocationem Demonum aliquae res ammissae recuperantur, sed haec nulli obest, & alicui prodest: ergo, &c.

IN CONTRARIVM est, quia Aug. su¬ per Sen. vituperat Mathematicos iudicantes per¬ constellationes. Cum ergo inuocationes Daemonum sub certis hotis, & sub quibusdam constellationibus fiant: talia vituperanda sunt.

Praeterea: secundum eundem Aug. eodem lib. si aliqua vera dicunt Daemones: hoc est, vt nos decipiant. sed non est vtendum auxilio eorum, nec est habenda eorum conuersatio, qui non intendunt nisi, vt nos decipiant: ergo, &cm¬

RESOLVTIO. Arte magica vti non licet, cum sit ipsa contra se¬ gem Dei, bonum comimune, bonumque priuatum.

RESPORDEO dicendum, quod intantum est aliquid malum, inquantum contrariatur alicui bono. Possumus asit distinguere triplex bonum, vi delicet ducis, ordinis, & singularis personae: vel, quod idem est: triplex bonum, diuinum, publicum, siue cumne, & singulare. Vti autem auxilio Daemonum, est agere contra Deum: contra rempublicam, & contra seipsum. Contra Desm quidem agit, qui in artibus magicis vtit auxilio Daemonum ratione infidelitatis, quia vt plurimum, tales credunt in Daemonibus esse aliquod numinis, vel aliquid diuini¬ tatis. Vnde & Antiquitus, quando plus vigebant, magicae artes, dantes responsum in idolis: Dii credebantur esse. Vnde Aug. 6. de Ciu. ait, quod Daemones mirabilibus, & fallacibus signis Deos se esse persuaserunt, & quibus non potueruntsuadere se¬ esse Deos, persuaserunt se esse medios inter homines, & Deos. Cum nim homo habeat intellectum, sic obtenebratum respectu substantiarum separara: rum: nullo modo expedit sibi habere conuersatio¬ nem Daemonum, ne decipiatur pereostrcredens ipsos esse Deos, & habere aliquid numinis.

Secundo hoc est contra Deum saltem ronne idolatriae, & diuinae seruitutis. Nam dato, quod vtens sic auxilio Daemonum, non sit infidelis, & non credat in eis esse aliquid numinis, saltem tamen idola tra est, quia nunquam fiunt talia, nisi vel per ob¬ lationes, vel per reuerentias aliquas factas Daemonibus. Tantum enim appetunt Doemones diuinos honores, vt ex hoc inducantur ad faciendum quaecunque homines ab ipsis postulant. sic ergo se habens est idolatra, quia honores Deo debitos, vt sacrificia, & reuerentias, Daemonibus tribuit. Vnde, & Aug. 10. de Ciu. Dei. dat differentiam inter bonos Angelos, & malos. Nam mali Ange¬ liad seipsos, vt ait, colendos latria: signis mirabilibus excitant: boni vero angeli hoc faciendum prohibent. Vnde, & Leuitici 20. talia prohibentur, vbi dicitur, quod anima, quae declinauerit ad Magos, & Ariolos, ponam faciem meam contra eam, & interficiam illam de medio populi.

Tertio hoc est contra Deum, quia in hoc videmur deridere Deum, quando illud, quod est ab eo quaerendum, ab alio quaerimus. Vnm & 4. Reg. Ochoxias fuit reprehensus, qui consulere voluit Belxebub. Vnde ibidem dicitur: Nunquid non est Deus in Israel, vt eatis ad consulendum Belxebub Deum Acharon: Viso, quo non debemus vti auxilio Demonum in artibus magicis, quia hoc est contra Deum: volumus ostendere hoc non esse fiendum, quia est contra Rempublicam. Sunt enim inimici Daemones Reipublicae, sicut ergo puniendus esset ille, qui priuatos contractus, & familia res conuersationes habere vellet cum inimicis Rei publicae: sic puniendi sunt Magi habentes talia cum Daemonibus, quia tales inimici sunt totius humani generis. Vnde 8. de Ciuita. Dei. recitat August. de Magicis artibus, quod in t2. tabulis: idest in Romanorum antiquissimis legibus com¬ memorat Cicero esse conscriptum, quod supplicium erat ei constitutum, qui hoc fecerit, idest, qui talibus artibus vsus fuerit. Si ergo apud Gentiles, legibus determinabatur, puniendos esse vtem tes talibus artibus, cum leges principaliter intendant bonum publicum: arguere possumus talia contra bonum publicum esse.

Restat autem ostendere ralia facienda non esse, quia sunt contra singulare bonum vniuscuiusque. Nam, vt dicit Augustinus s. de Ciuit. Dei: Daemones sunt nocendi cupidissimi, inuidentia liui di, fallacia callidi. Ideo, vt ibidem dicitur, nullo modo credendum est eis. sed cum vtentes Magi¬ cis artibus in multis credant Daemonibus, cum credere talibus sit malum ipsi credenti, quia non in tendunt nisi ipsum deoipere, quilibet deberet sibi ab hoc cauere propter seipsum.

Aduertendum tamen, quod cum querimus: Vtrum liceat vti auxilio Daemonum, vel hoc intelligitur per artes magicas, & per priuatos contractus, quod faciunt Magi, vel per diuinam potentiam constringendo Daemones ad aliquam iustitiam exercendam, quod faciebant Sancti: primum non licet, secundum licet.

RESn. AD ARG. Ad primum dicendum, quod Paulus non fecit hoc per artes Magicas, sed per diuinam iustitiam, vel hoc non fecit Paulus per priuatos contractus cum Daemone, sed per diui¬ nam virtutem.

Ad secundum dicendum, quod peccatores quamdiu sunt in vita ista, possunt fieri membra Christi: & ideo ex charitate sunt diligendi, & sunt eis beneficia impartienda, & possunt ab eis beneficia recipi. sed Demones sunt omnino obstinati in malo, & nihil intendum: nisi deceptionem nrnam: propter quod eorum consortia sunt vitanda.

Ad tertium dicendum, quod nullo modo credendum est:e Daemones subiacere corporalibus ver bis. Nulla enim verba corporalia, nisi specialiter ibi esset diuina virtus, sicut in sacramentis, possunt constringere Daemonem. Sed quicquid est in talibus, hoc est per quosdam priuatos contractus, & per quoddam fedus cum eis initum, & quia tales considerationes non sunt faciendae: ideo eorum auxilio nullatenus vti debemus.

Ad quartum dicendum, quod nulla vtilitas potest inde prouenire, propter quam fieri debeat. quia non sunt facienda mala secundum Aposto. lum, vt cueniant bona. Nam talium secundum ipsum damuatio iusta est. Rom. 3.

Dub. T. Litteralis.

VEER litteram quaeritur primo¬ de illo verbo: Boni vero Ange¬ li arbitrium habent multo liberius post confirmationem, quam ante. Contra: Negatio non: suscipit magis, & minus, sed ex hoc arbitrium est liberum, inquantum non potest cogi: non ergo est ibi dare magis, & minus. Dicendum, quod ex hoc creatura habet liberum arbitrium, inquantum non coacte agit, quod agit, sed voluntarie. Licet ergo non coactum ratione negationis non suscipiat magis, & minust. Ratione tamen voluntarij, quod includit, potest ibi esse magis, & minus, quia vna actio potest es¬ se magis voluntaria, quam alia. Possumus ergo dicere, quod in beatis, & in confirmatis non valentibus elle malum, este arbitrium liberius, quam in viatoribus, vel in his, qui possunt velle, vel volunt malum propter tria. Primo ratione diuersi¬ tatis cognitionis. Secundo ratione diuersitatis appetitus. Tertio propter diuersam rationem rei¬ volitae.

Nam primo ipsum ignoratum est inuoluntarium, vt dicitur in 3. Ethac. Quia etgo nihil facit malum, vel potest facere ad malum, nisi, qui¬ apprehendit illud, vt bonum: quicunque facit malum, vel potest facere, decipitur, vel potest de¬ cipi in existimando aliquid faciendum: & inquam¬ tum decipitur, vel pont decipi, participat aliquidt de inuoluntario, & intantum minus habet dalie¬ bertate. Ante ergo, quam essent confirmati Angeli, poterant existimare esse faciendum, quod non erat: propter quod aliqua nescientia, vel aliquod falsum¬ iudicium poterat esse in ipsis, & secundum quod erant tales, minus habebant de voluntario, & per consequens de libero arbitrio.

Secundo hoc potest contingere ratione diper. sitatis appetitus, quod specialiter est in homine viatore. Nam homo viator videt in se habere com trarietatem appetituum, & vnus appetitus trahit alium, sicut rota rotam vt in¬2 de anima. dici. tur. Quod ergo sic fit cum quadam contrarietate appetituum, minus voluntarie fit, & per con¬ seqtens minus libere. Liberius ergo arbitriunthae¬ bebit homo in parria, quam in via, vbi non habebit istam contrarietatem appetituum. Sic etiam & Angelus, licet non habeat diuersas potentias appetitiuas, tamen quia ante confitmationem po¬ terat ferti in bonum, & malum, quaelibet eius vo¬ litio, quam habere poterat, non erat ita voluntaria, sicut nunc, cum non possit ferri nisi in bonum. Nam ferri in malum semper habet aliquid de inuoluntario, cum malum sit praeter voluntatem, vt dicitur in 4. de diui. nominibus.

Tertio hoc potest contingere propter diuer. sam rationem, rei volitae, vt patet de proiectione mercium in mari, quod vno modo est volitum, & non alio. Propter quod non est omnino libe¬ ra illa actio. Sed hoc in beatis, vel in Angelis confirmatis esse non potest, quia nihil contristatiuum, vel offensiuum habere possunt;ronne cuius, illud, quod vno modo volunt, alio modo nolint.

Dub. 1I. Litreralis.

VLTERIVS autem dubitatur super illo verbo: Daemones vi¬ gent seientia propter reuelatio¬ nem supernorum spirituum. Contra: Daemones sunt inimici Dei, & Angelorum: non ergo sunt eis reuielandasecreta.

Dicendum, quod Deus, qui nouit bene vri malis: bene vtitur malo Daemonis, vt malas poenas iu¬ ste inflictas ministerio Daemonum exercere. Daemones ergo libenter poenas infligunt alijs, vt noceant: Deus autem hoc agit per Daemones, vt suam iustitiam exerceat. Vnde Aug. 3. de Trinit. ait, quod voluntas Demonis semper est iniusta, sed eius potentia ssemper iustar: Hanc autem potestatem a Deo accemeqquia non est potestas, nisi a Deo ad penam malprum, ad laudem vero bonorum, vt ibidem Aug. dicit. Propter ergo bonum, vt propter iustitiam exercendam: possunt, & debent ali¬ qua reuelari Daemonibus, quorum malo Deus bene vtendo, peripsos malos iustas penas infert.

Dub. III Lirteralis.

VLTERIVS Autem dubitatur de illo verbo: Occulta quaedam se mina, vbi videtur velle, quod Daemones, quod faciunt, hoc agunt per quaedam occulta semina. Contra: Mala enim agunt, non per adhibitionem seminum, sed percomiunctionem actiuorum, & passiuorum. Praeterea: non sunt haec occulta, cum sint corporalia.

Dicendum, quod semen in 2. Physic. computatur intercausas actiuas: semina ergo dici pos¬ sunt, quaecunque virtutes actiuae: & quia nihil faciunt Daemones, nisi coniungendo virtutes acti¬ uas passiuis: ideo nihil facere dicuntur, nisi per adhibitionem seminum.

Vel possumus dicere, quod non habent agentia creata virtutem agendi, nisi ex diuino ordine & inquantum de potentia materiae educunt, quae agunt: ea autem, quae educuntur de potentia materiae, dicuntur ibi esse secundum rationes semi¬ nales, quid sint autem istae rationens seminales, infra dicetur. Daemones ergo nihil faciunt, nisi adhibendo semina occulta, quia quae latent in rationibus seminalibus materiae, Daemon coniungendo actiua passiuis, manifesta facit, & in aper¬ tum producit. Vel dicuntur ista semina occulta: quia virtutes istae inferiores agunt in virtute coe¬ li, ideo muttum refert qualiter sit dispositum caelum, quando hoc, vel illud est fiendum, & quia talia sunt plene nota Daemonibus, & non nobis, Daemones hoc modo faciendo aliqua miranda, dicuntur illa facere per quaedam occulta semina, idest, per quasdam virtutes occultas, vel per quasdam rationes seminales:

Dub. IIII. Lrreralis.

LTERIVS autem dubitatur super illo verbo: Sicut mentem nostram iustificando, vbi videtur velle, quod sicut solus Deus operatur iustificationem nostram, alii aunt possunt aliqua exterius exercere, ita solus Deus est ille, qui inducit formam: alii autem agentes possunt aliqua exterius operari. Contra: Non sunt subtrahendae operatio¬ nes a propriis agentibus, ipsa ergo natura, vel ipsum agens naturale, inducit substantiales formas.

Dicendum, quod inductio formae substantialis dupliciter potest considerari, vel vt praesupponit rationes seminales, vel vt non praesupponit eas. Cum Praesuppositione enim rationum seminalium, agens naturale potest inducere substantialem formam. Ideo dicitur exterius operari, quia quod latet in potentia materia, exterius, & in apertum producit. Et sicut agens naturale hoc agit, sic & Daemon coniungendo naturaliter actiua, & passiua, dicitur hoc agere solus ergoDeus dicitur hoc facere, quia ipse est, qui indidit rationes actiuis, & passiuis, vnde haec fierent. Quid sint autem istae rationes, & vtrum aliquid de forma sit in mate¬ teria ante introductionem formae, infra quretur,

Dub. V. Lirteralis.

LTERIVS autem dubitatur: quia videtur Magister agere qua¬ si de triplici potentia Demonum, videlicet cognitiua, volitiua, & operatiua, sed secundum Commentatorem in 12. Meta. aiae caelorum non hunt de virtutibus aiae, nisi intellectiuam, & desideratiuam, sed idem iudicium est de animabus coelorum, & de quibuscunque substantijs separatis. non ergo in talibus sunt, nisi duae potentiae: intellectus, & voluntas.

Dicendum, quod secundum quosdam in substan¬ tijs separatis sunt tres potentiae, videlicet intellectus dirigens, voluntas imperans, & potentia exequens: sed intellectus dirigens, & potentia exequens non differunt, nisi sicut intellectus practicus, & speculatiuus, qui sunt idem re, & subiecto, differunt autem fine, & secundum rationem. nam finis intellectus speculatiui est verum, pra¬ ctici bonum. Vel differt hic intellectus, & ille, quia secundum se est speculatiuus, vt vero extenditur ad voluntatem est practicus. Ideo dicitur, quod intellectus extensione fit practicus. Dicemus. enim quod id, quod est in intellectu, non est ratio agendi, vt ex hoc sequatur opus, nisi per imperium voluntatis. ideo de ratione artificiati est, quod sit vo¬ litum, vt dicitur in 6. Meta. Intellectus ergo rationes, quas habet factiuas apud se, & qualiter res fieri debeant, ostendit voluntati, voluntas autem se determinat, vt agat per hanc rationem, vel per illam. eadem ergo ratio in intellectu existens est representatiua, & vt est determinata ad opus per¬ voluntatem, est factiua. Illae ergo tres potentiae non sunt, nisi duae secundum rem. nam potentia cognitiua dicitur, vt est speculatiua, & illa eadem dicitur factiua, vt est practica¬