Quaestio 1

ARTIC. I An Angceli habeant corpora, ab ip¬ Ssipformata. Conclusio est naegaliuta.

D. Tho. p. 1. q. 51. artic. 1. Et 2. scr. .. senten. d. 8. q. 1. artic. 1. Et Quol. 9. artic. 5. Lt contra Cent. 6. 45. 49. 90. Lt in q. disp¬ q. 6. dt P. c. arti. 6. Lt de malo q. 16. arti. 1. Et Opuscu. 21 1. c. 3. Lt Opus. 15. c. 9. D. Bonau. d. 8. artic. 1. q. 1. Alb. Mag. de Motu, & loquut. Ange. q. 5. artic. 11. Ric. d. 8. q. 1. Capr. d. 9. q. 1. Bartho. Syb. 3. Dec. c. 2. q. 1. Vide pro hoc artic Scholium nostrum infra artic. 2. Sed perpende Concilium Nigenum. 2. quod laudauit sententiam Beati loan¬ nis Episcompi Tiesialonicensis, qui cum reprehendere¬ Centilem quendam, vsum pingendi Angelos contemnentem, dixit: Angeli corporei, & imitabiles pictura cxillunt & circunseribi possunt: & in forma hominis pingu¬ quia in ea. & proprio corpore visisunt. Haec referente Ta¬ rasio Patriarcu a, libroque B. Ioat Tnilcop, inquo cum Gaem¬ tile disputatur, perlecto, secra Synodus respondit: Etiam de. mit, c. d nodus disloluitur. Quia Synodus non affirmauit Angelus esse corporeos, sed modum conuincendi Gentileu. approbauit. Nam quandoque licet extremum probate, vt altcrum tollatur. Hxee autem controuersia non¬ dum Ecclesiae censura terminata est.

AD primum sic proceditur: vrur, quod An¬ geli, vel Daemones habeant naturaliter vnita corpora, quae vi uificent. Nam omne animal est diuisibile in corpus viuificatum, DE & in spiritum viuisicantem: sed an geli sunt aialia, quia vt drm. 8. de Ciui. oium aialium, in quibus est aia romnalis, tripartita est diuisio, in Deos, Homines, & Daemones. Demones ergo sunt aialia, & pari ratione Angeli. nam, & Creo in Ho¬ melia Epiphaniae dicit Angelum esse rationale animal: ergo & c.

praeterea nobilius est illud, vt vr, quod in se hent vitam, & aliud viuificat, quae illud, quod in se hent vitam tantum. sed anima in se viuit, & corpus viuificat: si ergo Angelus solum in se viueret, & corpus non viuifi¬ caret, esset anima nobilior ipso, quod est incoueniens.

Praeterea concupiscibilis phantasia, & furor, quae est passio sensibilis, non reperiuntur nisi in corporibus viuificatis per animam. sed in Daemonibus secundum Dion. 4. de diui. no. est phantasia proterua, concupiscentia demens, & furor irrationalis: ergo &c.

preterea secundum porphyrium rationales su¬ mus nos, & Dii: sed mortale additum separat, nos a Dijs, sed cuicunque competit differentia, competit, & genus. Si ergo Dii, idest, Angeli sunt rationales, erunt & animalia, & per consequens habebunt corpora, quae viuificant.

IR CORTRARIVM est Dam. lib. 2. qui vult angelos non contineri a parietibus, & ianuis, & claustris, ergo non habent corpora, quia cor¬ Pus teneretur a corpore.

Praeterea vult idem Dam. eo. lib. & c. Angelos esse indeterminabiles. sed omne corpus est alicuius figurae, & ois figura termino, vel terminis continetur: essent ergo determinabiles, & figurabi¬ les, si haberent corpora, quae viuificarent.

Dub. I. Lateralis. An Angeli, ot Adorores mobilibus, sint corporibus naturaliter uniti. Conclusio est Hc Sam ttaba.

VLTERIVS, dato, quod Angeli non habeant corpora na liter sibi vnita, quae viuificent, quaeritur vtrum habeant corpc¬ ra naturaliter sibi vnita, quibus sint inseparabiliter coniuncti tanquam motores mobilibus, siue sint Angeli boni, siue mali. Et videtur, quod sic. quia secundum Trismegistum, vt recitat Aug. s. de Ciui. Homo potest facere Deos, quia potest copulare per artem quosdam inuisibiles spiritus visibilibus corporibus, vt sint quasi animata corpora spiritibus illis dicata, & subdita simulacra. Si ergo possunt copulari corporibus, vt illa sint, quasi animata, hoc est, quia possunt inseparabili¬ ter vniri eis: ergo &c.

Praeterea ponendum est vniuersum esse conexum. ergo spirituales substantiae sunt coniunctae. corporibus, vel aliter esset vniuersum dissutum. sed id, quod est semp, videtur esse naturale, ergo &c.

Praeterea secundum Augu. 12. super Gen. pos¬ sunt Daemones longe iam facta praenunciare, non solum acrimonia cernendi praestantiore, quam nostra sit, sed etiam ipsorum corporum longe vtique subtiliorum mira velocitate. habent ergo corpora agilia, & naturaliter sibi vnita.

IN CONTRARIVM est Dam. lib. 2. qui diffiniens Angelum dicit, quod est substantia¬ intellectualis incorporea.

Dub. II. Lateralis. An Angeli, vt suppositum naturae, corpori vniriposstut. Conclue¬ csuesio est naegatiua.

vide infra Dist. 19. q. vlt. artic. vlt.

VLTERIVS autem dato, quod Angeli non habeant vnita corpora, quae viuificent, & quod non sint vniti corporibus, vt moto¬ res mobilibus inseparabiliter, dubitaret forte aliquis: Vtrum possint sic esse vniti corporibus, vt vnitur naturae suppositum. Et videtur, quod sic. quia verbum Dei est nobilius quolibet Angelo, sed verbum est vnitum naturae corporali, quia in eo tanquam in supposito sustentatur natura corporalis, ergo multo magis hoc habet Angelus.

Praeterea quicquid est corporeum, respectu¬ Dei, habet corpus sibi coniunctum inseparabili¬ ter. sed Angelus est corporeus respectu Dei, vt di¬ cit Dam. lib. 2. Habet ergo corpus sibi vnitum, quia si non esset ei inseparabiliter vnitum, non di¬ ceretur ex hoc esse corporeus. sed huiusmodi cor¬ pus non est vnitum Angelo tanquam viuificatum ab eo, vt parebit ex solutione quaestionis secundae, ergo est ei vnitum tertio modo, tanquam naturae, suppositum.

Praeterea diffiniuntur Daemones. 9. de Ciuit. quod sunt genere animalia, animo passiua, mente rationalia, corpore aerea, tempore aeterna. sunt ergo corporei, & habent corpora vnita, vel tanquam ab ipsis viuificata, vel tanquam ab ipsis mota, vel saltem tanquam eis coniuncti, sicut suppositum est coniunctum naturae.

IN CONTRARIVM est, quia coniunctio suppositi in aliena natura est adeo mirabilis, quod est ineflabilis, sed hoc non potest competere suppo¬ sito creato, quod vniatur alicui naturae creatae ineffabiliter: ergo &c.

Resolutio Artic. I. Angeli, quia immediate per essentiam instar animae¬ corpus non attingunt; corporum forme, ac perfectiones non sunt: sed corpora ipsu ex virtute non organica, omni defatigatione semore, moucre dicuntur.

RESPONDEO dicendum ad quiomnem primam, cum quaeritur: Vtrum Daemones habeant corpora sibi naturaliter vnita, quae viuificent. quod aliqui non potuerunt transcendere corpus. Vnde Aug. 12. super Gen. circa finem ait, quod istae species corporales, quas sensu carnis at¬ tingimus, eis multi ita dediti sunt, vt solas esse arbitrentur, & quicquid tale non est putant omnino non esse. Sic etiam in 4. Physicorum dicitur, quosdam opinatos fuisse, nihil esse, quod non est localiter alicubi. Tales enim non potue¬ tunt transcendere corpora¬. Sed sapientes licet habeant corporalia sensibus prasentiora, certiores tamen sunt de in corporalibus, quam de corporalibus. Vnde Aug. circa finem dicti ia. ait: Sapientes autem ita se habent in his corporalibus visis, vt quamuis eis praesentiora videantur, certiores tamen sunt in illis, quae praeter cor¬ poris speciem intelligendo perspiciunt, quamuis ea non valeant ita mente conspicere, vt haec sensu corporis intuentur. Oportet ergo praeter corporalia pone e spiritualia, & certiores esse de spi¬ ritualibus, quam de corporalibus. nam ista corporalia non sunt nisi per illa: & Propter quod v¬ num quodque, & illud magis. Aliqua ergo transcendunt corpora, ponentes spirituales substantias, sed nullas tales ponunt nisi vnitas corporibus, ita vt etiam ipsum Deum ponant corpori v¬ nitum, & dicant ipsum esse animam mundi, vt re¬ citat Ang. 8. de ciu. de Varrone, qui vsque ad hoc potuit Theologiam naturalem extendere, vt poneret Deum animam mundi. Sed hoc stare non potest, oportet enim esse aliquem spiritum, qui nullo modo sit forma corporis, & quod ex eo, & corpore non fiat vnum secundum esse. Nam nunquam ex duobus fit aliquid vnum, nisi sit dare aliquod tertium, quod sit causa efficiens, & vniens illa¬ duo. Propter quod in s. Meta. scribitur, quod non oportet quaerere, quomodo ex materia, & forma fiat vnum. non enim talia habent causam, nisi motorem, licet non sit dare collam, vel clauum coniungentem potentiam actui, & formam materiae: semper tamen in talibus oportet dare causam a¬ gentem, facientem potentia tale, actu tale. Si ergo Deus esset forma alicuius corporis, vt videbatur Varro sentire, oporteret dare aliquid supra¬ Deum, ex cuius actione esset Deus suo corpori coniunctus. Vnde &nosipsi, ponentes verbum coniunctum carni, dicimus, quod non est in eis com¬ munem speciem accipere. nam si ex Verbo, & ex carne resultaret vna natura, & vnum esset forma alterius, Verbum non fuisset cooperatum incarnationem suam, quia nulla forma seipsam potest facere in materia, & per consequens nec Pater, nec Spiritus sanctus fuissent operati incatnationem, quia indiuisa sunt opera Trinitatis, sed oporteret, si hoc esset, dare aliquid aliud supra deum, ex cuius opere Deus esset vnitus carni, siue corpori.

Praetermisso ergo hoc errore, quia impossibile¬ est Deum esse animam, vel formam alicuius cor¬ poris, videamus de his, quae sunt infra Deum: Vtrum omnes rationales substantiae sint vnitae corporibus. Est autem spiritualis substantia secundum opinionem Platonicorum tripartita, vt narrat Augu. 8. de Ciui. Dei. In Deos homines & Daemones. Deos autem appellat bonos Angelos. Vnde eo. lib. 8 dicitur, quod hi sunt Dii boni, quos sanctos Angelos vocamus. Omnes autem has rationales substantias posuerunt Platonici, vt Apuleius Platonicus de hoc librum scripsit, com¬ iunctas corporibus, aliter tamen, & aliter, quia dixerunt Deos habere corpora coelestia, Daemo¬ mones aerea, homines terrestria. vnde in diffinitione data de Daemonibus ab eisdem Platonicis dicitur, vt patet ex codem 8. de Ciui. Dei. quod Bae¬ mones sunt genete animalia, animo passiua, mente rationalia, corpore aerea, tempore aeterna. Per hoc ergo, quod ait, quod Daemones sunt genere animalia, & mente rationalia, conueniunt cum Dijs, & hominibus: in eo quod sunt animo passiua, conueniunt solum cum hominibus, in eo quod sunt tempore aeterna conueniunt cum Dijs, sed in eo, quod sunt corpore aerea: hoc habent proprium, quia in hoc differunt a Dijs habentibus corpora coelestia, & ab hominibus habentibus terrestria.

Sed haec positio rationabiliter stare non potest. Dicimus enim Angelos nulla habere corpora, quae viuificent, nec simplicia, siue sint aerea, siue coelestia, nec etiam composita, siue mixta¬. Quod enim Angeli tanquam, quae viuificent, non habeant corpora simplicia, tripliciter possumus declarare. Primo ex parte talium corporum: Secundo ex parte Angelorum: Tertio ex parte¬ vtriusque.

Prima via sic patet: Nam cum corpora simpli cia sint vniformia, qua ratione esset animata vna pars, esset & quaelibet. Quaelibet ergo pars aeris esset animata, immo quia aer non est bene terminabilis termino proprio, nec possunt esse duae partes aeris coniunctae, nisi fiat inde nus aer, non haberent corpora sufficienter distincta Daemones, si haberent aerea. Est enim contra rationem ponere, quod quaelibet pars cuiuslibet elementi sit animata, licet aliqui hoc posuerint.

Secundo hoc idem possumus arguere ex par¬ te ipsorum Angelorum. Nam nunquam dice¬ mus, quod fotma sit propter materiam, vt quod anima sit propter corpus. Cum ergo intelligentiae sint plenae formis, nec aliquas species acquirant per haec corporalia, nullum bonum sortiretur Angelus ex sua vnione ad corpus, non ergo esset corpus illud propter Angelum, sed econ¬ uerso. anima ergo nostra, quae na scitur, sicut tabula rasa, & quae suas perfectiones acquirit per corpus, eo quod nostra scientia incipit a sensu, est vnita corpori, & in hoc corpus est propter ipsam, & est bonum ei, quod corpori vniatur: sed intelligentiae, quae sunt plenae formis, si sunt vnitae corporibus, siue illa corpora essent coelestia, siue aerea, siue quaecunque alia, essent intelligentiae illae propter corpora, non econ¬ uerso.

Tertio hoc idem patet ex parte vtriusque, nam anima vnit suo corpori, tanquam proprio organo, ipla enim membra corporis sunt quasi quaedam organa ipsius animae. Et ideo dicit Commen¬ in I. De anima, quod membra Leonis, & membra Cerui non differunt, nisi quia animae differunt. Imaginabimur enim, quod sicut instrumenta diuersarum artium differunt, quia ipsae artes differunt: sic membra diuerforum animalium differunt, quia animae differunt. quare si anima comparatur ad corpus sicut ad suum organum, per quod exercet operationes suas: sicut ars suas actiones exercet per sua instrumenta, consequens est, quod non vniatur anima, nisi corpori organico: corpus autem organicum oportet habere diuersitatem in partibus. nullum ergo corpus simplex potest esse animatum, vt sufficienter circa finem tertii de anima probatur.

Prima ergo ratio arguit Angelos non viuifica re corpora elementaria. haec autem ratio tertia generalior est. concludit enim Angelos non viuifi¬ care quaecunque corpora simplicia, siue sint elementaria, siue coelestia. Secunda autem ratio ad hoc generalior est, concludit enim Angelos non viuificare quaecunque corpora, siue elementaria, siue coelestia, siue mixta.

Possumus tamen supponendo, quod non pos¬ sit animari, nisi corpus mixtum, adducere tres rationes ad probandum Angelos non esse corporeos, nec viuificare corpora. Prima ratio sumitur ex parte ipsius corporis humani: S ecunda ex parte ipsius animae: Tertia ex parte ipsiusAngeli.

Prima sic patet: nullum enim corpus est, nec potest esse magis redactum ad medium, quam cor¬ pus hominis. idec hon est prudentissimum animalium, & habet meliorem tactum, quam possit habere aliquod animal, eo quod tactus est media proportio tangibilium. Si ergo Angeli haberent vnita corpora, quae viuisicarent, vel essent eadem specie cum corpore humano, & tunc ipsi Angeli essent eiusdem speciei cum homine, quod est in¬ conueniens: vel essent alterius speciei, & tunc non essent ita redacta ad medium, sicut corpus humanum. quia nullum corpus differens specie¬ a corpore humano est ita redactum ad medium, vt ipsum. essent ergo Daemones hebetioris, & obtusioris mentis, quam homines.

Secunda. via sumitur ex parte ipsius animae. nam anima, quae vnitur corpori, perfectiones suas intelligibiles acquirit per corpus, vel aliter frustra vniretur corpori. omne autem tale, quod perfectiones intelligibiles acquirit ab alio, est potentia pura in genere intelligentium, cum de se non sit actu quid intelligibile, sed fiat quid intelligibile recipiendo species aliorum. vnde anima nostra, quia talis est, dicitur se intelligere intelligendo alia, quia efficitur actu talis recipiendo species aliorum. omne autem, quod est potentia pura, oportet, quod dicat gradum puncta¬ lem. nam nihil est infra potentiam puram in genere entium, quod non sit ipsum nihil: vel nihil supra, quod non sit ens in actu. sic nihil est infra potentiam puram in genere intelligibilium, quod non sit quid sensibile carens intellectu: & nihil supra est, quod non sit respectu intelligibilium, quid in actu. Substantia itaque spiritualis ideo vnitur corpori, quia per se non habet perfectiones sibi debitas, nec habet species intelligibiles, sed per corpus acquirit eas. Ideo omnis talis substantia est sicut tabula, nuda, mn qua nihil est scriptum: & sicut potentia pura in genere intelligibilium. Erit it aque huiusmodi substantia spiritualis sic vnita, media inter intellectiua in actu, & sensibilia, sicut materia prima est media inter ens, & nihil. Propter quod sicut materia prima dicit quoddam esse punctale, vt nihil possit esse infra, nisi sit nihil, & nihil supra, nisi sit ens in actu, sic & substantia spiritualis vnita corpori secundum gradus essentiae, oportet, quod in quodam gradu punctali existat, cum sit potentia pura in genere tali, vt nihil sit infra illum gradum, quod non careat intellectu: & nihil supra, quod non sit substantia absoluta a cor¬ pore, & quod non sit in genere intelligibilium quid in actu. Si ergo Angeli, vel Daemones, vel quaecunque spirituales substantiae, essent formae, & perfectiones corporum, acquirerent suas spe¬ cies intelligibiles, & suas perfectiones per cor¬ pus, vel aliter. quod esset ridiculum dicere. es¬ sent illae substantiae spirituales propter corpora: & si tales substantiae non haherent apud se spe¬ cies intelligibiles, sed acquirerent eas per corpus, essent sicut tabula nuda, & sicut potentia pura in genere intelligibilium. essent ergo in eodem gradu essentiae, & per consequens eiusdem speciei¬ cum anima rationali. non ergo tales spirituales substantiae essent Angeli, vvel Daemones, sed es¬ sent animae rationales. Nulla ergo substantia intellectualis differens specie ab anima rationali, potest esse forma corporis. Nec dici potest, quod inter substantias intellectuales coniunctas cor¬ pori sit dare gradus, vtputa, quod aliquae substantiae sunt, quae sunt potentia pura in genere intelligibilium, quae nullas species intelligibiles habent apud se: sed omnes hniusmodi species acquirunt per corpus, & tales substantiae sunt animae rationales. Aliquae vero huiusmodi substantiae sunt, quae nec omnes huiusmodi species habent concreatas, nec omnes acquirunt per corpus, sed aliquas habent concreatas, & aliquas acquirunt per corpus: & in hoc sunt multi gradus, quia aliquae plures habent concreatas, aliquae pauciores: aliquae etiam plures huiusmodi species acquirunt per corpus. aliquae pauciores. Nam cum nostra cognitio incipiat a sensu, si volumus per sensibilia in intelligibilia procedere, dicemus cum Dam. quod inter caetera, quae magis gerunt similitudinem intellectus, est oculus. hoc enim est oculus in corpore, quod intellectus in anima: vnde & Philosophus in 3. De anima, Phantasmata, a quibus recipiunt similitudines in intellectu, assimilat coloribus, a quibus recipiuntur similitu dines in visu. nihil enim tale videmus, vt quod aliqua habcant aliquos colores a se, & aliquos recipiant ab alio: immo ca, quae recipiunt colores ab alio, nullos habent colores de se. Ideo pupilla facta est abscolor, vt posset, omnes colores recipere. Sic & in intelligibilibus nihil tale erit dare, vt quod aliquae substantiae spirituales habeant aliquas spccies intelligibiles concreatas in se, & aliquas recipiant ab alio, vel ab extra: immo ea, qua sunt apta nata acquirere species intelligibiles ab alio, nullas habent species concreata¬ in se. Et quia omnis substantia spiritualis nita corpori est apta nata acquirere intelligibiles ipecies per corpus, deo qualibet talis substantia nascit sicut ta¬ bula rasa, & est sicut potentia pura, & nullas habet species intelligibiles concreatas in se, & quia in potentia pura, vt diximus, non est dare gradus. Ideo omnes tales substantiae tenent eundem gradum essentiae, & sunt eiusdem speciei. Vtrum autem inter huiusmodi substantias vna habeat meliora naturalia, quam alia, non est praesentis speculationis. sufficiat autem ad praesens scire, quod loquendo de gradu essentiae, secundum quem constituuntur omnes species, omnes tales substantiae sunt in eodem huiusmodi gradu, & sunt eius¬ dem speciei cum anima rationali: & quia Ange¬ li, & Daemones, & quaecunque spirituales substantiae, ordine naturae sunt supra animas rationales, non sunt eiusdem speciei cum huiusmodi anima¬ bus; consequens est, nullas tales substantias esse vnitas corporibus, sicut vniuntur perfectiones, & formae.

Tertia via ad hoc idem sumit ex parte ipsorum Angelorum. oportet enim, quod quae ordinata sunt, cum coniungunt alicui, quodam ordine coniungantur. cum enim essentia, & virtus secundum quendam ordinem se habeant, oportet si coniungantur alicui, quod quodam ordine coniungantur. loquendo enim de substantia intelligibili, ad quam sequitur sua virtus, nunquam aeque immediate coniungentur substantia, & virtus. sed si huiusmodi substantia coniungitur corpori, vel hoc est, quia prius ei coniungitur essentia, & per essentiam virtus: vel quia immediatius coniungitur virtus, & per virtutem essentia. Nam si comiungit substantia intelligibilis corpori, hoc erit prout aliquem actum dat corpori. Ille itaque actus, vel erit esse, vel erit agere: Si esse, cum esse sit ab essentia, huiusmodi spiritualis substantia immediate coniungetur per essentiam, & sic coniungitur anima rationalis corpori, quia dat esse corpori. Sed si huiusmodi actus sit agere: cum agere sita vir¬ tute, & a potentia, tunc illa spiritualis substantia immediate coniungetur corpori per virtutem, & ratione virtutis dicetur esse coniuncta essentiae, secundum quem modum Motores orbium coniunguntur orbibus, vt modo conuerso sit coniunctio hic, & ibi. nam anima rationalis prius intelligitur coniungi corpori per essentiam, quam per intellectum, & voluntatem, quae sunt potentiae fundatae in ipsa essentia. ideo dictum est, quod intellectus nullius partis corporis est actus: sed Motores orbium prius coniunguntur orbibus per intellectum, & voluntatem, per quas mouent orbes: & quia intellectus, & voluntas fundantur in ipsa essentia, dicuntur Motores orbium esse coniuncti orbibus immediatius, per intellectum, & voluntatem, & ex consequenti dicuntur eis coniungi per substantiam. Si ergo Angeli, vel Daemones haberent corpora naturaliter sibi vnita, quo rsm essent perfectiones, & formae, & quibus darent esse, vnirentur corporibus illis immediate per suam essentiam, non per intellectum, & voluntatem. ergo illi Angeli, vel Daemones sic vniti, primo mouerent corpora sua, & mediantibus corporibus illis, possent mouere alia corpora, sicut & ani mae nostrae faciunt, quamdiu coniunctae sunt corporibus: non autem possent illa corpora immediate mouere per intellectum, & voluntatem, quia huiusmodi potentiae non immediate attingerent corpus. O porteret itaque dare aliquas virtutes organicas, quae immediate attingerent corpus, & quae essent immediata perfectio organorum corporalium, mediantibus quibus, fieret motio cor¬ poris: & quia omnibus talibus potentiis accidit lassitudo, non possent mouere, nisi in mouendo eis accideret lassitudo. Arguatur ergo sic: Angeli, & Daemones in mouendo corpora non lassantur, nec¬ accidit eis fatigatio, cum videamus aliqua corpora mota ab huiusmodi substantiis sine interpellatio ne moueri, cuiusmodi Sunt supcoelestia corpora: sed quaecunque substantiae non fatigantur in mouendo, non mouent per virtutes organicas: & quae non mouent per virtutes organicas, non sunt formae corporum: consequens est, Angelos, & Daemones non esse formas corporum. non enim fatigatur Angelus in mouendo coelum, vel in mouendo quodcumque corpus, quia immediate attin¬ git illud corpus non per essentiam, cuius est da¬ re esse, sed per virtutem, cuius est agere, & moue¬ re. & quia virtus illa est non organica, ideo potest semper sine fatigatione mouere. Anima autem, quia immediate attingit corpus per essentiam, non per intellectum, & voluntatem, quae sunt virtutes non organicae; ideo si debeat corpus mouere, sicut quilibet experitur in seipso, non sufficiet intellectus, vel voluntas, vel non sufficiet velle, & intelligere, nisi adsit ibivirtus organica immediate corpus attingens, & agitans atque mouens: vir¬ tus ergo non organica, & substantia, a qua oritur, quodam ordine coniunguntur corpori, vt non vtrunque possit aeque corpori coniugi immediate, sed vel immediate coniungetur corpori per vir tutem non organicam, & tunc mouebit sine fatigatione, & non dabit esse, nec erit forma eius: vel immediate coniugetur per essentiam, & mediante illa, coniugetur virtus non organica, & tunc dabit eem corpori, & erit forma eius: & si dat esse, & est forma, sine fatigatione mouere non poterit. Angeli itaque, & Demones quibus splendida, & integra naturalia remanserunt, vt dicitur 4. de di¬ no. quia sine fatigatione mouent corpora, non sunt formae, & perfectiones corporum.

RESP. AD ARG. ARTIC. I.

AD primum dicendum, quod dictum Aug. 8. de Ciui. Dei, non est secundum opinionem propriam, sed est recitatiuum opinionis aliorum. est enm dictum Apulei, vt patet per Aug. ibidem. Et si dicatur, quod hoc Augu¬. non improbat, e: go videtur, quod approbet. Di¬ ci potest, quod Aug. pauca voluit de Angelis as¬ sertiue dicere, vt patet communi cer intuentibus suos libros, ideo non multum curauit communiter disputare de eis. Vel possumus dicere, quod non valet: si opinionem aliquam recitamus, & cam¬ non improbamus, quod ipsam approbemus, & maxime si non accipiamus hoc taquam veritatis fundamentum, sed tanquam opinatiue dictum¬. Vel possumus dicere, quod Baemones dicuntur animalia, vt communiter ponitur, quia proprietates animales insunt spiritualibus substantijs peo¬ modum eminentiorem, & altiorem. Ideo, vt conmuniter dicitur, quia cognitionem de sensibilibus eminentiori, & altiori modo habent substantiae intellectuales, quam animalia: ideo per quandam eminentiam huiusmodi substantiae dicuntur esse animalia, non quia sint composirae ex cor¬ pore, & anima, sed quia eminentius habent multas proprietates, quas habent animalia lic com¬ posita. Propter quod patet solutio ad dictum Grego. dicentis angelum essae rationale animal.

Ad secundum dicendum, quod dare vitam alijs formaliter, non est sim pliciter nobilitatis, cum forma dependeat a propria materia. habere ergo vitam in se. & dare alijs vitam efficienter, conmuniter ponitur, & bene, esse quid nobilitatis. quia causa secundum, quod huiusmodi non dependet a suo effectu: sed habere vitam in se, & viuifi¬ care aliud formaliter, non est simpliciter nobili¬ tatis, quia nobilior esset substantia in se viuens, si non esset perfectio corporis, & non dependeret a corpore.

Ad tertium dicendum, quod dictum Dio. ac¬ cipi potest secundum quandam Metaphoram, & similitudinem: non, quod in Daemonibus sit proprie furor, siue irasc: bilis, nec concupi¬ scibilis, nec phantasia. quia non sunt nisi in habentibus corpora; sed quia non sine dementia a Deo se auerterunt, qui est summus intellectus: ideo sunt sensibilibus comparati, vt dicantur illa habere, sicut & animalia bruta habent, sicut & homo non intelligens comparatur iu¬ mentis insipientibus, quamuis non sit ipse iu¬ mentum. Sic Daemon a suo intellectu se auertens, est animalibus sensibilibus comparatus, quamuis non sit ipse animal sensibile tantum. Vel possumus di¬ cere, quod Daemon est concupiscentia demens: malum sibi finem proponendo: est furor itratio. nalis, huiusmodi finem malo modo prosequendo, est phantasia proterua: suo malo fini itrecu¬ perabiliter adhaerendo, vt dicatur esse proteruus. quia ab eo, quod male incaepit, auerti non potest. lgitur quia huiusmodi male proprietates habentium furorem concupiscentiam, & phantasiam insunt per quandam similitudinem Daemonibus, dicti sunt Daemones per quandam similitudinem habere talia.

Ad quartum dicendum, quod nos, & Dii, & nos, & angeli sumus rationales accipiendo rationale¬ large, prout se extendit ad intellectuale. Nam proprie loquendo nos sumus rationales, angeli intellectuales, vt vult Dio. G. de diui. nom. Cum ergo subditur in argumento, quod rationale est differentia animalis, dici debet, quod non est differentia animalis rationale, prout se extendit ad intellectuale, & vt conuenit angelis, nisi acciperetur animal large: prout Ange¬ lus potest dici animal

Resolutio Dub. I. Angeli corporei non sint: noc cortoritus natura. liter vniti adto sunt, vt ipsorum formae: ant ira dcrerminate aliquorum corporum notores dici¬ possint, vt aliorim esse ncqueant. Idque ipforum. ange soripatet multitudint, nec neon natrrs, ac virtirte.

AD id vero, quod quaerebatur: Vtrum angeli, vel Daemones dato, quod non sint naturaliter vniti corporibus tanquam formae: Vtrum possint eis esse vniti tanquam motores mobilibus: Dici debet, quod tri¬ plici yia inuestigare possumus, substantias spi¬ rituales, vt angelos, & Daemones non esse vnitos naturaliter corporibus, non solum tanmquam for¬ mas, sed nec etiam tanquam motores, vt Prima via sumatur ex multitudine angelorum, & Daemonum: Secunda ex natura ipsorum: Tertia ex virtute eorum.

Prima via sic patet: Quia secundum Dion. 8. de Angel. Hierar. Multae sunt illae beatae militiae superantes secundum nos infirmam, & coarcta¬ tam materialium commensurationem. Plures enim creduntur esse species angelorum, quam rerum sensibilium. Nec mirum, quia omnia sensibilia sunt inter animam rationalem, & materiam primam: omnes autem intelligibiles substantiae inter animam rationalem, & Deum. cum ergo plus distet anima rationalis a Deo, quam a materia prima, quia plus distat creatura quaelibet a Deo, quia distat in infinitum, quam a quacunque alia creatura; omnia sensibilia, & materialia habent quasi coarctatum spacium. quia sunt inter duas creaturas. Intellectu alia autem habent quasi infinitum spacium, quia sunt inter animam, & Deum. Congruum ergo est, quod in a mpliori lpa¬ cio plura existant. Multae itaque sunt illae intellectuales mentes, & superant istam coarctatam materialium multitudinem. non ergo possunt omnes illae substantiae habere corpora naturaliter sibi vnita, etiam tanquam motores, cum plures sint, quam sint huiusmodi corpora, quia non est nu¬ merus militum eius. sed qua ratione aliqua i lla¬ rum substantiarum sunt separatae a corporibus, vt non sint eis naturaliter coniunctae tanquam motores, pari ratione & omnes sunt sic separatae, quia si naturale esset eis sic coniungi, omnes essent coniunctae. quia quod naturale est, sequitur naturam totam, nisi accidat impedimentum, quod esset ridiculum in angelis ponere: Vnde & illi, qui aliquo modo posuerunt naturalem vnio¬ nem inter substantias separatas, & corpora, nullam posuerunt substantiam separatam, quae non moueret. Ideo posuerunt eas in valde paruo nu¬ mero, vt non dicerent eas esse plures, nisi quot sunt sphaerae caelestes, vt patet per Philosophum. II. Meta. Nos autem, qui sequentes veritatem, & inspirationem diuinam, ponimus illas intellectuales substantias in tanto numero, non dice¬ mus eas esse motores corporum: eo etiam modo, quo Philosophi posuerunt. Nam quod con¬ uenit omnibus, & semper, & non potest eis non conuenire, quodammodo videtur sequi naturam corum, & esse quodammodo naturale. Quia ergo mouere corpora secundum doctrinam Philo sophorum conucnit omnibus intelligentijs, quia secundum eos nulla est intelligentia, quae non moueat, & semper, quia semper mouent, & impossibile est, quod non moueant: ideo videtur hoc secundum eos ad naturam eorum reduci, quod sic se habeant. Et quia videbant, quod non mouent nisi per intellectum, & voluntatem, quia si corpora illa sunt animata, non habent de virtutibus animae, nisi intellectiuam, & desideratiuam, vt di¬ cit Commen. in 12. Metaph. Ideo sic posuerunt intelligentias mouere corpora supercaelestia per¬ intellectum, & voluntatem, quod etiam hoc eis sit omnino naturale, quia voluntas fertur in fi¬ nem quasi naturaliter, iuxta illud Philosophi in¬ 3. Ethi. Finis natura, vel qualitercumque videtur, & adiacer. Posuerunt itaque, quod optima dispositio intelligentiae est, quod moueat, vt in hoc quasi esset earum finis, in quem fertur volum tas naturaliter, vt intelligentiae non tanquam formae, tamen tanquam motores haberent corpora naturaliter sibi vnita. Propter quam naturalitatem tales motores corporum etiam eorum formas vocare voluerunt, vt dicerent eas esse illorum corporum animas, non quia fieret ex eis vnum secundum esse, quia, vt ait Commen. in 5. Metaph. nihil est ibi, quod animetur per ani¬ mas, vel quod viuat per vitam: innuens ex hoc, quod non fiat ex intelligentijs, & caelo vnum secundum esse, sed solum secundum motum. tamen¬ quia habent quandam naturalem inclinationem ad talem motum, quod mouendo sunt in optima dispositione: ideo, vt hoc exprimerent, dixerunt intelligentias sic mouentes esse formas, & animas coesorum. Sed, quod non sit optima dispositio intelligentiae, quod moueat, circa finem. 2. de Gene. sufficienter oitendimus, nunc autem scire suffi¬ ciat, quod cum plures sint intelligentiae, quam sint ipsa corpora, non potest esse naturale intelligen¬ tijs, quod corpora moueant, vt & hoc modo dicatur naturaliter habere corpora sibi coniuncta, immo quia naturalem vnionem non possemus ponere, nisi ad corpora perpetua, & incorrupti¬ bilia, quae valde pauca sunt. Quia quaedam sunt incorruptibilia secundum totum, & secundum partes, vt coeli. Quaedam secundum totum non secundum partes, vt elementa. Quaedam & secundum totum, & secundum partem, vt mixta. Ad corpora ita que mixta, quae sunt per omnem modum corruptibilia, non erit coniunctio intelligentiarum naturalis. Si dices, quod erit ad alia. Cum ergo elementa non sint nisi quatuor, nec tamen¬ omnia sint mobilia, quia terra est immobilis, & in aeternum stat, & corpora supercaelestia sint in pauco numero. qui a si vellemus numerare eccentricos, & deferentes, secundum eos, qui plures posuerunt, non sunt nisi quinquaginta quinque, vt dicit Philosophus in 12. Metaphy. Ridiculum esset dicere, quod in tam paruo numero essent intel¬ ligentiae. Non ergo omnes intelligentiae mouent, vt hoc tanquam competens omnibus possimus ad naturalitatem reducere, vt dicamus naturale esse intelligentijs, quod hoc modo corporibus sint coniunctae. Non enim hoc conuenit omnibus, quia non omnes mouent, immo solae inferiores mouent. quia, vt dicit Dionysius. 7. de diui. no¬ mi. semper fines priorum coniungit Deus prin¬ cipijs secundorum: Sola ergo vltima in intelligen tijs attingunt suprema in corporibus, & non solum non conuenit omnibus intelligentijs moue¬ re corpora, sed etiam non conuenit eis semper, quia aliquando non erit tempus, quod est passio primi motus, cessabit enim primus mote, & cessabit generatio, & corruptio, cum erit comple¬ tus numerus electorum. Ex ipsa ergo multitudine intelligentiarum, & ex ipsa paucitate corporum, & specialiter corporum incorruptibilium. quia talia maxime videntur esse apta nata moueri per intelligentias, patet quod mouere corpora non sequitur naturam intelligentiarum, secundum quod huiusmodi, vt dicatur hoc eis esse naturale. quia nec omnes mouent, nec semper mouebunt.

Secunda via ad hoc idem sumitur ex ipsa na¬ tura intelligentiarum. Nam mouere corpora non solum non sequitur secundum se naturam intelligentiarum simpliciter. quia non omnes intelligentiae mouent, vt dicebat ratio prima, sed etiam non sequitur secundum se naturam huiusmodi intelligentiae. Fuit enim Philosophorum error, quod omnes intelligentiae mouerent, & etiam quod sic mouerent, quod non possent aliud cor¬ pus mouere, nisi illud, quod mouent, vnde intelligentiae huiusmodi inferiora mouere non possunt secundum eos, nisi mouendo supercaelestia corpora. ideo dicitur in 7. Hetaph. quod nullum imma teriale transmutat materiale, & si immaterialia mouent secundum eos materialia, hoc est mediante aliquo corpore transmutabili, vt mediante coelo. Ex quorum positione sequitur, quod intelligentiae sint naturales motores orbium, sicut anima est naturalis motor corporis proprii. Nam licet huiusmodi corpus moueat per appetitum, dicitur tamen naturalis motor eius, quia ex na¬ tura sua determinatur, vt moueat hoc corpus, & non aliud. Nam & si anima potest mouere aliud corpus, quam proprium, hoc non erit nisi mediante corpore proprio. ponere ergo intelligentias esse sic naturales motores orbium, vt nihil mouere possint nisi orbes: vel si alia mouent, quod hoc faciant mediantibus orbibus, est ponere naturam intelligentiarum dependere ab orbibus. Nam si natura animae non dependeret a proprio corpore, nunquam sic determinaretur ad id cor¬ pus, quod nullum aliud mouere posset, nisi per motum sui corporis. Natura itaque intelligentiarum, quia non dependet ab aliquo corpore, non determinatur ad aliquod corpus, vt dicatur na¬ turalis motor illius corporis, sed simpliciter erit motus ille voluntarius, incessanter tamen agunt illum motum, quia voluntatem habent omnino subiectam suo Creatori, vt sic per voluntatem moueant, vt voluit Creatoris sapientia ordinare¬

Tertia via ad hoc idem sumitur ex virtute intelligentiarum. nam non est similis coniunctio substantiarum spiritualium cum corporibus, quoume coniunguntur eis per essentiam, dando eis esse, vt quando coniunguntur per virtutem, dando eis motum. quia primo modo coniunguntur corporibus, vt formae: secundo modo, vt moto¬ res tantum. differentia autem est inter esse formam, & motorem tantum, quia semper est tanta proportio formae ad materiam, vt forma perficiens hoc corpus non possit aliud corpus spe¬ cie perficere quantuncunque sit infra illud cor¬ pus, vt anima perficiens corpus Leonis, nunquam posset perficere corpus Canis. Sed non est sic de¬ motoribus, quod enim mouet corpus, maius, potest mouere corpus minus: dato, quod differat specie ab illo corpore, vt quod mouet massam ferri, posset mouere massam lapidis, si non plus ponderaret, quam ferrum: forma tamen perficiens ferrum nunquam posset perficere lapidem, nisi lapis fieret ferrum. Cum ergo intelligentiae sic coniungantur corporibus mobilibus, quod immediate non coniunguntur eis per essentiam, sed solum per virtutem, non poterunt determinate sic se habere ad hoc corpus, quod non possint mouere aliud corpus: & quia natura dicit esse quid determinatum ad vnum, patet Angelos, vel Daemones, vel quascunque intelligentias non habe¬ re corpora naturaliter sibi vnita, nec sicut formae, vt probat quaestio prima: nec sicut motores, vt quod per naturam determinentur ad aliqua corpora, quod ita sint motores illorum corporum, quod non possint esse motores aliorum, vt declaratum est in hac quaestione secunda.

RESP. AD ARG. Ad primum dicendum, quod Homo non potest facere Deos, nec potest alligare Daemones corporibus, quod non possint separari ab illis. sed si hoc fit, erit per priuatos contractus inter homines, & Daemones, sicut di¬ cit Aug. 83. q. quaestione de miraculis Magorum: vbi vult, quod quicquid tales faciunt, per priuatos contractus faciant, dato tamen, quod cogerentur, & compellerentur ad talem vnionem, vt ex hoc di¬ ceretur homo facere Deos, quia potest naturam intelligentiarum compellere, vt coniungantur ali¬ cui corpori, non tamen hoc esset naturale, sed magis, quasi violentum, & ex compulsione.

Ad secundum dicendum, quod semper vniuer¬ sum est connexum, & nunquam est, quin angeli, siue boni, siue mali sint in aliquo corporali loco: tamen ex natura sua non determinantur ad hunc locum, vel ad illum: & si est ibi determinatio, hoc non erit ex natura, sed ex congruentia, vt coelum Empyreum est congruus locus Angelis beatis, & iste aer caliginosus tanquam carcer, po¬ pter nostrum exercitium vsque ad diem iudicii est congruus locus angelis damnatis. Post diem vero iudicii ipse infernus erit eorum locus congruus. ex connexione itaque vniuersi non so¬ uum non arguitur, quod per naturam determi¬ nentur ad mouendum aliqua corpora, sed etiam non concluditur, quod determinentur ad aliqua loca corporalia.

Ad tertium dicendum, quod Augustinus raro assertiue loquitur de. Angelis. Vnde cum dicit eos habere corpora, dicit accipiendo hoc ex sententia aliorum.

Resolutio Dub. II. Lat. Angeli, vt suppositum naturae, corporibus vniri non possunt: 1d quod patet ex limitatione naturae, suf posito, exque natura ipsius esse probatur.

AD id autem, quod quaerebatur, vtrum natura liter, it determinate possint Angeli, vel Demones comparari ad aliqua corpora: & si non, vt formae, nec, vt motores: saltem, vt suppo¬ sita, vt dicat vnio naturalis ad corporalem naturam, vel quia perficit illam naturam tanquam forma. velquia determinate mouet corpus, cuius est illa natura, vt non possit aliud corpus mouere, nisi mouendo corpus proprium, seu determinatum: vel quia tanquam suppositum sustentat illam corporalem naturam. Quaerit ergo ista quaestio: Vtrum possit suppositum angelicum vniri naturae corporali: sicut suppositum diuinum vni¬ tum est naturae humanae,, vt vnum, & idem suppo¬ situm esset Angelus, & corpus, sicut vna, & eadem persona diuina est Deus, & homo. Quod non esse possibile, triplici via declarare possumus, sicut in talibus tria etiam contingit considerare, naturam, suppositum, & esse. Ostendemus enim naturam angelicam, & suppositum, & esse in A ngelis sic determinata, & limitata existere, vt non pos¬ sit in tali supposito natura angelica sustentari, vt idem sit Angelus, & Homo, vel Angelus, & quodcunque aliud, sicut idem est Deus, & Hlomo.

Prima ergo via sumitur ex limitatione ipsius naturae. Dicemus enim, quod sicut natura se habet ad naturam, sic se habebit suppositum ad suppositum. llla ergo natura, quae non est limitata, sed est quodammodo omnis natura, & potest supplere vices cuiuslibet naturae, suppositum in tali natura non erit, quid limitatum, sed poterit supplere vices cuiuscunque suppositi. huiusmo. di autem est natura diuina, quae continet omnes naturas creatas, & potest supplere vices omnium talium naturarum, sine dependentia eius: vt quicquid porest natura diuina cum natura ignis, potest sine natura ignis: & omnes alios effectus, quos facit natura diuina mediantibus, aliis naturis, vt mediantibus causis secundis, potest facere sine illis. Dum tamen ex hoc non po¬ natur dependentia, & imperfectio in natura diui na. Non enim si natura diuina, mediante natura ignis, potest perficere formalitet materiam ig nis poterit talem materiam formaliter perficere si¬ ne tali natura, quia natura diuina formalis perfectio alicuius materiae esse non potest. tun¬ enin¬ esset dependens, & imperfecta. tamen si natura diuina potest aliquod calefactibile calefacere, mediante natura ignis, poterit hoc facere sine tali natura, quia ex hoc nulla dependentia nec imperfectio poneretur in Deo. In his ergo, ex quibus non ponitur dependentia, & imperfectio in natura diuina, poterit huiusmodi diuina natura supplere vices omnium aliarum naturarum. Sic & suppositum diuinum poterit supplere vices omnium aliorum suppositorum, vt si suppositum diuinum sustentat naturam humanam mediante supposito humano. poterit huiusmodi suppositum sustentare naturam humanam in seipso absque aliquo supposito creato. Nam suppositum increatum poterit supplere vices suppoliti creati, sicut natura diui¬ na naturae creatae. Sed cum angelus habeat de¬ terminatam, & limitatam naturam, vt nihil pos¬ sit facere nisi adhibendo semina, & adhibendo alias naturas: erit & suum suppositum limita¬ tum: vt sicut natura angeli non potest supplere vices aliarum naturarum, vt quia non potest sine seminibus, nec potest sine alijs naturis, quod potest cum eis, sic suum suppositum non poterit supplere vices aliorum suppositorum, vt possit angelus in proprio supposito sustentare naturam cuiuscunque alterius suppositi.

Secunda via sumitur ex limitatione ipsius suppositi secundum se. in prima enim via deducebatur limitatio suppositi ex limitatione naturae, prout comparatur ad alias naturas: nunc autem arguemus limitationem suppositi secundum se, vel arguemus naturis limitationem suppositi, non prout comparatur ad alias naturas, sed prout comparatur ad propriam naturam, quia competit ei secundum talem naturam esse in de¬ terminata specie: & quia omne suppositum crea tum, siue angelicum, siue quodcunque aliud est deter minati generis, & determinatae speciei, & quia limitatur, & determinatur ad certam speciem: Ideo ita supponit tale suppositum pro tali specie, & pro tali natura, quod non potest supponere pro alia natura. vt si suppositum huma¬ num posset sustentare in se naturam equinam es¬ set ide n homo, & equus. propter quod illud suppositum non se haberet limitate, & determinate ad speciem humanam, cum posset suppone¬ re pro specie equina, quia ille idem, qui est homo, hac hypothesi stante, potest esse equus. Cum ergo dictum sit hoc esse de ratione cuiuslibet suppositi creati, quod determinetur ad certam speciem, naturam alterius speciei in se sustentare non poterit. Poterit ergo in supposito diuino sustentari natura alia, quia huiusmodi suppositum per suam naturam non determinatur sic ad aliquam speciem, quod non possit sustentare naturam cuiuscunque speciei, quod de suppositis creatis es¬ se non potest, cum ad aliquam speciem limitent.

Tertia via ad hoc idem sumitur ex parte ipsius esse. Nam quia in suppositis creatis natura non est ipsum esse, sed est aliquid participans, & recipiens esse. oportet, quod ipsum esse sit quod par¬ ticipatum, & per consequens quid limitatum, secundum quod requirit natura, in qua recipitur secundum modum recipientis. esse ergo receptum in aliqua natura limitabitur secundum eam, vt non possit secundum illud esse sustenta¬ ri nisi illa natura. Eo itaque ipso, quod omne es¬ se creatum est esse receprum in natura, non po¬ terit per illud esse sustentari alia natura. & quia hoc est naturam creatam esse in supposito sustentari per esse illius suppositi: & quia illud esse limitatur secundum naturam illam, non poterit per ipsum sustentari natura alia. Suppositum ergo diuinum, quod non habet esse limitatum, nec habet esse receptum in natura, sed ibi esse est in¬ finitum, & est idem, quod ipsa natura, poterit pero¬ huiusmodi esse, qua si per aliquid non limita tum, nec finitum, sustentari quaecunque natura. Propter quod potest suppositum diuinum ad suum esse personale admittere quamcunque naturam, quod non potest suppositum creatum. suppositum ita que angelicum non solum propter limitatio¬ nem naturae, & propter limitationem suppositi in natura, sed etiam propter limitationem sui esse participati a natura, non poterit ad suum es¬ se personale admittere quamcunque aliam naturam. non poterit ergo idem suppositum angelicum esse Angelus, & corpus, nec vniri naturae corporali, sicut suppositum vnitur naturae. Possumus autem si volumus omnes has ratio¬ nes reducere ad vnam, & dicere, quod in tribus differt natura diuina a natura creata. Primo quia illa natura potest supplere vices aliarum natu¬ rarum. Secundo quia non determinatur ad speciem. Tertio quia non habet esse limitatum, nec participat esse, sed est ipsum esse. Ideo suppositum diuinum potest supplere vices aliorum suppositorum, sicut sua natura aliarum naturarum, & potest supponere pro alia natura, & potest ad suum esse personale admittere quancunque naturam, in quibus omnibus deficit quodcun que¬ suppositum creatum, vt non possit in sesusten¬ tare quamcunque aliam naturam.

Possemus etiam, si vellemus, quartam differentiam assignare inter naturam diuinam, & natu¬ ras alias, vt ex hoc ad propositum quarta ratio sumi posset. Nam cum dicimus, quod in vno supposito creato non sustentatur nisi vna natu¬ ra, intelligendum est de natura substantiali, & de natura perfecta, & completa. quia, si velle¬ mus hoc etiam intelligere de natura accidentali, certum est, quod in eodem supposito creato suslentantur plures naturae, vt natura substantialis, & accidentalis: vel etiam plu¬ res naturae accidentales: vel etiam, si vellemus hoc¬ intelligere de naturis imperfectis, vt de partibus naturae; certum etiam est, quod in eodem suppo¬ sito creato sustentantur plures naturae se habentes, vt partes, cuiusmodi sunt natura materiae, & natura formae, non tamen sustentatur in eodem creato supposito, nisi vna natura substantialis corporalis. Natura ergo accidentalis, quia dependet ex natuta substantiali, quia nec intelligi pot sine substintiali natura, propter dependentiam, quam habet ad huiusmodi naturam, potest sustentari, & sustent atur in eodem supposito cum tali natu¬ ra: & quia omnes naturae creatae etiam substantiales non minus, immo magis dependent a na¬ tura diuina, quam naturae accidentales a sua substantiali natura;, poterunt naturae creatae sustenta¬ ri in eodem supposito diuino cum natura diuina, sicut naturae accidentales sustentantur in eodem supposito creato cum sua substantiali natura. verum quia connexio naturae creatae in eodem supposito ad sua accidentia est naturalis; ideo talis vnio est necessaria: sed naturae creatae ad suppositum di¬ uinum, vel ad naturam diuinam in eodem supposito est ex diuina ordinatione. ideo talis vnio Eum diuinum propositum est voluntaria. Comparantur ergo aliquo modo naturae substantiales creatae ad Deum, quasi accidens ad substantiam. hoc forte voluit ille, qui dixit, quod Deus est, respectu cuius substantia est accidems. Apostolus etiam veritatis amator, naturam humanam in verbo¬ accidenti assimilat dicens: Et habitu inuen¬ tus, vt homo. Sicut ergo in eodem supposito creato potest esse natura accidentalis cum natu¬ ra substantiali, sic in supposito verbi poterit esse alia substantialis natura cum sua natura: quia aliae substantiales naturae ad diuinam naturam modo, quo diximus, quasi accidentia ad substantiam comparantur. Et quia in hoc deficit natu¬ ra creata a natura diuina, quod non comparantur ad ipsam aliae naturae substantiales tanquam accidentia: deficiet in hoc suppositum creatum a supposito diuino, vt non possit in tali supposito sustentari alia substantialis natura, sicut sustentantur in eodem supposito, quasi accidentia simul cum substantiali natura. nunmquam enim suppositum in aliqua natura potest sustentare in se aliam naturam, nisi illa huiusmodi alia natu¬ ra, quasi modum accidentis induat. omnis enim natura alia sic sustentata, licet non oporteat, quod sit accidens, quendam tamen modum accidentis habet: ex tali tamen modo non debet talis vnio dici accidentalis, sed personalis, quia propter huiusmodi modum non fit vnio in accidente. sed in persona.

RESP. AD ARC. Ad primum dicendum, quod si verbum Dei est nobilius, quam Angelus;, non propter hoc sequitur, quod possit Angelus vniri naturae corporali in vnitate suppositi, sicut verbum est vnitum natnrae humanae: immo magis sequitur oppositum. nam verbum illud est sic nobile, quod non habet limitatam naturam, nec est limitatum suppositum, nec habet limita¬ tuni esseo. & quia omnes aliae naturae etiam substantiales modo, quo diximus, comparantur ad diuinam naturam, quasi accideutia: & quia An¬ gelus has nobilitates non habet, ideo potest hoc suppositum verbi, quod non potest suppositum Angeli.A

Ad secundum dicendum, quod Angelus est corporeus respectu Dei, non quod habcat in se¬ naturam corpoream, nec tanquam naturam pro¬ priam, sicut habet Lapis, vel Leo, nec tanquam naturam assumptam, sed quia aliquid partici¬ pat de conditionibus corporis, vt quia diffinitur in loco: & sicut corpus cum est in vno loco, non est in alio: sic Angelus, cum est in terra, non est in coelo: & sic diffiniri in loco, Deo non com¬ petit, quia coelum, & terram ipse implet.

Ad tertium dicendum, quod dictum August. de Daemonibus, quod sint corporei, non est secundum opinionem propriam, sed securdum opinionem alienam.

ARTIC. II. An Angel pessnt sili affimere corpus. Conclusio est affirmatiua.

D. Tho. 1. p. q. 51. art. 2. Et 2. sent. d. 5. q. 1. artic. 2. Et in qu. disp. de Pot. q. art. 5. D. Bon. d. 5. art. 1. q. 2. Hol¬ toth. q. 4. Alex. de Ales p. 2. q 34. Sco. d. 5. q. 1. Ric. d. 8. q. 2. Biel d. 9. q. 1. Dorbel d. 8. q. 2. artic. 2. Vo ril. d. 8. q. 1.

AD secundum sic proceditur: vi¬ detur, quod Angeli non possint assumere corpora. nam secundum August. 5. super Gen. Anima habet in se aliqua, sicut sunt intellectus, & ratio, secundum quae incomparabiliter excellit omne corpus. Arguatur ergo sic: Suprema infimorum attingunt, infima supremorum. suprema ergo in anima at tingunt infima in Angelo. sed anima secundum sua suprema non vnitur corpori, quia intellectus nec est corpus, nec virtus in corpore. ergo Ange¬ lus etiam secundum sua infima non poterit habere vnionem ad corpus. sed non posset Angelus assumere corpus, nisi secundum aliqua sua vniretur corpori: ergo &c.

Praeterea: sicut se habet spiritus vnitus ad se¬ parationem, sic videtur se habere spiritus separa¬ tus ad vnionem. sed spiritus coniunctus, vt anima, non porest separari a corpore, cum vult: ergo nec spiritus separatus, vt Angelus, poterit vniri corpori, cum voluerit. sed si posset assumere cor¬ pus, posset secundum suam voluntatem vniri cor¬ pori: ergo &c.

Praeterea natura non agit propter finem, nisi rememorata a superioribus causis, vt ab intelligentiis, vt dicit Comment. 12. Meta. sed in rebus naturalibus, quia natura operatur propter finem nihil inuenitur frustra. ergo multo magis non inuenietur frustra in intelligentiis. si ergo Ange¬ li assumerent corpora, vel hoc esset propter esse, vel propter operationem: non propter esse, quia non habent esse per corpus, nec propter operatio¬ nem, quia fortior est virtus libera, & separata a¬ corpore, quam coniuncta: frustra ergo esset talis assumptio.

Preterea: Si Angeli assumunt corpora, hoc non erit, quod sint eorum formae, vt supra sufficienter ostendebatur: erunt ergo eorum Motores. idem ergo erit Angelo assumere corpus, quod mouere ipsum. assumerent ergo Angeli omnia corpora, circa quae operantur, quod est falsum¬.

Praeterea: Si angeli assumerent corpora, essent in illis corporibus: vel ergo esset angelus (cum corps omne sit diuisibile) pars in parte, vel totus in qualibet parte: non pars in parte, quia intelligentia est substantia, quae non diuiditur, vt patet in 7. propositione de causis. esset ergo totus in qualibet parte, & per consequens in pluribus locis. quod est inconueniens.

IN CoNTRARIVM est, quia multoties habemus in scripturis sacris de angelis, qui apparuerunt hominibus. sed hoc non potuit es¬ se per naturam propriam. fuit ergo hoc per as¬ sutrtam corpoream natllram:

Dub. I. Lateralis. An Anceli asfumant oerum cor¬ pus sumanum. Conclusio. est naegatiua.

o. Th. 2. sentent. d. 5. q. 1. art. 3. D. Bonau. d. 8. art. 2. q. 1. Voril. d. 8. q. 4. Prul. d. 8. q. 4.

VLTERIVS dato, quod Angeli pos¬ sint assumere corpora, in quibs pos¬( sint apparere, dubitaret forte aliquis: Vtrum illa corpora assumpta sint vere talia, sicut apparent: vt si apparet Angelus in specie hominis: Vtrum assumat verum corpus humanum. Et videtur, quod sic. quia ad verum corpus humanum non requiritur nisi debita or¬ ganixatio, & debita complexio. sed in corpore assumpto ab Angelo est debita organixatio, quia sunt ibi oculi, nares, aures &c. ergo est ibi debita¬ complexio, quia debita organixatio non procedit nisi ex debita complexione: vt ideo differunt menbra cerui a membris leonis, quia differt conplexio cerui a complexione leonis. ergo erit cor¬ pus assumptum ab angelo verum tale corpus.

Praeterea Angelus secundum Isido. de summo bono. lib. 1. cap. 10. est nomen officii, non naturae. dicitur enim Angelus, quasi nuncius vert¬ tatis. Arguatur ergo sic: Ad nuncium veritatis non spectat decipere, sed oportet tale quid esse, sicut se ostendit. sed si angelus apparet in forma hominis, dicit se habere verum corpus humanum, ergo &c.

Praeterea secundum Dio. 2. de Angeli. Hierar. huiusmodi apparitiones fiunt, vt ipsi Angeli propria, & rationali reductione nobis prouideant, quomodo nos reducant. ex proprietatibus ergo rei apparentis Angelus, qui apparet, reducit nos in proprietates suas. Si ergo apparet in corpore humano ex proprietatibus humani cor¬ poris, ipse Angelus apparens, reducet eos, quibus apparet, ad contemplationem suarum proprietatum. sed proprietates non deserunt illud, cuius sunt proprietates. igitur sisunt ibi proprietates corporis humani, ibi videtur esse corpus humanum, ergo &c.

IN CONTRARIVM est, quia aliquando Angelus apparet, & statim disparet. hoc non posset esse, si esset verum corpus animalis, in quo apparet. quia non ita cito dissolui posset.

Dub. II. Lateralis. An plures Angeli in eadem specie¬ corporali apparere possint. conclusio est affirmatiua..

VLTERIVS dato, quod sic appareant Angeli in aliqua specie corporali, vt puta in specie hominis, vel in aliqua alia specie, dubitaret forte aliquis: Vtrum in eadem specie possint apparere superiores, & inferiores. & videtur, quod non, quia Diony. 3. de Ange. Hierar. diffiniens Hierarchiam dicit, quod est ordo idet ordinata potestas, scientia, & actio: sed quae ab ordinata potestate procedunt, oportet, quod secundum ordinem fiant, videlicet quod superiora manifestentur per superiora, inferiora per inferiora. non ergo per easdem species corporales manifestabuntur superiores, & inferiores: sed cum corporalium specierum quaedam sint superiores, quaedam inferiores, per¬ superiores manifestabuntur superiores Angeli, per inferiores inferiores.

Praeterea, vt dictum est, ideo apparent Angeli hominibus in specie corporis, vt per proprietates speciei corporalis, in qua apparent, manu ducamur in proprietates ipsorum apparentium An¬ gelorum, sed cum non sint eaedem proprietates superiorum, & inferiorum Angelorum, non apparebunt in eadem specie corporali superiores, & inferiores.

IN CONTRARIVM est, quia aliquando apparuerunt plures Angeli simul in eadem specie, vt in eadem specie humana, sicut Abra¬ hae, vt habetur Gen. Apparuerunt tres vrri, qui erant Angeli in specie hominum. Sic etiam Loth apparuerunt duo Angeli i specie duorum virorum, vt habetur Sen. sed non sunt duo Angeli aeque simplices. quia & in eodem ordine¬ secundum Dio. de Ange. Hierar. aliqui superiores sunt, aliqui inferiores. Si ergo non sunt duo¬ Angeli aeque simplices, quia cum sint formae per¬ se existentes, specie differunt: & plures Angeli possunt apparere, & aliquando apparuerunt in eadem speciecorporali, ergo &c.

Resolutio Art. II. Atngeli possimt sibi assumere corpora: Quae quidem non sunt eus naturaliter vnita.

RESPONDEO dicendum, circa apparitiones Angelorum esse triplicem¬ modum dicendi. Quidam enim voluerunt, quod nunquam apparuerunt Angeli assumendo corpora, sed solum immutando sensum, vel virtutem phantasticam, vt ingerendo sensui talem speciem, dicti sunt apparere in illa specie, vt omnis huiusmodi apparitio sit secundum immutationem sensuum, non scundu ali quam formationem in re extra. Ad quod ponendum forte ideo mouebantur, quia visum est, quod cum¬ apparuerint, statim postea disparuerunt, quod si fuisset aliqua formatio in re extra, non ita cito, vt videtur, potuissent disparere, quia non ita cito dis¬ solui potuisset corpus illud formatum.

Sed haec positio multum discordat a veritate Scripturae sacrae, secundum quam aliquando apparuerunt Angeli, vt ab omnibus similiter vide¬ rentur, vt patet Gen. 19. quando duo Angeli in specie duorum virorum venerunt Sodomam vespere: sedente Loth in foribus ciuitatis, qui cum¬ hospitati essent in domo ipsius Loth: omnes viri ciuitatis a puero vsque ad senem circundauerunt domum ipsius Loth, vt emitterentur foras viri illi. Si ergo illi Angeli quibuscunque apparebant, apparebant in specie viri, non fuit hoc solum secum dum immutationem sensuum, quia quando sic fit, quod apparet vni, non apparet alii. August. etiam 13. de Ciui. Dei. loquens de huiusmodi apparitione Angelorum ait: Apparuisse hominibus Angelos in talibus corporibus, vt non solum vide¬ ri. sed etiam tangi possent, verissima scriptura te¬ statur. Non ergo tales apparitiones fiebant solum secundum immutationem sensuum: cum Ange¬ li in corporibus, in quibus apparebant, videri, & tangi possent.

Propter hoc est alius modus dicendi, quod Angeli habent corpora naturaliter sibi vnita, quibus non sunt subiecti, sed eis paenitus dominantur. & quia omnino habent Dominum suorum corporum: possunt illa transformare, vt volunt, & apparere secundum illa corpora in tali, vel in tali Ipecie: prout volunt. Et quia Aug. raro assertiue loquitur de Angelis:. ideo sub dubio dimittit qualiter appareant Angeli. Vtrum cum corporibus proprijs transformatis secundum suae libitum voluntatis, vel in alio corpore, quod super induunt. Inde est, quod 3. de Trinit. loquens de hoc ait: An Angeli, qui iam erant, ica mitrebantur, vt ex per¬ sona Dei loquerentur: afsumentes corporalem speciem de creatura corporea: in vsum ministerii sui. An ipsum corpus suum, cui non subduntur Angeli, sed subditum regunt, mutantes, atque vertenres in species, quas vellent accommodatas, atque aptas actionibus suis. Sub dubio ergo loquitur: Vtrum apparitiones Angelorum sint in corporibus aliunde assumptis, vel in corporibus proprijs versis, & transmutatis in species, quas volunt: prout requirunt opera, ad quae mittuntur. Et idem in eodem lib. & c. dicit excedere vires suas, qualiter tales apparitiones fiant. Sic & in multis alijs locis secundum hunc modum loquitur de hac materia. hinc forte habuit ortum illa opinio, vt aliqui assererent apparitiones An¬ gelorum fieri, non solum secundum immutatio nem sensuum, sed secundum propria corpora ipsorum Angelorum, in quibus apparent secundum quamcunque speciem volunt.

Sed nec hoc potest stare, quia vt supra ponebamus: nullae substantiae intellectuales habent naturaliter corpora sibi vnita, nisi sint sicut potentia pura in genere intelligibilium: cum ergo Ange¬ li non sint sicut potentia pura, sed sicut intelligentiae plenae formis intelligibilibus: nullam habent corpora naturaliter sibi coniuncta: immol cum Deus sit actus purus in genere intelligrbi¬ lium, & substantia intellectualis coniuncta cor¬ pori, cuiusmodi est anima nostra, sit potentia pura in tali genere, quod fiat transitus ab aqtu puro in potentiam puram sine re media: nullo modo videtur congruum. quod ergo Deus, qui est actus purus in genere intelligibilium, fecerit substantiam intellectualem naturaliter coniunctam corpori, vt animam nostram, quae est potentia pura in rali genere, & non fecerit substantias intellectuales medias, non videtur consonum rationi: substantiae aunt intellectuales mediae sunt, quae nec sunt potentia pura, quia non sunt coniunctae corpori, nec sunt actus purus, quia non sunt ab omni potentialitate immunes.

Non ergo Angeli corpora naturaliter sibi vnita, in quibus apparere possint, vertendo ea in spe¬ cies sicut volunt. quia si Angeli haberent corpora naturaliter sibi vnita, essent potentia pura in genere intelligibilium. Rursus dato, quod haberent corpora naturaliter sibi coniuncta: non possent ea vertere in species, quas vellent, vt possent sic diuersimode apparere, vt iam visi sunt apparere. Nam illorum corporum, vel es¬ sent Motores tantum, vel perfectiones, & formae, si motores tantum non coniungerentur eis nisi per intellectum, & voluntatem, inquantum vellent illa mouere. Non ergo essent illa corpora eis naturaliter vnita, sed ab eis voluntarie assumpta.

Sed si habent corpora naturaliter coniuncta, oportet, quod sint eorum animae, & perfectiones, & formae. sed cum organixatio cor¬ poris respiciat propriam naturam animae, quia e membra Leonis, & membra Cerui non differunt, nisi quia animae differunnt, si haberent Angeli corpora, sic sibi naturaliter vnita, sicut non habent potentiam super naturam suam, vt possint eam vertere, vt volunt, sic non habetent potentiam super illa corpora, vt pos¬ sent ea organizare, vt vellent. Dicere autem formam, quae est perfectio corporis, non habere de¬ pendentiam ad illud corpus, & posse secundum voluntatem suam disponere de illo corpore, & organixare illud aliter, & aliter, sicut vult; est implicare opposita, & est dicere formam illam non esse perfectionem illius corporis. Potest enim anima quantum ad aliquam colorationem ope¬ rari aliqua in proprio corpore: sicut videmus, quod verecundi in facie rubescunt, & timentes pallescunt, & de Cameleone dicitur, quod secundum varias affectiones diuersimode coloratur: sed, quod possit anima organixationem propriam corporis mutare, vt quod vnum animal possit induere organixationem alterius animalis, cum hoc respiciat naturam ipsius animae, est omnino ridiculum. Angeli ergo, vel Daemones non sunt ani¬ malia, nec habent corpora naturaliter sibi coni iuncta, & si haberent, non possent secundum illa corpora nunc apparere in vna specie corporali, nunc in alia, vt quod apparerent huiusmodi intellectuales substantiae in specie rotarum, vel in specie aquilarum, recta ratio non admittit.

Est itaque tertius dicendi modus communis, & bonus, quod non secundum apparentiam sensuum tantum, nec in proprijs corporibus, sed de¬ corporali creatura, assumpta specie, formant sibi¬ nunc hanc speciem, nunc illam, vt possint sic apparere, vt volunt. Sicur enim idem artifex format sibi nunc domum triangularem, nunc quadtan¬ gularrm, vt inhabiter talem domum, qualem vult, sic Angelus illius corporalis substantiae, in qua apparet, non exillens forma, sed artifex, &emo¬ tor, secundum quod sibi placet: talem sibi specien corporalem format, & in tali specie apparet, & nunc apparet in specie vna, nunc in alia, sicut sibi placet, vel sicut sibi permittitur. Nam forte Daemones multoties in pulchriori specie appare¬ rent, si eis permitteretur. Dictum ergo Ang. qui videtur velle, quod Angeli habeant corpora, quibus non subduntur, sed quae subdita regunt, & transmutant, & vertunt, sicut volunt: referendum est non ad opinionem propriam, quia in tali materia non loquitur assertiue, sed ad opinionen¬ taliorum. Dictum etiam dicentium, quod solum fiunt tales apparitiones secundum immutationem sensuum, non secundum aliquam formationem corporalem extra, quia tunc non possent statim dilparere, quia non posset illud corpus formatum statim dislolui, nullius est efficaciae, quia potest talis formatio fieri de materia aerea aliqualiter inspissata: propter quod corpus sic formatum, propter nimtam passitilitatem aeris, ad nutum Angeli dilloluetur, & apparebit, & disparebit.

RESP. AD ARG. Ad primum dicendum, quod Angelus secundum infima sua non habet vnionem ad corpus taquam perfectio, & forma, sed bent potest habere talem vnionem tanquam motor. Nam Deus, qui est nobilis in fine nobili¬ tatis tanquam operator, & motor est coniunctus omnibus creaturis. Quando ergo dicitur, quod nib Angelus haberet vnionem ad corpus, non posset corpus assumere, verum est, nisi haberet vnionem, tanquam motor. sed non oportet, quod habeat vnionem tanquam forma, quia hoc modo est ab omni corpore absolutus.

Ad secundum dicendum, quod non est simile de spiritu separato, & de spiritu coniuncto, quia spiritus coniunctus vnitur corpori per naturam suam, supra quam non habet potentiam: propter quod non potest ab huiusmodi corpore separari cum vult: sed spiritus separatus cum comiungitur corpori: coniungitur ei secundum voluntatem suam, & secundum Augustinum 1. de libe. arb. nihil est tam in potestate voluntatis, sicut est ipsa voluntas: spiritus ergo separatus, quia coniungitur corpori per voluntatem, quae est omnino in potestate eius: potest ei comiungi, & separari, quam do vult: spiritus autem coniunctus, quia coniungitur corpori per naturam, quae non est in pote¬ state sua, non separatur, & contungitur prout vult. Dicimus autem, quod homo non separatur, & coniungitur corpori, prout vult, quod intelligendum est, quantum est de se: potest tamen¬ per diuinam iustitiam coniungi corpori, vel alligari etiam inuitus, sicut post diem iudicii oens¬ spiritus damnati alligabuntur igni inferni, & etat ibi ipsi inuiti tenebuntur, & nunc si aliqui eorum non sunt in inferno, sunt tamen in isto ae¬ re caliginoso, quibus quasi est pro carcere de¬ putatus.

Ad tertium dicendum, quod Angeli non assumunt corpora, vt per illa iuuentur in suo opere, sed vt appareant visibiles in illis corporibus, qui non possent in natura propria Visibiles apparere¬ Non ergo est frustra talium corporum assumptio, cum debitum sortiatur effectum.

Ad quartum dicendum, quod ad assumptionem corporis, non sufficit motus: vnde non quaecunt corpora mouent, dicuntur Angeli assumere: sed solum illa, quae de nouo formant, per quorum proprietates nos manuducunt in cognitionem proprietatum ipsorum Angelorum¬

Ad quintum dicendum, quod sicut anima est tota in toto corpore, & tota in qualibet parte, sic & Angelus quantum ad illum locum, in quo est Pet se, & primo est totus in toto, & totus in quan libet parte. Sicut ergo anima corpori, quod perficit, coniungitur per essentiam tota toti, & tota¬ cuilibet parti: attamen, quia essentia non est sine virtute, intellectus, & voluntas, quae fundantut in ipsa essentia: oportet, quod ex consequenti sint vbi¬ cunque est ipsa essentia, sic & Angelus corpori, quod mouet perse, & primo coniungit per virtucem totus toti, & totus cuilibet parti: attamem, quia virtus non est sine essentia, sicut virtus Angeli est tota in illo corpore, & tota in qualibet parte, sic & essentia, quae nunquam suam virtutem deserit, est tota in toto, & tota in qualibet parte. Dicimus aunt, quod Ange¬ lus in corpore, quod mouet per se, & primo, est totus in toto, & totus i qualibet parte, quia posset aliquod gorpuns mouere totum: mouendo solum aliquam partem per se, & primo, sicut aliquis cum manu attingeret aliquam partem aste per se, & primo, quia asta est continua, moueret totam astam: sic & Angelus diruendo fundamentum domus, posset diruere totam domum, non tamen esset in domo tota per se, & primo: in illa tamen par¬ te, vbi per se, & primo operaretur, esset totus in tota, & totus in qualibet parte. & quia omnino rationabile est, quod in corpore, quod format, quia non format nisi operationae sua, quod in toto sit per se, & primo. Vnde concedi potest, quod in illo corpore, in quo apparet est totus, & totus in qualibet parte per essentiam. Per virtutem autem sic est: prout essentiam concomitatur, & potissime per virtutem, quae fundatur in ipsa essentia. Angelus autem econuerso est totus in toto, & totus in parte per suam virtutem, sed est sic per essentiam, prout talis essentia a sua virtute minime separatur.

Ad formam autem arguendi, cum deducitur, quod esset angelus in pluribus locis simul: dici¬ debet, quod totum corpua per se, & primo respondet angelo, vt vnus locus. In partibus autem illius corporis non est angelus, nisi prout habent ordinem ad totum corpus: per se ergo loquendo propter talem apparitionem, vel propter motum, quem agit angelus in corporibus, non est in pluribus locis, sed in vno loco.

Resolutio Dub. I. Angdliassiumunt sitbicortora: nontamnen natarari tersibi guita, nec tatia, vt esse videntur, cum niluffiformaremaneat:

AD id autem, quod quaerebatur: Vtrum corpora, in quibus apparent angeli sint d tere corpora talia, dicendum eit, quod non. Primo, quia non possunt talia vera corpora formare, vt si apparent, sicut multoties apparuerunt in specie hominis: nunquam possent verum corpus hominis formare, & si apparent in specie aquilae: nunquam verum corpus aquilae, formare possent. Secundo, quia dato, quod pos¬ sent vere corpus tale formare, non dicerentur illud corpus assumere, nec dicerent proprie in illo corpore apparere. Tertio, quia secundum huius¬ modi corpus sic formatum, non ita congrue ducent in admirationem, & stuporem. Cum enim Angeli aliqua corpora assumunt: ista tria se habent per ordinem, quia illa corpora primo formant. Secundo in illis formatis apparent. Tertio ex illa apparitione, vel in principio, vel in fine, vel aliter: nos inducunt in admirationem, & stuporem: ideo statim cum apparent boni Angeli propter stuporem, & admirationem, quam inducunt, nos confortant ne timeamus. Ideo Lucae: cum apparuit Angelus Domini Cachariae: stans a dextris altaris incensi, 4acharias turbatus est, & timor irruit super eum, quem confortans Ange¬ lus ait: Ne timeas xacharia. Et mulieres euntes ad monumentum: viderunt iuuenem sedentem in dextris coopertum stola candida, & obstupuerunt. Quidixit illis: Nolite expauescere. vt habetur Matth. Et Angelus, qui concomitatus est filium Tobiae: in principio non induxit Tobiam, & familiam suam in admirationem, sed in fine: quando debuit ab ipsis recedere: Dixit pax vobis: nolite timere, &c. Discedens, ipsos in admiratio¬ nem duxit, quia steterunt prostrati in faciem per tres horas. Semper enim cum tales apparitiones factae sunt, si crediti sunt esse Angeli, oportet, quod inde sit aliqua admiratio subsecuta.

Primo ergo corpora, quae assumunt, non sunt vere talia, quia non possunt vere talia formare. Nam nihil possunt Angeli nisi adhibendo semi¬ na: nam id, quod faciunt Angeli in productione rerum: faciunt agricolae in productione arborum, vt dicit Aug. 9. super Gen. ad litteram, vel faciunt ud hibendo semina, vt dicit August. 3. de Trinit. Cum ergo aliquando, & vt plurimum appareant in specie hominis, non erit verum corpus hominis, in quo apparent, quia tale verum corpus forma¬ re non possent, cum non fiat homo nisi ab homine. Si enim vera esset positio dicentium, quod posset homo naturaliter fieri ex terra, & ex putre¬ factione: tale forte corpus possent formare An¬ geli adhibendo semina, per quae fieret putrefactio propria illi corpori. sed vnus est modus conmunicandi naturam in natura, & potissime in na¬ tura animalium perfectorum, vt talia fieri non possint nisi a sibi simili in specie. Potest enim Deus facere vnumquodque, & quaecunque vult, vt potuit facere hominem sine homine praecedente. Sed per rationes seminales, & adhibendo semi¬ na, nunquam fit homo nisi ab homine. Non ergo sunt vera corpora, quae assumunt Angeli, sicut apparent, quia non possunt talia corpora pet se, & subito facere, nisi forte assumerent talia corpora, quae per putrefactionem fierent.

Secundo dato, quod talia corpora possent facere, non dicerentur talia corpora assumere, nec proprie in talibus corporibus apparere, quia non est dare veram materiam, nisi sit subdita vere formae. Si enim esset verum corpus humanum, in quo apparet Angelus, esset ibi vera anima huma na, & esset verus homo. Nam materia non dicitur natura, nisi quia forma est natura. Verum ergo corpus humanum, quod pertinet ad naturam humanam tanquam materia ad naturam aliquam, vere participare non potest aliquid: ni si, quia vere est ibi aliquid tanquam forma, sed si in apparitione Angeli esset verus homo, in quo apparet: tunc organa illius hominis ducerent in cognitionem hominis illius proprie, cum esset ibi vera natura humana, & non in cognitione naturae angelicae: propter quod in tali corpore non proprie diceretur Angelus apparere. Corpus ergo humanum, quod assumit Angelus, videtur esse tale corpus, sed non est. & quia non est ibi vere natura humana non inducit in cognitionem naturae propriae, sed alicuips altioris nature Et ideo cum Angeli assumunt talia corpora, si volunt cognosci, semper faciunt aliquid vltra humanum modum, vt ex hoc in cognitionem e altioris naturae manuducant astantes: cum ergo intendant facere aliquid vltra humanum mo¬ num, non assumunt corpus humanum verum, per quod est aptum natum fieri solum, quod est secundum humanum modum, sed assumunt cor¬ pus proportionatum ad opera, quae volunt face¬ re. quod licet videatur esse corpus hominis, vel cuiuscunque alterius, quia non est proprie tale¬ corpus, possunt per ipsum etiam faciliter, & pro¬ ut res exigit, agere vltra modum rei, cuius esse videtur.

Tertio corpus, quod assumunt, non est vere tale, quia non possent per tale corpus sic in stuporem, & admirationem adducere. quia si esset vere tale corpus, non ita cito posset disfolui, quod faciendo, vt cum statim disparent, maxime in ad¬ mirationem ducunt. Rursus: Si esset vere tale cor¬ pus, non haberet nisi proprietates vsitatas, vel quas posset pati illud corpus, quae non essent multum mirabiles, sed quia non est proprie tale cor¬ pus, possunt ipsum variare sicut volunt, & pos¬ sunt ei facere proprietates valde mirabiles, vt quod habeat aspectum sicut fulgur, vel quod habeat alas: licet nullum verum corpus humanum vnquam fuerit visum alatum.

RESP. AD ARO. Ad primum dicendum, quod non est ibi vera organixatio corporis humani, quia non sunt ibi vere oculi, nec vere aures, sed apparent tales. Sufficit enim quod sic disponatur materia illa, corporalis, quod ibi talia organa appareant: Non oportet autem, quod sint vere talia. Si enim essent vera humana organa: eent, ibi vera humana complexio.

Ad secundum dicendum, quod Angelus est nun¬ cius veritatis, & in tali apparitione: non est falsitas, nec mendacium, nec deceptio. Nam tales apparitiones sunt similes locutionibus figuratis, quas non oportet esse veras quantum ad id, quod dicitur, sed sussicit, quod sit vere quantum ad id, propter quod dicitur. vt sicut sufficit in lib. ludi. quod arbores voluerunt constituere super se Regem, nec tamen in hoc est falsa scriptura sacra, licet hoc non competat arboribus, sed hominibus. Nam ibi arbores figurant homines. Sic in proposito, si Angelus assumat speciem hominis, cor¬ pus illud assumptum non est propter indicandum Angelum: ideo non oportet, quod sit vere cor¬ pus humanum, & ducat in cognitionem proprietatum hominis, sed sufficit, quod sit tale corpus, & quod habeat talem apparentiam, quod ex proprietatibus apparentibus sit aptum natum ducere in cognitionem proprietatum Angeli.

Ad tertium dicendum, quod verae proprietates hominis non sunt nisi in vero corpore huma no, sed similitudines talium proprietatum esse possunt in eo, quod non est vere corpus huma¬ num, sed apparet humanum. quod sufficit, vt conmuniter ponitur, quantum ad finem intentum per cognitionem talium, vt possimus aliqualiter manuduci in cognitionem angelicam.

Resolutio Dub. II Angesos in corporibus apparere congruum est. Id quod naturae angelicae prestantia: naturae corporeae multiplicatione: nostrique intel¬ lectua imbecillitate probatur

Ad id autem, quod quaerebatur: vtram in eadem specie apparere possint, vel etiam sit congruum apparere superiores, & inferiores Angelbs, dici potest, quod sic. Quod triplici via pont declarari. Primo ex eacellentia naturae angelicae. Secundo ex multipli¬ eitate naturae corporalis. Tertio ex imbecillitate intellectus nostri.

Prima via sic patet. Nam secundum Dion. r. de diui. nom. intelligibilia sunt incomprehensi¬ bilia sensibilibus, & simplicia sunt incomprehensibilia his, quae sunt in compositione, & infigurata formatis secundum figuram corporum, & incorporalia, quae sunt formae intangibiles, & infigurabiles sunt incomprehensibilia tangibilibus, & figurabilibus. Intelligentiae ergo, quia non sunt figurabilia, nec sunt corporalia, sed sunt formae simplices, sunt incomprehensibiles ab istis corporalibus rebus. Ideo valde a remotis repre¬ sentantur per ista. Propria ergo, & perfecta re¬ presentatio, non potest esse vna, & eadem diuer¬ lorum, & potissime inaequalium, sed valde incon¬ pleta, & exilis, non est inconueniens, quod sit vna, & eadem valde diuersorum, & inaequalium, quia valde diuersa, & inaequalia: in aliquo modico, & exili conuenire possunt.

Secunda via ad hoc idem sumitur ex multipli citate ipsorum corporum, & potissime corporum, in quibus aliquando apparent angeli, quae videntur habere diuersa organa, vt oculos, dentes, manus, & pedes, & aures, vt ratione oculorum, &e dentium tale corpus magis representabit superiores Angelos, qui magis oculati sunt, quia acutius intelligunt, & dicuntur magis habere dentes, quia eorum est magis frangere species. Dicuntur enim Angeli secundum Dio. vlti. de Angelica Hierar. habere dentes, quia diuidunt spe¬ cies. Imaginabimur quidem, quod sunt dentes in Angelis superioribus respectu inferiorum sicut dentes in nutricibus respectu puerorum. Sicut enim, quia pueri non possunt grossum bolum concerere, nutrices masticant ipsum, vt sic diui¬ sus bolus minutatim sit proportionatus puero. sic quia Angeli superiores in vno conceptu intelligunt multa, quae sic vnitiue non possunt intelligere inferiores, dicuntur angeli habere dentes, diuidendo conceptus illos, & proponendo sub pluribus eonceptibus angelis inferioribus, quae ipsi vno conceptu capiunt. Aures autem, & manus, & pedes magis signant angelos inferio¬ res. Nam per aures instruimur ab alijs, sic & inferiores angeli per superiores instruuntur. Per manus autem operamur, & ministeria exerce¬ mus: sic & inferiores sunt in ministerium missi. Pedes autem sunt inferior pars corporis, sic & Angeli inferiores secundum dignitatem naturae, sunt infra superiores. Possent autem & aliter for¬ te istae adaptationes fieri, sed de hoc non sit no¬ bis curae: sufficiant autem ad praesens scire, quo aliqua multiplicitas est in corporibus assumptis ab Angelis: ratione cuius corpora assumpta secundum eandem speciem, vtputa secundum formam humanam, poterunt secundum vnum modum magis representare inferiores, & secundum alium superiores, vt in eadem forma etiam congrue apparere valeant hi, & illi.

Tertia via ad hoc idem sumitur ex imbecillitate intellectus nostri, quia valde modicum est, quod de Angelis scire possumus. Longe enim excellentiori modo sunt ibi perfectiones, quam possimus capere. & quia, vt dicebatur, non est inconueniens in aliquo modico, & in aliquo exili quantum¬ cunque superiora cum inferioribus conuenire: ldeo secudum hunc exilem modum esse poterit eadem representatio vtrorumque. Vel possumus dicere, quod imbecillitas intellectus nostri facit, vt de leui incidamus in errorem: ideo etiam excellentiores res, vt puta superiores Angeli, & ipse Deus, congruentius figurantur per viliores, vt si figuraremus Deum per Solem: forte ad litteram crederemus solem esse Deum. sed cum per ista inferiora figuramus Deum, non ita decipi possumus, vt credamus ista habere aliquid numinis, & esse Deos. Sic si per corpora superiora represen¬ tarentur superiores Angeli, & per inferiora inferiores: possemus forte de leui decipi, vt credere¬ mus superiores Angelos esse animalia, & habere corpora caelestia: inferiores etiam esse animalia, sed habere terrestria. at quando per res inferio¬ res representantur intelligentiae superiores, non ita decipimur, vt credamus ipsos naturaliter habere talia, sed magis huiusm odi corporalia transcendimus, vt possimus aliqua de ipsis inrelligen¬ tijs cognoscere. In eisdem ergo corporibus for¬ matis de hac inferiori substantia congrue apparere poterunt Angeli superiores, & inferiores: ife¬ riores quidem poterunt congrue sic apparere ratione naturae suae, quia habent naturam inferio¬ rem alijs: superiores autem ratione deceptionis nostrae cauendae. vt ideo etiam in corporibus secundum eandem speciem de hac inferiori substantia formaris appareant, sicut inferiores, ne deci¬ piamur. vt si apparerent inferiores secundum in¬ feriora corpora, & superiores secundum supe¬ tiora, crederemus ipsos naturaliter talia corpora habere coniuncta.

RESP. AD ARC. Ad primum dicendum, quod quae non sunt ordinata secundum vnum modum ordinis: sunt ordinata secundum alium modum. vt licet esset aliquis motus ordinis, si sicut Angeli sunt superiores, & inferiores, sic apparerent in superioribus, & inferioribus corporibus. tamen propter alium modum ordinis, quem descripsimus, & propter pluresrationes, quas tetigimus, possunt in eadem specie apparere supe¬ tiores, & inferiores.

Ad secundum dicendum, quod vna, & ea¬ dem res habet diuersas proprietates, ratione quarum potest representare superiores, & inferiores Angelos. licet non sint eaedem proprietates horum, & illorum, vt etiam Dio. satis innuit: in vlti. c. de Angelica Hierarchia.

ARTIC. III. An corpora as Angelis assumptae, caelestia dici posstnt. Conclusio est negatiua.

D. Bon. d. 8. art. q. 2. Ric. d. 9. q. Biel. d. 5. q. 1. Alb. Nagn. de motu, & locutione Ang. q. 9. art. 11. Porbel. d. 8. q. 1. Capr. d. S. q. I.

AD tertium sic proceditur: Quaeritur enim, vnde angeli assumant talia corpora. Et videtur, quod ea assumant de coelesti materia. Nam Dio. 2. de Angelica Hierar. Non nos multis eodem modo, immunde existimemus, caelestes, & deifor¬ mes animos, multipedes esse, & multorum vultuum: & ad boum pecudalitatem, aut leonum bestialem imaginationem formatos. Videtur ergo, quod cum sit immunditia, illas caelestes mentes tales existimare non debeant in talibus corporibus formatis de hac inferiori substantia appare¬ re. sed si apparebunt, hoc erit in corporibus for¬ matis de illo supercaelesti corpore.

Praeterea secundum Philosophum, finis imponit necessitatem his, quae sunt ad finem. sed ange¬ lus assumit corpus ad suiipsius ostensionem: cum ergo ipsi sint lumina clara, debent assumere cor¬ pus de natura lucis. sed huiusmodi natura potis¬ sime est natura caelestis: ergo, &c.

Praeterea si assumerent corpus de hac natura elementari, vel assumerent de natura graui, tunc difficulter tenderet sursum: vel de natura leui, & tunc cum violentia descenderet deorsum: impediretur ergo in operationibus fuis, si de natura elementari corpus assumerent. sed praeter naturam elementarem non est dare nisi naturam co¬ lestem, quae dicitur quinta essentia, quasi separata a naturis quatuor elementorum. Illa enim nec est grauis, neque leuis. Propter quod, vt vi¬ detur, non impediret operationem angeli: neque fecundum motum sursum, neque secundum deorsum.

IN CONTRARIVM est, quia si de natu¬ ra caelesti assumerent corpus, vel hoc esset de illa, quae nunc est, & tunc scinderetur orbis: quod est inconueniens, vel hoc esset de talimate ria de nouo creata, & tunc semper fieret miraculum, quando Angeli corpus assumerent, quia crea retur aliquid de nouo.

Dub. I. Lateralis. An corpora ab Angelis assumpta, ignea dici possint. Conclusio est negatiua.

Dbon. d. 6. ar. 2. q. 2. Ric. d. 8. q. 3. Pidld. 8. q. 1.

VLTERIVS autem potest quae ri: Vtrum huiusmodi corpus as¬ sumant de igne. Et videtur, quod sic. quia Dio. vlti. c. de Angelis Hierar. Innuit, quod ignis maxime representat proprietates spi¬ ritualium substantiarum: sed tale corpus decet angelos assumere, quod maxime representet eorum proprierates: ergo, &c.

Praeterea: infra corpus coeleste nullum est cor¬ pus subtilius igne: cum ergo Angeli habeant subtilem, & simplicem naturam, si non assumunt cor¬ pus de coelo: potissime decet eos assumere de¬ igne.

Praeterea: ignis est leuissimum corporum, sed decet Angelos tale corpus assumere, quod leuissime moueri possit, ne in eorum operationibus impediantur.

IN CONTRARIVM est, quia secundum Aug. 15. de Ciu. Dei. Scriptura testatur Angelos apparuisse hominibus in corporibus, in quibus non solum videri, sed etiam tangi possent. at si habuissent corpus de igne, tangentes eos combu¬ sissent, & lesiffent: ergo, &c.

Dub. II. Lateralis. An corpora ab Angelis assumpta, aerea dici possnr. Conclusio est affirmatiua.

Alex. de Ales p. 2. q. 34. Barth. Syb. 3. Dec. cap. 2. qi3. & alilsupra citati.

VLTERIVS autem quaeri potest: Vtrum huiusmodi corpus assumant de aere. Et videtur, quod non. quia aer est male termina¬ bilis termino proprio: non ergo possent ex tali corpore formari organa. vt apparet Angelus in specie huius, vel alterius animalis.

praeterea: aer de se non est sic visibilis, quod sit rerminatiuum visus, sed est medium, per quod videmus. at corpus, in quo apparent Angeli, habet determinare visum nostrum. Aliter enim non dicerentur in tali corpore apparere: ergo, &c. Praeterea, vt patuit per Aug. Angeli in corporibus, in quibus apparuerunt, non solum videri, sed etiam tangi poterant. sed aer non est sic tangi¬ bilis, quod resistat tactui, sicut corpora assumpra¬ ab Angelis tactui resistebant: ergo, &c. IN CONTRARIVM est Isid. lib. 1. de summo bono. cap. 10. qui ait, quod Angeli corpora, in quibus hominibus apparent, de superno aere sumunt.

Dub. III. Lateralis. An corpora ab Angelis assumpta, terrea dici posint. Conclusio est negatiua.

vndeba. lupractao: inifflrmloci.

VLTERIVS autem quaeri potest: Vtrum de terra, vel aqua, quae sunt elementa grosla, tale corpus sumi possit. Et videtur, quod sic. quia ista sunt elementa grossa, quae & videri, & tagi possunt. sed talia corpora assumunt Angeli: ergo, &c.

Praererea, vel sumunt corpus simplex, vel mixtum: si simplex, tunc si esset ignis, vel aer, vel aqua, non esset terminabilis termino proprio. Si autem esset terra, cum terra pura sit puluis, non haberet corpus illud continuationem: ergo est corpus mixtum. sed in omni mixto dominantur elementa grauia, vt aqua, siue terra: ergo, &c:

IN CONTRARIVM est, quia si corpus, quod assumit Angelus esset formatum de elememn tis grauibus, vel esset corpus mixtum, in quo do minarentur elementa grauia; non sic subito dispareret, sicut compertum est, quod statim disparent Angeli in corpore assumpto, cum volunt.

Resolutio Art. III. Angelorum corpora assumpta, caelestia dici non debent, secundum rei veritatem, sed tantum similitudine quadam, cum caeleste corpus, quantum ad substantiau, quantitatem. qudlitatema, peregrinas non suscipiat impressiones.

RESPONDEO ad quaestionem primam dicendum, quod Angell corpora, quae assumunt, non assumunt de¬ coelo secundum veritatem: posset tamen dici tale corpus de coelo secundum quandam similitudinem, vel secundum quandam appropriationem¬ quod autem tale corpus non sit assumptum de¬ celo, potest tripliciter declarari, secundum, quod caelum quantum ad praesens spectat, tripliciter non sumit peregrinas impressiones. Primo quidem, quantum ad substantiam, vt caelum dicatur hoc modo non suscipere peregrinas impressiones, quia non potest inde via naturae corpus aliud generari¬ Secundo non suscipit hmondi impressiones quantum ad suam quantitatem, quia non potest scindi, vel diuidi. ldeo dicitur lob: Tu forsitan fabricatus es caelos, qui solidissimi quasi ere fusi sunt. Tertio non suscipit celum peregrinas impressiones quantum ad qualitatem, quod possit rarefieri, vel condensari, vltra, vel citra id, quod est, vt loquamur eo modo, quo Philosophus loquitur in de caelo, & mundo, quod stella est spissior pars sui orbis. Dice¬ mus, & vltra spissitudinem, quam habet in quadam parte, vel etiam citra, non potest via naturae peregrinam impressionem recipere. Sed si de celo assumeret corpus suum Angelus, omnia ista tria inconuenientia sequerentur.

Primo quia illud corpus reciperet peregrinam impressionem quantum ad substantiam, quia formaretur inde aliud corpus. Quia si diceretur, quod manens sub forma celi quantum ad substantiam, fieret ibi figura, vel fierent ibi lineamenta, in quibus apparet Angelus, sicut manente eadem sub¬ stantia, & natura cerae, possunt varia lineamenta induci in cera. Sed contra sic respondentes dice¬ remus, quod caelum ex suo situ, & ex suo motu arguitur esse de quinta essentia: vt ideo quintam essentiam constituit, quia est situatum extra totam sphaeram actiuorum, & passiuorum, vbi sunt quatuor essentiae, idest quatuor elementa, vel constituta ex quatuor elementis. Et quia ad nullam dictarum quatuor essentiarum, siue dictorum quatuor elementorum pertinet essentia celi. Ideo dicta estie¬ essentia quinta. Hoc autem arguitur, non solum ex suo situ, sed ent ex suo motu, vt quia duo elementa mouentur a medio, ignis, & aer: & duo ad me¬ dium, vt aqua, & terra. caelum, quod non mouetur a medio, nec ad medium, sed circa medium, non dicitur pertinere ad aliquam dictarum qua¬ tuor essentiarum, vel ad aliquod dictorum qua. tuor elementorum, dicitur quintam essentiam constituere. Si ergo ex suo situ, & suo motu concludimus, qualis sit caeli substantia, & natura, quia di¬ cimus ipsum ad quintam essentiam pertinere, si posset celum, vel aliqua pars eius quantum ad si¬ tum, vel quantum ad suum morum situari in sphaera actiuorum, vel passiuorum, vbi situantur elementa, vel posset moueri motu recto, sicut mouem tur elementa; consequens esset, quod in sua substam tia peregrinam impressionem reciperet, quia nihil via naturae situari potest in sphaera elementorum, vel moueri motu, quo mouentur elementa, nisi pertineat ad elementorum naturam. Angeli ergo, quia in sphaera actiuorum, & passiuorum etiam in loco, vbi erant homines in assumptis corporibus apparuerunt hominibus: si illa corpora as¬ sumpsissent de caelo, suscepisset caelum impressio¬ nem peregrinam quantum ad substantiam.

Secundo: si hoc fuisset, suscepisset caelum peregrinam impressionem quantum ad quantitatem. Nam non potuisset de toto caelo formari corpus assumptum, quia tota sphaera actiuorum, & passiuorum non fuisset sufficiens capere tantum cor¬ pus. fuisset ergo formatum huiusmodi corpus de aliqua parte celi, quod non potuisset fieri, nisi aliqua pars caeli fuiffet abscissa, & diuisa a suo toto. lgitur ratione illius diuisionis suscepisset coelum peregrinas impressiones quantum ad quantitatem.

Tertio: si de celo Angeli assumerent corpus, pateretur celum peregrinam impressionem, non solum quantum ad substantiam, quia opotteret partem illam caeli, de qua formaretur tale corpus, constitui intra elementa, & per consequens pertine¬ re ad naruram elementorum: nec etiam solum pateretur talem impressionem quantum ad quantitatem, quia aliqua pars caeli secundum diuisio¬ nem quantitatiuam abicinderetur a suo toto, sed etiam pateretur peregrinam impressionem quantum ad qualitatem. quia illa pars celi, de qua forma¬ retur tale corpus, rarefieret, & inspissaretur, secundum quod requireret corpus formatum. immo si aliqua pars caeli abscinderetur a caelo, ne remaneret vacuum: oporteret caelum rarefieri, & suscipere peregrinas impressiones quantum ad qualitatem: ideo non secundum veritatem assumunt Angeli corpora de caelo. Et vt clarius appareat, quod dicitur, dicemus cum Aug. 3. de Trin. quod tota corporalis substantia regitur per spiritualem. Propter quod secundum eundem lib. eo. c. 10. llle apparitiones factae antiquis patribus, quae fuerunt apparitiones Angelorum, ministerio Angelorum factae fuerunt, propter quod corpora illa, in quibus a¬ parebant Angeli, ministerio Angelorum formata fuerunt. Et quia in formatione corporum non possunt Angeli, nisi quod natura pot. quia quicquid faciunt, vt dicit Aug. 3. de Trin. faciunt adhibendo semina, si via naturae corpus celeste, nec quantum ad substantiam, quod possit inde aliud generari, nec quantum ad quantitatem, quod possit scin¬ di vel diuidi, nec quantum ad qualitatem, quod pos¬ sit rarefieri, vel condensari, peregrinam impressionem suscipere potest. corpora assumpta ab An¬ gelo, quia ministerio Angelorum sunt formata, de caelo assumpta esse non possunt, cum Angeli non possint aliquid formare, nisi via naturae, & adhibe do semina. Quod si diceretur, corpora illa assumpta facta essede materia caeli: non caeli, quod est nunc, sed de matetia tali de nouo creata, patet quod cum creare non competat Angelis, si ministerio Ange¬ lorum talia fiunt, vt Sancti credunt, & vt congruum est ponere, quod nec de materia caeli, quod nunc est, nec de tali materia de nouo creata, poterunt huiusmodi corpora esse assumpta.

Aduertendum tamen, quod licet de materia caeli secundum veritatem non possint talia corpora formari, tamen secundum quandam similitudinem, vel secundum quandam apprepriationem possunt dici de celo formata. Prino ratione ipsius aeris secundum se. Secundo tatio partis aeris de qua, vt apparebit talia corpora formantur.

Tertio ratione ipsorum Angelorum formantium. Ratione aeris quidem. quia & ipse aer in sacra pagina caelum nuncupatur. Vnde & in Euangelio dicuntur volucres caeli, quia sunt in celo aereo.

Secundo hoc idem patet quantum ad partem illam aeris, de qua formantur talia corpora, quia secundum Isido. de superno aere Angeli sua corpora assumunt. vt aer iste inferior dicatur quasi terrestris, ille aunt superior, quasi coelestis. Volunt autem quidam, & dicunt hoc sensisse Isido. quod Angeli boni assumunt corpora de aere superiore, mali autem de inferiori. Sed siue Isido. intelligat de omnibus Angelis, siue de bonis tantum, quod assumant corpora de superiori aere, quia aer su¬ perior potest dici caelestis, dicuntur corpora de caelo assumere. Vnde & idem Isid. Primo de summo bono c. 10. Cum prius dixisset, quod Angeli de super¬ no aere corpora assumunt, postea subdit, quod solidam speciem ex coelesti elemento inducunt, idem appellans supernum aerem, & coeleste elementum.

Tertio hoc idem patet ex parte ipsorum Ange¬ lorum, qui dicuntur coelestes mentes. Nam sicut corpora, quae vniuntur animabus, dicuntur animata, sic quae vniuntur coelestibus mentibus aliquo modo possunt dici coelestia. Possunt enim deno¬ minari corpora ab his, quobus vniuntur, siue vniantur eis, vt perfectibilia suis perfectionibus, prout corpora animata vniuntur animabus, siue vniantur eis, vt mobilia suis motoribus, sicut corpora assumpta ab Angelis vniuntur Angelis. Immo quia talia corpora non sunt solum mota ab An¬ gelis, sed sunt assumpta eb eis, & operationes angelicae resplendent in ipsis. propter quod quilibet diceret ea esse corpora angelica, non quia sint eis naturaliter vnita, sed quia sunt ab eis voluntarie assumpta. igitur si talia corpora, quia sunt as¬ sumpta ab Angelis, possunt dici Angeli, cum & ipsi Angeli sint quaedam coelestes mentes, poterunt secundum hunc modum vocari coelestia.

RESP. AD ARC. ARTIc. III.

AD primum dicendum, quod verba illa Dionysius dicit propter animales homines, non valentes transcendere sensum, & imaginationem, quibus si Angeli sic visibiles apparerent, crederent ipsos tales secundum suam naturam esse. Animales enim homines, quae animalitatis sunt cogitantes crederent Angelos talia animalia esse secundum formam, in qua sibi apparerent, quod immundum, & bestiale es¬ set cogitare. Nos ergo non debemus hoc existima re de Angelis, sed ex formis visibilibus, in quibus apparent, ad eorum inuisibiles proprietates debe¬ mus quantum possumus manuduci. Immundum est itaque cogitare Angelos esse talia animalia, vn¬ decunque essent illa corpora assumpta. Dato etiam si fieri posset, quod essent coelestia.

Ad secundum dicendum, & Angelus assumit corpus non solum, vt se ostendat, sed propter mi¬ nisterium aliquod. quod vult agere in talicorpo¬ re, ad quod ministerium agendum magis est apta¬ natura elementaris, quae suscipere potest peregri¬ nas impressiones, & quae potest moueri motu recto, & non recto, quam natura coelestis, quae solum est apta nata moueri motu circulari. Vel pos¬ semus dicere, quod congruentius est ad remouendum errores, quod Angeli assumant corpora de natu¬ ra vili. es. de elementari, quam de natura tam no¬ biliid est de caelesti, dato, quod esset possibile, quod possent de¬ coelesti substantia corpus assumere. quia si assume¬ rent talia corpora de caelo,, duceremur forte in er¬ rorem, vt crederemus illa corpora esse eis naturaliter coniuncta, in quem errorem non sic ducimur, si de vili materia corpus assumant.

Ad tertium dicendum, quod aer est valde habilis ad motum, ideo dicitur esse cum leuibus leuis, & cum grauibus grauis. quia siue fiat impulsus sur¬ sum, siue deorsum, leuiter mouetur in omnem partem, vt ex hoc faciliter consequatur opus intentum in huismodi assumpio corpore¬

Resolutio Dub. I. Angelorum corpora assumpta ignea baudquaquam dici queunt, cum ignis sit nimis actiuus, nimiae purus, nimisque rarus. terminantur tamen aliquo modo ad ignem, ratione lucis.

AD id autem, quod quaerebatur: vtrum huiusmodicorpora assumant de igne, quasi respondere possumus, sicut re¬ spondebamus ad quaestionem primam, quod secundum veritatem corpus assumptum ab Angelo non est simpliciter de igne: secum dum tamen quandam similitudinem, & secundum quandam appropriationem potest dici de igne. vel possumus dicere, & melius, quod corpus as¬ sumptum ab Angelo, nonest sic immune a natura ignea, sicut est immune a natura coelesti. ideo in tali corpore distinguemus, vt etnt communiiter di stinguit, assumptionis principium, & etiam ter¬ minum. Nam principium assumptionis quidem est aer, quia ex aere formant sibi illud corpus: ter¬ minus tamen assumptionis potest esse, & est quodammodo ignis. Nam per adhibitionem seminum, vel qualitercunque aliter, aliquo modo faciunt An¬ geli, quod corpus tale assumptum aliquo modo participet naturam ignis. Nam cum lux elementaris sit hypostasis, & substantia coloris, & quia lux potissime reperitur in igne, ideo ad dandum illi corpori colorem fulgidum, & pulchrum, oportet, quod corpus illud sapiat de natura ignis. Et leuiter potest fieri, quia poterant ibi aliquid de¬ igne miscere, cum natura corporalis eis obediat ad nutum, vel poterit hoc sine mistione fieri, cum per adhibitionem seminum, & ex coniunctione actiuorum, & passiuorum, ex quolibet elemento possit generari quodlibet. Nec propter hoc illud corrus combutet,cum & omnia corpora mirta aliquid sapiant de natura ignis, nec propter hoc comburunt, quia non est ibi ignis secundum propriam formam, sed secundum salnationem virtutis, iuxta illud Philosophi in de gnnatione in ca. de mixtione. Miscibilia sunt in mixto secundum vir¬ tutem, quia saluatur virtus eorum, nec etiam saluatur ibi veritas ignis in tanta excellentia, quod comburat. Talia itaque corpora sunt ex aere, non ex igne: licet aliquid possint participare de natura ignis: vt ex hoc secundum quandam adaptatio¬ nem, vel similitudinem, ignea dici possent. Qua¬ re autem non dicantur corpora sumpta ab Angelo esse mixta, cum aliquid sapere possint de natu¬ ra ignis, & etiam de natura aliorum elemento¬ tum, in solutione cuiusdam argumenti quartae quaestionis dicetur, vbi haec difficultas specialiter tangitur.

Ad praesens autem scire sufficiat, quod huiusmodi corpora non sunt simpliciter de igne, quod tripliciter declarari potest, secundum tria, quae vide¬ mus in igne. Nam tale corpus est nimis actiuum, ni mis rarum, & nimis purum, quorum vnum sequitur ex alio. Nam quia est nimis actiuum, oportet, quod secundum suam naturam, & secundum propriam materiam sit nimis rarum, quia quanto plus haberet de materia, minus haberet de formali: quanto minus de forma, tanto minus haberet de¬ actiuitate. Ideo ignis quia est formalior, & actiuior alijs elementis per se, & in materia propria est rarior, ex hoc etiam est purior, quia propter sui actiuitatem non patitur admixtionem contrariam. Haec autem tria repugnant corporibus, in quibus apparent Angeli. Nam illa corpora appatent sine¬ laesione, apparent visibilia, & etiam praebent se ali¬ quando palpabilia. Vt ergo possint apparere sine laesione, oportet, quod non sit ignea, nec multum actiua, quia tunc laederent, & comburerent, quae essent circa ipsa, quia secundo apparent, visibilia, oportet, quod non sint assumpta de nimis raro, quia non posset leuiter inspissari, & apparere visibile, quia tertio aliquando exhibent se palpabilia: oportet, quod non sint de elemento nimis puro, quod non patiatur admixtionem grossorum elementorum, vnde possit praebere se palpabile. Simpliciter ergo, & quantum ad suum principium, non sunt talia corpora de igne. Sed quod huiusmodi assumptio facta de aere aliquo modo terminetur ad naturam ignis, & quod ibi aliqua fiat participatio talis naturae, & quod illud corpr possit etnt dici igneum, tripliciter possumus declarare, secundum tria, quae sunt in igne, respondentia tribus, quae sunt in An¬ gelo. Sunt enim in igne substantia, lux, etiam calor. Nam quamuis non luceat ignis in sphaera sua propter suam nimiam raritatem, est tamen ignis de natura lucis. Sic etiam tria sunt in Angelo, substam tia, intellectus, & voluntas. Substantia quidem Angeli, recte figuratur per substantiam ignis. Nam si ignis in sphaera sua non est visibilis, sed apparet visibilis in effectu, vt cum aliqui vapores eleuantur a terra, & comburuntur ab igne, statim apparent, & videntur esse quaedam cadentes stellae, sic, & Angeli secundum se non sunt visibiles, sed pos¬ sunt facere effectus visibiles ipsum ergo elementum ignis secundum se inuisibile, in effectu autem visibile representat ipsum Angelum secundum se¬ Lux autem ignea representat Angelum quantum ad intellectum, vbi multum est de intelligendi luce. Calotrautem ignis representat Angelum, & potissime Angelum bonum, quantum ad affectum, secundum quem totus ardet chatitate. vnde & Dio. vlti. de Angel. Hierar. multum talibus adapta¬ tionibus insistit. Et quia ignis representat Angelum, dignum est, quod corpus assumptum ab Angelo aliquo modo terminetur, vt sapiat de natura ignis, vt ibi calor pulcher, & fulgidus appareat, ratione cuius aliquid cognoscatur participare de natura ignis, per quem ignem potissime represen¬ tantur spirituales substantiae. RISr. AD. ARG. .D VD. I.

AD primum dicendum, quod per ignem, potissime representantur spirituales substantiae, sed non oportet propter hoc, quod corpus assumptum ab Angelo quantum ad suum principium sit de¬ igne, sed sufficit, quod aliqualiter terminetur ad id, quod aliquid sapiat de natura ignis, vt & hoc modo conuenienter representet illam spiritualem substantiam, vt est per habita manifestum.

Ad secundum dicendum, quod angeli debent assumere tale corpus, quod sit conueniens ad ex¬ plendum suum ministerium, huiusmodi autem non est corpus ignis, quod est sic subtile, tum quia, vt diximus est nimis actiuus, & ledit astantes: tum quia¬ est nimis rarus, & non posset leuiter inspissari, & fieri inuisibilis, tum quia est nimis purus, & non patitur admixtionem aliorum, vt posset aliqualiter indurari, & fieri palpabilis.

Ad tertium dicendum, quod quamuisignis sit leuissimum corporum, & ex hoc magis sit quid habile ad motum sursum, tamen ad omnem motum, &t adomrem diffcrtntiam tosilioris, tureft ficn habilis sicut aer¬

Resolutio Dub. II. Angelorum corpora ex aere assumpta sunt. Id quod ex loco ipso, ex ipsa formationis vicinitate, exque depositionis patet facilitate.

AD id autem, quod quaerebatur: Vtrum de aere assumerent huiusmodi corpus; Dici potest, quo, vt patet per Isido. lib. 1. de summo bono ca. 1o. Angeli corpora, in quibus apparent hominibus, de superiori aere sumunt. Ad quod ponendum triplex ratio adduci potest, vt vna sumatur ex ipso loco, in quo apparent. alia ex facilitate formationis, tertia ex facilitate depositionis.

Prima via sic patet. Nam cum in aere fiant, vt plurimum, tales apparitiones, dignum est, quoo ex ipso aere huiusmodi corpora assumant, vt & locarum nreompercns loco. Nadi corpu, astum. ptum esset terrestre, & grane; non effet sic agile, vt moueretur per aerea, & vt per assumptionem illius corporis impleretur ministerium, propter quod est assumptum.

Secundo hoc pater ex faeilltare formationis, Nam aer cito potest subuliari, & fieri agnis, cito ingrossari, & fleri aqua, vt ex hoo facilitatem. habeant ud omuem formationem

Tertio hoc iden. pateuex facilitate depositionis, quia aer est sic passibilis, quod ficut cito potest inde formmi corpus, sic eito potest diffolui. Conueniens est enim talia debere esse corpora, in quibus apparent Angeli, quia compertum est, quod ftatimapparent, & subito disparent propter quod competens est, quod talia corpora de rali materia as¬ sumantur, quae sit habilis, vt cito dissoluatur, & vt quaecunque imptessio ibi recipiatur de facili, huiusmodi autem inter elementa potissime est ma¬ tgria aerea.

RESP. APARG. DVP. II.

AD primum dicendum, quod cum dice¬ mus corpus assumptum ab Angelo fie¬ n de aere, intelligendum est quantum ad malorem partem, vel quantum ad principium factionis. Non autem quantum ad aliquas partes immixtas, vel quantum ad factionis terminum. Non enim est inconueniens, quod in illa parre aeris, vnde formatur tale corpus, fiat im mixtio aliquioium grossorum vaporum, ratione cuius, lflud corpus sit aliquo modo spissum, vt per¬ talem immixtionem illud corpus assumptum pos¬ sit terminari termino proprio, & etiam possit apparere, quid visibile, & fieri etiam quid palpabile. Propter quod paret etiam solutio ad secundum, & tertium. Principium itaque factionis corporis assumpti est ex aere, terminatur tamen formatio talis corporis ad immixtionem aliquorum aliorum elementorum simul cum aere.

Resolutio Dub. III. Materia corporum, quae ab Angelis assuamnuntur. quantum ad aliquam partem, ex grosso elemento¬ cuiusmodi est terra, esse non potest. Idque celeri¬ tatis, formationis, agilitatis, deposirionisus ratio¬ ne fit clarume terminatur tumen aliqua ex parte ad grossitiem quandam aerei corporis, grossis qui¬ bulsdam vaporibus miaxrti, vt visibile, & coloratum corpus appareat. Vt autem. quod est difficilius, palpabise fiar, tactuique resistat, id ad nutum An¬ geli fferi vsicut ad ipsius nutum mouetur, & flat, affirmamus.

AD id autem, quod quaerebatur: Vtram de grossis elementis fiat talis assum¬ tio, dici debet, quod corpus assum¬ prum quantum ad aliquam partem, esse de grossis elementis non est in¬ conueniens, vt potest patere per habita, propter una, quae debent habere huiumnodi corpora ar. sumpta. Debet enim in eis esse celeritas motionis, vt possint celeriter moueri, ad velocius complendum ministerium, propter quod assumuntur.

Secundo debet esse in eis facilitas formationis, vt de facili formari possint talia corpora. Nam cum ideo assumant ea propter ministerium ali¬ quod implendum, nisi possent talia corpota faci¬ liter formari, non posset tale ministerium facili¬ ter impleri.

Tertio debet in illis corporibus esse agilitas depositionis, vt corpus assumptum agiliter possit deponi, agiliter dissolui, & agiliter disparere. Vam & in littera dicitur, quod assumunt Angeli corpora ad impletionem ministerii sui sibi a Deo iniuna cti, & eadem corr ora post expletionem deponunt. immo compertum est, quod completo ministerio disparent, quia vt legitur Thob. cum dixisset Angelus, qui associauerat filium Tho¬ biae, quod tempus erat, vt reuerteretur ad eum, quod ipsum miserat, ab eorum aspectu ablatus est, & vltra eum videre non potuerunt. Et quia elementa terrestria, & grossa non sunt agilis motionis, nec sunt facilia ad formationem, nec facilia ad dissolutionem, ideo non sunt competentia, vt assumantur ab Angelis, ita, quod corpora assumpta de tali grossa mareria sint formata, & inde sumant principium suae formationis.

Attamen, vt diximus, aliquo modo terminatur talis formatio admixrionem talium vaporum grossorum, vt ex hoc corpus, aereum sum ptum¬ fit visibile, & etiam pessit esse palpabile. . Sed de visibilitate nullum est dubium, quia & nubes sunt nobis visibiles, & videmus in eis colores varios, sic per admixtionem aliquorum vaporum, & per adhibitionem seminum corpus sumptum ab Angelo formatum ex aere potest apparere visi¬ bile, & coloratum. Sed quod fiat palpabile, hoc est difficilius, cum illud corpus sit aereum, & vt videtur, non possit perfecte durum fieri, vel si fieret perfecte durum, non videtur facilis dissolutionis, sicut & crystallus, licet sit de materia per¬ uia, tamen quia est durum, & resistens tactui, non potest faciliter dissolui.

Ad quod responderi posset, quod quantum ad materiam, in qua loquimur, facilius forte es¬ fet Angelo facere de aere corpus palpabile, quam visibile, quia propter hoc corpus aliquod elementare non est palpabile, quia cedit, & non resistit tactui. sed cum materia corporalis obediat Angelo ad nutum, sicut ad nutum Angeli materia corporalis mouetur, ita ad suum nutum habet, quod stet, & quod etiam impulsa non cedat, quo facto fiet illud corpus palpabile, quia resistet tactui, & & non cedet. Vtrumque ergo poterit facere Angelus de corpore suo aereo, & quod sit palpabile, non permittendo ipsum cedere, & quod sit visibile, admiscendo ibi aliquos vapores grosses, per quos Foterit vi¬ deri, & appatere visibilis.

RST. AP ARG. PVP. III.

AD primum dicendum, qusd, vt potest patere per habita, ad hoc, quod cor¬ pus assumptum ab Angelo fiat visibi bile, non oportet, quod sit de grossa materia, sed sufficit, quod sit de materia aerea, habente admixrtionem aliquorum groffo¬ tum vaporum, sicut & de nubibus exemplum posuimus.

Ad secundum dicendum, quod Angeliappatue¬ runt in forma humana, non tamen vere habebant talia corpora, sed solum videbantur ea habere, ion non oportebat, quod essent illa corpora vere formata de¬ tali materia, de quali formatur corpus humanum, sed sufficiebat, quod essent formata de aere, & haberent admixtionem aliquorum groslorum vaporum, ex quibus quasi ingrossata fierent visibilia, & haberent lineamenta humani corporis. sicut & in nubibus aliquando videntur resultare variae formae, & varia lineamenta. Nec tamen¬ ex hoc dicimus, quod corpus assumptum ab An¬ gelo sit omnino sicut nubes, sed vt demus exemplum, quod sicut in aere ex aliqua admixtione vaporum, potest ibi apparere aliquid visibile, & co¬ loratum, sic potest Angelus de aere ibi aliquid admiscendo, & semina aliqua adhibendo, & actiua passiuis coniungendo, aliquod corpus forma¬ re, quod sit visibile, & coloratum.

Ad tertium dicendum, quod corpus, ood assumunt an¬ geli, nec est oino simplex, nec est oino mixtum, sed pont dici admixtum, sicut videmus, quod & in nubibus aliqualiter relucet natura omnium elementorum. Nam ibi relucet natura aeris, quia sunt quali det inspissatus, per admixtionem grossorum vaporum. lbi relucet natura terrae, quia multi vapores sicci attrahuntur per calorem Solis ad locum, vbi generantur nubes. Ibi relucet natura aquae ratione vaporum humidorum, aliter enim nunquam ex nube fieret pluuia. quia & si vapores sicci ibi attraha ntur per admixtionem, quam habet siccum cum, humido, vapor tamen siccus non erit materia pluuiae, sed humidus. Ibi etiam relucet natura ignis, quia ex calore solis, & ex velocitate motus, aliquo modo igniuntur illi vaPores, Vndfe, & tohitrud, & coruscationes ibi generantur. Sicut ergo nubes non est simplici¬ ter corpus mixtum, licet aliquam admixtionem habeat, sic & corpus assumptum ab Angelo, non oporter, quod sit simpliciter mixtum, sed poterit aliquam admixtionem habere, & ex hoc sapere aliquo modo naturam, om¬ pium elementorum, & caetera.